7
Yolŋuwurum romdhu bayiŋ yaka dhaŋu galiꞌḻin-ḏupthun God-Waŋarrwum rom
(Mathuyu 15:1-9)
Waŋganymiyum waluyu Djuwwu rom-waṯaŋu warra Baratji warra, ga mä ḻurrkunꞌ rom-marŋgikunhami warra ŋayi Djurutjalambuyyu guwatjman dhanal Djesuny. 2-5 Ga banhayam yolŋu warra bayiŋ ga marimi yana dhanaliŋguwaywun romgu malthun. Bilanya mala rom gamꞌ: banha ŋarru yolŋu djälmiyi ŋathawu nyaŋꞌthundawu, ŋurruŋum dhanal bayiŋ be goŋ-rurrwuyunmi ga ŋärrun ŋatham ṉoka, romgu yana malthun. Ga banha dhanal ŋarru ŋatham mäyam bilaŋ ŋalaŋam yolŋu guḻkuꞌmiŋam ŋayiŋa, ŋurruŋum dhanal bayiŋ waḏapthun ḏarrtjalkunharami romgu malthun. Ga ŋärrun banikinꞌma malany rurrwuyun, bilanya bitjan djuypanꞌ mala, ŋathawuy biyarrthanda rupa mala, ga gapuwuy wurkthunda ga gäp ga biḻit ga guḻku waripu ga waripu. Warrpamꞌ ŋarru rurrwuyun, romgu bayikuya malthun.
Ga bilaŋ ŋarru waripu Djuw yolŋu warra dhäwulma malthun bayikuya romgu, dhanalim ŋarru banha Baratjim yolŋu warra maḏakarritjin dhanaliŋgu.
Ga bilanyaḻin dhanal banha Djesuwum malthundaminy warrany nhäŋal, bala dhanal maḏakarritjinan dhanaliŋgu, ḻinygu dhanal yakan ŋatha ṉokan, goŋdhu-rurrwuyundanharramiyun, dhäwulnha romgu malthuwan. Bala dhanal rom-nyamirꞌyuwanan nhananham Djesunham bitjanan, “Nhäwu bayiŋ yaka dhaŋu nhuŋguru malthundamiyum warrayu ŋatha ṉoka goŋdhu-rurrwuyundanharramiyum? Romnha dhanal bayiŋ yaka dhaŋu bakthuman ŋaḻapaḻmiwun!”
6-7 Bala nhan Djesuyum buku-ganitjuman bitjanan, “Nhumam dhaŋum gali-märrmanꞌ yolŋu warra. Dhunupamu nhan banha yolŋuyu yäkuyu Yitjayayum bamanꞌma wukirri God-Waŋarrnham dhäruk bitjanam gamꞌ,
‘Dhaŋum yolŋu warra bayiŋ yaka wokthun nyäku dhärukthu yana waŋganydhu,
ga dhäwul ŋayaŋuyum.
Dhäwul dhanal bayiŋ yaka dhaŋu yultham nyäku buku-ŋalthun,
ga marŋgiyumanma dhanal bayiŋ yaka yolŋuwun yana romma malany, be warri banham God-Waŋgarrwuŋun rom bokmanda.
Ga gathanma dhanal bayiŋ ga dhaŋu yolŋuwun yana romma malany,’ bitjan.
Bilanyayan dhaŋu nhumam. 8-9 Ḏiltji-guŋanminan nhuma God-Waŋarrwuŋum rom-nyipanda malany, bala nhuma bayiŋ yaka dhaŋu malthunma yolŋuwun yana romgum. Gaḏamannha warra dhaŋu nhumam marimin dhaŋum warra maḻikuyumandawum djämawu!
