15
Meraatátui meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús ɨ́ Pilato jemi
(Mt. 27:1-2, 11-14; Lc. 23:1-5; Jn. 18:28-38)
1 Yee ruijmuaꞌateꞌe yee, tɨ́ꞌɨj huatapuáꞌare, naíjmiꞌi mú tiújseɨj ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, majta huáꞌavaujsimuaꞌa, majta ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, majta ɨ́ seica ɨ́ mej majta iꞌijuéesi. Naíjmiꞌi mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa aꞌij mej yeꞌí huárɨni. Aj mú mi raꞌamuáajɨꞌɨcɨe meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Meyeꞌujáj. Matɨ́ꞌɨj mi raatátui aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Pilato.
2 Aj pu i Pilato ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n:
―¿Ni múꞌee peꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ huaꞌatajtuhuan ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan?
Aj pu i Jesús ayén tiraataꞌixaa tɨjɨ́n:
―Nee nu neꞌɨ́n púꞌeen aꞌij pej yeꞌí tiꞌixa múꞌee. ―Yee puꞌu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.
3 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, jeíhua mú tiraaxájtziꞌiriꞌi.
4 Ajta aꞌɨ́ɨn Pilato, ajtahuaꞌa pu ayén tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n:
―¿Ni pecáj naatáꞌixaateꞌe peꞌɨ́jna jɨmeꞌe? Pepuꞌuri huáꞌunamuajriꞌi mej jeíhua tiꞌimuaxájtziꞌi. ―Ayee pu tiraataꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato.
5 Mɨ́ ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu tiꞌitɨ́j xajtacaꞌa. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caí aꞌij ráꞌamitɨejteꞌecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato.
Pilato raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨ huámɨꞌɨni
(Mt. 27:15-31; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38–19:16)
6 Ayee pu tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato matɨ́ꞌɨj meꞌɨ́n tíꞌiyestehuaꞌa. Tɨ́ puaꞌa meraatáhuavii ɨ́ teɨte tɨ aꞌɨ́ɨn raatátuaani seɨj tɨ aiteánamiꞌi, jaꞌatɨ́ tɨ naꞌa ɨ́ mej raatáhuavii, aj pu i raateátuaasin.
7 Aꞌájna jáꞌahuaꞌa seica mú aiteánamiꞌihuacaꞌa ɨ́ mej néꞌuseꞌecaꞌa ɨ́ uꞌuviernu jemi. Aꞌii mú huáꞌucuii ɨ́ teɨte. Ajta seɨj aꞌujna aiteánamiꞌihuacaꞌa tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Barrabás.
8 Aj mú mi eꞌiréꞌene ɨ́ teɨte ɨ́ Pilato jemi. Aꞌɨ́ mú autéjhuii mej raatáhuavii tɨ aꞌɨ́ɨn ayén huárɨni aꞌɨ́mej jemi aꞌij tɨ yeꞌí tíꞌijrɨꞌɨre.
9 Aj pu i ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n:
―¿Aꞌiné setíꞌijxeꞌeveꞌe múꞌeen? ¿Ni qui neraatátuaani neꞌíjna tɨ áꞌamuatajtuhuan púꞌeen, múꞌeen mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan?
10 Ayee pu tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu ráamuaꞌareeriꞌi mej ráꞌachueereꞌecaa ɨ́ Jesús aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa. Aꞌɨ́j mú jɨ́n raatátui meꞌɨ́jna ɨ́ Pilato.
11 Mɨ́ majta meꞌɨ́n ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú raatáꞌa ɨ́ caꞌaníjraꞌa jeíhua ɨ́ teɨte mej mi raatáhuavii aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato tɨ aꞌɨ́ɨn huatátuaani aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás jetzen meꞌecan ɨ́ Jesús.
12 Ajtahuaꞌa ayén tihuaꞌutaꞌíhuaꞌuriꞌi tɨjɨ́n:
―¿Aꞌiné náarɨni nemɨ́jna jemi, mɨ tɨ áꞌamuatajtuhuan púꞌeen, mɨ sej Israél jetze ajtémeꞌecan?
