Sises Ekareei
Ʉru'
Nʉmenuka'pʉ
Ekamanin
Sises Ekareei Ʉru' Nʉmenuka'pʉ uya Sises ekama asa'ron pe, ekamasa' rʉ'pʉ Esuwerʉ amʉ' pika'tɨnin mɨrɨ awonsi'kɨ tanporon kon nɨ ka'pon amʉ' pika'tɨnin pe. Ʉru' uya imenukasa', Itepuru A'kwarʉ uya Sises kɨ'masa', “Wakʉ itekare ekamanin pe entu'manin nan pɨ'” (4:18). Serɨ si itekare esi mɨrɨ tanporon ke rɨ itarʉ'tɨsa' ka'pon amʉ' e'to' i'se ke. Pori' pe e'nɨto' rɨ nɨrɨ epa'ka Ʉru' yau, iye'sara'tɨ yau kuru Sises uye'to' ekare'tɨ iya mɨrɨ awonsi'kɨ iu'matʉ yau kanan, Sises enuku a'taino Epʉn pona. Kʉrɨ rɨ rɨ marɨ imenukanin nʉ'pʉ uya ekamasa' mɨrɨ Itekare Ekamase'na Inennoko'san karetaai yau Sises enuku'pʉ awonsi'kɨ Kʉri'san pe e'nɨ uya apurɨto' epamʉ'pʉ, e'ta'nʉkʉ'pʉ pantomʉ.
Asa'rɨ iku'nin mɨrɨ awonsi'kɨ 6 pe iku'nin airon ekamanin ite'ma yau ene auya iyo'no, tu'ke kuru rɨ iye'seporo serɨ rɨken wakʉ itekare inekamanʉ yau: inserʉ amʉ' eremu pɨ' karimeru amʉ' pa'simanin nan utɨ'pʉ Sises entusa' ense'na; Sises esi'pʉ Esuwerʉ amʉ' use'mato', ɨpʉremato' iwʉ' tau mʉre' iwa iyesi a'tai, mɨrɨ awonsi'kɨ panton amʉ' Wakʉ Sameriya Ko' mɨrɨ awonsi'kɨ Itano'masa' Imu pantomʉ ton.
Siya rɨ serɨ wakʉ itekare yau ɨpʉreman nɨto' pɨ' isaurokʉ mɨrɨ awonsi'kɨ Wakʉ A'kwarʉ pɨ', uri'sami'si amʉ' nʉkupʉnʉ pɨ' Sises pokon pe iye'tʉrawasoma a'tai mɨrɨ awonsi'kɨ Papa usentu'mato' makoi pɨ'.
Iyawon Ekamanin
Ekamanin (1:1-4)
Isaan Pa'tes, Sises entu'pʉ, mʉre' to' esi'pʉ (1:5—2:52)
Isaan Pa'tes e'tʉrawasoma'pʉ (3:1-20)
Sises epa'taisima'pʉ, mɨrɨ awonsi'kɨ Makoi uya i'tupɨtʉ'pʉ (3:21—4:13)
Sises e'tʉrawasoma'pʉ annau Kiyarari po (4:14—9:50)
Kiyarari ponsi'kɨ Surusiran pona (9:51—19:27)
Iu'matʉ rɨ suntaaka yau Surusiran po, ipiyau Sises esi'pʉ (19:28—23:56)
Iye'mʉ'sa'ka'pʉ, isenpoipɨtʉ'pʉ, iyenuku'pʉ Epʉn pona (24:1-53)
1
Ekamanin
1 Imenuka uya ɨyena', eke Tiyo'peras, tu'kan kon nɨ uya imenukasa' iye'ku'sa' rʉ'pʉ Sises pɨ' ina koro'tau.
2 Ina pɨ' tʉron kon nekama'pʉ menuka'pʉ to' uya. Kamo ina pana'tɨsa' iya na'ne' nan uya tanporo iye'sara'tɨ'pʉ si'kɨrɨ ene'pʉ. Kamoro si kamoro Papa apiyo' pe te'san tʉron kon enupa tʉuya'nokon winɨ imaimu pɨ'.
3 Mɨrɨ wenai, urɨ uya rɨ nɨrɨ si a'tomasa' pɨ' tanporon nɨ, iye'sara'tɨ'pʉ si'kɨrɨ, urɨ pona nɨrɨ kanan si wakʉ pe iyesi ɨiwano' pe imenukato' pe uya, ɨmɨrɨ, eke tʉnamasen Tiyo'peras,
4 i'tu pa i'napairon ɨyenupasa' na'ne' ipɨ'.
