8
ଜିସୁ ଚାରି ଅଃଜାର୍‌ ଲକ୍‌କେ କାଳାୟ୍‌ଲା
(ମାତି ୧୫:୩୨-୩୯)
ସଃଡେବଃଳ୍‌ ଆରେକ୍‌ ଗାଦେକ୍‌ ଲକ୍‌ ଜିସୁର୍‌ ଚଃମେ ଆସି ରୁଣ୍ଡ୍‌ଲାୟ୍‌, ସେମଃନାର୍‌ ହାକ୍‌ କାଉଁକେ କାୟ୍‌ରି ହେଁ ନଃରିଲି । ଆର୍‌ ଜିସୁ ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍‌କେ ତାର୍‌ ଚଃମେ କୁଦି କୟ୍‌ଲା, “ଇ ଲକ୍‌ମଃନାର୍‌ ଗିନେ ମକ୍‌ ବଃଡେ ଦଃୟା ଅଃଉଁଲି । ଇ ଲକ୍‌ମଃନ୍ ତିନି ଦିନ୍ ଅୟ୍‌ଲିନି ମର୍‌ ସଃଙ୍ଗ୍ ଆଚ୍‌ତି, ଅଃବେ ସେମଃନାର୍‌ ହାକ୍‌ କାଉଁକେ କାୟ୍‌ରି ହେଁ ନାୟ୍‌ । ଜଦି ମୁଁୟ୍‌ ସେମଃନ୍‌କେ ବୁକେ ଗଃରେ ହଃଟାୟ୍‌ନ୍ଦ୍, ତଃବେ ଜାତାବାଟେ ସେମଃନ୍ ମୁର୍ଚା ଅୟ୍‌ଜାତି, ସେମଃନାର୍‌ ବିତ୍ରେ କଃତେକ୍‌ ଲକ୍‌ ବଃଡେ ଦୁରିକ୍‌ ହୁଣି ଆସି ଆଚ୍‌ତି ।”
ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍ ଜିସୁକେ କୟ୍‌ଲାୟ୍‌, “ଇତି ଲକ୍‌ବାକ୍‌ ନୟ୍‌ଲା ଟାଣେ କୁୟ୍‌ତି ହୁଣି ରୁଟି ଆଣି ଏମଃନ୍‌କେ ହେଟ୍‌ହୁର୍ନେ କାଉଁକେ ଦେଉଁନ୍ଦ୍ ?”
ଜିସୁ ଚେଲାମଃନ୍‌କେ ହଃଚାର୍ଲା, “କଃତିଗଟ୍‌ ରୁଟି ତୁମାର୍‌ ହାକ୍‌ ଆଚେ ?”
ସେମଃନ୍ କୟ୍‌ଲାୟ୍‌, “ସାତ୍‌ଗଟ୍‌ ।”
ତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ଲକ୍‌ମଃନ୍‌କେ ମାଟାୟ୍‌ ବଃସୁକେ କୟ୍‌ଲା, ଆରେକ୍‌ ଜିସୁ ସେ ସାତ୍‌ଗଟ୍‌ ରୁଟିକେ ଆତେ ଦଃରି ଇସ୍ୱର୍‌କେ ପାର୍ତ୍‌ନାକଃରି ରୁଟିସଃବୁ କଃଣ୍ଡ୍ କଃଣ୍ଡ୍ କଃରି ଲକ୍‌ମଃନ୍‌କେ ବାଟି ଦିଆସ୍‌ ବଃଲି ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍‌କେ ଦିଲା; ଚେଲାମଃନ୍ ସଃବୁ ଲକ୍‌ମଃନ୍‌କେ ସେରି ବାଟାକଃରି ଦିଲାୟ୍‌ । ଚେଲାମଃନାର୍‌ ହାକ୍‌ କଃତିଗଟ୍‌ ସାନ୍‌ ମାଚ୍ ହେଁ ରିିଲି; ସେ ମାଚ୍‌କେ ହେଁ ଦଃରି ଜିସୁ ଆସିର୍ବାଦ୍‌ କଃରି ଲକ୍‌ମଃନ୍‌କେ ବାଟାକଃରି ଦେଉଁକେ ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍‌କେ କୟ୍‌ଲା । ସଃବୁ ଲକ୍‌ମଃନ୍ ହେଟ୍‌ ହୁର୍ନେ କାୟ୍‌ଲାୟ୍‌ ଆର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍ ଉବୁର୍ଲାର୍‌ ବାଙ୍ଗ୍‌ଲା ରୁଟି ବେଟି ସାତ୍‌ ଡଃଲା ବଃର୍ତି କଃଲାୟ୍‌ । କାୟ୍‌ଲା ଲକ୍‌ମଃନ୍ ହାକାହାକି ଚାରି ଆଜାର୍‌ ଲକ୍‌ ରିଲାୟ୍‌ । 10 ତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ସେମଃନ୍‌କେ ସେଲଦିଲା, ଆର୍‌ ସେଦାହ୍ରେ ଜିସୁ ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନାର୍‌ ସଃଙ୍ଗ୍ ଡଙ୍ଗାୟ୍‌ ଚଃଗି ଦଲ୍‌ମନୁତା ହଲିକେ ଗଃଳାୟ୍‌ ।
ପାରୁସିମଃନ୍ ଜିସୁକେ କାବା ଅଃଉତା କାମ୍‌ କଃରୁକେ କଃଲାୟ୍‌
(ମାତି ୧୨:୩୮-୪୨; ୧୬:୧-୪)
11  ତାର୍‌ହଃଚେ ପାରୁସିମଃନ୍ ଆସି ଜିସୁର୍‌ ସଃଙ୍ଗ୍ କଃତା ଦଃରାଦଃରି ଅଃଉଁକେ ଦଃର୍ଲାୟ୍‌, ଆର୍‌ ସେମଃନ୍ ଜିସୁକେ ହାନ୍ଦାୟ୍‌ ହଃକାଉଁକ୍‌ ମଃନ୍‌କଃରି, ଅଃଗାସ୍‌ ଉହ୍ରେ ଗଟେକ୍‌ ଚିନ୍ ମାଗ୍‌ଲାୟ୍‌ । 12  ସେତାକ୍‌ ଜିସୁ ଆତ୍ମାୟ୍‌ ବାବି ବଃଡ୍‌ହୁଣ୍ଡାଣ୍ ଚାଡି କୟ୍‌ଲା, “ଅଃବାର୍‌ ଲକ୍‌ମଃନ୍ କାୟ୍‌ତାକ୍‌ ଚିନ୍ ଲଳୁଲାୟ୍‌ ? ମୁଁୟ୍‌ ତୁମିକେ ସଃତ୍‌ କଃଉଁଲେ, ଅଃବାର୍‌ ଲକ୍‌ମଃନ୍‌କେ କାୟ୍‌ ଚିନ୍ ହେଁ ଦିଆ ନୟ୍‌ ।”
13 ତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ପାରୁସିମଃନ୍‌କେ ଚାଡିକଃରି ଆରେକ୍‌ ଡଙ୍ଗାୟ୍‌ ଚଃଗି ସଃମ୍‌ନ୍ଦ୍ ସେହାଟି କଃଣ୍ଡାୟ୍‌ ଗଃଲା ।
ହେରଦ୍‌ ଆର୍‌ ପାରୁସି ମଃନାର୍‌ କମିର୍‌
(ମାତି ୧୬:୫-୧୨)