13 Aj mú mi caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n:
―Patáꞌaj ráꞌutatan cúruu jetze.
14 Aj pu i Pilato ayén tɨjɨ́n:
―¿Aꞌiné een jɨmeꞌe? ¿Tiꞌitájni aꞌij puaꞌa huáruu?
Matɨ́ꞌɨj ráanamuajriꞌi, jaítzeꞌe mú caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Miyen tɨjɨ́n:
―Aútataichi cúruu jetze. ―Yee muꞌu titeejíjhuacaꞌa.
15 Ajta aꞌɨ́ɨn Pilato, aꞌɨ́ɨ pu raxɨ́ꞌeveꞌecaꞌa tɨ rɨ́ꞌɨ tihuaꞌutáꞌan ɨ́ teɨte. Aꞌɨ́j pu jɨ́n raatátuaa aꞌɨ́jna ɨ́ Barrabás. Ajta raataꞌaíjtacaꞌa mej raꞌiréꞌavajxɨꞌɨn aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aj pu ijtáꞌi huaꞌutátuii mej mi ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze.
16 Matɨ́ꞌɨj mi meꞌɨ́n xantaaruꞌu yaꞌujáj aꞌájna tɨ teꞌáijta tɨ éꞌeche. Aꞌuu mú yaꞌuteárujte jáꞌitaꞌa tɨ u eꞌeráyaujtaꞌa. Aj mú mi naíjmiꞌica tiseɨ́j ɨ́ seica, xantaaruꞌu.
17 Síicuꞌuri mú ruꞌucáachejte tɨ páꞌuviꞌin jɨ́n, raxúꞌumuaviꞌimeꞌecaa. Majta curuun raateátaave tɨ tzicareꞌe jɨmeꞌe cɨstíjhuacaꞌa. Aꞌɨ́j mú raꞌavéꞌerujtiꞌiriꞌi.
18 Matɨ́ꞌɨj mi autéjhuii mej raatejíivajra, yee cumu rɨ́ꞌɨ mú tiraatáꞌa. Miyen tɨjɨ́n:
―Ayajna neꞌu. Temuaꞌa pu íꞌixɨꞌepɨꞌɨn. Chéꞌe aꞌateeviꞌi tɨ ruuri amɨ́jna tɨ huaꞌatajtuhuan púꞌeen ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan. ―Ayee mú tiráꞌuxɨeehuariꞌiriꞌi.
19 Majta raꞌavéꞌevajxɨ án muꞌúutzeꞌen itzɨ́j jɨmeꞌe. Majta raꞌatétzijmuaꞌaxɨ. Majta mú títunutaxɨ. Ayee cumu rɨ́ꞌɨ mú tiratáꞌacareꞌe.
20 Matɨ́ꞌɨj ráꞌuxɨeehuariꞌiraꞌa, aj mú mi rúꞌijchuiiriꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ síicuꞌuri tɨ páꞌuviꞌin jɨ́n, raxúꞌumuaviꞌimeꞌecaa. Matɨ́ꞌɨjtá mi ruꞌucáachejte ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan. Aj mú mi yaꞌujáj mej mi ráꞌutatan ɨ́ cúruu jetze.
Matɨ́ꞌɨj ráꞌutatai ɨ́ Jesús ɨ́ cúruu jetze
(Mt. 27:32-44; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27)
21 Aꞌájna, seɨj pu huaꞌantinájchecaꞌa aꞌujna aꞌu mej yeꞌevéꞌejajsimeꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu ántehuaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n Simón. Aꞌuu pu éꞌemeꞌecan tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Cirene. Aꞌii pu yaꞌupuáaraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Alejandro, ajtahuaꞌa seɨj ɨ́ Rufo. Aꞌuu pu eꞌerájraa aꞌájna jáꞌahuaꞌa aꞌu tɨ caí jaꞌatɨ́ áꞌa éꞌeche. Tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn Simón huaꞌantinájchecaꞌa, aꞌɨ́ɨ mú huataꞌáij tɨ aꞌɨ́ɨn ráꞌanchueni cúrujraꞌan ɨ́ Jesús.
