ZHERUZALƐMU CA KI TOLO LE
52
52.1-34
Juguye pàa Zheruzalɛmu ca ki shɔ
(2 Wunlu 24.18–25.1-7; 2 Kuro 36.11-13; Zhere 39.1-7)
Sedesiyasi wìla ta yɛlɛ nafa ma yiri nuŋgba mɛɛ cɛn wunluwɔ pi na. Yɛlɛ kɛ ma yiri nuŋgba wìla pye wunluwɔ pi na wa Zheruzalɛmu ca. Pàa pye naa nɔ wi yinri Hamutali, Libina ca fɛnnɛ naŋa ŋa pàa pye na yinri Zheremi wo sumborombyɔ lawi. Ŋga ki yɛn kapege Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na, ko Sedesiyasi wìla pye paa yɛgɛ ŋga na Yehoyakimu wìla ki pye we. Ki kagala ke ni fuun kàa pye, katugu Yawe Yɛnŋɛlɛ làa nawa ŋgban Zheruzalɛmu ca woolo konaa Zhuda tara woolo pe ni, fɔ a lì saa pe purɔ ma pe lali li yɛɛ ni.
Ko puŋgo na, a Sedesiyasi wì si kaa yiri ma je Babilɔni tara wunlunaŋa wi na. Sedesiyasi wi wunluwɔ pi yɛlɛ kɔlɔjɛrɛ wolo li ni, yeŋge kɛ wogo ki pilige kɛ wogo ki na, a Babilɔni tara wunlunaŋa Nebukanezari wì si pan wi maliŋgbɔɔnlɔ pe ni fuun pe ni, mbe pan mbe to Zheruzalɛmu ca ki na. A wì si maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga kan wa ca ki tanla, ma mboro ta wa lugusara ma ca ki maga. Maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga kìla koro wa Zheruzalɛmu ca ki tanla fɔ ma saa gbɔn Sedesiyasi wi wunluwɔ pi yɛlɛ kɛ ma yiri nuŋgba wolo li na. Ki yɛlɛ li yeŋge tijɛrɛ wogo ki pilige kɔlɔjɛrɛ wogo ki na, ma yala fuŋgo kì ŋgban wa ca ki ni, yaakara woro leele pe yeri wa tara ti ni, a pè si ca ki mbogo ki furu ma torosaga wɔ wa ki ni. Kona, a Zhuda tara maliŋgbɔɔnlɔ pe ni fuun pè si yiri wa ki ni ki yembinɛ li ni, ma toro wa yeyɔngɔ ŋga ki ma toro wa mboro shyɛn ti sɔgɔwɔ pi ni ki ni, wa wunlunaŋa wi naŋgɔ kɔlɔgɔ ki tanla, mɛɛ Zhuridɛn gbaan funwa laga falafala konɔ li lɛ ma kari. Ma si yala, Kalide tara fɛnnɛ poro la pye ma ca ki maga. Ɛɛn fɔ, a Kalide tara maliŋgbɔɔnlɔ pè si taga wunlunaŋa Sedesiyasi wi na maa purɔ ma saa wi yigi wa Zheriko funwa laga falafala ki ni. A wi maliŋgbɔɔnlɔ pi ni fuun pè si fe ma jaraga ma kari lege maa yaga. A pè si wunlunaŋa wi yigi ma kari wi ni, ma saa wi kan Babilɔni tara wunlunaŋa wi yeri wa Iribila ca, wa Hamati tara. A pè si kiti kɔn wi na. 10 A Babilɔni tara wunlunaŋa wì si Sedesiyasi wi pinambiile pe kɔnlɔgi wa wi yɛgɛ na. A wì si ti, a pè Zhuda tara teele pe ni fuun pe kɔnlɔgi fun wa Iribila ca. 11 Ko puŋgo, a Babilɔni tara wunlunaŋa wì si Sedesiyasi wo jate wi yɛngɛlɛ ke yaari wi na, mɛɛ wi pɔ tuguyɛnrɛ yɔngɔwɔ ni; a wì suu lɛ ma kari wi ni wa Babilɔni tara, ma saa wi le kaso fɔ ma saa gbɔn wi kupilige ki na.
