13
Ca₂jme₃lióg₃ Bernabé quian'₅₄ Saulo ca₂jmo₃ ta₁ a₂'ë́₂ jág₁ dse₃
Co₂nió'₃ dsa₂ i₂'én₂ jág₁ quió'₅ Jesús, i₂jme₁tián'₄ juɨg₂ Antioquía, jme₁chan₂ dsa₂ i₂jme₁'ë́₂ jág₁ quiáin₅, të₅ në́₃, juɨ₁lia'₂ Bernabé quian'₅₄ Si₂mu₅₄ (i₂të́'₂ dsa₂ dsa₂ lia'₂); Lucio i₂chan₂ Cirene; Manaén në́₃ (i₂co₂lë₅ ca₂can'₅₄ quian'₅₄ Herodes i₂lɨ́n₅ dsi₄má'₂ 'uë₃ Galilea);* quian'₅₄ Saulo në́₃. Co₂ráun₂ tioin'₅₄ le₁ŋɨi'₂ jme₂juɨin'₂ Te₁gui'₅₄, a₂jme₂'ɨin₅₄, jaun₂ ca₂juá'₂ Jme₂dsí₂ Jŋió₅:
―Con'₂ chén'₂ 'nia'₂ Bernabé quian'₅₄ Saulo, ia₁jaun₂ dsɨ₃jmó₂ ta₁ a₂ma₂të́₃ jniá₂ jmo₃.
Jaun₂ jme₁ca₂lë₃ chi₂léin'₂ Diú₄, a₂jme₂'ɨin₅₄ në́₃, qui₂ca₂quiog₂ gu₂ ne₄ quió'₅ dsa₂ 'éi₂, jaun₂ guë́₄ qui₂ca₂'ág'₃ jág₁ rɨin'₅₄.
Dsa₂ i₂chen₄ quián₅ Jesús 'ë́₂ jág₁ të₂ Chipre
Jaun₂ ca₂chei₃ Jme₂dsí₂ Jŋió₅ ca₂chein₃ Bernabé quian'₅₄ Saulo a₂ca₂i₃léin₂ juɨ₅ Seleucia. Ja₁jaun₂ ca₂tóin'₂ nɨ₁barco a₂ca₂i₃léin₂ caun₂ 'uë₃ a₂niog₅ jë₄ jmɨ₁ŋí'₄, ja₁chei₂ Chipre. Jme₁ca₂dsi₃léin₂ ja₁jaun₂, caun₂ juɨg₂ a₂niog₅ chei'₅₄ jmɨ₁ŋí'₄ ja₁të́'₂ dsa₂ Salamina, ja₁jaun₂ ca₂jme₃lióg₃ qui₂ca₂'ë́'₃ dsa₂ jág₁ dse₃ quió'₅ Te₁gui'₅₄ dsi₂néi₂ guá'₅ sinagogas quió'₅ dsa₂ judíos. Jme₁quiain'₅₄ bá₄ Juan₅₄ ján₃ i₂lɨ́n₅ dsa₂ i₂jme₂'o₅₄ quió'₅.
Ca₂i₁nioi₂ ta₁caun₂ 'uë₃ jaun₂, ca₂dsi₃léin₂ caun₂ juɨg₂ ja₁të́'₂ dsa₂ Pafos. Ja₁jaun₂ ca₂jein'₂ jan₂ dsa₂ judío, jan₂ dsa₂ i₂chan₂ dsɨ́₅, i₂tɨn₂ jág₁ të₂jág₁, a₂jme₁jme₂gain₂₃ dsa₂ a₂juá'₂ a₂lɨ́in₅ jan₂ i₂'ë́₂ jág₁ quián₅ Diú₄. Dsa₂ 'éi₂ jme₁të́'₂ dsa₂ Barjesús. Jme₁ quiain'₅₄ dsi₄má'₂ i₂chen₂ Sergio Paulo. Dsi₄má'₂ 'éi₂ jme₁lɨ́n₄ jan₂ dsa₂ i₂niog₅ dsi₄ 'ŋio₅ lɨn₃. Co₂ráun₂ ca₂të́'₃ Bernabé quian'₅₄ Saulo, ia₁ a₂'nio₃ nag₃ jág₁ dse₃ quió'₅ Diú₄. La₁ Barjesús 'éi₂ në́₃, i₂të́'₂ dsa₂ Elimas ján₃, tsá₃ jme₁'nio₃ a₂le₃'én₂ dsi₄má'₂. Jaun₂ jme₁jné₅ juɨ₅. Jaun₂ Saulo, i₂të́'₂ dsa₂ Pablo ján₃, rë₂rɨn₅ Jme₂dsí₂ Jŋió₅ të₂dsɨ́₅, ca₂jɨ́in₂ tiá₂ dsa₂ 'éi₂, 10 jaun₂ ca₂juá'₂:
―¡'Ne₂ dsa₂ të₂jág₁, dsa₂ quián₅ i₂së₃dsen₃, i₂'io'₅₄ ca₂le₃jë́₃ cosa dse₃! ¿'E₂ lë₃ qui₁jnɨg'₄ juɨ₅ co₂dsau₅ quió'₅ Te₁gui'₅₄? 11 Të₂në₃ cón'₅ 'ë́₂ Te₁gui'₅₄ jmɨ₁uɨg₅ quiáng'₂, co₂dsia₅ téng'₂, co₂'na₂ tsá₃ ma₃lé₂ jag'₅₄ si₂ quió'₅ 'iog₂.