14 ସଃଡେବଃଳ୍‌ ଜିସୁର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍ ରୁଟି ନେଉଁକେ ହାସୁର୍ଲାୟ୍‌; ଡଙ୍ଗାୟ୍‌ ସେମଃନାର୍‌ ତଃୟ୍‌ ଅଃକାୟ୍‌ ଗଟେକ୍‌ ମଃତର୍‌ ରୁଟି ରିଲି । 15  ଜିସୁ ସେମଃନ୍‌କେ ଚେତାୟ୍‌ ଦଃୟ୍‌କଃରି କୟ୍‌ଲା, “ପାରୁସିମଃନାର୍‌ ଆର୍‌ ହେରଦାର୍‌ କମିର୍‌* ତଃୟ୍‌ହୁଣି ଜଃଗ୍ରାତ୍‌ ଅୟ୍‌ରିଆ ।”
16 ସେତାକ୍‌ ତାକାର୍‌ ତାକାର୍‌ ବିତ୍ରେ କଃଉଆକଇ ଅଃଉଁକେ ଦଃର୍ଲାୟ୍‌, “ଅଃମାର୍‌ ହାକ୍‌ ରୁଟି ନୟ୍‌ ବଃଲି ଜିସୁ ଇ କଃତା କୟ୍‌ଲା ।”
17 ସେମଃନ୍ କାୟ୍‌ରି କଃତାବାର୍ତା ଅଃଉଁଲାୟ୍‌ ସେରି ଜିସୁ ମଃନ୍‌ବିତ୍ରେ ଜାଣିକଃରି ସେମଃନ୍‌କେ କୟ୍‌ଲା, “ତୁମାର୍‌ ତଃୟ୍‌ ରୁଟି ନାୟ୍‌ ବଃଲି ତୁମିମଃନ୍ କାୟ୍‌ତାକ୍‌ କଃତାବାର୍ତା କଃରୁଲାସ୍‌ ? ତୁମିମଃନ୍ କାୟ୍‌ ଅଃବେ ହଃତେକ୍‌ ଜାଣୁ ନଃହାରୁଲାସ୍‌ ? ତୁମିମଃନ୍ କଃଡେକ୍‌ ନିର୍ବୁଦିଆ ? 18  ଆକି ରେଉଁ ରେଉଁ କାୟ୍‌ ତୁମିମଃନ୍ ଦଃକୁକ୍‌ ନଃହାରୁଲାସ୍‌ ? ତୁମିମଃନ୍‌କେ କାନ୍‌ ରେଉଁ ରେଉଁ କାୟ୍‌ ସୁଣୁକ୍‌ ନଃହାରୁଲାସ୍‌ ? 19 ମୁୟ୍‌ଁ ଜଃଡେବଃଳ୍‌ ହାଁଚ୍ ଆଜାର୍‌ ଲକ୍‌ମଃନାର୍‌ ଗିନେ ହାଁଚ୍ ଗଟ୍‌ ରୁଟି ବାଙ୍ଗି କାଳାୟ୍‌ ରିଲେ, ସଃଡେବଃଳ୍‌ ତୁମିମଃନ୍ କଃତି ଡଃଲା ହୁରାକଃରି ଉବୁର୍ଲାର୍‌ ବାଙ୍ଗ୍‌ଲା ରୁଟି ବେଟିରିଲାସ୍‌ ? ସେରି କାୟ୍‌ ଏତୁ ନାୟ୍‌ ?”
ସେମଃନ୍ କୟ୍‌ଲାୟ୍‌, “ବାର ଡଃଲା ।”
20 ଜିସୁ କୟ୍‌ଲା, “ଆର୍‌ ସେ ଚାରିଅଃଜାର୍‌ ଲକ୍‌ମଃନାର୍‌ ଗିନେ ମୁଁୟ୍‌ ଜଃଡେବଃଳ୍‌ ସାତ୍‌ଗଟ୍‌ ରୁଟି ବାଙ୍ଗିକଃରି ଦଃୟ୍‌ରିଲେ, ସଃଡେବଃଳ୍‌ କଃତି ଡଃଲା ଉବୁର୍ଲା ବାଙ୍ଗ୍‌ଲା ରୁଟି ବେଟି ରିଲାସ୍‌ ?”
ସେମଃନ୍ କୟ୍‌ଲାୟ୍‌, “ସାତ୍‌ ଡଃଲା ।”
21 ତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ସେମଃନ୍‌କେ କୟ୍‌ଲା, “ତୁମିମଃନ୍ କାୟ୍‌ରି ଅଃବେ ହଃତେକ୍‌ ବୁଜୁ ନଃହାରୁଲାସ୍‌ ?”
