Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet
A dak komo a tom
Barnabas ne̱, u̱n Shawuru
To̱, be-de u̱n hun-ne̱ yan-dor Ye̱so ye̱ ro o-Antakiya à, ye̱ ken yan-Rwo̱r u̱n Ma-to̱ Shir ye̱ ro kon u̱n yan-Yoos-de u̱n Ma-to̱ Shir ne̱. Ye̱ ro:
Barnabas, u̱n
Simo̱n ne̱ (wu̱ a m-aag Rim-wu̱ à), u̱n
Rushiyos ne̱ (ko-ya-o-Kire̱ni), u̱n
Manayen ne̱ (wu̱ bo̱'o̱se̱ be-u̱r gaan u̱n Here̱ [Atipas] ne̱ à), komo u̱n
Shawuru ne̱.
Da-de ye̱ ro Wan-Ko̱yan u̱n nome̱ u̱r-bo̱ngo̱n à, komo ye̱ ro u̱n nom o-swo̱o̱t. Ku̱kt-o̱ Shir ze̱e̱ru̱, “Hu̱ssu̱ me̱ no̱ Barnabas ne̱, u̱n Shawuru remen se̱nge̱-mo̱ u̱m agu̱ ye̱ ye̱ nom à.” Bo̱ ye̱ nomoste̱ o-swo̱o̱t u̱s-ko̱n ne̱ à, ye̱ ru̱'u̱ru̱ Barnabas ne̱, u̱n Shawuru kom-to̱ o-kwu̱m, ye̱ sarru̱msu̱ ye̱.
Barnabas ne̱, u̱n Shawuru o-Sayipurus
Barnabas ne̱, u̱n Shawuru komo, Ku̱kt-o̱ Shir to̱mu̱ru̱ ye̱. Ye̱ neku̱ru̱ o-Sarukiya, komo re̱e̱no̱ ye̱ co̱we̱ hat-o̱ m-ho̱ ha-mo̱ o-Sayipurus.* Bo̱ ye̱ wo̱o̱te̱ o-Saramis à, ye̱ ko̱'o̱te̱ Ma-to̱ Shir u̱n kuke̱-to̱ Yahuda-ne̱ to̱ u̱n yoos u̱n Ma-to̱ Shir. Yohana komo wu̱ ro mo̱sse̱ u̱n ye̱ ne̱, wu̱ ro ye̱ m-gu.
Bo̱ ye̱ tu̱wu̱su̱te̱ u̱t-bo̱ u̱n ka dak-o̱ ho̱-m rigimse̱ kap à, ye̱ wo̱o̱ru̱ bo̱-o̱ o-Bapo̱s. Ye̱ go'onu̱ru̱ u̱n wu̱ ken ko-Yahuda-wu̱ ne̱ ko-ya-o-gwo̱t, wan-rwo̱r u̱n ma-to̱ shir ye̱ u̱t-bo̱, jin-de u̱n wu̱ Bar-Ye̱so. Wu̱ ro ko-nay ko-Gwamna Sarjiyus Burus. Gwamna Sarjiyus Burus komo ne̱t-wu̱ ko-ya-u̱s-we̱e̱r. Ko-Gwamna agbu̱ru̱ Barnabas ne̱, u̱n Shawuru remen wu̱ co̱no̱g wu̱ ho̱ge̱ Ma-to̱ Shir. Amba ka ko-ya-o-gwo̱t-wu̱ Arimos (jin-de u̱n wu̱ de ka u̱n rem-de u̱t-Girik), wu̱ shesu̱ ye̱ á, wu̱ ro u̱n o-hoob wu̱ miktu̱té̱ hi-de u̱n ka ko-Gwamna-wu̱ taase wu̱ dek ká ma-to̱ o-nip. Amba Shawuru, ka wu̱ a m-ze̱e̱ Burus à, wu̱ shiiste̱ u̱n Ku̱kt-o̱ Shir, wu̱ tuuru̱ Arimos yish. 10 Wu̱ ze̱e̱ru̱, “Wo̱ wà-wu̱ u̱n ko-Gwo̱mo-wu̱ u̱n ya-u̱t-ko̱t! Ko̱ de ke ho̱-de wo̱ hun-ne̱ u̱n nome̱ u̱t-bo̱, u̱n rem-u̱s yo̱-se ne̱. Yage̱ m-muut nip-o̱ Wan-Ko̱yan u̱t-bo̱. 11 M-mo̱ka ha, ryaab-se u̱n Wan-Ko̱yan ro̱ u̱n hi u̱n du, wo̱a warag ko-po̱. A dek ya o-da, ba wo̱ u̱n hyan cu̱cas-mo̱ u̱r-ho̱.”
