14
Jesús sana a un enfermo de hidropesía
1 Ape rʉ̃mʉ tunu judío majã na cayerijãrĩ rʉ̃mʉ caãno Jesús ʉgaʉ ásupʉ jĩcãʉ̃ fariseo majã quetiupaʉ ya wiipʉ. Bairo topʉ cʉ̃ caãno, ti wii macããna fariseo majã pʉame qũĩñaʉsayuparã, “Dope bairo cʉ̃ caáto,” ĩrã.
2 Mai, Jesús riapere ãñupʉ̃ cariayecʉcʉ cʉ̃ã. Cʉ̃ pʉame oco riayere cacʉ̃goʉ ãñupʉ̃.
3 Bairo cʉ̃ cabairo ĩña, atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús to macããnarẽ, Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobuerãrẽ, bairi fariseo majã cʉ̃ãrẽ:
—Marĩ cayerijãrĩcã rʉ̃mʉrẽã cariayecʉnarẽ marĩ cacatioro, ¿to ñucõãcʉti? O paariquere bairo caãnoi, ati rʉ̃mʉ ũnorẽ tore bairo caápericõãpee, ¿to ãnicʉti? —na ĩ jẽniñañupʉ̃ Jesús to macããnarẽ.
4 Bairo narẽ cʉ̃ caĩjẽniñamiatacʉ̃ãrẽ, bʉsʉesuparã. Bairo na cabʉsʉeto ĩña, cariaʉre cʉ̃ pãñarĩ cʉ̃ catioyupʉ yua. Cʉ̃ catio yaparo, cʉ̃ árotiyupʉ.
5 Bairo áticõã, tunu na ĩnemoñupʉ̃ Jesús fariseojããrẽ:
—¿Ni ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ cʉ̃ macʉ̃, o cʉ̃ wecʉ opepʉ ati rʉ̃mʉ ũnorẽ cʉ̃ cañarocajãápata, jicoquei cʉ̃ cʉ̃ ne mʉgõ masĩẽtĩñati? Nipetirã mʉjãã tore bairo mʉjãã átibujiorã, marĩ cayerijãrĩ rʉ̃mʉ ũno cʉ̃ãrẽ. ¿Bairo mʉjãã ápericʉti? —na ĩ jẽniñañupʉ̃ Jesús.
6 Bairo narẽ cʉ̃ caĩjẽniñamiatacʉ̃ãrẽ, dope bairo cʉ̃ yʉmasĩẽsuparã.
Los invitados a la fiesta de bodas
7 Cabero aperã ti wii upaʉ cʉ̃ capiiatana na caetarore ĩñañupʉ̃ Jesús. Na pʉame caroapaʉre ruigayuparã bʉtioro, “Cabʉgoro macããna na caruiparore marĩ ruietiroa,” ĩrã. Bairo na cabairo ĩña, atore bairo na ĩ beyoyupʉ:
8 —Ni jĩcãʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃rẽ wãmo jiyarica bose rʉ̃mʉrẽ cʉ̃rẽ cʉ̃ capiiata, ‘Caãnimajũrã na caruiparopʉ cʉ̃ ruigaeticõãto,’ ñiña. Topʉ cʉ̃ caruiata, cabero bobooro netõbujioʉmi. Apei ti bose rʉ̃mʉ upaʉ cʉ̃ capiimajũatacʉ etabujioʉmi.
9 Bairi ti bose rʉ̃mʉ upaʉ pʉame cʉ̃ caetaro ĩña, atore bairo qũĩbujioʉmi: ‘Jõpʉ catʉsaropʉ ruija. Ãni pʉame cabero caetaʉ atore ruigʉmi,’ qũĩbujioʉmi. Bairo cʉ̃ caĩrõĩ, mʉjãã ũcʉ̃ bobotʉ̃goñabujiogʉmi.