Dsɨ₂juɨ₅ jaun₂ ca₂téin₂ co₂dsia₅, qui₁né'₃ ca₂jén'₃. Jaun₂ jme₁'nai'₂ jan₂ i₂të₂ tsán'₂ gu₂. 12 Jme₁ca₂jág₃ gui'₅₄ dsi₄má'₂ a₂ca₂lë₃ jaun₂, ca₂rë₃'éin₂ ca₂nág₂ dsɨ₂gó'₃ dsɨ́₅ jág₁ dse₃ quió'₅ Te₁gui'₅₄.
Pablo quian'₅₄ Bernabé tioin'₅₄ Antioquía ja₁tén₄ Pisidia
13 Ca₂'í₃ Pablo quian'₅₄ rɨin'₅₄ 'ŋió'₃ nɨ₁barco juɨg₂ Pafos, ca₂i₃léin₂ juɨ₅ Perge, juɨg₂ tén₅ 'uë₃ Panfilia. Ca₂tén₂ Juan₅₄ rɨin'₅₄ ja₁jaun₂, jaun₂ ca₂ŋái'₃ juɨ₅ Jerusalén. 14 Ca₂'uɨn₂ rɨin'₅₄ Perge ca₂dsi₃léin₂ táng₃ Antioquía, juɨg₂ tén₅ 'uë₃ Pisidia. Jaun₂ ca₂i₃toin'₅₄ guá'₅ sinagoga caun₂ jmɨg₄ sa₅₄, jaun₂ ca₂tiáin'₂ dsi₂néi₂. 15 Jme₁ma₂ca₂lë₃ 'ɨ₅ dsa₂ Si₂ 'Éi'₃ quió'₅ Diú₄ quian'₅₄ Si₂ a₂ca₂jmo₃ dsa₂ i₂jme₁'ë́₂ jág₁ ma₂lɨ́g'₂ në́₃, jaun₂ ca₂chen₃ jág₁ dsa₂ can'₅₄ quián₅ guá'₅ sinagoga, ca₂juá'₂:
―Rɨn'₅₄ jniog₄, chi₂jua'₂ cha₂ jág₁ dse₃ quián'₂ 'nia'₂ a₂cuë'₅₄ dsa₂, lé₂ bá₄ jua'₅₄ 'nia'₂.
16 Jaun₂ ca₂nau₂ Pa₄ ca₂jmo₃ léi₄ quian'₅₄ gu₂ a₂mɨ₂₃ a₂jmo₃ dsa₂ tei₄, jaun₂ ca₂juá'₂:
―Nei₂ 'nia'₂ dsa₂ israelitas, 'nia'₂ guë́₄ dsa₂ sián'₂ i₂gan₃ Diú₄: 17 Diú₄ quián₂ jniog₄ dsa₂ lág₅ juɨg₂ Israel ca₂quióin'₂ dsa₂ can'₅₄ quián₂ jniog₄ ma₂lɨ́g'₂. Ca₂jmo₃ Diú₄ ca₂i₃juɨ́n₂ dsa₂ 'éi₂ lia'₂ con'₂ jme₁tiáin'₄ 'uë₃ Egipto a₂lɨ́in₅ dsɨ₂nau₂. Cang₂ jaun₂ ca₂lë₃ caun₂ juɨg₂ pa₁. Diú₄ në́₃ ca₂lió₂ quian'₅₄ bí₂ quió'₅, ca₂'uág'₂ 'uë₃ jaun₂. 18 Ca₂jme₃juɨn'₂ Diú₄ dsɨ́₅ quiong'₅₄ të₂láu₃ ŋi₂ të₁lia'₂ jme₁i₂nioi₅₄ gua'₅₄ quein₂, 19 ca₂'éin₂ guio₃ juɨg₂ go₄ dsa₂ i₂jme₁tián'₄ 'uë₃ Cana'án, 'uë₃ jaun₂ në́₃ ca₂cuë́'₃ dsa₂ can'₅₄ quián₂ jniog₄ i₂jme₁chan₂ ma₂lɨ́g'₂.
