17
Izirayɛli tara wunlunaŋa
puŋgo woo Oze wi sanga
1 Zhuda tara wunlunaŋa Ahazi wi wunluwɔ pi yɛlɛ kɛ ma yiri shyɛn wolo li ni, a Ela pinambyɔ Oze wì si cɛn wunluwɔ pi na Izirayɛli tara ti go na. Wìla pye ma cɛn wa Samari ca. Yɛlɛ kɔlɔjɛrɛ wìla pye wunluwɔ pi na.
2 Ŋga ki yɛn kapege Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na, ko wìla pye. Ɛɛn fɔ, konaa ki ni fuun wi kapege ki sila Izirayɛli tara wunlumbolo mbele pàa keli ma toro wi na pe kapere ti bɔ.
3 A Asiri tara wunlunaŋa Salimanazari wì si pan ma to Oze wi na ma malaga gbɔn wi ni. A Oze wì si go sogo maa kan, na nizara woo wi yeri.
4 Ɛɛn fɔ, a Asiri tara wunlunaŋa wì si kaa ki yan fɔ Oze wì yɔn le wi na ma pitunmbolo torogo wa Ezhipiti tara wunlunaŋa So wi yeri ma yo wuu saga; katugu wìla je wi sila kaa na nizara wi woo naa Asiri tara wunlunaŋa wi yeri yɛlɛ pyew. Naa Asiri tara wunlunaŋa wìla kaa ki wogo ki jɛn ma, a wì si Oze wi yigi maa le kaso.
5 Ko puŋgo na, a Asiri tara wunlunaŋa wì si pan ma Izirayɛli tara ti ni fuun ti yanri, mɛɛ kari ma saa maliŋgbɔɔnlɔ cɛnsaga kan wa Samari ca ki tanla maga yɔn tɔn, fɔ ma saa gbɔn yɛlɛ taanri, mbe malaga gbɔn ki ni.
6 Oze wi wunluwɔ pi yɛlɛ kɔlɔjɛrɛ wolo li ni, a Asiri tara wunlunaŋa wì si Samari ca ki shɔ maga ta, mɛɛ Izirayɛli woolo pe koli ma kari pe ni wa Asiri tara. A wì si ti a pèle saa cɛn wa Hala ca, a pèle saa cɛn wa Habɔri gbaan wi yɔn na, wa Gozan tara, konaa wa Medi tara cara ti ni.
Izirayɛli woolo
pe kapyere tijangara
7 Ki jɔlɔgɔ kagala ŋgele kàa gbɔn Izirayɛli woolo pe na, katugu pàa kapege pye Yawe Yɛnŋɛlɛ, pe Yɛnŋɛlɛ li na, lo na làa pe yirige wa Ezhipiti tara ti ni, ma pe shɔ Ezhipiti tara wunlunaŋa Farawɔn wi jɔlɔgɔ ki kɛɛ. Mbe taga wa ko na, pàa pye na yarisunndo gbogo fun.
8 Cɛngɛlɛ ŋgele Yawe Yɛnŋɛlɛ làa ke purɔ ma ke yirige wa Izirayɛli woolo pe yɛgɛ, ke kalɛgɛlɛ koro pàa pye na tanri ke na konaa koŋgolo ŋgele Izirayɛli wunlumbolo pàa tɛgɛ ke ni.
9 Izirayɛli woolo pàa kagala kele pye larawa Yawe Yɛnŋɛlɛ li na, ŋgele ke sila daga pyewe ni. Pàa sunzara kan wa tinndiye pe na pe cara ti ni fuun ti ni, maga lɛ kapire ti na fɔ ma saa ki wa pe cara nda pàa malaga sigemboro kan mari maga ti na.
10 Pàa sinndɛɛrɛ titɔɔnrɔ yerege yerege, ma tiyagala kankan tinndiye pe ni fuun pe go na konaa tire tipiire ti ni fuun ti nɔgɔ yarisunŋgo jɛlɛ Ashera ki kan.