10 Bairi mʉjããrẽ na capiiata, catʉsari cũmurõ roquere ruiya. Cabero bose rʉ̃mʉ upaʉ pʉame topʉ mʉjãã caruiro ĩña: ‘Ato pʉame caãnimajũrã mena ruirasá,’ mʉjãã ĩgʉmi. Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, aperã ti mesa macããna mʉjããrẽ cʉ̃ caĩroarore ĩñagarãma yua.
11 Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ majũã, ‘Caãnimajũʉ̃ yʉ ãniña,’ caĩ pʉamerẽ, cabʉgoro macããcʉ̃rẽ bairo cʉ̃ ãnio joroque cʉ̃ átigʉmi Dios. Apei, ‘Caãnimajũʉ̃ mee yʉ ãninã,’ caĩ pʉame roquere, cabero cabʉgoro macããcʉ̃rẽ bairo mee cʉ̃ ãnio joroque cʉ̃ átigʉmi Dios —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús ti wii macããna, fariseo cʉ̃rẽ capiiatacʉre.
12 Bairo na ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo qũĩnemoñupʉ̃:
—Bose rʉ̃mʉrẽ mʉ caqũẽnonemoata, mʉ baparãrẽ na piieticõãña. Tunu bairoa mʉ bairãrẽ, mʉ jʉ̃gocʉjãã nipetirã mʉ yarãrẽ, mʉtʉ macããna pairo dinero cacʉ̃gorã cʉ̃ãrẽ na piieticõãña. Na ũnarẽ bairo mʉ capiiata, ape rʉ̃mʉ na cʉ̃ã mʉrẽ torea bairo átiãmebujiorãma. Bairi merẽ wapatiricʉre bairo mʉ tuabujioʉ yua.
13 Bairo bairi bose rʉ̃mʉrẽ mʉ caqũẽnonemoata, cabopacarãrẽ na piiya. Tunu bairoa caámasĩẽnarẽ, bairi jĩcã rʉpo, o jĩcã ricá caroyetuaricarãrẽ, bairi caĩñamasĩẽna cʉ̃ãrẽ, na ũnarẽ na piiya.
14 Bairo ácʉ, ʉseanirĩ mʉ ãnigʉ. Cabopacarã pʉame mʉ átiãme masĩẽtĩgarãma, ñe ũnie cacʉ̃goena ãnirĩ. Bairo na caátiãme masĩẽtĩmiatacʉ̃ãrẽ, cariacoatana tunu na cacatiri rʉ̃mʉ caãno Dios pʉame caroare mʉ jogʉmi, caroaro na mʉ caátie wapa yua —qũĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús fariseo, cʉ̃rẽ capiiatacʉre.
La parábola de la gran cena
(Mt 22.1-10)
15 Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉro tʉ̃go, jĩcãʉ̃ na mena mesapʉ carui pʉame atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesure:
—¡Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ bose rʉ̃mʉrẽ cajʉ ʉgaʉ pʉame ʉseanirĩ nigʉmi! —qũĩñupʉ̃.
16 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ atore bairo qũĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús:
—Jĩcãʉ̃ nocãrõ caroaro bose rʉ̃mʉrẽ qũẽnogayupʉ. Torecʉ, capããrã camasãrẽ na piineñorotiyupʉ.
17 Ʉgaricapaʉ caetaro ĩña, cʉ̃ capiiatanarẽ cʉ̃ ʉ̃mʉrẽ na piirotijoyupʉ. ‘Merẽ marĩ caʉgaparo etaya. Ñe ũnie rʉsaetiya. Bairi, “Tãmurĩ mʉjãã apá,” na ĩ quetibʉjʉʉja,’ qũĩñupʉ̃.