22 Aꞌuu mú yaꞌujáj aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, aꞌájna jáꞌahuaꞌa, jɨrí jetze tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa huaꞌaniuuca jɨmeꞌe tɨjɨ́n Gólgota. Gólgota, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n Mɨ́ꞌɨchí naꞌa jemi.
23 Matɨ́ꞌɨj mi raatanéste tiꞌitɨ́ nahuáj, cuaaneꞌe tɨ ranaxca. Ayee mú ratamuáꞌamua aꞌɨ́jna ɨ́ cuaaneꞌe tɨjɨ́n mirra. Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, capu raꞌantiꞌí aꞌɨ́jna ɨ́ nahuáj.
24 Matɨ́ꞌɨj mi rúꞌijchuiiriꞌi ɨ́ síicuꞌureꞌaraꞌan. Majta tiraacáꞌariꞌiriꞌi ɨ́ tíꞌicɨɨxureꞌaraꞌan. Matɨ́ꞌɨjtá mi ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Aj mú mi tiꞌihuaújmuaꞌitɨ́ tetej jɨmeꞌe mej mi ráamuaꞌaree jaꞌatɨ́ tɨ racɨꞌɨti ɨ́ cɨ́ɨxureꞌaraꞌan ɨ́ Jesús seɨj ajta seɨj. Ayee mú titeeréꞌujpijte aꞌɨ́jna ɨ́ tíꞌicɨɨxureꞌaraꞌan.
25 Puꞌuri jáꞌitaꞌa ujméꞌeca ɨ́ xɨca matɨ́ꞌɨj ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze.
26 Majta tiꞌitɨ́ taabla aúutatai cúruu japua. Ayee pu téꞌeyuꞌusiꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna jetze ɨ́ taabla ɨ́ mej tiꞌitɨ́j jɨ́n jetzen teꞌujpuáꞌajte tɨjɨ́n: “Huaꞌatajtuhuan ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan.”
27 Majta jamuan ɨ́ Jesús, mehuáꞌutátaixɨ cúruu jetze huaꞌapuaca ɨ́ nahuaꞌari mej púꞌeen. Seɨj mú aꞌutéjche ɨ́ cúruu rɨꞌɨríintaꞌa pújmeꞌen, majta seɨj áꞌutataꞌa pújmeꞌen.
28 Ayee puꞌu éeneꞌecan jɨ́n araúraste aꞌíjna ɨ́ niuucari tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Ayen tɨjɨ́n: “Yee mú yáꞌumuaꞌarejcaꞌa tɨ́j aꞌij puaꞌa tíꞌitevijcaꞌa.”
29 Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej á aꞌatánineicaꞌa, matɨ́ꞌɨj raaseíj, aꞌɨ́ɨ mú aicámuꞌuvajra mej caí ráꞌacuꞌuvejcaꞌa. Ayee mú aꞌij puaꞌa tíꞌixajtacaꞌa tɨjɨ́n:
―¿Ni caí icu, múꞌee pe aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ pej nuꞌu raatéꞌuuna ɨ́ teyuu, pajta nuꞌu huaíca xɨca jetze ráꞌajtaahua?
30 Ijii múꞌee aseɨ́j á japua huániuuchi pej pi caí huámɨꞌɨni. Acájraꞌa yeehui amɨ́jna jetze mɨ cúruu. ―Ayee mú tiráꞌaxɨeehuastiꞌiracaꞌa.
31 Aꞌɨ́ majta ɨ́ mej tíhuaꞌuꞌaíjteꞌe u teyujtaꞌa, majta ɨ́ mej téꞌeyuꞌuxaca, aꞌɨ́ɨ mú naíjmiꞌi ráꞌaxɨeehuastiꞌiracaꞌa. Miyen tíꞌiruixaateꞌecaꞌa rujɨ́ɨmuaꞌa tɨjɨ́n:
―Amɨ́ pu ari huáꞌa japua huaniú ɨ́ seica. Mɨ́ ajta, capu raayɨ́ꞌɨtɨ tɨ ruseɨ́j rujapua huániuuni.