20 'Cang₂ jaun₂ ca₂dsɨn₃ con'₂ quén₂ 'ŋiá₂-láu₂ rë₂dsɨ́₂ të₂láu₃-guiá₂ (450) ŋi₂, ca₂qui₃dsɨ₅ Diú₄ 'éi'₃ jɨn₄ dsa₂ 'éi₂ të₂le₃ quian'₅₄ juë́₄ ca₂lia'₂ ca₂të́₂ jmɨg₄ a₂ca₂rë₃chán₃ Samuel i₂qui₂ca₂'ë́₂ jág₁ quió'₅ Diú₄ cang₂ jaun₂. 21 Jaun₂ ca₂mɨi₃ jan₂ rag₅₄. Jaun₂ Diú₄ në́₃ ca₂cuɨin₃ Saúl ja₁ŋi'₅₄ Cis, tsɨ₁jon₂ Benjamín; ca₂jmo₃ 'éi'₃ con'₂ të₂láu₃ ŋi₂. 22 Cang₂ jaun₂ ca₂jŋiá'₂ Diú₄ ta₁ quió'₅ Saúl a₂jme₁lɨ́in₄. Jaun₂ David bá₄ ca₂chein'₃ ca₂lɨin₃ rag₅₄. Jaun₂ ca₂juá'₂ Diú₄ 'ɨin₂₃ Rag₅₄ David: “Ca₂dsó'₂ jniá₂ ja₁con₂ David ja₁ŋi'₅₄ Isaí, a₂lɨ́in₅ jan₂ dsa₂ i₂lë́₅ dsɨ́₅ lia'₂ lë́₅ dsɨ₃ jniá₂, jan₂ dsa₂ i₂jmo₃ a₂'ŋio₂ dsɨ₃.”
23 'Jaun₂ në́₃ rɨn'₅₄ jniog₄, jan₂ chi'₂ dsio₄ David 'éi₂ bá₄ lɨ́n₅ Jesús i₂ca₂chen₃ Diú₄ a₂lióin₂ dsa₂ juɨg₂ Israel lia'₂ con'₂ lë́₅ jág₁ quió'₅ ma₂cuë₃ le₂jŋiá₅. 24 Né'₃ a₂guán₂ Jesús, ca₂'ë́₂ Juan₅₄ jág₁ ca₂tsɨ́'₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ Israel a₂'nió'₅ qui₃choin₃ jmɨg₂, dsɨ₃quén'₅ dsɨ́₅ në́₃. 25 Jaun₂ ca₂juá'₂ Juan₅₄ jme₁ja₂quián₃ jóin₂: “On₃jua'₅₄ 'éi₂ jniá₂ juɨ₁lia'₂ dsɨ₂jiog₅ 'au'₂ 'nia'₂ lɨ́n₅ jniá₂. La₁ i₂já₅ chi₁co'₅₄ quió₃ në́₃, 'éi₂ bá₄ i₂'uan'₂ guë́₄ lia'₂ con'₂ guë́₄ jniá₂, ca₂lia'₂ jŋia'₅₄ lau₂ ton₅ tag₅₄ bá₄ tsá₃ ca₂tɨ́ng₂ tsɨ'₅₄ quió'₅.”§
26 ’Rɨn'₅₄ jniog₄, ca₂le₃jɨ́n'₃ guë́₄ 'nia'₂ i₂lɨ́n₅ chi'₂ dsio₄ Abraham, quian'₅₄ ca₂le₃jɨ́n₃ guë́₄ 'ein₂ chan₂ quián'₂ 'nia'₂ i₂jme₂gan₃ Diú₄: a₂quián'₂ 'nia'₂ bá₄ jág₁ dse₃ la₂ a₂ca₂'ë́₂ Diú₄ a₂lión₂ dsa₂. 27 Dsa₂ i₂jme₁tián'₄ Jerusalén quian'₅₄ dsa₂ can'₅₄ quiáin₅, tsá₃ ca₂rë₃ŋi₅ 'ein₂ 'éi₂ jme₁chen₂ Jesús, on₃ guë́₄ ca₂rë₃ŋɨ́i'₂ jág₁ a₂qui₂ca₂'ë́₂ dsa₂ i₂chen₄ quián₅ Diú₄ le₂jŋiá₅. Jaun₂ lë₃, jág₁ jaun₂ a₂'ɨ₂₃ ne₄ Si₂ ca₂le₃jë́₃ jmɨg₄ sa₅₄ ca₂jme₃ti₃ guioin₅₄ jme₁ca₂jmo₃ 'éi'₃ a₂jŋɨi'₃ Jesús. 28 'I₁caun₂ dsáu₁ Jesús tsá₃ 'e₂ ca₂dsó'₂ dsa₂ jua'₅₄ a₂'i₄ 'éi'₃ a₂jŋag'₃, la₁ tion₅₄ bá₄ ca₂mɨ₃ dsa₂ jág₁ ne₄ Pilato a₂jmo₃ 'éi₂ 'éi'₃ a₂jŋag'₃. 29 Jaun₂ në́₃ jme₁ma₂lë₅ 'a₂ con'₂ lë́₅ juá'₂ ne₄ Si₂ quió'₅ Diú₄ a₂'ɨin₂₃ Jesús, jaun₂ ca₂sió₂ dsa₂ ne₄ cróg₄, jaun₂ ca₂i₁'ó₄. 30 La₁ Diú₄ në́₃, ca₂jme₃jein'₅₄ táng₃ jɨn₄ 'lag₄. 31 'Lióng₂ jmɨg₄ bá₄ qui₂ca₂jme₃jnia₅ Jesús ne₄ dsa₂ i₂jme₁quiain'₅₄ lia'₂ con'₂ jme₁ca₂ŋó₃ të₂ Galilea ca₂dsióg₃ të₂ Jerusalén. Jaun₂ në́₃ dsa₂ 'éi₂ bá₄ i₂jáng'₅ jág₁ dsau₅ tsɨ́'₅ dsa₂ rë₂në́₃.
32 ’Jaun₂ le₂në₅ bá₄ a₂cuë₂ jnia'₅₄ jág₁ dse₃ 'nia'₂, jág₁ a₂ca₂cuë₃ Diú₄ ca₂cuë́'₃ dsa₂ quián₂ jniog₄ ma₂lɨ́g'₂ jaun₂, 33 ma₂ca₂rë₃ti'₅₄ Diú₄ ja₁con₂ jniog₄ i₂lág₅ chi'₂-guein₂ quián₅ dsa₂ 'éi₂, jme₁ca₂jme₃jein'₅₄ Jesús con'₂ lë́₅ jág₁ tio'₅₄ jë₁ca₂të́₂ tɨn₃ Salmo, a₂juá'₂:
'Ne₂ lɨ́ng'₅ jón₃ quiáng₃;
jmɨg₄ në₃, ca₂lɨn₃ jniá₂ ŋéi'₅ 'ne₂.*
34 'Ca₂juá'₂ Diú₄ le₂jŋiá₅ a₂jme₃jein'₅₄ jɨn₄ 'lag₄ ia₁jaun₂ tsá₃ dsɨ₃'én₂ quió'₅. Juɨ₁lia'₂ juá'₂ ne₄ Si₂ quió'₅ Diú₄:
Ján₃ bá₄ cuë́₄ jniá₂ 'nia'₂
ca₂le₃jë́₃ 'e₂ cosa dse₃
a₂jme₁ti₁ jág₁ quió₃ a₂ca₂cuë́₃ David.
35 'Jaun₂ lë₃, ján₃ guë'₂ juá'₂ ne₄ Si₂ Salmos ja₁siá'₂ táng₃:
Tsá₃ cuë́'₁ jmɨg₄
a₂dsɨ₃guɨ́'₂ quió'₅ dsa₂ jŋió₅ 'éi₂ quiáng'₂
i₂jme₂ti₃ ta₁ ne'₅₄.