10 Dhaŋum banha rom nhanguŋ God-Waŋarrwuŋ, banha nhan guŋan Mawtjitjkuḻ bilanya gamꞌ, ‘Mä-ŋalthuwa nhuŋguway ŋäṉḏiꞌmiŋuwum ga mäḻuꞌmiŋuwum.’ Ga bulum nhan bitjan wäŋan gamꞌ, ‘Bilaŋ ŋarru yolŋu dhä-waripuŋuyi wäŋa ŋäṉḏiꞌmiŋuwu ga mäḻuꞌmiŋuwu, ŋunha yaka romma barraŋgaꞌyun bilanyanham yolŋuny nhuma ŋarru boyana yana waŋayumana.’ 11-12 Yo, bitjan nhan banha God-Waŋarryum romma gunyan, ŋarru nhumam bayiŋ dhaŋu waripuyumana marŋgiyumanma bitjana gamꞌ, ‘Ŋunha nhuŋgu ŋäṉḏiꞌmiŋu ga mäḻuꞌmiŋu yaka djälmiyi, nhunu ŋarru guŋgaꞌyun dhupaliny, ŋarru nhunum banha bilin dhawuꞌ-nhinathuŋanan God-Waŋarrnhan, ŋarru baḏak yana nhunu yaka dhaŋu mäyu-ḏapthuman, ga dhäwulnha nhunu ŋarru dhupaliny banha guŋgaꞌyunma.’ 13 Ga bilanyawun ŋaya banha bitjanam rakaran nhumaliŋguḻ ŋätjilim, nhumam banha galiꞌḻin-ḏupthuwan nhangum God-Waŋarrwum rom, bala bilyumanan nhuma, ga waripun rom gunyan. Ga guḻku mu nhuma yakan dhaŋu romma malany bilꞌ-bilyuman.’
Maḻikum rom bayiŋ dhawaṯthun yolŋuwurun ŋayaŋuŋuru
(Mathuyu 15:10-20)
14 Bewaḻiyam dhurrwaraŋuru nhan Djesu gawawyuwanan yolŋuwum warrawu bala bitjanan wäŋan, “Dharr-bitjan warra ŋäkam, mä nhuma ŋarru dharaŋgan yana. 15 Nhä bayiŋ banha gulŋiya ŋunha guḻunḻi, dhäwul bayiŋ banha bayiŋuyam yolŋuny ŋayaŋu-maḻikuyuman. Ga nhä bayiŋ banha dhawaṯthuna ŋalmaliŋguru ŋayaŋuŋurun bayiŋuyan bayiŋ banha maḻikuyumanma. 16 [Bayiŋ nhuma buthurumim warra, ŋäkam warra ŋuwatjuman!]”*
17 Bala nhan Djesum ga malthundamim warra nhangu ŋarruŋanan gananan yolŋunham warrany bala gulŋiyanan buṉbuḻin. Bala dhanal dhä-wirrkaꞌyuwanan Djesunham bitjanan, “Marrkapmi, ŋatjil rakaraŋ ŋanapiliŋgu mayaliꞌ bayikuwuy dhäwuꞌwuy.”
18-19 Bala nhanmam Djesuyum buku-ganitjuman dhanaliŋgum bitjanan, “Nhalpiyan nhuma yaka dhaŋu dhäwul dharaŋganma, ŋatja? Bilanya nhan dhaŋu mayalimꞌ gamꞌ: nhä bayiŋ yolŋuyu ṉoka banhayam ŋuwakurru, bili ŋarru banha dhawaṯthun mu. Ŋarru nhä bayiŋ banha dhawaṯthun ŋayaŋuŋurun, banhayan nhän yakam ŋuwakurru.” (Ga bitjanam nhan banha wäŋan, banha bukmakma dhaŋu ŋatha malany ḏarrtjalk ṉokanharawum.)
