MAHENDO
ga Mitume
Tanga mbere
Hichi ni chitabu cha phiri choandikpwa ni Luka, yekala mfuasi wa Jesu. Chitabuche cha kpwandza ni chira cha Injili irivyoandikpwa ni Luka ambacho chinasemurira habari za Jesu kula mwandzo hadi ariphohalwa kuphiya mlunguni. Chitabu hichi cha Mahendo ga Mitume chinaenderera kula phara chitabuche cha mwandzo chiriphosika. Chinaonyesa gara garigoaphaha anafundzi bada ya Jesu kuphiya mlunguni na arivyokala mashaidi a Jesu, yani mitumee.
Chitabu hichi chinaandza wakati Jesu anahalwa kuphiya mlunguni nao afuasie anauya Jerusalemu. Hiko anaphokera Roho Mtakatifu, kama Jesu arivyoalaga, achiamba kpwenye sura ya 1:8 kukala, “siku Roho Mtakatifu ndiphokpwedzerani mundaphaha nguvu na mundakala mashaidi gangu kula phapha Jerusalemu, Judea na Samariya kosi, na hata hadi chila phatu duniani.”
Sura ya 2:1 hadi ya 8:3 zinasemurira kazi ya Petero na mitume anjina ko Jerusalemu, na sura ya 8:4 hadi ya 12:25 zinahueleza vira habari nono kuhusu Jesu Masihi vyoenea Judea na Samariya kosi.
Chitabu cha Mahendo ga Mitume chinahuambira wazi kukala Jesu wakpwedzaokola atu osi, Ayahudi na hata atu asio kala Ayahudi. Mtume ambaye kaziye inasemurirwa sana himu chitabuni ni Paulo, ambaye mwandzo kala anagayisa afuasi a Jesu. Mwisho Paulo wakpwendatangaza ujumbe kuhusu Jesu mudzi wa Rumi, ambao kala ni muhimu sana dunia ndzima endzi hizo. Habarize zinaphahikana sura ya 13 hadi ya 28.
Maelezo muhimu kpwa chifupi
Jesu anahalwa kuphiya mlunguni nao afuasie anauya Jerusalemu 1:1–26
Afuasi a Jesu anaphokera Roho Mtakatifu 2:1–13
Habari za Jesu zinatangazwa Jerusalemu 2:14—8:3
Ujumbe wa Jesu unaenea Judea na Samariya 8:4—12:25
Charo cha kpwandza cha Paulo 13:1—14:28
Shauri muhimu kuhusu afuasi a Jesu asio kala Ayahudi 15:1–35
Charo cha phiri cha Paulo 15:36—18:22
Charo cha hahu cha Paulo 18:23—21:16
Paulo anagbwirwa hiko Jerusalemu 21:17—23:22
Paulo anaphirikpwa mudzi wa Kaisaria 23:23—26:32
Paulo anaphirikpwa mudzi wa Rumi 27:1—28:31
1
1 Muishimiwa Theofilo.
Kahi ya chitabu changu cha kpwandza, naandika mambo gosi ambago Jesu wahenda na kufundza, kula mwandzo
2 hadi siku yohalwa kuphiya mlunguni. Kabila kadzangbweuya mlunguni, waapha mitume malagizo kpwa uwezo wa Roho Mtakatifu.
3 Bada ya kufwa na kufufuka Jesu wakala na mitumee kano nyinji kpwa siku mirongo mine. Achiaonyesa dalili nyinji kuahakikishira kala ni mzima, na achigomba nao kuhusu ufalume wa Mlungu.
4 Siku mwenga ariphokala phamwenga nao waambira, “Msiuke hipha Jerusalemu, godzani ahadi yokuambirani, ambayo Baba Mlungu wailaga.
5 Mana Johana wabatiza na madzi, ela siku chache zedzazo mwimwi mundabatizwa na Roho Mtakatifu.”
Jesu anahalwa kuphiya mlunguni
6 Siku yanjina hara mitume ariphokala phamwenga na Jesu, amuuza, “Dze, Bwana, vino ndipho wakpwedzauyizira Aiziraeli utawala wao ili adzitawale enye?”
