ឆ៝ម់បុត​ពោល​ញជ្វាល់​អ៝ន់​មា​ផូង​ញឆីង​តា​ប៝ន
ផីលីប
នាវ​ឞោក​អ៝ន់​ឞូ​គឹត​ល៝រ
នើម​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​រាញា​ពោល  ពាង់​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​ក្លាប់​លាស​តា​នាម់ ៦១ ក្លាប់​លាស ២៨ នាម់​ជេស​ឞ្រាស​យេឆូ ​ទ៝ក់​រេស។ ពាង់​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​នោក​ពាង់​ហោម​គុ​តា​ត្រោម​នទ្រូង នាវ​ពាង់​គុ​នទ្រូង​នៃ យ៝រ​មា​នាវ​មឞើស​ងក៝ច​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​(ផល ១:៧, ១៣, ១៤, ១៧)។ ឞូ​មឹន​លាស​ពាង់​គុ​នទ្រូង​តា​ប៝ន​រោម ។ នោក​ពោល​ញជ្វាល់​ឆ៝ម់បុត​ផីលីប​អ្យា ពាង់​ញជ្វាល់​នទ្រែល​ដ៝ង់​ពែ​អឹ​ឆ៝ម់បុត​អា​អេង​ជឹត ១. ឆ៝ម់បុត​អេផេឆោ ២. ឆ៝ម់បុត​កោលោស ៣. ឆ៝ម់បុត​ផីលេមោន។
មា​ឆ៝ម់បុត​អា​អេង​អី​ពោល ​ញចីស​ទាន់​អ្វាញ់​តា​ឆ៝ម់បុត​រោម​តា​នាវ​ឞោក «ឆ៝ម់បុត​ពោល »។
ប៝ន​ផីលីប​តា​ឞ្រី​មាឆេដោន  ឞ្រី​មាឆេដោន ​ឞើស​លើ​ឞ្រី​អាខៃ  លែៈ​ឞារ​ឞ្រី​អី​នៃ​អាបៃ​អ្យា​ជេង​ឞ្រី​គ្រែក ពោល ​លែៈ​អើម​ហាន់​នតី​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​តា​ប៝ន​ផីលីប ​ក្លាប់​លាស​តា​នាម់ ៥០​(ការ ១៦:៦-៤៩)។ ផូង​ញឆីង​តា​ប៝ន​ផីលីប ​អ៝ក់​តឹ​ខាន់​ពាង់​អ៝ន់​ព្រាក់​មា​ពោល  គៃ​មា​ពាង់​ហាន់​មឞើស​ងក៝ច​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស។ ត៝ត់​ផូង​ញឆីង​តា​ប៝ន​ផីលីប ​តាង់​លឺ​ពោល ​គុ​តា​នទ្រូង ខាន់​ពាង់​ដាៈ​នោ​អេពាព្រោដីត ​ហាន់​ម៝ប់​ពាង់ នអ៝ប់​មា​ញជ្វាល់​ព្រាក់។
នាវ​អុច​នត្រ៝ង់​តា​ឆ៝ម់បុត​អ្យា
ពោល ​ញចីស​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​គៃ​មា​លាស​អ្វែស​ផូង​ញឆីង​តា​ប៝ន​ផីលីប  អុច​នហាវ​នូយ្ស​នហ៝ម់​ខាន់​ពាង់​គៃ​មា​គុ​ន៝ប់​តា​នាវ​ញឆីង អុច​នហាវ​នូយ្ស​នហ៝ម់​ខាន់​ពាង់​គៃ​មា​គុ​តា​នាវ​រាម់​មអាក អុច​មឞើស​មា​ខាន់​ពាង់​លើយ​អោស​អ្យាត់​នាវ​នតី​អី​នើម​នតី​ងក្លាៈ។ តា ផល ៤:៤ ពោល ​ញចីស៖ «អើ​អ៝ស​នោ​តា​នាវ​ញឆីង អ៝ន់​ខាន់​អៃ​មៃ​គែស​នូយ្ស​នហ៝ម់​រាម់​មអាក​នឹង​យ៝រ​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​គុ​នទ្រែល​កោរាញ​យេឆូ ។ គ៝ប់​ទាន់​មឞើស​តៃ​ទូ​តឹ​ជឹត៖ អ៝ន់​រាម់​មអាក​ហ៝ម់!»