Da-o gaan, o̱ ken rar-o̱ o-comb ne̱ biti yish-ye̱ u̱n wu̱. Wu̱ se̱ngu̱ u̱t-tagab wu̱ u̱n hoob-o̱ u̱n wu̱ he wu̱ m-nak à. 12 Bo̱ ko-Gwamna hyente̱ rii-yo no̱me̱ à, wu̱ argu̱ m-she̱r o-nip. Wu̱ hyanag made̱-o̱ u̱n yoos-u̱r Wan-Ko̱yan.
Burus ne̱ u̱n Barnabas
n-me̱ o-Antakiya (o-Bisidiya)
13 Burus u̱n ya-u̱r-hew de u̱n wu̱ ne̱ ye̱ inu̱ru̱ o-Bapo̱s n-me̱ u̱n hat-o̱ m-ho̱. Ye̱ neku̱ru̱ o-Perga so̱ u̱n dak-o̱ o-Bampiriya. Yohana yagu̱ru̱ ye̱, wu̱ wargu̱ru̱ o-Urusharima. 14 Ye̱ ne̱ ye̱ inu̱ru̱ cir-mo̱ o-Perga o-Antakiya ne̱ so̱ u̱n dak-o̱ o-Bisidiya. Ho̱-de u̱r-Wu̱we̱ de, ye̱ co̱wu̱ru̱ u̱n kuke̱-o̱ u̱n yoos u̱n Ma-to̱ Shir, ye̱ she'etu̱ru̱. 15 Bo̱ a karante̱ taku̱rda-to̱ u̱n Ma-to̱ Shir à, se̱k-ye̱ ye̱ u̱n ká kuke̱-o̱ u̱n yoos u̱n Ma-to̱ Shir o̱ wootu̱ru̱ ye̱ to̱m u̱nze, “No̱ o̱r te̱ ne̱, u̱rege̱ no̱ u̱t-ma ne̱ to̱ no̱ hette̱ te̱ do ye̱ u̱n jaab-o̱ u̱t-me̱n à, no̱ nom.”
16 Burus inu̱ eso, wu̱ jaksu̱ o-kom a re̱su̱ru̱ ce̱e̱n. Wu̱ ze̱e̱ru̱, “No̱ o̱r re u̱n Isra-ne̱, komo no̱ ye̱ ro̱ u̱n ‘Wan-se̱ps u̱n Shir,’§ raks no̱! 17 Shir ye̱ u̱n hun-ne̱ o-Isra dagante̱ tat-ne̱ te̱, wu̱ muute̱ ka hun-ne̱ ye̱ caari-o̱ o-dak u̱n da-o̱ ye̱ ro'e̱ u̱n dak-o̱ o-Masar à. Komo wu̱ rwu̱ntu̱ ye̱ u̱n ka dak-o̱ u̱r-be̱e̱b u̱t-gwo̱mo ne̱.* 18 Wu̱ mo̱'o̱g u̱r-hur u̱n ye̱ ne̱ be-de u̱s-hak kwo̱o̱z-u̱t yoor [40] n-me̱ o-ko̱t. 19 Da-o̱ wu̱ sabarse̱ dak-u̱t ta'yoor u̱n dak-o̱ o-Kan'ana à, wu̱ ya'asu̱ru̱ hun-ne̱ ye̱ o-Isra saw-to̱ o-dak. 20 To̱ ka dek be-de u̱s-hak zungu-u̱s nass u̱n kwo̱o̱z-u̱t yoor u̱s-o̱p [450].