18 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, cʉ̃ ʉ̃mʉ cʉ̃ quetiupaʉ cʉ̃ caĩrõrẽã bairo ásupʉ. Bairo narẽ cʉ̃ caĩquetibʉjʉ netõmiatacʉ̃ãrẽ, nipetirã ricaati jeto qũĩ yʉyuparã. Jĩcãʉ̃ na mena macããcʉ̃ atore bairo qũĩñupʉ̃: ‘Meepʉ jĩcã yepa, oterica yepare yʉ wapatiapʉ. Bairi ãme ti yepare ĩñaʉ ágʉ yʉ baiya. “Bairi yʉ ámasĩẽtĩña, ĩãmi,” cʉ̃ miwã mʉ quetiupaʉre,’ qũĩñupʉ̃ jĩcãʉ̃.
19 Apei cʉ̃ã atore bairo qũĩñupʉ̃: ‘Wecʉa jĩcã wãmo cãnacã bapa majũ yʉ wapatiapʉ. Bairi ãme narẽ ĩñaʉ ágʉ yʉ baiya. “¿Caroaro na paayati?” ĩ, ñiñaʉ ágaya. “Bairi yʉ ámasĩẽtĩña, ĩãmi,” cʉ̃ miwã mʉ quetiupaʉre,’ qũĩñupʉ̃.
20 Apei cʉ̃ã atore bairo qũĩñupʉ̃: ‘Mepʉ yʉ wãmoyiyaapʉ. “Bairi yʉ ámasĩẽtĩña, ĩãmi,” cʉ̃ miwã mʉ quetiupaʉre,’ qũĩñupʉ̃ apei.
21 Bairo jeto na caĩrõ tʉ̃go, narẽ capiiámiatacʉ pʉame tunucoásúpʉ cʉ̃ quetiupaʉ tʉpʉ. Eta yua, na caĩatajere cʉ̃ quetibʉjʉnetõñupʉ̃. Bairo tiere tʉ̃go, cʉ̃ quetiupaʉ pʉame na mena asiajãñuñupʉ̃, cʉ̃ capiijomiatana mena. Asia yua, atore bairo qũĩñupʉ̃ tunu cʉ̃ ʉ̃mʉrẽ: ‘Tãmurĩ ácʉ́ja tunu macãpʉ. Cabopacarã maapʉ caãnarẽ, “Ʉgarasá,” na miwã. Tunu bairoa caámasĩẽnarẽ, bairi jĩcã rʉpo, o jĩcã ricá caroyetuaricarãrẽ, bairi caĩñamasĩẽna cʉ̃ãrẽ nipetirã na ũnarẽ na jee asá yʉ ya wiipʉ,’ qũĩñupʉ̃ ti bose rʉ̃mʉ upaʉ cʉ̃ ʉ̃mʉrẽ.
22 Cabero cʉ̃ ʉ̃mʉ pʉame bairo áti yaparo, cʉ̃ quetiupaʉre atore bairo qũĩñupʉ̃ tunu: ‘Yʉre caroti, mʉ caĩrõrẽã bairo yʉ áti yaparoya merẽ. Bairopʉa, mʉ ya wii pʉame jiraetiya mai,’ qũĩñupʉ̃.
23 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, ti wii upaʉ pʉame: ‘Ácʉ́ja tunu macãpʉ. Maa cañesẽãrĩ majãrẽ, wii tʉ̃ni macããna cʉ̃ãrẽ na piija. Tutuaro mena, “Ʉgarasá,” na miwã. Yʉ ya wii to jiraáto ĩ, bairi mʉrẽ yʉ jonemoña,’ qũĩñupʉ̃ ti bose rʉ̃mʉ upaʉ cʉ̃ ʉ̃mʉrẽ.