មឞើស​នាវ​ខ្លៃ​តា​ឆ៝ម់បុត​អ្យា
- នាវ​អោប​អ្វែស​លាង់ (១:១-១១)
- នាវ​រេស​ជេង​ពោល  (១:១២-២៦)
- នាវ​រេស​នទ្រែល​ឞ្រាស​ក្រីស  (១:២៧-២:១៨)
- នាវ​តីមោថេ  នទ្រែល​មា​អេពាព្រោដីត ​ហាន់​តា​ប៝ន​ផីលីប  (២:១៩-៣០)
- នាវ​នតុម​នតី​អ៝ន់​គុ​រេស​តឹម​ទី​ដាស​នាវ​កោរាញ​ឞ្រាស​អុច (៣:១-៤:៩)
- ពោល ​លាស​អ្វែស​ផូង​ញឆីង​តា​ប៝ន​ផីលីប  (៤:១០-២០)
- នាវ​នតិញ​ងគ្លែៈ​ទុត (៤:២១-២៣)
1
នាវ​អោប​អ្វែស​លាង់
ឆ៝ម់បុត​គ៝ប់​ពោល ​ញចីស។ គ៝ប់​នទ្រែល​មា​តីមោថេ  ហេន​ឞូនុយ្ស​ឆើម​កើល​ជាន​ការ*ឞ្រាស​ក្រីស​យេឆូ  ជេសរី​ហេន​ញជ្វាល់​ឆ៝ម់បុត​អ្យា​អ៝ន់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​អី​ផូង​ប៝ន​លាន​កោរាញ​ឞ្រាស​តា​ប៝ន​ផីលីប ​អី​គុ​នទ្រែល​ឞ្រាស​ក្រីស​យេឆូ  នអ៝ប់​មា​ញជ្វាល់​អ៝ន់​មា​មពោល​កោរាញ​ម៝ត់​អ្វាញ់​ផូង​ញឆីង នទ្រែល​មា​មពោល​កើល​ជាន​ការ​ផូង​ញឆីង​ដ៝ង់។* ទាន់​កោរាញ​ឞ្រាស​ឞឹ​ឞ៝ន់​នើម នទ្រែល​មា​កោរាញ​យេឆូ​ក្រីស ​អ៝ន់​នាវ​អ្វែស នាវ​ដាប់​មពាន់​មា​ទឹង​លែៈ​ខាន់​អៃ​មៃ។
នាវ​ពោល ​មឞើស​ឆើម
អាប់​តឹ​គ៝ប់​កាស​គឹត​មា​ខាន់​អៃ​មៃ គ៝ប់​លាស​អ្វែស​មា​កោរាញ​ឞ្រាស​បាបើ។ អាប់​តឹ​គ៝ប់​ទាន់​កោរាញ​ឞ្រាស​កើល​ទឹង​លែៈ​ខាន់​អៃ​មៃ គ៝ប់​មឞើស​ឆើម​មា​នូយ្ស​នហ៝ម់​មអាក‌ យ៝រ​លាស​ខាន់​អៃ​មៃ​លែៈ​គែស​លាប់​នទ្រែល​គ៝ប់​តា​នាវ​មឞើស​ងក៝ច​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស ឞើស​នតើម​ខាន់​អៃ​មៃ​មហែ​ញឆីង​នហ៝​មា​ត៝ត់​អាបៃ​អ្យា។ គ៝ប់​លែៈ​គឹត​នហេល​ជេស​នាវ​អ្យា៖ កោរាញ​ឞ្រាស​អី​នើម​នតើម​ជាន​នទើ​អ្វែស​អ៝ន់​តា​នូយ្ស​នហ៝ម់​ខាន់​អៃ​មៃ​នៃ ពាង់​ហោម​ជាន​នឹង​អ៝ន់​ត៝ត់​ជេស​នាវ​អី​នៃ​នហ៝​មា​ត៝ត់​នារ​ឞ្រាស​ក្រីស​យេឆូ ​វាច់​តៃ។* នាវ​គ៝ប់​រាម់​មអាក​មា​ទឹង​លែៈ​ខាន់​អៃ​មៃ​កើត​នអា​ជេង​ទី​ងាន់ យ៝រ​លាស​តា​នូយ្ស​នហ៝ម់​គ៝ប់​អុច​រ៝ង់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ។ ឞ៝ល​លាស​គ៝ប់​គែស​នទ្រូង មោ​លាស​ហោម​មឞើស​ងក៝ច​មា​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​តា​ឞើស​នាប់​ឞូនុយ្ស​អី​តឹម​រាទ៝ង់​ដាស​នាវ​អី​នៃ​កាដោយ ទឹង​លែៈ​ខាន់​អៃ​មៃ​ហោម​គុ​ជាន​ការ​កើត​គ៝ប់​ដ៝ង់​តា​នាវ​អ្យា​អី​តាៈ​ឞើស​នាវ​អ្វែស​កោរាញ​ឞ្រាស​នើម​អ៝ន់​មា​គ៝ប់។* កោរាញ​ឞ្រាស​លែៈ​គឹត​ជេស​ទាស​ហោ​នាវ​គ៝ប់​ក្ល៝ង់​មា​ទឹង​លែៈ​ខាន់​អៃ​មៃ យ៝រ​មា​គ៝ប់​យោៈ​រ៝ង់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​តឹម​ឞាន​មា​ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​យោៈ​រ៝ង់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​ដ៝ង់។* គ៝ប់​មឞើស​ឆើម​ទាន់​កោរាញ​ឞ្រាស​អ៝ន់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​គែស​នាវ​រ៝ង់​លើ​មា​ហោ​លើ​មា​ហោ អ៝ន់​គែស​នាវ​មឹន​គឹត​ឞ្លាវ​អាប់​នតីល​ដ៝ង់។* 10 គ៝ប់​មឞើស​ឆើម​កើត​នៃ យ៝រ​លាស​លាស​គែស​នាវ​អី​នៃ​ខាន់​អៃ​មៃ​គឹត​នហេល​នានេៈ​ម៝ស​នទើ​អី​ទុត​អ្វែស។ ជេសរី​ត៝ត់​នារ​ឞ្រាស​ក្រីស ​វាច់​ខាន់​អៃ​មៃ​លែៈ​ក្ល៝ស​ងាន់ មោ​អោស​គែស​នាវ​មា​នទុយ្ស។* 11 គ៝ប់​ទាន់​ដ៝ង់​ខាន់​អៃ​មៃ​ជាន​នទើ​ទុត​អ៝ក់​មា​នាវ​ឆ៝ង់​អី​ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​ទែ​កើល គៃ​មា​កោរាញ​ឞ្រាស​គែស​នាវ​ច្រេក​លើប គែស​ឞូ​រានេ​ពាង់*
ពោល ​គុ​តា​ត្រោម​នទ្រូង
12 អើ​អ៝ស​នោ​តា​នាវ​ញឆីង គ៝ប់​អុច​ខាន់​អៃ​មៃ​គឹត​នាវ​អ្យា៖ ទឹង​លែៈ​នទើ​ឞូ​ជាន​ជេរ​គ៝ប់​អ្យា បេង​មា​ជេង​អ្វែស​ច្រាវ​កើល​ឞូនុយ្ស​អ៝ក់​តាង់​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស។* 13 នទ្រី​ទឹង​លែៈ​ផូង​តាហែន​ញជ្រាង់​ញីស​កោរាញ​កាដាច់ នទ្រែល​មា​ឞូនុយ្ស​អេង​ជឹត​អ៝ក់​ងាន់​លែៈ​គឹត​នហេល​នានេៈ​ជេស​នាវ​គ៝ប់​គែស​នទ្រូង​អ្យា​ជេង​យ៝រ​មា​គ៝ប់​តឹង​ឞ្រាស​ក្រីស ​ទើម។* 14 អ៝ក់​ឞូនុយ្ស​ញឆីង​មា​កោរាញ​យេឆូ ​គែស​នូយ្ស​នហ៝ម់​ឞាញ់​យ៝រ​មា​លែៈ​គឹត​គ៝ប់​គែស​នទ្រូង​អ្យា ជេសរី​លើ​មា​ហោ​ឞាញ់​មឞើស​ងក៝ច​នាវ​កោរាញ​ឞ្រាស​មោ​អោស​គែស​នាវ​ក្លាច។
15 គែស​ឞូនុយ្ស​អាបាៈ​មឞើស​ងក៝ច​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​មា​ឞ្រាស​ក្រីស  នូយ្ស​នហ៝ម់​គែស​នាវ​តឹម​មោ​នាច​មា​គ៝ប់ អុច​ជេង​ក្វ៝ង់​រាលាវ​មា​គ៝ប់ យើន​មា​គែស​ឞូនុយ្ស​អាបាៈ​ជឹត​មឞើស​ងក៝ច​មា​នូយ្ស​នហ៝ម់​អ្វែស។* 16 ល៝ង់​ខាន់​ពាង់​អី​មឞើស​ងក៝ច​មា​នូយ្ស​នហ៝ម់​អ្វែស​នៃ មឞើស​ងក៝ច​មា​នូយ្ស​នហ៝ម់​រ៝ង់​មា​គ៝ប់ យ៝រ​លាស​គឹត​កោរាញ​ឞ្រាស​លែៈ​អ៝ន់​ជេស​គ៝ប់​គុ​តា​អ្យា​គៃ​មា​ព្លើង​អើស​ដាស​ឞូនុយ្ស​អី​តឹម​រាទ៝ង់​ដាស​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​អ្យា។ 17 តីស​មា​មពោល​អី​មឞើស​ងក៝ច​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​ឞ្រាស​ក្រីស ​មា​នូយ្ស​នហ៝ម់​អុច​ជេង​ក្វ៝ង់​ទើម ខាន់​ពាង់​មោ​អោស​គែស​នូយ្ស​នហ៝ម់​ឆ៝ង់។ ខាន់​ពាង់​មឹន​នត៝ប​នាវ​ជេរ​ជ៝ត់​លើ​មា​ហោ​ជឹត​មា​គ៝ប់​នោក​គ៝ប់​ហោម​គុ​តា​ត្រោម​នទ្រូង​អ្យា។ 18 មោ​ច្រាវ​អោស! នាវ​អី​ឞូ​មឞើស​ងក៝ច​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​ឞ្រាស​ក្រីស  ឞ៝ល​លាស​នទ្រា​មា​ជាន​កាដោយ ឞ៝ល​លាស​ជាន​ងាន់​កាដោយ គ៝ប់​ហោម​រាម់​មអាក​មា​នាវ​អី​នៃ។ ជេសរី​គ៝ប់​ហោម​រាម់​មអាក​ជឹត‌ 19 យ៝រ​លាស​គ៝ប់​លែៈ​គឹត​គ៝ប់​មរា​គែស​នាវ​រាក្លាយ្ស​ឞើស​នាវ​ជេរ​ជ៝ត់​អ្យា​ច្រាវ។ គ៝ប់​មរា​គែស​នាវ​រាក្លាយ្ស​តាៈ​ឞើស​ខាន់​អៃ​មៃ​មឞើស​ឆើម​ទាន់​អ៝ន់​មា​គ៝ប់ នទ្រែល​មា​ឞ្រាស​ហ្វេង​អ្វែស​អី​ឞ្រាស​យេឆូ​ក្រីស ​ទែ​ដាៈ​កើល​គ៝ប់។* 20 