Isaan Pa'tes Entu Ekare'tɨ
5 Kin pe Era' esi a'tai Isutiya po, moro Papa ena' use'man nɨto' tʉrawasomanin esi'pʉ Sakaraya itese', Apisa o'noron kon tonpa. Ino'pʉ, Resipe' itese' esi'pʉ kanan, Eran pa rʉ'pʉ pe.
6 Asa'rɨ rɨ marɨ Papa Maimu awɨron kon pe to' esi'pʉ, tanporon nɨ Papa Maimu awɨrɨ te'san pe to' esi'pʉ tʉpʉreme'se pʉra.
7 E'tane to' munkɨ pʉra iyesi'pʉ, apʉne pʉra Resipe' esi'pʉ tʉumu'tasen pe pʉra. Asa'rɨ rɨ marɨ to' ukɨɨi'pansa' esi'pʉ.
8 Tʉron nɨ a'tai nin si, tʉweyu kon e'seposa' a'tai, tamʉtʉ ton pokon pe Sakaraya e'tʉrawasoma esi'pʉ, use'man nɨto' Papa ena' tʉrawasoma pɨ' Surusiran po, Esuwerʉ amʉ' use'mato', ɨpʉremato' iwʉ' tau.
9 Itonpa ton uya anʉnsa' esi'pʉ tʉutanʉnto' kon eseru yau iyewonto' pe Esuwerʉ amʉ' use'mato', ɨpʉremato' iwʉ' ta' a'po'nan kɨrɨi'nʉnpase'na.
10 Sakaraya ewonsa' a'tai Esuwerʉ amʉ' use'mato', ɨpʉremato' iwʉ' ta' a'po'nan kɨrɨi'nʉnpase'na, pʉroroi po tanporo iyamʉrasa' kon ɨpʉremase'na esi'pʉ ɨpʉreman pɨ'.
11 Mɨrɨ koro'tau, Papa inserʉʉi usenpoika'pʉ itenu ya'. Mɨrɨpan e'soto'kasa' esi'pʉ a'po'nan kɨrɨi'nʉnpato' apon enwo'netʉ winɨ.
12 Sakaraya uya ensa' a'tai, iyetʉipɨtʉ'pʉ ipɨ'.
13 E'tane, “Ketʉipɨtʉi!” ta'pʉ inserʉ uya ipɨ'. “Ɨwɨpʉremato' etasa' Papa uya man. Ɨno'pʉ, Resipe' uya ɨmʉre epoto' oton, mɨrɨpan mese'tɨi' Isaan tukai'.
14 Pori' pe kuru ɨku'to' iya oton mɨrɨ. Mɨrɨ awonsi'kɨ tu'kan kon nɨ epori'mato' oton iyentusa' a'tai,
15 apʉne pʉra Papa enu yau eke pe kuru iye'to' oton. Ɨ'rɨ rɨ kata'pan ensinin pe kʉse'nin, Papa A'kwarʉ yen pe iye'to' oton iyentu'pʉ si'kɨrɨ.
16 Tu'kan kon nɨ Esuwerʉ amʉ' na'poto' iya oton Papa winɨkʉi',
17 mɨrɨpan utɨto' oton Itepuru rawɨrɨ meruntɨ pe, Iraisa esi'pʉ kasa, tʉmunkɨ kon i'nʉnkanin nan pe ikʉipʉnʉ ton e'to' pe to' ewan ensimato' iya oton, main awɨron kon pen nɨrɨ ipokena' pu'ketʉ yau te'ton kon pe. Ka'pon amʉ' konekanin pe itepuru e'ma ta',” ta'pʉ inserʉ uya.
18 Sakaraya uya inserʉ ekama'po'pʉ, “Nai kasa i'tu uya i'napai rɨ serɨ esi tukai'? Intomi'si pe esi, uno'pʉ nɨrɨ esi no'sami'si pe,” ta'pʉ iya.
19 Inserʉ uya eikʉ'pʉ, “Kepʉrerʉ urɨ, Papa piyawon urɨ, enno'sa' urɨ ayauro'kase'na, mɨrɨ awonsi'kɨ wakʉ itekare ekamase'na ɨpɨ'.
20 Umaimu apurɨ auya pʉra iyesi pɨ', ɨye'maimu'ka nin mɨrɨ, ausauro'to' oton pen unekama'pʉ e'kupʉ pʉ'kʉ pona rɨ,” ta'pʉ inserʉ uya.