36 'David në́₃ ca₂jme₃ti₃ bá₄ jág₁ ne₄ dsa₂ quiáin₅ të₁lia'₂ ca₂rë₃cháin₃ jmɨg₄ jaun₂, juɨ₁lia'₂ 'éi'₃ ca₂juá'₂ Diú₄. La₁ ca₂jon₃ bá₄ David në́₃, jaun₂ ca₂i₁'ó₄ dsa₂ ja₁le₁'on₅ dsa₂ can'₅₄ quiáin₅, ca₂siá'₃ bá₄ nɨ₁ŋɨ₁ 'éi₂ në́₃. 37 La₁ nɨ₁ŋɨ₁ Jesús në́₃, i₂ca₂jme₃jen'₅₄ Diú₄, tsá₃ 'e₂ ca₂'en₃.
38 'Jaun₂ në́₃ rɨn'₅₄ jniog₄, tion₅₄ 'nió'₅ le₃ŋi'₅₄ 'nia'₂ jág₁ a₂'ë́₅ jniá₂: të₂le₃ quian'₅₄ Jesús bá₄ dsón'₂ 'én₂ dsáu'₂ 'nia'₂. 39 Të₂le₃ quian'₅₄ 'éi₂, ca₂le₃jɨ́n₃ i₂'én₂ të₂le₃ quió'₅, rë₂'én₄ ca₂le₃jë́₃ dsáu₁ a₂tsá₃ o₂'én₂ dso₄ cha₂ quián'₂ 'nia'₂ të₂le₃ quian'₅₄ 'Éi'₃ quió'₅ Moisés. 40 'Í₁ jmo₄ 'nia'₂, ia₁jaun₂ tsá₃ dsɨ₃ŋɨ́'₂ 'nia'₂ juɨ₁lia'₂ juá'₂ dsa₂ i₂jme₁'ë́₂ jág₁ quián₅ Diú₄, jme₁ca₂juá'₂ ne₄ Si₂:
41 Jag₄ 'nia'₂ dsa₂ i₂táun₂ 'lɨg'₅₄,
juɨ₁dsi₂gó'₃ 'au'₂, juɨ₁dsian'₂ 'nia'₂.
Ia₁ jniá₂ i₂lɨ́ng₅ Diú₄ jmo₅₄ léi₄ juë'₂
jmɨg₄ të₁lia'₂ chan'₂ 'nia'₂.
La₁ léi₄ jaun₂, 'i₁jan'₂ 'nia'₂ tsá₃ le₃'én₂,
o₁jŋia'₅₄ 'a₂ guë'₂ lia'₂ chan₂ i₂dsia₃.§
42 Jme₁ca₂o₃'ɨ́n₃ Pa₄ quiain'₅₄ rɨin'₅₄ guá'₅ sinagoga quió'₅ dsa₂ judíos, jaun₂ ca₂mɨ₃ dsa₂* a₂ja₃lén₂ táng₃ 'éi₂ jmɨg₄ sa₅₄ caun₂ a₂ja₃'ë́₂ jág₁ jaun₂. 43 Jme₁ca₂dsan₃ le₁ŋɨ'₂ dsa₂ dsi₂néi₂ guá'₅, jaun₂ juɨn₅ lɨn₃ dsa₂ judíos quian'₅₄ dsa₂ i₂ma₂gue₃ i₂ma₂tión₂ tiá₂ juá'₅ quió'₅ dsa₂ judíos, ca₂'ein₃ Pa₄ quiain'₅₄ Bernabé, ca₂jme₃quiong'₅₄. Jaun₂ ca₂juá'₂ dsa₂ i₂chen₄ quián₅ Jesús 'éi₂ ca₂tsɨ́'₃ dsa₂ ca₂cuë́'₃ bí₂ a₂tion₅₄ 'nió'₅ tsán'₂ tiá₂ jág₁ dse₃ quió'₅ Diú₄ i₂'ua₁ dsɨ́₅.
44 Caun₂ semana cang₂ jaun₂, jme₁ca₂të́₂ táng₃ jmɨg₄ sa₅₄, jaun₂ qui₂ca₂ŋɨ'₂ mei'₂ tsá₃ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ juɨg₂ a₂ca₂o₃néi₃ jág₁ quió'₅ Diú₄. 45 La₁ jme₁ca₂jág₃ dsa₂ judíos juɨn₅ lɨn₃ dsa₂ tion'₅₄, jaun₂ ca₂rë₃'néi₃ a₂dsí'₅ 'ŋio₅ lɨn₃, të₂le₃ jen₅ bá₄ qui₂ca₂ŋag₃ jág₁ a₂juá'₂ Pa₄, qui₂ca₂jnáu'₂ jág₁ uɨg₅ në́₃.