ଜିସୁ ଗଟ୍‌ କାଣାକେ ଆକି ଦଃକାୟ୍‌ଲା
22 ତାର୍‌ହଃଚେ ସେମଃନ୍ ବେତ୍‌ସାଇଦା ଆୟ୍‌ଲାୟ୍‌ । ସେତି କଃତେକ୍‌ ଲକ୍‌ ଗଟ୍‌ କାଣାକେ ଜିସୁର୍‌ ଲଃଗେ ଆଣି, ତାକ୍‌ ଚିଉଁକ୍‌ ଜିସୁକେ କାନିକଃର୍ମ୍‌ ଅୟ୍‌ ଗଃଉଆରି କଃଲାୟ୍‌ । 23 ଜିସୁ ସେ କାଣାର୍‌ ଆତେ ଦଃରି ଗାଉଁଏ ହୁଣି ତାକ୍‌ ବାର୍‌କଃରି ନିଲା, ଆର୍‌ ତାର୍‌ ଆକାୟ୍‌ ଲାଳ୍‌ ଲାଗାୟ୍‌ଲା, ଆର୍‌ ତାର୍‌ ଉହ୍ରେ ଆତ୍‌ ସଃଙ୍ଗାୟ୍‌ କଃରି ତାକ୍‌ ହଃଚାର୍ଲା, “ତୁୟ୍‌ କାୟ୍‌ରି ଦଃକୁ ହାରୁଲିସ୍‌ କି ?”
24 ସେ ଦଃକି କୟ୍‌ଲା, “ହେଁ ମୁଁୟ୍‌ ଲକ୍‌ମଃନ୍‌କେ ଦଃକୁଲେ, କାୟ୍‌ତାକ୍‌ବଃଲେକ୍‌ ମୁଁୟ୍‌ ଗଃଚ୍ ହର୍‌ କାୟ୍‌ରି ଅଲେ ଇଣ୍ଡ୍‌ତାର୍‌ ଦଃକୁଲେ ।” 25 ତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ଆରେକ୍‌ ସେ କାଣାର୍‌ ଆକାୟ୍‌ ଚୁୟ୍‌ଲା, ତଃବେ ସେ ନିକକଃରି ଦଃକ୍‌ଲା, ଆର୍‌ ସେ କାଣା ନିକ ଅୟ୍‌ ସଃବୁ ବିସୟ୍‌କେ ନିକକଃରି ଦଃକୁକ୍‌ ଦଃର୍ଲା । 26 ତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ତାକ୍‌ ନିଜାର୍‌ ଗଃରେ ହଃଟାୟ୍‌ ଦଃୟ୍‌ କୟ୍‌ଲା, “ଇ ଗାଉଁ ବିତୁର୍‌କେ ହେଁ ତୁୟ୍‌ ମୁଳ୍‌କେ ଜାନାୟ୍‌ଁ ।”
ଜିସୁର୍‌ କଃତା ପିତର୍‌ ହୁଟାୟ୍‌କଃରି କୟ୍‌ଲା
(ମାତି ୧୬:୧୩-୨୦; ଲୁକ ୯:୧୮-୨୧)
27 ଇତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ଆର୍‌ ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍ କାଇସରିଆ ପିଲିପି ହଲିର୍‌ ଗାଉଁମଃନ୍‌କେ ଗଃଲାୟ୍‌, ଜାତାବାଟେ ଜିସୁ ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍‌କେ ହଃଚାର୍ଲା, “ମୁୟ୍‌ଁ କେ ବଃଲି ଲକ୍‌ମଃନ୍ କାୟ୍‌ରି କଃଉଁଲାୟ୍‌ ?”