24 Caãnorẽ bairo mʉjããrẽ ñiña: Noa ũna yʉ capiijʉ̃gomiatana caápérã yʉ mena ʉgaetigarãma —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
Lo que cuesta seguir a Cristo
(Mt 10.37-38)
25 Bairo ti watoare camasã capããrã Jesús berore ʉsayuparã. Bairo na cabairo ĩña, cʉ̃ pʉame ãmejorenʉcãrĩ atore bairo na ĩñupʉ̃:
26 “Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃, yʉ mena caágaʉ nipetirã netõõrõ yʉre cʉ̃ camairõ ñuña. Cʉ̃ pacʉ, cʉ̃ paco, cʉ̃ nʉmo, cʉ̃ pũnaa, cʉ̃ jʉ̃gocʉjãã, cʉ̃ jʉ̃gocõjãã, cʉ̃ bairã nipetirã netõõrõ yʉre cʉ̃ camairõ ñuña. Cʉ̃ rupaʉ netõõrõ yʉre cʉ̃ camairõ ñuña. Tore bairo yʉre cʉ̃ camaieticõãta, yʉ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami.
27 Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ yʉ mena caágaʉ, popiye cʉ̃ cabaigaeticõãta, yʉ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami.
28 Tunu ni jĩcãʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ caʉ̃mʉarĩ wiire cʉ̃ caqũẽnorotiparo jʉ̃goye cʉ̃ dinerore cõñajʉ̃go masĩñami mai, ‘¿Yʉ dinero yʉ cacʉ̃gorije to etaroati?’ ĩ.
29 Bairo cʉ̃ cacõñaeticõãta, cabero ti wiire qũẽnopeyo masĩẽtĩbujioʉmi. Ʉ̃tãpãĩrĩ, na cacũjʉ̃goripãĩrĩrẽ na cacũyaparoro bero, cʉ̃ dinero cʉ̃ cacʉ̃gomirĩjẽ pʉame peticoabujioro. Bairi yua, nipetiro camasã cʉ̃ paariquere ĩñarĩ, cʉ̃ boyeti epebujiorãma.
30 Bairo qũĩbujiorãma: ‘Ãni, cʉ̃ ya wiire paajʉ̃gomicʉ̃ã, paapeyo masĩẽtĩñami,’ qũĩbujiorãma camasã, cʉ̃ capaapeyoetoi.
31 Torea bairo jĩcãʉ̃ quetiupaʉ apei mena cʉ̃ ʉ̃mʉarẽ cʉ̃ caãmeo qũẽrotijoparo jʉ̃goye, atore bairo ĩ tʉ̃goña jʉ̃gobujioʉmi: ‘Yʉ ʉ̃mʉa, pʉga wãmo cãnacã mil majũ soldaua niñama. Yʉ wapana pʉame veinte mil majũ niñama. Bairo na cabairoi, ¿narẽ yʉ netõomasĩcʉti?’ ĩ tʉ̃goña jʉ̃gobujioʉmi.
32 ‘Yʉ netõõmasĩẽcʉ̃,’ cʉ̃ caĩtʉ̃goñaata, cʉ̃ wapana cayoaropʉa na caãno mai, cʉ̃ caquetibʉjʉnetõrotire na tʉpʉ cʉ̃ jobujioʉmi. ‘Marĩ ãmeo qũẽẽtĩcõãto. Ñugaro,’ na ĩjã qũĩ rotijobujioʉmi.
33 Bairo bairi ni ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ cʉ̃ yaye cʉ̃ camairĩjẽrẽ cʉ̃ cajãnaeticõãta, yʉ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami.
Cuando la sal deja de estar salada
(Mt 5.13; Mr 9.50)
34 “Tunu bairoa moa caocarije ñujãñuña. Moa caocaetie roque ñerẽ átimasĩẽtĩña camasãrẽ.
35 Bairi moa caocarije capeticõã ʉsapata, ñe ũnie pʉamerẽ ñuẽtĩña. Yepa ũnorẽ, o abono ũno cʉ̃ãrẽ ñuẽtĩña. Rerique niña. Mʉjãã, caãmoocʉna mʉjãã ãniña. Bairi moa cabairijere mʉjããrẽ ĩcõñarĩ yʉ caquetibʉjʉrijere tʉ̃goãmewiyoya mʉjãã yeripʉ,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.