គ៝ប់​អុច​ហោ​ងាន់ នទ្រែល​មា​រានើម​ន៝ប់​រាក៝ក់ គ៝ប់​មោ​អោស​គែស​នាវ​ដីត​ព្រេង​តា​នាប់​កោរាញ​ឞ្រាស ដេៈ​មោ​អើម យ៝រ​លាស​គ៝ប់​ហោម​គុ​ន៝ប់​តា​ពាង់​ត៝ត់​លោច។ ជេសរី​គ៝ប់​អុច​ហោ​ងាន់ នទ្រែល​មា​រានើម​ន៝ប់​រាក៝ក់ គ៝ប់​មោ​អោស​គែស​នាវ​ដីត​ព្រេង​តាៈ​ឞើស​គ៝ប់​ហោម​មឞើស​ងក៝ច​ឞ្រាស​ក្រីស ​មា​នូយ្ស​នហ៝ម់​ទុត​ឞាញ់​កើត​អើម​ដ៝ង់ ឞ្រាស​ក្រីស ​គែស​នាវ​រានេ​តាៈ​ឞើស​ឆាក់​គ៝ប់ ឞ៝ល​លាស​គ៝ប់​ហោម​រេស មោ​លាស​ខឹត​កាដោយ។* 21 ល៝ង់​គ៝ប់​អ្យា លាស​ហោម​រេស​គ៝ប់​គុ​ងាវ​គៃ​មា​អ៝ន់​នាវ​រានេ​មា​ឞ្រាស​ក្រីស  ជេសរី​លាស​គ៝ប់​ខឹត​ហោម​អ្វែស​មា​គ៝ប់​ជឹត។* 22 យើន​មា​លាស​គ៝ប់​ហោម​រេស​តា​នែស​នតូ​អ្យា​ជឹត គ៝ប់​ហោម​ទើយ​ជាន​ការ​មា​គែស​អ៝ក់​ព្លៃ​ជឹត។ គ៝ប់​មោ​គឹត​អោស​ម៝ស​នទើ​អី​គ៝ប់​អុច។ 23 នូយ្ស​នហ៝ម់​គ៝ប់​វិ​វែៈ​ទឹង​លែៈ​ឞារ​ទីង​ងាន់។ គ៝ប់​អុច​ងាន់​លោស​ឞើស​នែស​នតូ​អ្យា​ហាន់​គុ​នទ្រែល​មា​ឞ្រាស​ក្រីស ​នើម​តា​កាលើ​រី អី​នៃ​ជេង​អ្វែស​រាលាវ​មា​គ៝ប់​ងាន់។* 24 យើន​មា​លាស​ហោម​គុ​រេស​តា​នែស​នតូ​អ្យា​ហោម​ជាន​ការ​មា​ឞ្រាស​ក្រីស ​ជឹត អី​នៃ​គែស​នាវ​ខ្លៃ​រាលាវ​អ៝ន់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ។ 25 ជេសរី​យ៝រ​មា​គ៝ប់​អ្យាត់​នហេល​នានេៈ​នាវ​អី​នៃ គ៝ប់​លែៈ​គឹត​ជេស គ៝ប់​ហោម​គុ​រេស​តា​នែស​នតូ​អ្យា គៃ​មា​ជាន​ការ​កើល​ទឹង​លែៈ​ខាន់​អៃ​មៃ។ គ៝ប់​ហោម​គុ​រេស​គៃ​មា​អ៝ន់​ខាន់​អៃ​មៃ​គែស​នាវ​ញឆីង​លើ​មា​ន៝ប់ នអ៝ប់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​គែស​នូយ្ស​នហ៝ម់​រាម់​មអាក។* 26 ជេសរី​នោក​គ៝ប់​ព្លឹ​ខ៝ល់​ខាន់​អៃ​មៃ​តៃ ខាន់​អៃ​មៃ​លើ​មា​រានេ​ឞ្រាស​ក្រីស​យេឆូ  យ៝រ​មា​នទើ​ឞ្រាស​ក្រីស ​ជាន​តា​គ៝ប់។
នាវ​ជេរ​ជ៝ត់​មា​ផូង​ញឆីង