32 Amɨ́jna tɨ nuꞌu iꞌi Cɨríistuꞌu tɨ nuꞌu tatajtuhuan i tej Israél jetze ajtémeꞌecan, chéꞌe amɨ́n acájraꞌani amɨ́jna jetze mɨ cúruu tej ti raaseíj, tetáꞌaj téꞌantzaahuateꞌen. ―Ayee mú tíꞌiruixaateꞌecaꞌa.
Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej jamuan huáꞌutatai ɨ́ cúruu jetze, aꞌɨ́ɨ mú majta ráꞌuxɨeehuastiꞌiracaꞌa.
Jɨ́meꞌen tɨ́ꞌɨj Jesús huamɨ́ꞌɨ
(Mt. 27:45-56; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30)
33 Tɨ́ꞌɨj aꞌájna tejaꞌuréꞌene aꞌatzaj tacuarixpua, aj pu i huateátɨcaꞌarecaꞌa nainjapua ɨ́ chuej aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Israél. Ajta áꞌatee tɨ ayén huatɨ́caꞌa jáꞌitaꞌa tacuarixpua.
34 Jɨ́meꞌen puꞌu tejaꞌuréꞌene aꞌájna jáꞌitaꞌa tacuarixpua, aj pu i Jesús caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa runiúucajtzeꞌen. Ayen tɨjɨ́n:
―¿Eloi, eloi, lama sabactani? ―Ayee pu tiuꞌujíjhuacaꞌa.
Aꞌíjna i niuucari, ayée pu huataújmuaꞌa tɨjɨ́n: “Niyaꞌupua, ¿aꞌiné een jɨ́n penejaꞌuhuáꞌaxɨ múꞌee, pej níꞌiyaꞌupua?” Ayee pu huataújmuaꞌa aꞌíjna i niuucari.
35 Seica ɨ́ mej meꞌuun aꞌutéꞌuucaꞌa meráanamuajriꞌi. Matɨ́ꞌɨj mi miyen tiuꞌutaxájtacaꞌa tɨjɨ́n:
―Xaanamuajriꞌi, aꞌɨ́j pu huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ajmíꞌi tiꞌitéveecaꞌa ɨ́ Dios jemi.
36 Aj pu i seɨj eꞌiréꞌene rutɨéchijméꞌen. Tiꞌitɨ́j pu autɨ́ɨ tɨ uꞌurájtaꞌati. Aꞌɨ́j pu huateáruꞌune nahuáj jɨmeꞌe tɨ antzíjviꞌi. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌantijɨ́ꞌɨcɨꞌe cɨyej jetze. Aj pu i aꞌɨ́ɨn ráꞌajchui tɨ́ꞌij Jesús raꞌantiyéꞌen aꞌɨ́jna jetze ɨ́ tiꞌitɨ́. Tɨ́ꞌɨj ayén huarɨ́j, aj puꞌi ayén tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n:
―Xaachúꞌeveꞌe. Tɨ́ puaꞌa yatanéjsin aꞌɨ́jna ɨ́ Elías tɨ ij raꞌacájtuaani. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa.
37 Aj pu i Jesús caꞌanín jɨ́n huajíjhuacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí huamɨ́ꞌɨ.
38 Aꞌájna teyujtaꞌa, tiꞌitɨ́ pu huatáviviɨjmeꞌeca cɨ́ɨxuri tɨ itzíjhua. Jɨ́meꞌen puꞌu huamɨ́ꞌɨ ɨ́ Jesús, aj pu i jáꞌitaꞌa acásiujtzaꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ cɨ́ɨxuri.
39 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ huaꞌacapítan ɨ́ xantaaruꞌu ɨ́ mej anxɨ́te aráꞌase, áa pu aꞌutéveecaꞌa aꞌájna vejliꞌi taꞌavéꞌenee aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Aꞌɨ́ pu ráanamuajriꞌi aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌujíjhuacaꞌa ɨ́ Jesús. Ajta raaseíj aꞌij tɨ yeꞌí tiuꞌumɨ́ꞌɨ. Aj pu i ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ capitán tɨjɨ́n:
―Ayej xaa neꞌu tiꞌayajna. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌen ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios.
