12
Watsanga Runggam Sib i Nan Umpur
Gubuꞌ nam igi waꞌan da garam ampi tsiraꞌ bingan iwaꞌ impruꞌ ruan da iyab i rufagan. Da Yisu yis fagan i nan mungꞌ da gan riban atsungꞌa gin, da ini, “Watsanga runggam sib i rib Farisai uwayantan umpur, nifun nidan angu da mamida i atsungꞌa gin. I sanab bida nigi bungꞌ ayantsang agam nabi yist yantsanga bret da fupa yaban. Nam santan mingꞌa mara patiꞌ da bungꞌ abrang patiꞌ gin, da nam santan dziginda ruan da bungꞌ ani wasi. Da nan u nida mingꞌa nam mimin ugu da garam bungꞌ aringantin namingꞌ gubuꞌ dzidziwandan. Da nam idzuwai agam fatafata gin da ruam mingꞌa ungar wasaꞌ da bungꞌ anuꞌ nani wasi namingꞌ nam manaꞌ da santan naringantin.
“Dzi rinungꞌ rusangꞌ, agam waringantin. Anungꞌ rata i tuas aru isa rini uriats funub da anungꞌ isangꞌ i tipa nanga nam mangan da agam u. Da bitsintaꞌ, dzi bungꞌ asanting agam i mangan agam rata gin. Warat i Anutu i isa rini uriats funub da isu nampang i tapuda agam ruꞌa dzaf gada ratar ntingan. Hai, dzi nani da agam warat i Arangan. Da apu dzuf isiꞌ isiꞌ 5 i suba nam bida 2 toea angu, da bitsintaꞌ Anutu maran anungꞌ isamu tuas aranga mangan u. Nan nidzun, Arangan ifaris agam gudzu fufunggam igi santan sib angu. Da anungꞌ ratan u; agam iwaꞌ bini iyus apu dzuf ampi bingan.
“Dzi nani da agam, bida manga nida dzi binganggangꞌ wasi da garam intap i muarutsa dzi, da dzi, Garam Narunggan, ibinigi bungꞌ ani arangan binganggan wasi da Anutu angira gan i arangan isu dzi garamangꞌ. Da bitsintaꞌ, bida manga tungꞌa maran i dzi mingꞌa garam intap maran da dzi bungꞌ atungꞌ marangꞌ gin namingꞌ Anutu angira gan maranggan. 10 Da rib nida nan maisan i Garam Narunggan da dzi bungꞌ asiat i nanggan maisan rai, da bitsintaꞌ, mangan nida nan asub ma rima umpur i Marapayam Mararam da Anutu wasangꞌ i siata i nanggan maisan rai u.+
11 “Da gubuꞌ uda agam famuntida ungar mpruꞌa ruan gin, ma garam gudzun, ma gabman maranggan i raruda agam, da agam maram anungꞌ fura i nida nan idzuwai i muntida sib i runggam u. 12 I gubuꞌ arigi da Marapayam Mararam bungꞌ asanting agam i nan agam nidan.”
Nan Raman i Garam Nam Bunump Brabruꞌan
13 Da garam manga mingꞌa wasaꞌ i ampi tsiraꞌ igi ini da Arangan, “Kidungwaga tsiraꞌ, wani da dzi rainggaꞌ da nafab aga ramanggaꞌ nam bunumpan ugu dzi gangꞌ marafaingꞌ.”
14 Da Yisu ini garam igi nan gan mungaꞌ, “Mangan igi iraga dzi i raruda agam ma faba agam nanggam?” 15 Da Arangan itip ini da ribarangan, “Watsanga runggam sib da wamunti babampaf i agam anungꞌ suda mara dziriri i nam bunump mara maran u. I sanab ufuma nam bunump ampi bingan mingꞌa intap ani wasangꞌ i rima nam maran taꞌan da garam gar u.”
16 Da Arangan ini nan raman ani da ribarangan: “Garam da nam bunump mangan gan guman ikap nidzun ampi bingan. 17 Da maran ifur ibiani, ‘Dzi bu nanga bida anungꞌ? Mumai imaꞌ i dzi ufuma nam gadan nidzun ani gin.’ 18 Ida arangan ini ibiani, ‘Dzi bungꞌ anang nabiani. Dzi bungꞌ atawaꞌ ungarangꞌ isiꞌ isiꞌ ani da natip tsiraꞌ tsiraꞌ faingꞌ, da bida nigi da dzi bungꞌ arim nam gum nidzun da nam santan gin. 19 Da dzi bungꞌ ani da runggangꞌ, “U sangꞌ sib wa i nam bini bini santan rima agu sib sangꞌa udzuf ampi bingan. Ibinigi da wampa asap bini angu, wagan, da wanum ruta nugum nufan.” ’ 20 Da bitsintaꞌ Anutu ini da arangan, ‘U garam brabruꞌan nidzun! Idziang aruani da u bungꞌ amamp. Da manga bungꞌ ayu u nanggam santan tipa yaba i runggam ugu?’ 21 Hai. Sanab bida nigi bungꞌ awaꞌ nampruꞌ da rib aru ufuma nam bunump intap ani gan, da anungꞌ isu garam nam bunump i Anutu maranggan u.”