20 “Ga nhä bayiŋ banha yolŋuwuḻ dhawaṯthun ŋayaŋuŋurun, bayikuyan nhan bayiŋ banha God-Waŋarrma marimin yana milnyaŋꞌthun, gulyumana bayiŋ ŋalmaliny God-Waŋarrwuḻin. 21 Djinaŋun malaŋuyu romdhu maḻikuyu ŋalmaliny bayiŋ gulyumanma nhanguḻ gamꞌ: guyaŋi yaka maḻikun yana nhä malany, ga marrambaꞌ-djawꞌyundami rom, ga manaŋgan rom, ga boyan yolŋuny murrkayꞌyuman, 22 ga räy-wanyuyi, ga gupa-wakalmiŋgandami rom, ga dhuwurr-maḻiku, ga yalkum yaka, ga mayaliꞌ-wilkthundami rom, ga djäl-gänaŋumi, ga maŋutji-ḏiyꞌ rom, gupa-waŋanharami rom, ga marŋgi-rakaranhami rom, ga romnharran, ga ŋayaŋu-ḏäl rom.
23 Yo, bilanyayan banha maḻikum mala bayiŋ yaka dhawaṯthun dhawurum ŋayaŋuŋurum, bala maḻikuyumana ŋalmaliŋgu ŋayaŋun. Ga bitjanaya bili bayiŋ banha God-Waŋarrnham gulyumana ŋalmaliŋguru, banhayam God-Waŋarrwuḻim milnyaŋꞌmin.”
Djesuyu guŋgaꞌyuwan dhäykany mulkuruny banha nhan dhäwul Djuw-m
(Mathuyu 15:21-28)
24 Bewaḻiyam dhanal banha Djesum ga nhangu malthundamiyum warrayu gananan banhayam ŋayi. Ga ŋarruŋanam dhanal banha buṉbu-guḻkumiḻin ŋayiḻim yäkuḻi Däyaḻin. Ga ḏoyꞌyuwan dhanal banhalaya ŋayiŋa bala dhanal gulŋiyanan buṉbuḻin, ḻinygu dhäwul nhan Djesu ḏukṯukmiyin dhanal ŋarru yolŋu warra nhangu marŋgiyi, banha nhan yakan banhalayan nyenan. Ŋarru gulkurun nhan banha djuḻuḻꞌyumanminam.
25-26 Ga banhalaya yakan dhäyka nyenan ŋarru nhan banha dhäwul Djuw-m bäpurru. Ga yolŋum nhan banha dhawal-guyaŋinyaram ga Bänitjawuy, makaŋam Djiriya. Ga banha nhan Djesunham ŋäkul ḏoyꞌyundam bala nhan ŋarruŋanan bala wäŋanan nhangu bitjanan, “Buku-djulŋi, ŋatjil ŋunha maḻikuny birrimbirrnha ḏupthuwa wakuꞌmiŋuwuḻ nyäkuḻ dhäykawuḻ.”
27 Bala nhan Djesum mayaliꞌmurrun wäŋan, “Dhaŋum ŋarru ŋurruŋum ŋatha ṉoka yumurrkuꞌyu, ga bäytjinyaran muṉguynha ŋarru banha wuŋgandhum ṉoka.” [Bilanya banha mayalimꞌ gamꞌ: ŋurruŋum nhan ŋarru Djesuyu guŋgaꞌyun nhanguway nhan yolŋuny warrany Djuw malany ga ŋärrun nhan ŋarru guŋgaꞌyun waripunham bäpurruny yolŋuny warrany.]
28 Bala nhan banha dhäykayum buku-ganitjuman bitjanan, “Yultha yana dhuwaniyam, marrkapmi. Ŋarru nhanmam bayiŋ banha wuŋgandhum ṉoka yana gälkinyaram ŋatha bewaḻim banha yumurrkuꞌwurum biḻitŋuru.” [Ga djinalaŋam banha bilanyan mayaliꞌ gamꞌ: banha nhan yakan Djesuyu nhanguwayma yolŋuny warrany guŋgaꞌyuwan, ga bitjanaya ḻinygu nhan ŋarru banha waripunham yolŋuny warrany guŋgaꞌyunya.]