Nebuzaradan wìla Zheruzalɛmu
ca sanŋga ki tɔngɔ maga wɔ wa
(2 Wunlu 25.8-21; Zhere 39.8-10)
12 Babilɔni tara wunlunaŋa Nebukanezari wi wunluwɔ pi yɛlɛ kɛ ma yiri kɔlɔjɛrɛ wolo, li yeŋge kaŋgurugo wogo ki pilige kɛ wogo ki na, Nebuzaradan ŋa wìla pye wunlunaŋa wi laga kɔrɔsifɛnnɛ to, ma pye wi tara ti legbɔɔ wa, wì si pan wa Zheruzalɛmu ca. 13 A wì si Yawe Yɛnŋɛlɛ li shɛrigo gbɔgɔ ki sogo, naa wunluwɔ go ki ni, naa Zheruzalɛmu ca yinrɛ ti ni fuun ti ni. Go ŋga fuun kìla pye go jɛŋgɛ wìla ki sogo. 14 Kalide tara maliŋgbɔɔnlɔ mbele fuun pàa pye wi ni, a pè si Zheruzalɛmu ca mbogo ki ni fuun ki jaanri. 15 Nebuzaradan ŋa wìla pye wunlunaŋa wi laga kɔrɔsifɛnnɛ to, wì si tara woolo mbele pàa pye fyɔnwɔ fɛnnɛ pele yigi ma kari pe ni, naa leele sanmbala mbele pàa koro wa ca ki ni pe ni, naa mbele pàa keli ma pe yɛɛ kan Babilɔni tara wunlunaŋa wi yeri pe ni, konaa kapyɔ jɛnfɛnnɛ sanmbala mbele pàa koro pe ni. 16 Konaa ki ni fuun, Nebuzaradan ŋa wìla pye wunlunaŋa wi laga kɔrɔsifɛnnɛ to, wìla ti, a tara ti fyɔnwɔ fɛnnɛ pèle koro wa Zhuda tara ti ni, jaŋgo paa ɛrɛzɛn kɛɛrɛ ti fali paa kɛɛrɛ kɔɔn. 17 Tuguyɛnrɛ tiyagala ŋgele kàa pye wa Yawe Yɛnŋɛlɛ li shɛrigo gbɔgɔ ki ni, naa tuguyɛnrɛ wotoroye pe ni konaa tuguyɛnrɛ jogoyaraga gbegbeŋge ŋga kìla pye wa Yawe Yɛnŋɛlɛ li shɛrigo gbɔgɔ ki ni, Kalide tara fɛnnɛ pàa ti gbɔn mari yaari, mɛɛ ki tuguyɛnrɛ ti ni fuun ti lɛ ma kari ti ni wa Babilɔni ca. 18 Tuguyɛnrɛ nɛgɛdagala, naa cɔnrɔ koliyaara, naa gbeŋgele, naa tɔnmɔ mba pe maa yanragi yanragi pi leyaara ti ni, naa wɔjɛŋgɛlɛ konaa tuguyɛnrɛ yaara nda fuun pàa pye na gbegele ti ni wa Yawe Yɛnŋɛlɛ li shɛrigo gbɔgɔ ki ni, pàa ti lɛ ma kari ti ni. 19 Tasaala, naa naŋganra wɔyaara, naa tɔnmɔ mba pe maa yanragi yanragi pi leyaara ti ni, naa nɛgɛdagala, naa fitanladagaye, naa wɔjɛŋgɛlɛ konaa pɛgɛlɛ ke ni, wunlunaŋa wi laga kɔrɔsifɛnnɛ to wìla ti lɛ fun ma kari ti ni; yaraga ŋga fuun kìla pye tɛ wogo konaa yaraga ŋga fuun kìla pye warifuwe wogo wìla ki lɛ.
20 Tuguyɛnrɛ tiyagala shyɛn, naa jogoyaraga gbegbeŋge ki ni, naa tuguyɛnrɛ napɛnɛ kɛ ma yiri shyɛn mbele pàa jogoyaraga gbegbeŋge ki taga pe na konaa wotoroye pe ni, to nda wunlunaŋa Salomɔ wìla gbegele ma tɛgɛ wa Yawe Yɛnŋɛlɛ li shɛrigo gbɔgɔ ki ni, lere saa ya mbege tuguyɛnrɛ ti nuguwɔ pi jɛn mboo kɔ. 21 Tiyagala koro na, ke ni fuun nuŋgba nuŋgba ke titɔnlɔwɔ pìla pye mɛtɛrɛ kɔlɔjɛrɛ kɔlɔjɛrɛ. Mbe li nuŋgba li maga mbeli fili, ki mana li titɔnlɔwɔ pìla pye mɛtɛrɛ kɔgɔlɔni. Wege la pye wa li nawa. Li tuguyɛnrɛ liriwɛn pìla pye paa yombɛgɛlɛ tijɛrɛ gbemɛ yɛn. 22 Pàa gona tɔnyaara gbegele tuguyɛnrɛ ni ke ni fuun nuŋgba nuŋgba ke na. Ti nuŋgba nuŋgba pyew ti yagawa pìla pye mɛtɛrɛ shyɛnzhyɛn naa kɔngɔ. Pàa tuguyɛnrɛ mɛrɛ naa girenadi tige pire yanlɛrɛ gbegele mari le gona tɔnyaara ti na, mari maga mari fere ti ni. Ti ni fuun tìla pye tuguyɛnrɛ. Tiyagala ke shyɛn kàa pye cɛnlɔmɔ nuŋgba naa ke girenadi tige pire yanlɛrɛ ti ni. 23 Girenadi tige pire yanlɛrɛ nafa tijɛrɛ ma yiri kɛ ma yiri kɔgɔlɔni tìla pye ke kanŋgara ti na; mbe mɛrɛ ti maga mberi fili, girenadi tige pire yanlɛrɛ tìla pye cɛnmɛ.