“Bo̱ u̱n kaane̱ komo Shir sagbu̱ ye̱ con-ne̱ yan-piish u̱t-ma har ha-mo̱ u̱n da-o Sama'era wan-Rwo̱r u̱n Ma-to̱ Shir.§ 21 Ka da-de, ye̱ ko̱nu̱ru̱ a sagbu̱ ye̱ ko-Gwo̱mo, Shir argu̱ ye̱ m-ya'as u̱n Shawuru wà Kish, ne̱t-wu̱ u̱n baag-o Banyamin, wu̱ no̱me̱ ye̱ u̱t-gwo̱mo har u̱s-hak kwo̱o̱z-u̱t yoor [40].* 22 Bo̱ Shir ruute̱ Shawuru à, wu̱ rwo̱'u̱ Dawuda wu̱ warag ko-Gwo̱mo-wu̱ u̱n ye̱. U̱n to̱r-se Shir no̱me̱ Dawuda ne̱ à, wu̱ ze̱e̱ru̱, ‘U̱m kumug DawudaJe̱sse̱, ne̱t-wu̱, wu̱ u̱m co̱ne̱ m-so̱k ne̱ à. Wu̱ he m-no̱m kap o̱ u̱n bo̱ u̱n yo u̱m co̱ne̱ à.’
23 “Raag-o̱ u̱n baag-o̱ u̱n ka ne̱t-wu̱ Shir hantu̱te̱ Isra-ne̱ Wan-Gwu̱, Ye̱so, bo̱ wu̱ e̱sse̱ u̱t-ma à. 24 Rii-yo Ye̱so haante̱, Yohana Wa-m-Yo'os u̱n hun-ne̱ m-ho̱ ko̱'o̱tu̱te̱ hun-ne̱ ye̱ o-Isra Ma-to̱ Shir, kap ye̱ waktu̱ne̱ be-de Shir komo a yo'os ye̱ m-ho̱. 25 Bo̱ Yohana nomte̱ ma-to̱ m-ko̱m u̱n se̱nge̱-mo̱ u̱n wu̱ à, wu̱ ze̱e̱ru̱, ‘¿Wan wu̱ ne̱ no̱ e̱sse̱ u̱m ro̱? Me̱ wu̱ ha ro̱ ka wu̱ ka wu̱ á. Amba wu̱ ken wu̱ ro̱ ko̱n wu̱ he m-haan u̱n jim u̱n de à, wu̱ ro̱ ko̱ rii-se m-gaag u̱n ka'ante̱-to̱ u̱n wu̱ me̱ bo'os m-us á.’§
26 “No̱ o̱r re ne̱, baag-o Ibrahi, komo u̱n ye̱ ro̱ Yahuda-ne̱ á ‘Wan-se̱ps u̱n Shir’* be u̱n no̱, na ye̱ ha a to̱mne̱ ma-to̱ u̱n ka gwu̱-o̱. 27 Remen ya-u̱r-she'et o-Urusharima u̱n se̱k-ye̱ ye̱ u̱n ye̱ ne̱, ye̱ nap u̱nze wu̱ ro̱ Wan-Gwu̱ á. Komo ye̱ nap ma-to̱ u̱n yan-Rwo̱r u̱n Ma-to̱ Shir to̱ a m-karante̱ u̱n ko̱ de ke Ho̱-de u̱r-Wu̱we̱ de á. Amba ye̱ shooste̱ ka ma-to̱ yan-Rwo̱r u̱n Ma-to̱ Shir to̱ be-de u̱n 'ya u̱n Ye̱so u̱r-ko̱o̱b. 28 Ko̱ de̱ nomte̱ ye̱ ship wu̱ u̱n ba'as-de wo̱o̱'e̱ a hoot wu̱ á, myet u̱n kaane̱ ne̱ ye̱ ko̱nu̱ Biratus a ho wu̱. 