29 Ga banha nhan Djesuyu bilanyawuyma ŋäkul bala nhan bitjanan wäŋanam, “Wäy, dhaŋum nhunu yulthan yana wäŋanam. Gatjuy, ŋarryan ŋayiḻin ḻinygun banha maḻikum birrimbirr yuṯthuwanan wakuꞌmiŋuwuḻim nhuŋguru.”
30 Bala nhan banha dhäykam ḏitjuwanan ŋayiḻin. Ga ḏoyꞌyuwanam nhan ŋayiŋam, nhäŋalam nhan banha wakuꞌmiŋunham nhan yakan ŋoyanam yakurr-ŋuwatjinan, ḻinygun nhangura banha maḻikum birrimbirr dhawaṯthuwanan.
Djesuyu ḏukthuman dhoŋulunyꞌ
31 Ga dhurrwaraŋuru bewaḻiyam nhan Djesuyum gananan banhayam ŋayi Däyam, bala ŋarruŋan balan Djäydanḻin, ŋarru dhukam nhan banha mäyanam ŋunha räy-warryuwanan, gumurr-djawꞌyuwan ŋoymurrun ŋarkulaꞌmurrun. Ga mä-waŋganynha ŋarruŋan balan Galaliḻin guḻunḻi ga ḏoyꞌyuwan dhanal banhalayan ŋayiŋa makaŋa yäkuŋa ‘Dikapulitjnha’. 32 Ga banhalayam yakan yolŋu nyenan dhoŋuluꞌ banha ḻunduꞌmiŋuyu warrayu nhanany ḏupꞌthuwan balaya Djesuwuḻ. Ga ŋäŋꞌthuwan dhanal bitjan, “Buku-djulŋi, ŋatjil goŋ-ŋalthuwa djinakuḻ yolŋuwuḻ mä nhan ŋarru ŋuwatjin.”
33 Bala nhan Djesuyum gaḏaymanan banha dhoŋululꞌnham gänaŋuḻin, bala nhan ŋopurrnha gulŋiyan nhanguḻ buthuruḻin, bulalꞌḻin yana. Ga dhupthuwan nhan ŋopurrḻi nhanguwaywuḻi, bala gathanan banha yolŋunham ŋäṉarrnha. 34 Ga buku-garrwartjin nhan djiwarrꞌḻi bala yindi-ŋirꞌyuwanan bala wäŋanan dhärukmurrun nhanguwaymurrun Arram-murrun bitjanan, “Yipatha!” (Bilanya gamꞌ mayaliꞌ, “Ḻapthuwan!”)
35 Ga bitjanam nhan banha wäŋan bala banha yolŋuwum buthurum ḻapthuwanan, ga ŋäṉarrma nhangu banha dhayaḻayinan ŋuwakurruyinan yana, bala nhan yakan wäŋanam ŋuwatjumanan.
36 Bala dhupal ḏitjuwanan balaya yolŋuwuḻ warrawuḻ. Ga bitjan nhan Djesuyu dhanaliny dhurrwara-mukthumanam, “Dhäwul nhuma ŋarru rakaram yolŋuwuḻim warrawuḻ banha ŋaya dhaŋu yolŋuny ḏukthuman.” 37 Ga yolŋuyum warrayu banha ŋäkul dhäwum, ga mariminan dhanal banha mä-maŋmaŋdhuwanam. Ga bitjanan dhanal yakan banha rakaranhaminam, “Nhän dhaŋum ŋayaŋu-ganyimꞌthundamin rom ŋatja! Djinaŋum yolŋuyu yaka ŋuwakurrun marimin djäma. Buthuru-dhumukthum yaka ŋäman ga dhäruknharram yaka wäŋan.”
7:6-7 Yitjaya 29:13 7:10 Ḏawaṯthun Yetjipŋuru 20:12;21:17; Rom Mala Ḏalkarramiwu 20:9; Ḏämbu-wiḻꞌyundami Rom 5:16 * 7:16 Ŋunha ŋurruŋuŋam djorraꞌŋa Gurikmurrum dhärukmurru, dhaŋu namba 16-ma dhäwul yaka dhäya.