7 Ela iye achiaambira, “Siro renu kumanya wakati ama majira ambago Baba Mlungu waika, hinyo ni uwezowe mwenye.
8 Ela siku Roho Mtakatifu ndiphokpwedzerani mundaphaha nguvu na mundakala mashaidi gangu kula phapha Jerusalemu, Judea na Samariya yosi, na hadi pembe zosi za dunia.”
9 Ariphomala kugomba higo, wahalwa kuphiya mlunguni, kuno anamlola. Alafu achizibwa ni maingu na achikala taamuona tsona.
10 Wakati hara mitume kala acherelola dzulu mlunguni vira Jesu ahalwavyo, phakpwedza alume airi gafula okala akavwala kandzu nyereru. Achiima phephi nao,
11 achiamba, “Mwi atsi a Galilaya! Mbona mkaima kulola dzulu mlunguni? Jesu yuyu ambaye akahalwa kuphiya mlunguni, andauya vivyo hivyo mchivyomuona anaphiya mlunguni.”
Mathiasi anatsambulwa
kuhala nafwasi ya Juda
12 Jesu ariphohalwa kuphiya mlunguni hara mitume auya Jerusalemu kula Mwango wa Mizaituni, ambako ni kama mwendo wa dakika kumi na tsano kula Jerusalemu.
13 Ariphofika Jerusalemu, apanda chumba cha gorofani ambako kala anakala. Nao kala ni Petero, Johana, Jakobo, Anderea, Filipu, Tomasi, Batholomayo, Mathayo, Jakobo mwana wa Alifayo, Simoni (ambaye piya kala achiihwa Mpiganiadzi Uhuru), na Juda mwana wa Jakobo.
14 Chila wakati hara mitume kala achiungana phamwenga na achetu fulani, Maryamu nine wa Jesu, na nduguze. Achikala anavoya Mlungu kama kundi mwenga.
15 Siku mwenga afuasi a Jesu kama atu gana mwenga na mirongo miiri kala akakutana phamwenga. Phahi Petero waima achigomba nao achiamba,
16-17 “Enehu, kala ni lazima Maandiko ga Mlungu gatimizwe. Hipho kare Mfalume Daudi walongozwa ni Roho Mtakatifu achigomba chimbere maneno ambago gamphaha Juda. Iye kala ni myawehu, mana piya naye kala akatsambulwa kuhenda kazi phamwenga, ela wakala chilongozi wa atu ariomgbwira Jesu.”
18 (Juda wagula munda na zira pesa zophaha kpwa kuhenda mai, wagbwa mo mundani achifwa; achiahuka ndani na mahumbo gosi gachitsamuka.
19 Atu osi a Jerusalemu ariphosikira habari hizo, hinyo munda awiiha “Akelidama” kpwa kabila yao, manage ni, Munda wa Mlatso.)
20 Phahi Petero achienderera kugomba, achiaambira, “Kpwa mana Chitabu cha Zaburi chaandikpwa, ‘Nyumbaye naitsamwe; asisagale mutu yeyesi mumo.’ Na tsona ichiandikpwa, ‘Na cheoche nachihalwe ni mutu wanjina.’
21-22 Kpwa hivyo ni lazima mutu mmwenga adziunge naswi na akale shaidi wa kufufuka kpwa Jesu. Ni lazima hutsambuleni mutu yekala myawehu wakati wosi phokala Bwana Jesu anazunguluka hiku na hiko, hangu ariphobatizwa ni Johana hadi siku yohalwa kuphiya mlunguni.”
23 Phahi, hura mkpwutano walavya madzina ga atu airi; mmwenga ni Yusufu Barisaba ambaye piya kala achiihwa Justo na wanjina kala ni Mathiasi.
24 Chisha achivoya Mlungu, achiamba, “Mlungu umanyaye roho ya chila mutu, hunakuvoya uhuonyese hinya alume airi, ni yuphi uchiyemtsambula,
25 ili ahale nafwasi ya kazi ya utume yorichwa ni Juda, na achiphiya kpwahali komuajira.”
26 Alafu apiga kura, na kura ichimgbwerera Mathiasi. Naye achitiywa kundi ra hara mitume anjina kumi na mmwenga.