27 អ៝ន់​ខាន់​អៃ​មៃ​គុ​ងាវ​ក្រាវ​ឆាច​តឹម​ទី​ដាស​នាវ​នតី​តា​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​ឞ្រាស​ក្រីស ​នើម។ លាស​នទ្រី​ឞ៝ល​លាស​គ៝ប់​ហាន់​ខ៝ល់​ខាន់​អៃ​មៃ​កាដោយ មោ​ហាន់​កាដោយ តាង់​ឞូ​ងក៝ច​នាវ​ឞើស​ខាន់​អៃ​មៃ​ទើម គ៝ប់​លែៈ​គឹត​នហេល​ជេស​ខាន់​អៃ​មៃ​គុ​ន៝ប់​តា​ទូ​នតោរ​នាវ ញឆ្រោយ្ស​ជាន​ការ​នទ្រែល​ឞាល់​មា​នាវ​ញឆីង​តា​នាវ​មហែ​មហាន​អ្វែស​មា​នាវ​មឹន​ង្វាយ​ទើម‌* 28 មោ​គែស​អោស​ក្លាច​ទូ​នតីល​មា​ផូង​រាលាង់​អុច​តឹម​រាទ៝ង់​មា​ខាន់​អៃ​មៃ។ ត៝ត់​ផូង​រាលាង់​អី​នៃ​ឆៃ​នាវ​ឞាញ់​ខាន់​អៃ​មៃ រី​មើ​ខាន់​ពាង់​គឹត​វ៝ត់​កោរាញ​ឞ្រាស​មរា​លើស​ខាន់​ពាង់​រ៝ស​ហេង យើន​មា​ខាន់​អៃ​មៃ​លែៈ​គែស​ជេស​នាវ​រាក្លាយ្ស។ នាវ​អី​នៃ​ជេង​គែស​តាៈ​ឞើស​កោរាញ​ឞ្រាស‌* 29 តាៈ​ឞើស​នាវ​អ្វែស​ពាង់​នើម ពាង់​លែៈ​អ៝ន់​ជេស​ខាន់​អៃ​មៃ​ញឆីង​មា​ពាង់ មោ​អោស​ទើន​ញឆីង​មា​ពាង់​ទើម យើន​មា​ពាង់​អ៝ន់​ខាន់​អៃ​មៃ​គែស​នាវ​ជេរ​ជ៝ត់​យ៝រ​មា​ពាង់​ជឹត។* 30 អាបៃ​អ្យា​ខាន់​អៃ​មៃ​លែៈ​គែស​នាវ​ជេរ​ជ៝ត់​ជេស កើត​គ៝ប់​លែៈ​គែស​នោក​គ៝ប់​គុ​តា​ប៝ន​ខាន់​អៃ​មៃ​នើស។ ខាន់​អៃ​មៃ​វៃ​ឆៃ​នទើ​អី​នៃ ជេសរី​លែៈ​តាង់​ដ៝ង់​គ៝ប់​អាបៃ​អ្យា​ហោម​គែស​នានាវ។
* 1:1 ១:១៖ «ឞូនុយ្ស​ឆើម​កើល​ជាន​ការ» មោ​លាស «ទឹក»។ * 1:1 ១:១៖ ផល ២:១៩; ការ ១៦:១-៣ * 1:6 ១:៦៖ ផល ២:១៣; ៣:១២-១៦ * 1:7 ១:៧៖ អេផ ៣:១; កោល ៤:១៨ * 1:8 ១:៨៖ ២កោ ៦:១១-១៣ * 1:9 ១:៩៖ រម ១២:២; ផលម ១:៦ * 1:10 ១:១០៖ ១កោ ១:៨; ២កោ ៥:១០ * 1:11 ១:១១៖ យហ ១៥:៨ * 1:12 ១:១២៖ ការ ៩:១៥-១៦ * 1:13 ១:១៣៖ ២តម ២:៨-៩ * 1:15 ១:១៥៖ ២កោ ២:១៧ * 1:19 ១:១៩៖ កោល ៤:៣-៤ * 1:20 ១:២០៖ ផល ២:១៧ * 1:21 ១:២១៖ រម ១៤:៩; ២កោ ៥:១៥ * 1:23 ១:២៣៖ ២កោ ៥:៧-៩ * 1:25 ១:២៥៖ ផល ២:២៤ * 1:27 ១:២៧៖ ផល ៤:៩; រម ១២:១០; ១កោ ១:១០ * 1:28 ១:២៨៖ ២តេ ១:៤-៥ * 1:29 ១:២៩-៣០៖ ២តម ៣:១២