21 Mɨrɨ koro'tau, ka'pon amʉ' enurikʉ'pʉ Sakaraya enupɨkɨrɨ, usenuminkan pɨ' to' esi'pʉ, “Ɨ'rɨ pɨ' inke kuru rɨ iko'mamʉ tepa'kai' pʉra?” ta'pʉ to' uya.
22 Mɨrɨpan epa'kasa' a'tai, isaurokʉ pʉra iyesi'pʉ. To' uya i'tu'pʉ Papa uya itenu a'kwakasa' uya ɨ'rɨ rɨ ensa' tukai', apʉne pʉra temiyatʉ ke tauro'ka iya 'nokon pɨ', asaurokʉi'ma pʉra.
23 Te'tʉrawasomato' weyu u'ma'sa' a'tai, itunta'pʉ tiwʉ' ta'.
24 Serɨ pata'pʉ pe, ino'pʉ Resipe' umono'ta'pʉ. Mɨrɨpan uko'mamʉ'pʉ tepa'kai' pʉra 5 kaisa rɨ kapʉi tiwʉ' tau.
25 “Papa uya kuru serɨ ku'sa' serɨ uiwano' pe,” ta'pʉ iya. “Serɨ a'tai kuru si piyɨ'nʉ' imʉre pʉra ka'pon amʉ' koro'tau e'to' mo'kasa' iya man upiyapai,” ta'pʉ Resipe' uya.
Meri Piya' Papa Inserʉʉi Uyee'pʉ
26 6 kaisa rɨ kapʉi Resipe' esi koro'tau mono' pe, inserʉ Kepʉrerʉ ennoko'pʉ Papa uya Kiyarari awon pata Nasare' itese' pona.
27 A'pɨ'pʉn uri'san, Meri itese', auro'kato' iya ike esi'pʉ, Isose', Tepi' pa rʉ'pʉ, no'pʉ oton pe te'ton.
28 Inserʉ uyee'pʉ ipiya'. Mɨrɨpan a'tai, “Miyarɨ, Papa Nanʉmʉ'pʉ! Itepuru man ɨpiyau,” ta'pʉ iya.
29 Inserʉ maimu pɨ', ipan pe kuru Meri usenuminka'pʉ, mɨrɨpan, “Ɨ'rɨ rɨ si ta iya ko?” tukai'.
30 “Kɨsi'nʉkʉi, Meri. Wakʉ pe Papa enu yau ɨwesi.
31 Ɨumono'tato' oton, mɨrɨpan entuto' oton warawo' pe, mɨrɨpan mese'tɨi' Sises tukai'.
32 Eke pe kuru iye'to' oton. Mɨrɨ awonsi'kɨ eke kuru Papa Mumu Kʉrɨ rɨ tukai', esa'to' oton. Itepuru Papa uya Kin pe iku'to' oton itamokori Tepi' esi'pʉ kasa,
33 mɨrɨ awonsi'kɨ Seko' payan nʉ'san epuru pe iye'to' oton inke rɨ. Kin pe iye'to' e'nonkato' oton pen,” ta'pʉ inserʉ uya.
34 “Ɨ'rɨ kasa si serɨ e'kupʉ, a'pɨ'pʉn urɨ?” ta'pʉ Meri uya inserʉ pɨ'.
35 “Iye'kupʉ rɨ Papa A'kwarʉ rɨ uyepʉ ɨpona, mɨrɨ awonsi'kɨ Papa meruntɨrʉ ereuta ɨpiyau. Mɨrɨ pɨ' wakʉ mʉre esa'to' oton Papa Mumu, tukai',” ta'pʉ inserʉ uya.
36 “Ɨtonpa pe' Resipe' mi'tuyan tʉumu'tasen pen nɨ tato' ipɨ' e'tane, 6 kaisa rɨ kapʉi mono' pe iyesi mɨrɨ, no'sami'si pe kuru iye'tane,
37 apʉne pʉra tanporon nɨ ku'nin pe Papa esi,” ta'pʉ iya.
38 “Itepuru apiyo' rɨ urɨ. Tɨwɨ si serɨ ne'kupʉi upɨ' mekamayai'ne' awɨrɨ,” ta'pʉ Meri uya. Mɨrɨ ta iya tʉpo, inserʉ uya inɨmɨ'pʉ.