46 Jaun₂ ca₂juá'₂ Pa₄ quian'₅₄ Bernabé, ca₂dsia₃ tiá₂ dsɨ́₅ ca₂tsɨ́'₃ dsa₂:
―Tion₅₄ 'nió'₅ jŋiá₅ de'₂ jɨn'₄ 'nia'₂ con'₂ dsa₂ i₂lɨ́n₅ judíos, ca₂tág₂ jnia'₅₄ 'ë́₄ jág₁ dse₃ quió'₅ Diú₄. La₁ tsá₃ guë'₂ 'niog'₂ 'nia'₂ guéi'₁, jaun₂ ma₂léi₄ bá₄ a₂tsá₃ lé₂ tɨ́n'₄ 'nia'₂ guei'₅₄ i₂juɨ́g₃. Jaun₂ lë₃, dsɨ₁náu₄ jnia'₅₄ ja₁con₂ dsɨ₂nau₂. 47 Ia₁ le₂në₅ bá₄ 'éi'₃ ca₂cuë₃ Te₁gui'₅₄ jme₁ca₂juá'₂:
Juɨ₁lia'₂ si₂ bá₄ lɨ́n'₅ 'ne₂
i₂ca₂dsiáng₃ quió'₅ dsɨ₂nau₂,
ia₁jaun₂ 'ë'₅₄ dsa₂ chan₂ ta₁caun₂ mɨ₂güɨ́g₃
juɨ₅ ja₁tɨ́n'₄ dsa₂.
48 Jme₁ca₂nág₂ dsɨ₂nau₂ jág₁ në₅, qui₂ca₂jmo₃ 'io'₂, qui₂ca₂dsia₃, dsón'₂ bá₄ dse₃ jág₁ quió'₅ Te₁gui'₅₄. Jaun₂ ca₂rë₃'én₂ ca₂le₃jɨ́n₃ i₂con'₂ 'i₄ 'éi'₃ tɨ́n'₄ ja₁le₃chain₂ co₂tan₅₄. 49 Jaun₂ le₂në₅ ca₂i₃'ág₃ jág₁ dse₃ quió'₅ Te₁gui'₅₄ ta₁caun₂ 'uë₃ jaun₂. 50 La₁ dsa₂ judíos në́₃ ca₂jmo₃ jág₁ quian'₅₄ i₂lɨn₅₄ 'io₅₄ dsen₃ i₂jme₂go₃ dsa₂ juɨg₂, quian'₅₄ i₂lɨn₅₄ dsa₂ can'₅₄ në́₃, ia₁jaun₂ jme₃'iog₅₄ jme₃'ŋiai₅₄ Pa₄ quiain'₅₄ Bernabé. Jaun₂ le₂në₅ bá₄ ca₂jme₃lióg₃ ca₂jmo₃ jág₁ a₂qui₂ca₂co₃'ein₃ Pa₄ quiain'₅₄ Bernabé ca₂lia'₂ ca₂'uɨn₂ 'éi₂ juɨg₂ jaun₂. 51 Jaun₂ 'éi₂ në́₃ qui₂ca₂séi'₂ 'liog₂ mɨ₂tag₅₄. Ca₂'uɨin₂ bá₄ jaun₂, ca₂i₃léin₂ juɨ₅ Iconio. 52 La₁ ca₂le₃jɨ́n₃ dsa₂ i₂ca₂rë₃'én₂ në́₃, 'io'₂ jmo₂₃, rë₂rɨn₅ Jme₂dsí₂ Jŋió₅ të₂dsɨ́₅.
* 13:1 griego: Herodes tetrarca. 13:6 Barjesús: a₂jein₅ jág₁ “ja₁ŋi'₅₄ Jesús” quian'₅₄ jág₁ jmei₅ arameo. 13:18 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂ juá'₂: “ca₂jmo₃ Diú₄ 'í₁ quió'₅.” § 13:25 Mateo 3:11. * 13:33 Salmo 2:7. 13:34 Isaías 55:3. 13:35 Salmo 16:10. § 13:41 Habacuc 1:5. * 13:42 A₂lɨn₅₄ chog₅₄ si₂: “ca₂mɨ₃ dsɨ₂nau₂.” 13:47 Isaías 49:6. 13:51 Co₂'nió'₄ a₂ca₂jmo₃ léi₄, guion₅₄ bá₄ dsa₂ juɨg₂ ma₂rë₂cáin'₄ ia₁ tsá₃ ca₂gue₃ jág₁ quió'₅ Diú₄. 'Nio'₂ ja₁ton₅ Marcos 6:11, Lucas 9:5, 10:11, Hechos 18:6.