11
Volkouano nam̃a Tubo berloglog ka kito
Mataiu 6:9-13
1 Bogoti tai, Yesu ba bolkouo ea vio tai, avona bisi, ana naio binimei bereio, ana na kiano naiagagoano nalo tai bika denio, berinavo “Tubo, bo laka ka ver jau kalavon ka koverloglog kumemi ka kumemi bunu nuvijikia nubolkouo, tavukia na Jone berloglog kiano naiagagoano nalo beamu ka abolkouo tavukia naio.”
2 Ana Yesu mijamo kanio, naio berinavo “Mo, ver kamiu kuvisidom kubolkouo, kamiu kumijikia kuver tibe nei, kuverinavo:
‘Karamememi, memedu ga ka kumemi nuvitu nuvatove ka siamo lu.
Kumemi nubolkouo ka kiamo navenatuboiano rimei.
3 Kumemi nubika denso ka kavar simemi sinaniano na banei a legiano nonovio.
4 A koviekokoa kumemi rivior kenememi kariano nalo, bior nam̃a kumemi numitum̃a nubiekokoa nalo nam̃a abijuku bova ban kumemi.
A jau kotuvan re vite nalo alavon kumemi m̃ele.’ ”
Jamerijiano na vikaniano na vite
5-6 Mia Yesu naio jidom ka nalo monoka amerou re ka avika vite den Atua, naruei naio ber jamerijiano tai banlo, berinavo “Verenio ka bogiano vio vare, keiilo ka kanamo bilbilu tai napano miel binimei boru ea kanamo vonuo. Mia samo sinaniano maka bunu tai rito, mia monoka jau ketikiti kavan ea tai na kunuano jo vaataro keanso, monoka kovika sikili denio, kover ‘Koig, bilbilu tai miyotuba ka kiniou vonganei ga, mia kiniou nebe deio riano. Maka bunu ve titai leleio ka mia nomijikia nodu rivan naio ka mia senio. ?Jau samo sinaniano tai beva ju kovio napano komijikia kajamo kanio van kiniou beamu vo?’
7 “Mia jum̃abe, rojidomii rober p̃eli mia toro na mijikia riverdop̃e, verinavo ‘Ee koig, jau kala m̃elea re kiniou tibe na. Jau keialio, kumemi numituboniko m̃aratavo ruei, mia kumemliko kiritete nalo, kumemi numitua mememi jogu nalo ruei, naruei maka bunu nejikia notumolu bereio.’ Mia toro na maka rijikia river tibe na.”
8 Mia Yesu naio jusol tukunuano, ana naio ber kalo, berinavo “P̃eli bogo tealo toro tai rijikia sidomii iakurano ka riijaso bior jau kojo vaataro ga ka naio. Mia ver jau koim̃au re ka kovivika sikili denio vano-o, mia monoka sian vite venia napano m̃a kojo kobivika banio.”
Yesu berii navikadeniano na vite den Atua
Mataiu 7:7-11
9-10 Mia tibe ka kiano jamerijiano Yesu ber bunu kalo berinavo “Toro na ver jom̃a bika vite, julaka mia naio mijikia rijevio, mia verenio toro na jom̃a jirag vite julaka, mia naio mijikia rilealio, mia ver toro na jom̃a miniania m̃aratavo julaka, mia m̃aratavo nene mijikia rivetavo kanio. Tibe na, mia kamiu kumijikia kuvar vite nalo nam̃a kumitum̃a kubika denio, a mia kamiu kuvileal venia na kamiu kumitum̃a kumisiragio denio, a m̃aratavo nam̃a kumitum̃a kuminianiaio mia naio rivetavo ka kamiu.
11 Ver kenerimo tai siserio, naio rivika niado sesa na jo, mia maka kejikia kodu maro tai vanio,
12 p̃eli na ver rivika boboti tu na jo, mia maka kejikia kodu buruolu rivan naio ka senio.
13 Be riano ka kamiu kube tomu na kirivova ga nalo, mia maka kamiu tai mijikia rila tibe na, kamiu kumitu kumisaaro julaka ga kam̃a kumisian tonovo nalo ban kenerimiu nalo. Jibe ga na, bogo napano kamiu kumitum̃a kubika den karamemiu na tiniabene, naio jaaro ga ka sian Niununo Lu van kamiu kenerinio nalo.”