24 Wunlunaŋa wi laga kɔrɔsifɛnnɛ to wìla saraga wɔfɛnnɛ to Seraya wi yigi, naa saraga wɔfɔ Sofoni ŋa wìla pye wi kɛɛ yigifɔ wi ni konaa saraga wɔfɛnnɛ taanri mbele pàa pye na Yawe Yɛnŋɛlɛ li shɛrigo gbɔgɔ yeyɔngɔ ki kɔrɔsi pe ni. 25 Wìla ca ki legbɔɔ wa yigi wa ca ki ni, wo la pye maliŋgbɔɔnlɔ pe go na, naa Zhuda tara wunlunaŋa wi yɛrifɛnnɛ kɔlɔshyɛn mbele pàa koro wa ca ki ni pe ni, naa maliŋgbɔɔnlɔ ŋgbelege to wi sɛwɛ yɔnlɔgɔfɔ ŋa wìla pye na leele pe lee na pe nii maliŋgbɔɔnlɔ pe ni wi ni, konaa Zhuda tara nambala nafa taanri mbele pàa koro wa ca ki ni pe ni.
26 Wunlunaŋa wi laga kɔrɔsifɛnnɛ to Nebuzaradan wìla pe yigi ma kari pe ni, ma saa pe kan Babilɔni tara wunlunaŋa wi yeri wa Iribila ca. 27 A Babilɔni tara wunlunaŋa wì si ti, a pè pe gbɔn ma pe gbo wa Iribila ca, wa Hamati tara. Pa Zhuda tara woolo pàa pe koli ma yiri pe ni wa pe tara, ma kari pe ni wa kulowo pi ni yɛɛn. 28 Nebukanezari wìla leele mbele koli ma kari pe ni, poro wɛlɛ yɛɛn: Wi wunluwɔ pi yɛlɛ kɔlɔshyɛn wolo li na, wìla Zhuda tara woolo lere waga taanri naa nafa ma yiri taanri (3 023) poro yigi ma kari pe ni. 29 Wi wunluwɔ pi yɛlɛ kɛ ma yiri kɔlɔtaanri wolo li ni, a wì si lere cɛnmɛ kɔlɔtaanri naa nafa ma yiri kɛ ma yiri shyɛn (832) yigi wa Zheruzalɛmu ca ma kari pe ni. 30 Wi wunluwɔ pi yɛlɛ nafa ma yiri taanri wolo li ni, wunlunaŋa wi laga kɔrɔsifɛnnɛ to Nebuzaradan wì si pan ma Zhuda tara woolo lere cɛnmɛ kɔlɔshyɛn naa nafa shyɛn ma yiri kaŋgurugo (745) yigi ma kari pe ni. Leele mbele fuun pàa yigi ma kari pe ni, pàa pye waga tijɛrɛ naa cɛnmɛ kɔgɔlɔni (4 600).
Babilɔni tara wunlunaŋa
wìla Yehoyakini wi wɔ wa kaso
(2 Wunlu 25.27-30)
31 Zhuda tara wunlunaŋa Yehoyakini wi yigiŋgɔlɔ ma kari wi ni wa kulowo pi ni, ki yɛlɛ nafa ma yiri kɛ ma yiri kɔlɔshyɛn wolo li yeŋge kɛ ma yiri shyɛn wogo, ki pilige nafa ma yiri kaŋgurugo wogo ki na, Babilɔni tara wunlunaŋa Evili Merodaki wi wunluwɔ pi yɛlɛ koŋgbanna li ni, a wì si kagbaraga pye Zhuda tara wunlunaŋa wi kan, maa wɔ wa kaso wi ni. 32 A wì si sɛntanra yo wi ni. Wunlumbolo mbele fuun pàa yigi, a pè saa koro wa Babilɔni tara wunlunaŋa wi ni wa Babilɔni, wìla Yehoyakini wi tɛgɛ poro pe ni fuun go na. 33 Wìla ti, a pè Yehoyakini wi kaso yaripɔrɔ ti wɔ wi na. Yehoyakini wìla pye na nii wi ni suyi wi yinwege piliye sannya yi ni fuun yi ni. 34 Babilɔni tara wunlunaŋa wìla pye na Yehoyakini wi kala li yɔngɔ wi kan pilige pyew, wi yinwege piliye sannya yi ni fuun yi ni, fɔ a wì saa ku.
52:1 52.1: Zheremi ŋa wi sɛnrɛ tì yo na ki laga ŋga ki ni, wi yɛn wi yɛ Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɔ Zheremi wi ni.