Wangum Anungꞌ Barabindan
22 Da Yisu ini da riban atsungꞌa gin, “Ibinigi da dzi ni da agam, wangum anungꞌ barabindan yaba i nanggam mpada marataꞌ i agam bu gada nam idzuwai, ma wangum anungꞌ barabindan yaba i nam rini uriats i agam bu atsufa nam idzuwai. Imaꞌ. 23 Nam mpada maran taꞌan iyus nam gadan da rini uriats iyus nam atsufan.
24 “Ariꞌ maram wafur apu ngampuaꞌ: Tuas aranga anungꞌ intang nam gadan da anungꞌ yufum nam nidzun impruꞌ u, da ribarangan ungaran ufuma nam in imaꞌ. Da bitsintaꞌ Anutu runggan impa tayangꞌ ribarangan i rima nam gadan rutin. Da agam iwaꞌ ngarubini bingan iyus apu dzuf. 25 Bida agam mangan maran fura runggan da wangun barabindan, da nigi isangꞌ i utusa gubuꞌ suda ruguntiꞌ i gan nanggan mpada maran taꞌan? Imaꞌ. 26 Da bida agam mamida sangꞌa i nanga nam isiꞌ bida nigi, da ibi anungꞌ da agam wangum ibarabin iyab i nam faingꞌ igi?
27 “Ariꞌ, agam maram wafur ubub nanggan yingꞌan. Rib igi anungꞌ inang gum ma itip nam atsufan. Da dzi ni nidan da agam, Solomon nanggan atsufan rini gira gan bini angu anungꞌ isangꞌ nam maraburuab igi u. 28 Da bida Anutu girada ubub igi bini mingꞌan da aruani, da maiꞌ da maringꞌan da tapuda rai fada dzaf, da Arangan rubungꞌ ampa tayangꞌ agam i nam atsufan nayus ubub maraburuab. Agam nanggam muarutsan isiꞌ angu!
29 “Da anungꞌ rima udzungꞌ i waꞌa da nam gadan da numan, da wangum barabinda yaba gin u. 30 I garam intap manaꞌ isau da rurim udzungꞌ i waꞌa da nam santan bida nigi, da agam Ramanggam isruꞌgin sib i nam aru agam sauda runggam gin. 31 Da bitsintaꞌ warim udzungꞌ i waꞌa da Anutu nanggan mpada tayangꞌ gan garaman mungꞌ da Arangan bungꞌ arim nam santan igi nampruꞌ nabinigi angu.
32 “Dzi narungꞌ ruas, anungꞌ ratan u. I agam Ramanggam maran yari i agam ruta Arangan suda wain i nanggan mpada tayangꞌ gan garaman. 33 Da warim nam bunumpam nafa i suba moni gin, da warim garam sauda runggan sib in. Da wayu nam bunump mingꞌa Gunungun mamida i ntsupan nabi nam farangꞌa moni gin mamida i branga ruan da mingꞌa ratar angu. Garam wapa nam wasangꞌ suda uts rutin da afaif wasangꞌ i garadan da ngaungꞌan u. 34 Da mumai idzuwai aru agam nam bunumpam mingꞌa gin igi da agam nugunggam bungꞌ amingꞌ nampruꞌ nabinigi.
Tipa Ruan i Nifutsarif Gubuꞌ Gan Badan
35 “Watip runggam da waraing bruꞌ gam uts i nanga gum da agam rampi gam runabururung. 36 Wanang nabi garam mpada fangꞌa i gan garaman gudzun tipa bada i nanggan bintsuda i finin. Da arangan bawaꞌan da didintinga muantsi da ribarangan bungꞌ atus muantsi i arangan sung angu. 37 Da bida garam tsiraꞌ igi badan da tsanganda mamaꞌ guman rungꞌ rima maran da mpada fangꞌa i arangan gubuꞌ gan badan, da ribarangan nugun natsiaꞌ. Da dzi nani nan nidzun bingan da agam; arangan bungꞌ atip runggan i nanga gum da nani da ribarangan i mpada ruꞌan da narim nam gadan rutin. 38 Da bida arangan badan da gubuꞌ maran bida pas wasaꞌ ma gubuꞌ nanga i pisan, da tsanganda mamaꞌ guman tipa ruan sib da mpada rima maran gin, da ribarangan nugun natsiaꞌ. 39 Da bitsintaꞌ wasruꞌ i nan ani. Bida ungar ramanggan mangan sruꞌa i gubuꞌ maran garam wapa nam badan, da arangan isangꞌ i damangꞌa ruan i garam wapa nam anungꞌ brangan u. 40 Da agam ibinigi watip runggam! I Garam Narunggan bungꞌ aba da gubuꞌ maran agam maram fura bida arangan wasangꞌ i badan.”