Aberenio Yesu mim̃au ea Sim̃aro kiano moroano
Mataiu 12:22-30; Mak 3:20-27
14 Ana iorou kanio, ana aburu m̃arabo ka toro tai na sim̃aro ban ea naio binimei ban Yesu, sim̃aro nene mila toro nei maka ril, mia Yesu mijidiglar sim̃aro nene denio, naruei naio mil bo bereio, mila ana nalo napano amial vite nei amiilo toru laka.
15 Mia nalo tealo amijoku, naruei nalo aberii niegeniege Yesu, nalo aberinavo “Tete na naio jom̃a mijil bulag sim̃aro nalo ea ga moroano na sim̃aro nalo kanalo tubo, napano siano Belsabel, naio mijamo ka ban naio.”
16 A nalo tai bereio, ajidomii bova bunu ka Yesu, naruei nalo ajum̃a amilavon naio, nalo ajidom ala lup̃ilup̃i naio ka naio rila kijokijo tai ea moroano na vio mave ka amijikia aialio.
17 Mia Yesu mijoglubarbar kialo jidomiano nalo, ana na naio berinavo “Ver tubo tai, kanano tomu nalo avuruburelo, napano mia togio atup̃elo ka togio dolu, mia tubo nene kanano im̃auano nalo monoka atibirbil. A ver vonuo tai, atum̃a avuruburelo napano togio sidom rijil togio dolu, mia nalo na maka ajikia atu rivu bogo tai.
18 ?Jibe ga na bunu, ver sim̃aro nalo na Setano kanano atum̃a avuruburevurelo ruei, ana mia navenatuboiano na Setano kanano tumolu tu tum̃abe? !Ana kamiu kumitum̃a kuberinavo jibe na naruei, ka kuber kiniou nojom̃a nemijil bulag sim̃aro dolu nalo ea moroano na burum̃ara sim̃aro na Belsabel kanano, mia maka rijikia tibe na leleio!
19 ?Mia ver tibe ka nam̃a kamiu kuberenio, jum̃abe naruei ana kam tealo bunu ajum̃a amijil bulag sim̃aro? ?Kei naio mijamo ka moroano na banlo, p̃eli Setano bunu ga bo? Bo ka ver kenemiu naiagagoano nalo nam̃a ajum̃a amijil bulag sim̃aro nalo ajog kenemiu iliano nalo.
20 Mia makanio, kamiu kuber nina maka rimemedu na. Mia kiniou nojom̃a nemijil bulag sim̃aro nalo ea moroano na Atua jum̃ano ga, mia vite na berialio ka Atua kanano navenatuboiano naio ju iviso ka kamiu ruei.
21 “!Kamiu kuvialio! Jibe kanio napano ver torkouo tai, naio rivar kiano saba na mira nalo, a tukuku vatitig ka burum̃ara kunuano. Naruei, vite nalo na toru nei kiano aju bo ga jouro ea kanano burusio. Naina naruei Setano kiano im̃auano jibe na naruei.
22 Mia ver torkouo dolu tai rimei napano naio p̃irinio jikili loa naio, mia naio rila mira kanio-o tuvulu Setano, ana mia naio mijikia rivar bulag vite nalo na mira na be kanano, napano beamu barkar tinieno eaio, a naio mijikia rivar vite nonovio napano ju jouro ea burusio na torkouo kanano, tan kalo van kanano tomu nalo.
23 “Toro napano maka takisor kiniou, naio jo berbure kiniou, a toro na maka rim̃au vija kiniou ka kumemi nuvuru kanaku tomu nalo amei vio takurano, naio jom̃a mijil dedade ealo abeve terakurano.”
Niununo va naio mijikia binimei bereio
Mataiu 12:43-45
24 Ana Yesu ber bunu, berinavo “Bogo tai, bogo nam̃a amijil lar niadu den toro tai, niadu nene mijikia riva yeturu ka sirago kunuano dolu tai. Mia ver rileal re tai, mia naio riverinavo ‘Ee, mia nalavon ka navan bere ea kunuaku moruo na beamu vo.’