28  ସେମଃନ୍ ତାକ୍‌ ଉତୁର୍‌ ଦିଲାୟ୍‌, “କଃତିଲକ୍‌ କଃଉଁଲାୟ୍‌, ତୁୟ୍‌ ବାପ୍ତିସମ୍‌ ଦେତା ଜହନ୍‌; ଆର୍‌ କଃତିଲକ୍‌ କଃଉଁଲାୟ୍‌, ତୁୟ୍‌ ଏଲିୟ; ମଃତର୍‌ ବିନ୍ କଃତେକ୍‌ ଲକ୍‌ମଃନ୍ କଃଉଁଲାୟ୍‌, ବାବ୍‌ବାଦିମଃନାର୍‌ ବିତ୍ରାର୍‌ ଗଟେକ୍‌ ବାବ୍‌ବାଦି ।”
29  ଜିସୁ ସେମଃନ୍‌କେ ହଃଚାର୍ଲା, “ମଃତର୍‌ ମୁଁୟ୍‌ କେ ବଃଲି ତୁମିମଃନ୍ କାୟ୍‌ରି କଃଉଁଲାସ୍‌ ?” ପିତର୍‌ ତାକ୍‌ ଉତୁର୍‌ ଦିଲା, ତୁୟ୍‌ ଇସ୍ୱର୍‌ ବାଚ୍‌ଲା ହାହେ ହୁଣି ମୁକ୍ଳାଉତା କ୍ରିସ୍ଟ ।
30 ତଃବେ ଜିସୁ ସେମଃନ୍‌କେ ଚେତାୟ୍‌ ଦଃୟ୍‌ କୟ୍‌ଲା “ମୁଁୟ୍‌ କେ ବଃଲି ତୁମିମଃନ୍ କାକେ ହେଁ କାୟ୍‌ରି କଃଉଆ ନୟ୍‌ ।”
ଜିସୁ ଅଃହ୍‌ଣାର୍‌ ଦୁକ୍‌ବଗ୍ ଅଃଦିକାରି ଆର୍‌ ମଃର୍ତା କଃତା କୟ୍‌ଲା
(ମାତି ୧୬:୨୧-୨୮; ଲୁକ ୯:୨୨-୨୭)
31 ଜିସୁ ଚେଲାମଃନ୍‌କେ ସିକ୍ୟା ଦେଉଁକ୍‌ ଆରୁମ୍‌ କଃଲା, “ନଃରାର୍‌ ହୟ୍‌ସିକ୍‌ ବାୟ୍‌ଦ୍‌ରେ ଦୁକ୍‌ କଃସ୍ଟ୍‌ ହାୟ୍‌ଦ୍‌, ଆର୍‌ ପାରାଚିନ୍, ବଃଡ୍ ଜାଜକ୍‌ ମଃନ୍‌, ଆର୍‌ ଦଃର୍ମ୍‌ ଗୁରୁମଃନ୍‌ ଦୁର୍‌ କଃର୍ତି ଆର୍‌ ମଃର୍ନେ ମାର୍‌ତି, ଆରେକ୍‌ ସେ ତିନି ଦିନାର୍‌ ହଃଚେ ଉଟେଦ୍‌ ।” 32 ଜିସୁ ଇ ସଃବୁ କଃତା ଚେଲାମଃନ୍‌କେ ହୁଟାୟ୍‌କଃରି କୟ୍‌ଲା, ମଃତର୍‌ ପିତର୍‌ ଜିସୁକେ ଗଟ୍‌ହାକ୍‌ ବିନେ କୁଦି ନଃୟ୍‌ ଦଃକା ଦିଲା, “ଇବାନ୍ୟା ତକେ କଃବେ ହେଁ ନଃଉଅ ।” 33 ମଃତର୍‌ ଜିସୁ ଉଲ୍‌ଟି କଃରି ନିଜାର୍‌ ଚେଲାମଃନ୍‌କେ ଦଃକି ପିତର୍‌କେ ଦଃକା ଦଃୟ୍‌ କୟ୍‌ଲା, “ମର୍‌ ମୁଏଁ ହୁଣି ଦୁର୍‌ ଅଃଉ ସୟ୍‌ତାନ୍‌, କାୟ୍‌ତାକ୍‌ବଃଲେକ୍‌ ତୁୟ୍‌ ଇସ୍ୱରାର୍‌ ବିସୟ୍‌ ନଃବାବି, ଲକ୍‌ମଃନାର୍‌ ବିସୟ୍‌ ବାବୁଲିସ୍‌ ।”