29 Bo̱ ye̱ shoossu̱te̱ kap o̱ u̱n bo̱ u̱n rii-yo a ge̱ne̱ mo̱sse̱ u̱n wu̱ ne̱ à, ye̱ kergu̱ntu̱ru̱ wu̱ n-dak u̱n cik-o o-ce, ye̱ rwo̱'u̱ wu̱ n-me̱ u̱n saag. 30 Amba Shir 'yonstu̱ wu̱ u̱t-marimar. 31 U̱t-ho̱ komo de̱e̱n wu̱ ro m-rwu̱u̱n cas be-de u̱n ka ye̱ do̱ru̱ wu̱ ha-mo̱ o-Urusharima à, so̱ o-Gariri. Ye̱ ro̱ m-mo̱ka yan-swo̱-se u̱n ma-to̱ u̱n wu̱ be-de u̱n hun-ne̱ na.§
32 “Te̱ ma te̱ hantu̱tu̱ no̱ Ma-to̱ m-Re̱re̱m, u̱nze ka Ma-to̱ Shir swo̱re̱ o-nu u̱n tat-ne̱ na ne̱ à. 33 Da-de wu̱ 'yonse̱ Ye̱so u̱t-marimar à, wu̱ shoosu̱tu̱ na ká swo̱r o-nu o̱, na ye̱ ro̱ yakar-ye̱ u̱n ye̱ à. U̱ntu̱n bo̱ to̱ ro̱ gense̱ be-de u̱n se̱p-o ayoore̱-o̱ n-me̱ Se̱p-to̱ u̱r-Bo̱ngo̱n à u̱nze,
“ ‘Wo̱ Wà re wu̱,
Caane̱ u̱m waragte̱ Tato ru.’*
34 Shir 'yonste̱ Ye̱so u̱t-marimar, Shir e̱ssu̱ssu̱te̱ Ye̱so a mer har wu̱ wu̱mu̱t á. O-nip ge̱, Shir shooste̱ to̱ ka ma-to̱ mo̱sse̱ u̱n ine̱-mo̱ u̱n wu̱ ne̱ u̱nze,
‘Man ya'as wo̱ ka kwu̱m-o̱, o̱ ba m-ku̱ko̱p
o̱ u̱m nome̱ Dawuda ma-to̱ u̱n o̱ à.’
35 Remen n-me̱ u̱n o̱ ken Se̱p-to̱ u̱r-Bo̱ngo̱n to̱ wu̱ ze̱e̱g,
‘Wo̱ yage̱ Wan-ba-m-ku̱ko̱p ru wu̱mu̱t á.’
36 “Bo̱ u̱n da-o̱ Dawuda komse̱ m-shoos u̱n se̱nge̱-mo̱ Shir ya'asu̱ wu̱ u̱n da-o̱ u̱n wu̱ à, wu̱ argu̱ m-mar. A jo̱ku̱ wu̱ u̱n tat-ne̱ ye̱ u̱n wu̱ ne̱, wu̱r-o̱ u̱n wu̱ wu̱mu̱ru̱ komo. 37 Amba Ye̱so wu̱ Shir 'yonse̱ u̱t-marimar à wu̱ wu̱m u̱n saag á.
38 “Remen kaane̱, o̱r re ne̱, u̱m co̱no̱g no̱ nep u̱nze n-me̱ Ye̱so o̱ a m-soks u̱r-ba'as bo̱ me̱ no̱ m-ru̱re̱ à. 39 Komo be-de u̱n wu̱ o̱ kap bo̱ u̱n wu̱ she̱re̱ o-nip à, wu̱ waragte̱ kashi u̱n ne̱t u̱n hyan-mo̱ Shir, rii-yo karamsa-o Mosa kuse̱ ba o̱ u̱n pya ke̱e̱r-de u̱n to̱ à. 40 Remen kaane̱ muut no̱ u̱r-hi, taase ka rii-yo Shir rwo̱re̱ nu à, n-me̱ u̱n taku̱rda-to̱ u̱n yan-Rwo̱r u̱n Ma-to̱ Shir à, yo nom u̱n no̱ ne̱:
41 “ ‘Raks no̱, no̱ yan-no̱m u̱r-ar,
made̱-o a ruk no̱, no̱ mer!