41 Da Petrus igutin, “Nifutsarif, u ni nan raman ani da agai angu ma rib santan aga mpruꞌ?”
42 Da Nifutsarif ini, “Agam runggam maram wafur. Mangan igi bungꞌ asu garam gum uwayant bini aru garaman tsiraꞌ muarutsan i tanginda i mpada tayangꞌ mamaꞌ gum faingꞌ, i rima nam gadan rutin maiꞌ maiꞌ? 43 Bida garam tsiraꞌ igi tipa badan da tsanganda garam gum igi nanga gum bida nigi, da garam gum igi nugun natsiaꞌ. 44 Dzi nani nan nidzun bingan da agam, arangan bungꞌ atangin arangan nasu wain i gan nam bunumpan santan. 45 Da bitsintaꞌ bida garam gum nida i wangunggan bida ani, ‘Dzi garam tsiraꞌ gangꞌ anungꞌ isangꞌ i tipa bada sung,’ da arangan isa mamaꞌ gum finam da marub da arangan gada nam yusan da numa mpui maran didiruntan da bururiꞌan, 46 da garam tsiraꞌ gan bungꞌ aba da gubuꞌ arangan maran fura bida wasangꞌ i badan da gubuꞌ maran arangan mamida i sruꞌagin. Arangan bungꞌ arab arangan wasaꞌ farab da natapu nampruꞌ da rib mamida muarutsan.
47 “Da mamaꞌ gum sruꞌa i garam tsiraꞌ gan uwayantan da mamida tipa runggan gin ma atsungꞌa gin, da bungꞌ aripi arangan nayus. 48 Da bitsintaꞌ mamaꞌ gum mamida sruꞌa i garam tsiraꞌ gan uwayantan da nanga nam sangꞌa waꞌan da tsakia, da bungꞌ aripi arangan pas angu. Bida Anutu rima nam ampi bingan da garam, da bungꞌ ayu i mungaꞌ gan ampi bingan; da bida Anutu rima nam yusan i manga banginggan, da bungꞌ ani nan gin i tipa uda i mungaꞌ gan yusan.
Yisu Iba i Branga Garam Gar
49 “Dzi ba i tapuda dzaf mingꞌa intap, da dzi marangꞌ yari nidzun i dzaf bururungꞌa sung. 50 Da dzi bungꞌ awaꞌ da mpui ruruban maran mangan, da dzi nugungꞌ ibarabin i nam arangan nafa nasangꞌ ntsupan. 51 Agam mani dzi maba i uda nan nufan bada intap? Imaꞌ! Dzi nani da agam, dzi ba i branga garam gar. 52 Da aruani fadan, rib 5 mingꞌa utup bitsintaꞌ bungꞌ abrang ruan; iruꞌ da bits bungꞌ arim ipiap i iruꞌ da iruꞌrun bungꞌ arim ipiap i iruꞌ da bits. 53 Ribarangan bungꞌ abrang ruan nabinigi: raman da narun marub bungꞌ arim ipiap i ruan, da rinan da narun finam bungꞌ arim ipiap i ruan, da bun finam da mayak finam bungꞌ arim ipiap i ruan.”
Raraban da Faringꞌa Gubuꞌ Maran Ratar
54 Da Arangan ini da ampi tsiraꞌ ibiani, “Gubuꞌ agam tsanganda maraum muntidan mingꞌa gubuꞌ ruꞌan, da sung angu da agam ini, ‘Gamiꞌ bungꞌ amui,’ da iwaꞌ ibinigi. 55 Da gubuꞌ amas mingꞌa nam dadauntan runtan da agam ini, ‘Bungꞌ asasus nayus,’ da iwaꞌ ibinigi. 56 Agam garam umpur nifun nida nan angu! Agam isruꞌ i raraban da faringꞌa nam mingꞌa intap da maranguntung. Da ibi anungꞌ da agam anungꞌ isruꞌ i raraban da faringꞌa nam waꞌan da gubuꞌ aruani?
57 Ibi anungꞌ da agam runggam imami raruda sanab rururungan atsungꞌa gin? 58 Bida agu ruta garam ipiapam mingꞌa sanab fadan da garam raruda nan, da waintsaꞌ i ruta arangan tipa nan wangum mpruꞌa ruam. I mauntap i agu nafa da garam raruda nan da narim agu nafa da polis da polis natapu agu natangꞌ karabus. 59 Dzi nani da agu, u wasangꞌ i waꞌan nasangꞌ u rima nam ntsuman fantsupa santan sib sangꞌa nan raruda nidan raiyi.”
+ 12:10 Mt 12:32; Mk 3:29