25 Mia bogo napano naio binimei, mia rileal ka yimo nene meravo bo jo, abar batitig vite nene nalo biniu ju memedu bo ruei.
26 Ana mia naio rivan rivuru niadu ve aluo dolu napano nalo abova loa naio lie vo, amei vija naio, ka na mia nalo ava joomo bereio ka atua toro nene. Ana toro nene, beamu kiano meuliano bova, mia iorou kiano meuliano bova bova laka.”
M̃arabo na avokar saariano na be riano
27 Ana ka bogo na, tira tai jo naliko nalo napano ajum̃a amial vite nalo nei, napano m̃a amijog Yesu kanano iliano, naruei tira nei jaaro m̃ele kanio. Mia naio miaga m̃erere laka naio berinavo “!Aiou liki! Koniomo napano bariso, midu yu banso, Atua kiano ilivuiano ve toru laka toa naio, napano bar tete tai jibe ka jau.”
28 Mia Yesu berdop̃e ban naio, berinavo “Nao, nina be riano na, mia kiniou neber ka jau ka mia Atua kiano ilivuiano rimei ve toru lie bereio vo van toro kei napano naio monmonea Atua kiano iliano nalo, naio mila venia napano naio jom̃a berenio.”
Tomu na ajidom aial kijokijo
Mataiu 12:38-42; Mak 8:11-12
29 Ana ka bogo na, tiniobi nalo nam̃a amiagago ka Yesu nalo aju abinimei telabo lie vo, mia Yesu naio mijikia ka nalo miroano kalo nalo abinimei ka ajidom aial kiano kijokijo nalo ga, ana naio mil banlo, berinavo “Kiniou nemial jibe ka tomu nalo na taara na kenemiu banei abova laka. Nalo aju ajidom aial kijokijo toru laka, mia makanio, mia Atua maka rijikia sian kijokijo tai leleio vanlo. Mia naverialiano Jona, kiano kijokijo re nua ga, nina ga mia amijikia aialio.
30 Atua miila Jona, jibe ka kijokijo tai ban nalo na vio Nineva re nua ruei, ana naio miila bunu kiniou Kulorinio Kenerinio nebinimei jibe kijokijo tai ban kamiu na vonganei.
31-32 “Mia kulo Nineva re nua napano amijog Jona kiano iliano nalo, abiliglo ka bogo nene, a mia nalo na atumolu ea legiano na tibureiano, mia aver bulag rimemedu kenemiu torokoriano nalo, bior be toro tai napano naio loa laka ka Jona naio jo bija kamiu, mia maka kuvilig kamiu.
“Nanua bogo tai bunu tira na toru tai na naio be parinio tubo tai napano naio jumolu ea kiano buruvenuo, napano jo koalabo laka, naio batove binimei ka rijog tormoruo parinio tubo Solomon kiano ilimasosouano. Naruei tira na toru nei bunu mia naio tumolu tu ea legiano na tibureiano, naio river bulag rimemedu kenemiu torokoriano nalo, bior be toro tai napano naio be masou loa Solomon naio jo bija kamiu, mia kamiu maka kuvisidom naio leleio.”
Kijokijo juo ea tivelinio na yulu
Mataiu 5:15, 6:22-23; Mak 4:21; Luka 8:16
33 Mia Yesu ber bunu, berinavo “Bogo na ver rejelan yulu, kito maka retelan ka mia rava roduvanio toa bulutanbo tai ea borotano, p̃eli na mia kito reivekoio ka basaro tai bereio, mia kito rejelanio ka mia reiveio takilele mave, ka mia ver toro na rimei mia mijikia rial ka yulu mereralii vio nonovio biniu.”
34 A Yesu ber bunu, berinavo “Toro mirano naio jibe ka vio takurano napano yulu mijikia mereraliio binimei joomo ea mokotenano. Tibe na, ver miramo rimeravo rivu, rivitii batitig vite nalo, mia tibe ka napano tiniemo bujo magmago ka yulu. Mia verenio miramo rivova, tinie jii vite nonovio nam̃a jom̃a mialio, mia jibe kanio napano tiniemo bujo magmago ka melijokouo.