Remen man nom mo̱ ken se̱nge̱-mo̱,
u̱n ho̱-u̱t no̱, se̱nge̱-m no̱ a she̱r u̱n mo̱ ne̱ á,
ko̱ wu̱ ken wu̱ ru̱ru̱ no̱!’§
42 Bo̱ Burus ne̱, u̱n Barnabas ro m-rwu̱u̱n u̱n kuke̱-o̱ u̱n yoos u̱n Ma-to̱ Shir à, hun-ne̱ ko̱nu̱ru̱, ye̱ do ye̱ nome̱ u̱t-ma n-te̱ u̱n ka rem-se komo u̱n Ho̱-de u̱r-Wu̱we̱ de ro̱o̱ne̱ à. 43 Bo̱ hun-ne̱ caagu̱te̱ à, Yahuda-ne̱ u̱t-mo̱o̱r ne̱, komo u̱n Girik-ne̱ ye̱ muute̱ hi u̱n de u̱n ye̱ Yahuda-ne̱ à, u̱n ye̱ do̱ru̱ Burus ne̱, u̱n Barnabas. Ye̱ komo ye̱ nome̱ ye̱ u̱t-ma ye̱ do̱o̱ru̱ m-'wo̱ns remen ye̱ reet co u̱r-she'et n-me̱ u̱n yar-mo̱ Shir.
44 Bo̱ Ho̱-de u̱r-Wu̱we̱ riginte̱ à, sa o zee ho̱no o-bo̱ kargu̱ru̱ be-u̱r gaan remen ye̱ ho̱gu̱té̱ Ma-u̱t Wan-Ko̱yan. 45 Amba bo̱ Yahuda-ne̱ hyente̱ mo̱ro̱g-de u̱n hun-ne̱ de̱e̱n à, shoob-u̱r ho̱o̱ru̱ ye̱. Ye̱ de̱k ma-to̱ Burus rwo̱re̱ á, ye̱ ro u̱n re̱e̱b-to̱ u̱n wu̱.
46 Amba Burus ne̱, u̱n Barnabas ye̱ no̱mu̱ u̱t-ma ba o-gye̱r. Ye̱ ze̱e̱ru̱. “No̱ Yahuda-ne̱ no̱ depe̱ a cire̱ no̱me̱ u̱n Ma-to̱ Shir. Amba bo̱ no̱ yagu̱ to̱ à, no̱ rwu̱ntu̱te̱ o̱ ka no̱ depe̱ no̱ kum ho̱o̱g-mo̱ ba m-ta á. To̱, te̱ u̱n neke̱ be-de u̱n ye̱ ro̱ Yahuda-ne̱ á. 47 Remen Wan-Ko̱yan be'esu̱te̱ wu̱ ru̱'u̱ste̱ te̱ bo̱ wu̱ ze̱e̱ à,
“ ‘U̱m rwo̱'o̱g wo̱ o wakte̱ m-cecas
be-de u̱n ye̱ ro̱ Yahuda-ne̱ á.
Remen o hantu̱te̱ gwu̱ o̱ u̱n ho̱no o-dak.’*
48 Bo̱ ye̱ ro̱ Yahuda-ne̱ á ho̱gu̱te̱ kaane̱ à, ye̱ ho̱gu̱ m-re̱re̱m de̱e̱n. Ye̱ bo̱mu̱ ma-u̱t Wan-Ko̱yan. Kap ye̱ Shir daage̱ remen ye̱ kumut ho̱o̱g-mo̱ ba m-ta komo ye̱ she̱ru̱ o-nip.
49 Ma-u̱t Wan-Ko̱yan komo to̱ semu̱ru̱ u̱n ka dak-o̱ kap. 50 Amba Yahuda-ne̱ swo̱wu̱ru̱ ye̱ ken ne'a-ne̱ ye̱ “Yan-se̱ps u̱n Shir,” ye̱ a m-'ya u̱t-go̱s à, komo u̱n ye̱ ken campo̱-ne̱ ye̱ ne̱ u̱n caari-ye̱ u̱n hun-ne̱ ne̱ ye̱ u̱n bo̱-o̱ u̱n ye̱ ne̱. Ye̱ 'yonsu̱ u̱t-ween u̱n Burus ne̱, u̱n Barnabas, ye̱ yanu̱ ye̱ u̱n bo̱-o̱ u̱n ye̱. 51 Ye̱ kuktu̱ru̱ hu-mo̱ u̱n na-se u̱n ye̱ u̱n rem o-napa be-de u̱n hun-ne̱ ye̱ o-bo̱, ye̱ neku̱ru̱ bo̱-o̱ o-Iko̱niya. 52 Yan-neke̱-m Ye̱so ye̱ o-zak de̱e̱n, komo ye̱ ro shiishe̱ ce̱ng u̱n Ku̱kt-o̱ Shir.
* Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:4 13:4 o-Sayipurus dak-o̱ o̱ ro̱ n-te̱te̱ o̱ m-sa à. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:13 13:13 u̱t-Girik: Yohana Markus. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:15 13:15 u̱t-Girik: “o-karamsa u̱n yan-Rwo̱r u̱n Ma-to̱ Shir ne̱” = kap taku̱rda-to̱ Mosa u̱n yan-Rwo̱r u̱n Ma-to̱ Shir ne̱ ge̱ne̱ à. § Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:16 13:16 Yahuda-ne̱ ya'aste̱ ka jin-de “Wan-se̱ps u̱n Shir” be-de u̱n ne̱t-wu̱, wu̱ u̱n do̱ro̱tte̱-o̱ u̱n yoos-de u̱n Yahuda-ne̱ à, amba ba u̱r-ko̱. Remen a ko̱ wu̱ á, Yahuda-ne̱ u̱s-barag wu̱ ba ko-Yahuda-wu̱ á. * Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:17 13:17 Hyen komo: Rwu̱u̱ 1:7; 12:51. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:18 13:18 Hyen komo: O̱o̱g 14:34; Kara 1:31. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:19 13:19 Hyen komo: Kara 7:1; Josu 14:1. § Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:20 13:20 Hyen komo: Piis 2:16; 1Sam 3:20. * Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:21 13:21 Hyen komo: 1Sam 8:5; 10:21. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:22 13:22 Hyen komo: 1Sam 13:14; 16:12; Bo̱ng 89:20. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:24 13:24 Hyen komo: Mark 1:4; Ruka 3:3. § Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:25 13:25 Hyen komo: Yoha 1:20; Mati 3:11; Mark 1:7; Ruka 3:16; Yoha 1:27. * Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:26 13:26 Yahuda-ne̱ ya'aste̱ ka jin-de “Wan-se̱ps u̱n Shir” be-de u̱n ne̱t-wu̱, wu̱ u̱n do̱ro̱tte̱-o̱ u̱n yoos-de u̱n Yahuda-ne̱ à, amba ba u̱r-ko̱. Remen a ko̱ wu̱ á, Yahuda-ne̱ u̱s-barag wu̱ ba ko-Yahuda-wu̱ á. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:28 13:28 Hyen komo: Mati 27:22-23; Mark 15:13-14; Ruka 23:21-23; Yoha 19:15. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:29 13:29 Hyen komo: Mati 27:57-61; Mark 15:42-47; Ruka 23:50-56; Yoha 19:38-42. § Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:31 13:31 Hyen komo: Se̱ng 1:3. * Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:33 13:33 Hyen komo: Bo̱ng 2:7. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:34 13:34 Hyen komo: Isha 55:3 (u̱t-Girik). Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:35 13:35 Hyen komo: Bo̱ng 16:10. § Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:41 13:41 Hyen komo: Haba 1:5 (u̱t-Girik). * Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:47 13:47 Hyen komo: Isha 42:6; 49:6. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:50 13:50 Yahuda-ne̱ ya'aste̱ ka jin-de “Wan-se̱ps u̱n Shir” be-de u̱n ne̱t-wu̱, wu̱ u̱n do̱ro̱tte̱-o̱ u̱n yoos-de u̱n Yahuda-ne̱ à, amba ba u̱r-ko̱. Remen a ko̱ wu̱ á, Yahuda-ne̱ de̱k wu̱ ko-Yahuda á. Bo̱r-u̱s o̱p u̱s-tet:51 13:51 Hyen komo: Mati 10:14; Mark 6:11; Ruka 9:5; 10:11.