40 Majta seica, á muꞌu ɨmuá aꞌutéꞌuu mejseíiracaꞌa aꞌɨ́ɨme mej ꞌuuca. Seɨj pu ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n María, tɨ Magdala éꞌemeꞌecan. Ajta, seɨj tɨ ajta ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n María. Huaꞌanaana aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo tɨ cɨ́lieen, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ José. Ajtahuaꞌa seɨj ꞌɨ́itaꞌa huáꞌa jamuan pu aꞌutéveecaꞌa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salomé.
41 Aꞌii mú áꞌujujhuaꞌaneꞌecaꞌa ɨ́ Jesús jamuan. Majta raatévaɨreꞌecaꞌa tɨ́ꞌɨj aꞌɨ́ɨn aꞌutéveecaꞌa aꞌujna jáꞌahuaꞌa Galilea. Mé muꞌiitɨ́ mú majta aꞌutéꞌuucaꞌa ɨ́ mej jamuan aꞌujnéj aꞌánna Jerusalén.
Maraꞌaváꞌana meꞌɨ́jna ɨ́ Jesús
(Mt. 27:57-61; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42)
42 Tɨ́ꞌɨj huateáchumuaꞌarecaꞌa, puꞌuri tejaꞌuréꞌene aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze matɨ́ꞌɨj rɨ́ꞌɨ huaújruuren. Yee ruijmuaꞌa yee pu tejaꞌuréꞌenejsin aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa mej jetzen ruseꞌupi.
43 Aj pu i jaꞌatɨ́ aꞌuréꞌene jemin aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Ayee pu ántehuaacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨjɨ́n José. Aꞌuu pu jáꞌahuaꞌa éꞌemeꞌecantacaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Arimatea. Aꞌɨ́ pu ajta huáꞌa jetze ajtémeꞌecan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej iꞌijuéesi. Jéꞌecan pu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José. Aꞌɨ́ pu ajta rachúꞌeveꞌecaꞌa aꞌɨ́jna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios autéjcheni tɨ tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua íiyen chaanaca japua. Aꞌɨ́ pu uhuateújcaꞌane ɨ́ ru tzajtaꞌa. Aꞌuu pu a aꞌuteájrupi aꞌu tɨ aꞌutéveecaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pilato. Aj pu i rájhuaviiriꞌi tɨ aꞌɨ́ɨn raatáꞌan tɨ raꞌacájtɨni ɨ́ Jesús, tɨ ari mɨ́ꞌɨchi.
44 Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pilato, jéꞌecan pu aꞌij teꞌutaseíj tɨ Jesús ari huamɨ́ꞌɨ. Aj pu i raatajé ɨ́ huaꞌacapítan ɨ́ mej ráꞌutatai ɨ́ cúruu jetze. Raataꞌíhuaꞌuriꞌi tɨ puaꞌa ayén tiꞌayájnacaꞌa tɨ ari huamɨ́ꞌɨ.
45 Aj puꞌi aꞌɨ́ɨn huaꞌacapítan ayén tiraataꞌixaa tɨ ayén tiꞌayájnacaꞌa. Tɨ́ꞌɨj jí Pilato raatáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ José tɨ aꞌɨ́ɨn raꞌacájtɨni.
46 Tɨ́ꞌɨj jí áꞌuraa aꞌɨ́jna ɨ́ José tɨ cɨ́ɨxuri áꞌunanan tɨ rɨ́ꞌen, tɨ naa tíꞌicuaina. Aj pu i raꞌacájchuii aꞌɨ́jna ɨ́ mɨ́ꞌɨchi. Tɨ́ꞌɨj jí raꞌiréꞌeꞌijcatacaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ cɨ́ɨxuri. Ajta áꞌiyen aꞌuun yaꞌutéete aꞌujna aꞌu mej ruꞌuréꞌijche u téteꞌe ɨ́ tetej tzajtaꞌa. Ayee pu huarɨ́j, tɨ́ꞌɨj jí tetej aitéjmuaa tɨ sicɨ́ɨraraꞌa.
47 Majta meꞌɨ́n ɨ́ ꞌuuca, ɨ́ María tɨ Magdala éꞌemeꞌecan, ajta aꞌɨ́jna María tɨ iꞌináànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ José, aꞌɨ́ɨ mú raaseíj aꞌu tɨ yeꞌetéete.