Meri Utɨ'pʉ Resipe' Piya'
39 Mɨrɨ pata'pʉ pe, inke pʉra Meri ekoneka'pʉ tʉutɨto' pe i'kʉrʉ po te'sen pata Isutiya pon ya'.
40 Pata eposa' tʉuya a'tai, Sakaraya iwʉ' ta' iyewomʉ'pʉ. Mɨrɨpan uya, “Miyarɨ,” ta'pʉ Resipe' pɨ'.
41 Resipe' uya Meri maimu etasa' a'tai, imʉre utama'pʉ itewan yau. Resipe' nin si uta'kwarʉ'tɨ'pʉ, Papa A'kwarʉ ke,
42 mɨrɨpan usaurokʉ'pʉ eke pe, “Ɨmɨrɨ kuru rɨ si kʉrɨ rɨ wakʉ rɨ uri'san Papa uya wakʉ ku'sa' man ɨpɨ' tu'kan kon koro'tapai ayanʉnsa' iya, mɨrɨ awonsi'kɨ ɨmʉre nɨrɨ kanan iten pe me'ai'ne'.
43 Ɨ'rɨ wenai kuru rɨ uyepuru san uya uka'kʉranpasa' ko?
44 Amaimu etasa' uya a'tai, uyau umʉre e'sanʉmʉ'pʉ tepori'ma ke.
45 Wakʉ pe kuru ɨwesi mɨrɨ apurɨ auya pɨ' Papa Maimu ɨpiya' iye'sa' rʉ'pʉ uta'ku'tɨ a'tai,” ta'pʉ iya.
Meri Eremu
46 Mɨrɨ a'tai, Meri uya se kasa ta'pʉ:
“Uyewan uya kuru Papa apurɨpɨtʉ.
47 Uya'kwarʉ esi pori' pe kuru tʉpika'tɨnin Papa pɨ'.
48 Sepan nɨ tapiyo' ku'sa' iya pɨ'
tenu yau.
Mɨrɨ pe iyesi pɨ', serɨ si'kɨrɨ, tanporon kon serɨ entakanon kon uya uyapurɨpɨ'to' oton Papa uya pori' pe uku'sa' pɨ'.
49 Apʉne pʉra eke rɨ, wakʉ eseru ku'sa' Papa uya pɨ', upɨ';
wakʉ rɨ itese'.
50 Tʉnamanin nan pɨ', tʉusentu'masen Kʉrɨ rɨ,
to' epamʉ kaisarɨ rɨ.
51 Meruntɨ pe tesi ke, wakʉ ton, eke ton ku'sa' iya;
mɨ pe te'ku'san aimʉrʉnpasa' iya to' eseru pokon pe.
52 Eke ton pe te'san, itepuru ton nu'tɨsa' iya to' apon poi,
sepan kon nʉ'kwɨ rɨ anʉmʉi'ma.
53 Iwan pe te'san a're'tɨsa' iya wakʉ ke,
imaminkena' ton ennokoi'ma itemiyatʉ arʉ pʉra.
54-55 Epʉra'an, utamokori kon mɨrɨ tʉpo ipayan amʉ' auro'ka'pʉ tʉuya kasa, ɨsentu'kena' pe tesi wenai,
tapiyo' Esuwerʉ pika'tɨsa' iya, mɨrɨ awonsi'kɨ imunkɨ amʉ' miyarɨ rɨ,”
ta'pʉ Meri uya.
56 Mɨrɨpan uko'mamʉ'pʉ Resipe' piyau osorʉwau kapʉi, mɨrɨ awonsi'kɨ iyenna'po'pʉ tʉpata ya'.
Isaan Pa'tes Entu'pʉ
57 Resipe' entuto' weyu e'seposa' a'tai, iyentu'pʉ warawo' pe.
58 Itonpa ton akontawon kon mɨrɨ awonsi'kɨ itonpa ton kuru uya etasa' esi'pʉ, eke pe kuru Papa usentu'masa' ipɨ' tawon. Mɨrɨpan kon esi'pʉ pori' pe ipokon pe.
59 Tikin nɨ suntaaka iyenasa' a'tai, itun pi'pɨ puturʉkato' e'seporo'pʉ. Mɨrɨpan ese'tɨ to' uya esi'pʉ Sakaraya tukai', ikʉipʉnʉ ese' yau.