34  ତାର୍‌ହଃଚେ ଜିସୁ ତାର୍‌ ଚେଲାମଃନାର୍‌ ସଃଙ୍ଗ୍ ଲକ୍‌ମଃନ୍‌କେ ତାର୍‌ ଲଃଗେ କୁଦି କୟ୍‌ଲା, “ଜୁୟ୍‌ ଲକ୍‌ ମର୍‌ ହଃଚେ ଆସୁକ୍‌ ମଃନ୍ କଃରେଦ୍‌, ତଃବେ ସେ ଅଃହ୍‌ଣାର୍‌ ସଃବୁ ଚାଡି ଅଃହ୍‌ଣାର୍‌ କ୍ରୁସ୍‌ ବୟ୍‌କଃରି ମର୍‌ ହଃଚେ ଆସ । 35  କାୟ୍‌ତାକ୍‌ବଃଲେକ୍‌ ଜୁୟ୍‌ ଲକ୍‌ ନିଜାର୍‌ ଜିବନ୍ ବଚାଉଁକେ ମଃନ୍ କଃରେଦ୍‌, ସେ ଜିବନ୍ ହାରାୟ୍‌ଦ୍‌; ମଃତର୍‌ ଜୁୟ୍‌ଲକ୍‌ ମର୍‌ ଗିନେ ଆର୍‌ ମର୍‌ ନିକ କବୁର୍‌ ଗିନେ ନିଜାର୍‌ ଜିବନ୍ ଆରାୟ୍‌ଦ୍‌, ସେ ତାର୍‌ ଜିବନ୍‌କେ ସଃବୁ ଦିନ୍ ଗିନେ ରଃକ୍ୟା କଃରେଦ୍‌ । 36 ଜଦି ଗଟ୍‌ଲକ୍‌ ଜଃଗତାର୍‌ ସଃବୁ ଲାବ୍‌କଃରି ନିଜାର୍‌ ଜିବନ୍ ଆରାୟ୍‌ଦ୍‌, ତଃବେ ତାର୍‌ କାୟ୍‌ ଲାବ୍‌ ? 37 ଆର୍‌ ମାନାୟ୍‌ ଅଃହ୍‌ଣାର୍‌ ଜିବନ୍ ବାଦୁଲେ କାୟ୍‌ରି ଦେଉଁ ହାରେ ? 38 ଜଦି କୁୟ୍‌ଲକ୍‌ ଇ କାଳାର୍‌ ହାହିମଃନାର୍‌ ଆର୍‌ ଦୁସ୍ଟ୍‌ ଲକ୍‌ମଃନାର୍‌ ବିତ୍ରେ ମର୍‌ ଆର୍‌ ମର୍‌ ବଃଚନ୍ ଗିନେ ଲାଜ୍‌ ଅୟ୍‌ଦ୍‌, ନଃରାର୍‌ ହୟ୍‌ସି ଜଃଡେବଃଳ୍‌ ପବିତ୍ର ଦୁତ୍‌ମଃନାର୍‌ ସଃଙ୍ଗ୍ ଅଃହ୍‌ଣାର୍‌ ଉବାସିର୍‌ ଜଃଜ୍‌ମାନ୍‌ ସଃଙ୍ଗ୍ ଆସେଦ୍‌, ସଃଡେବଃଳ୍‌ ସେ ହେଁ ତାର୍‌ ବିସୟେ ଲାଜ୍‌ ହାୟ୍‌ଦ୍‌ ।”
8:11 ୮:୧୧ ମାତି ୧୨:୩୮; ଲୁକ ୧୧:୧୬. 8:12 ୮:୧୨ ମାତି ୧୨:୩୯; ଲୁକ ୧୧:୨୯. 8:15 ୮:୧୫ ଲୁକ ୧୨:୧. * 8:15 ୮:୧୫ କମିର୍‌ ଗଅଁ ଗୁଣ୍ଡେ ମିସାୟ୍‌ ରୁଟି କଃଲେକ୍‌ ରୁଟିକ୍‌ ହୁଲାୟ୍‌ଦ୍‌ । 8:18 ୮:୧୮ ମାର୍କ ୪:୧୨. 8:28 ୮:୨୮ ମାର୍କ ୬:୧୪,୧୫; ଲୁକ ୯:୭,୮. 8:29 ୮:୨୯ ଜହ ୬:୬୮,୬୯. 8:34 ୮:୩୪ ମାତି ୧୦:୩୮; ଲୁକ ୧୪:୨୭. 8:35 ୮:୩୫ ମାତି ୧୦:୩୯; ଲୁକ ୧୭:୩୩; ଜହ ୧୨:୨୫.