35 Tibe na, mia kamiu monoka kuvitikar rivu, ka yulu napano joa tiniemiu rimei re bunu tibe ka melijokouo bereio.
36 Mia ver tiniemiu rivujo ka yulu tulaka nam̃ariga, napano maka ve melijokouo tai ve telisu toaio, mia kenemiu meuliano rimerera vatitig rivu, rudulii vatitig vio nonovio rivu.”
Yesu mil jikili ban navurim̃araboiano na nalotuano nalo
Mataiu 23:1-36; Mak 12:38-40; Luka 20:45-47
37 Mia Yesu mil ban tiniobi nalo bano-o, naruei Varisis tai napano jom̃a miagago kanio ber ka Yesu berinavo mia rivuru naio rivan ea kunuano, ka rila sano sinaniano tai. Ana na Yesu ban bija naio, mia bogo na sinaniano amiomon ju, Yesu ba jotano ea vio na sinaniano.
38 Naruei ka bogo nene, Varisis nalo abokar jikili kialo tuboiano tai ka toro monoka takii m̃arabo tealo ka m̃a sekon jum̃ano karina mijikia sinano. Mia Varisis nei naio jidom ber Yesu naio be toro lu tai, naio monoka rila tibe ka napano kialo bajago na jikili nei berenio, mia bogo napano naio mial ka Yesu maka sidom bijon ka naio rilaio, naio miilo toru laka kanio.
39 Ana Tubo mil ban toro nei, naio berinavo “Kiniou nemijikia kenemiu bajago kamiu Varisis nalo ruei. Kamiu tiniemiu jii m̃elea ka m̃a kumisekon vatitig rivu dam̃ariga kenemiu baja nalo a kenemiu baju nalo, ana kumitum̃a kube m̃arou kanio, kumitum̃a kuberiam̃a kamiu kumeravo, a kube lu. Mia burum̃ara niamiamo na bijurukar kamiu kia navo, bior kenemiu iviso nalo abujo magmago ka m̃a kumijukubin toro, a kumila kiki toro, a bajago nalo na kirivova jibe na.
40 !Ai, abe mia m̃a kuviavovu m̃elea re tibe na! ?Kamiu maka kuvitilubar ka Atua nam̃a jii vatavio na vite nonovio, naio ji bunu vajoomo na vite nonovio, mia bo laka ka ver kamiu kuvilakon nono tivelinio na kamiu rimeravo rivu ve riano, vatavio a vajoomo bunu.
41 Tonovo nalo nam̃a kamiu kumitum̃a kumisonlo toru bogo nonovio ban ea kenemiu baju nalo a bija kenemiu baja nalo, ver kamiu kuvitum̃a kuvilavon ka m̃a kuvio ka kija ga rivan talim̃asa nalo ga, mia rivu. Ver tibe na, p̃eli mia kamiu kuvial ka kenemiu vite nonovio nalo amei rimeravo vatitig ruei, ana mia m̃a kumila bijon re bunu kenemiu bajago dolu nalo.”
42 Naruei Yesu berii bajago nalo na juboluboiano na navurim̃araboiano na nalotuano nalo ba lie vo, naio berinavo “!Kamiu kulo Varisis, aua! Kamiu kumila bulag kamiu toru laka, mia rivova laka van kamiu. Kiniou nemijikia ka kamiu kumitum̃a kubitikar batitig bo dam̃ariga, ka ver kubar semiu m̃arsinaniano duelimo, mia monoka ve takurano rivan ea Atua kunuano, tavukia na tuboiano naio jom̃a berenio, a kumitum̃a kumila jibe na ka saba nonovio na be kenemiu, ba bokar bunu m̃asebitu sesa nalo a vite nalo bunu na jibe ka m̃arsili nalo. Mia vite nalo na tomormoruo nam̃a tuboiano berenio, kamiu maka kuvisidomialio leleio, jibe ka nam̃a ber monoka kamiu kumemedu rivu, a kamiu monoka tiniemiu tii Atua a kulo dolu nalo bunu. Ver kamiu kuvisidom kuvokar sikili vite nalo na tertelisu nei, naio bo ga, mia vite nalo na tomormoruo nei naruei naio bo ka kamiu kuvitum̃a kuvila ruei, mia maka lele kuvilaio.