60 E'tane isan uya, “Kane, Isaan itese' kʉrɨ rɨ,” ta'pʉ.
61 Mɨrɨpan pɨ' ta'pʉ to' uya, “E'tane sa'ne mɨrɨ tukai' ɨnʉ' rɨ ɨtonpa ese' pʉra iyesi,” ta'pʉ to' uya.
62 Mɨrɨ a'tai, ikʉipʉnʉ auro'ka'pʉ to' uya temiyatʉ kon ke ɨnʉ' tukai' ese'tɨ iya tukai'.
63 Mɨrɨ a'tai, imenukato' tʉuya ipɨ' ekama'po'pʉ iya. Ka'pon amʉ' tewansiukai' nin si imenuka'pʉ iya mɨrɨ, “Itese' mɨrɨ Isaan,” tukai'.
64 Mɨrɨ a'tai rɨ, imaimu epa'ka'pʉ, mɨrɨpan nin si usaurokʉ'pʉ mɨrɨ Papa apurɨpɨtʉ'pʉ iya nin si.
65 Mɨrɨpan pɨ' rɨ itonpa ton akontawon kon usewansiuka'pʉ, mɨrɨ ton pɨ' usauro'nɨ pɨ' to' esi'pʉ siya rɨ Isutiya i'kʉrʉ poro'ne rɨ.
66 Tanporon kon etanin nʉ'san usenuminka'pʉ serɨ pɨ', mɨrɨpan kon usekama'popɨtʉ'pʉ, “Ɨnʉ' pe rɨ si pʉse rɨ mʉre e'to' oton?” ta'pʉ to' uya, apʉne pʉra Papa meruntɨrʉ yau iyesi pɨ'.
Sakaraya Eremu
67 Ikʉipʉnʉ Sakaraya uta'kwarʉ'tɨ'pʉ Papa A'kwarʉ ke. Mɨrɨpan usaurokʉ'pʉ, Papa uya tauro'ka'pʉ ike pɨ':
68 “Papa apurɨpɨ'pai'nokon, Esuwerʉ amʉ' e'to' itese' pɨ',
apʉne pʉra iye'sa' pɨ' tʉpoitorʉ ton mo'kase'na.
69 Meruntɨ rɨ, pika'tɨnin wannɨ ke urepasa' iya 'nokon pɨ',
tʉpoitorʉ pe te'sen, Tepi' pa rʉ'pʉ.
70 Ta'pʉ tʉuya awɨrɨ rɨ pena pu'kena' amʉ' poro rɨ.
71 Pika'tɨnin wannɨ uyeyaton kon piyapai
uyewaruma'tɨnin kon enapai.
72 Utamokori kon pɨ' isentu'mato' pokon pe,
wakʉ tʉusaurokʉ'pʉ kupʉ iya tenu yau.
73 Utamokori kon Epʉra'an pɨ', ‘ikupʉ uya kuru,’ ta'pʉ tʉuya ku'sa' iya tenu yau.
74 Papa uya ta'pʉ uyeyaton kon enapai umo'ka kon tʉuya pɨ',
tʉmaimu awɨrɨ e'nɨto' pe tenari'nʉnse pʉra.
75 Wakʉ pe, ipoken e'nɨto' pe itenu awɨrɨ uko'man nɨ kaisa rɨ,”
ta'pʉ iya.
76 Mɨrɨpan uya ta'pʉ tʉmu pɨ',
“Ɨmɨrɨ, umʉre usesa'to' oton pu'kena' Papa iwano' tukai',
apʉne pʉra ɨutɨto' oton uyepuru kon rawɨrɨ ite'ma ta' ka'pon amʉ' koneka pe,
77 imunkɨ amʉ' enupa pɨ' ɨwe'to' oton epika'tɨn nɨto' pɨ',
to' pɨ' Papa usentu'ma winɨ,
78 apʉne pʉra Papa esi pɨ' ɨsentu'kena' pe upɨ'nokon wʉi enu enuku uya Epʉn poi,
uwei'tɨ kon na'ne' kasa, Papa uya Kʉrai tʉnanʉmʉ'pʉ enno'to' oton upiya'nokon,
79 to' wei'tɨnin pe kamo ewarupɨ yau
tʉuko'mansan uma'tan nɨto' pɨ' tenari'nʉnsan.
Uyanin kon pe usewankaman nɨto' pen e'ma tawɨrɨ,”
ta'pʉ Sakaraya uya tʉmu pɨ'.
80 Mɨrɨpan si'kɨrɨ rɨ, mʉre usemo'ka'pʉ pana' pe ta'kwarʉ ke. Mɨrɨpan uko'mamʉ'pʉ rɨmono' tau. Mɨrɨ tʉpo, iyepa'ka'pʉ Esuwerʉ amʉ' enupai' Papa eseru pɨ'.