43 “!Kamiu kulo Varisis o! Kamiu kumila lelan kamiu toru laka, mia rivova laka van kamiu. Joomo ea yimo nalo na volkouano, kamiu kumisidom ka bogo nonovio kuvitutano ea vio na be tomu na tortoru nalo jelelo ga, a verenio kuviel ea tomu nalo miralo, kumisidom ka avatove ka kamiu, a avio vatitig kamiu, a averinavo ‘Aiou, naverloglogiano novo, kavijo bo!’
44 Mia ve kirivova laka rivan kamiu bior kamiu kube tekurano ga, kumitavukia m̃artanbo moruo nalo na tinielo bobogia ea ruei, amiel p̃ilinio mave ea ga, maka bunu ve tinielo ka vite jono tai napano menunu mon tano nei.”
45 Ana ea bogo na, toro tai napano naio be masou bo ka tuboiano, naio bunu jom̃a miagago, ana mijog jibe ka Yesu kiano iliano bokar naio bunu bija nalo napano amim̃au jibe ka naio, ana na naio berinavo “!Naverloglogiano, kiniou nomijog jibe ka kojidom keil niegeniege kumemi bunu!”
46 Ana Yesu berdop̃e, naio berinavo “!Nao-o, mia rivova van kamiu tomu nalo natuboiano bunu! Kamiu kumitum̃a kubitiri bulag bereio tuboiano sesa nalo tivelinio ka nalotuano bogo nonovio, nalo ajibe ka vite na teremi napano kumivon kakarlo ea tomu nalo taakalo ka monoka avarlo, mia kamiu kumitu jibe na ga, maka kuvikulkulu ka m̃arjukujumemiu tai leleio ka rilavon ka riijailo.
47 Mia rivova van kamiu, bior kamiu kumitum̃a kumiyovovua batitig m̃artanbo na naverialiano nalo na Atua kiano, mia kamiu kubevirare ga ka korobimiu tormoruo nalo re nua, napano nalo naruei amuebinvin naverialiano nene nalo am̃arm̃aro.
48 Kamiu bija nalo nei kubare ga, bior nanua, tormoruo nalo nei amue naverialiano nalo, mia banei kamiu kumisaaro ka kialo im̃auano nene, kumitusolio bereio napano m̃a kumitum̃a kumiyovovua martanbo nene nalo.
49 “Kamiu kumitibe ka ga napano ilimasosouano na Atua kiano ber nua, naio berinavo ‘Mia kiniou neiila kiaku naverialiano nalo a atevi nalo aviedu ealo, mia ala lelanlo, p̃eli mia auebinvinlo am̃arm̃aro.’
50 Iliano nei sano nioti nene ber mia kamiu naruei kuvokar vironiano nam̃a korobimiu nalo re nua amuebinvin naverialiano nonovio nalo, jikar ka bogo na tikariano na yetemeriba nei.
51 Nina jikar ea Epel, binimei bokar Sakaraia, napano korobimiu nalo amue tam̃aria naio iviso ka boda bija Vio Lu joomo ea Atua Kunuano Lu. Riano, kiniou neber ka kamiu nei, ka vironiano na burukija na Atua kiano naverialiano nalo jua kamiu na vonganei.
52 “Nao, mia ve kirivova lie vo van kamiu tomu nam̃a amijikia batitig tuboiano, bior kamiu naruei kumidu van navetavoiano na m̃aratavo na jikiaiano, ana kamiu maka bunu kuvitum̃a kuva joomo eaio, a kamiu kumitum̃a kumituko m̃arabo ka tomu dolu nalo nam̃a ajum̃a amila vio ka ava jouro.”
53 Ana Yesu ber iliano nalo nei bisi ana naio batavio den yimo neibano, naruei naverloglogiano na tuboiano naliko Varisis nalo tinielo bitunu tanea ka naio, napano tiniel mimi laka. Ana na nalo abie sosor Yesu dam̃ariga, nalo ajum̃a abika iliano nalo a vikadeniano nalo na jikirkili banio, ka alavon ka ayukuru naio a ka rila naio river iliano tai na maka rimemedu.
54 Amiliviko Yesu jibe naio be temeul deden tai, bior ajidom ka aleal kiano iliano nalo tai ka mia amijikia atibure naio riviorio.