11 Sunzara nda tìla pye wa tinndiye pe na, pàa wusuna nuwɔ taan sogo wa ti ni fuun ti na paa cɛngɛlɛ ŋgele Yawe Yɛnŋɛlɛ làa ke purɔ ma ke yirige wa pe yɛgɛ ke yɛn. Pàa kafaara pye fɔ ma Yawe Yɛnŋɛlɛ li nawa pi ŋgban.
12 Pàa pye na yarisunndo gbogo, ma si yala Yawe Yɛnŋɛlɛ làa ki yo pe kan ma yo paga kaa ki piin.
13 Yawe Yɛnŋɛlɛ làa Izirayɛli woolo naa Zhuda tara fɛnnɛ pe yɛri ŋgbanga li yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe ni fuun naa yariyanra yanfɛnnɛ pe ni fuun pe yɔn, ma yo fɔ: «Ye ye koŋgolo tipegele ke wa, yaa tanri na ŋgasegele naa na kondɛgɛŋgɛlɛ ke na, ki lasiri sɛnrɛ nda fuun mì kan ye tɛlɛye pe yeri konaa mari yo na tunmbyeele Yɛnŋɛlɛ yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe kan, a pèri yo ye kan we.»
14 Ɛɛn fɔ pe sila logo li yeri, pàa pe nuŋgbogolo ke ŋgban paa pe tɛlɛye pe yɛn, poro mbele pe sila taga Yawe Yɛnŋɛlɛ, pe Yɛnŋɛlɛ li na we.
15 Pàa je Yɛnŋɛlɛ li kondɛgɛŋgɛlɛ ke na. Yɔn finliwɛ mba làa le pe ni, pàa pi jɔgɔ. Yɛrɛwɛ sɛnrɛ nda làa yo ma ŋgban pe ni, pe sila ti lɛ. Pàa taga yarisunndo nda ti yɛn kayɔngɔ fu to na, fɔ a poro yɛrɛ jate pè kanŋga ma pye kayɔngɔ fu. Cɛngɛlɛ ŋgele ke yɛn ma pe maga ke kalɛgɛlɛ koro pàa pye na tanri ke na, ma si yala Yawe Yɛnŋɛlɛ làa ki yo pe kan ma yo paga kaa ki cɛngɛlɛ ke kapyere ti fɔrɔgi.
16 Pàa je Yawe Yɛnŋɛlɛ, pe Yɛnŋɛlɛ li ŋgasegele ke na. Pàa tugurɔn yan ma napire yanlɛrɛ shyɛn gbegele pe yɛɛ kan nari gbogo. Pàa tiyagala kan yarisunŋgo jɛlɛ Ashera ki mɛgɛ ni naga gbogo. Pàa pye na fɔli yanwa yirigeyaara nda fuun ti yɛn wa yɛnŋɛlɛ na ti yɛgɛ sɔgɔwɔ nari gbogo, konaa na yarisunŋgo Baali ki gbogo.
17 Pàa pe pinambiile naa pe sumborombiile pe kan a pè pe sogo ma pe pye saraga yarisunndo yeri. Pàa pye na jɛɛrɛ piin konaa na lekara piin, ma pe yɛɛ kan kapege pyewe pi yeri Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ na, jaŋgo mbeli nawa pi ŋgban.
18 Ko kì ti Yawe Yɛnŋɛlɛ lì nawa ŋgban Izirayɛli woolo pe ni fɔ jɛŋgɛ, ma pe purɔ ma pe yirige wa li yɛɛ yɛgɛ sɔgɔwɔ, kaawɔ Zhuda cɛnlɛ woolo poro cɛ pàa koro wa pe tara.
19 Ɛɛn fɔ ali Zhuda tara woolo poro fun pe sila Yawe Yɛnŋɛlɛ, pe Yɛnŋɛlɛ li ŋgasegele ke lɛ mbaa tanri ke na. Izirayɛli woolo pe kondɛgɛŋgɛlɛ koro Zhuda tara woolo pàa pye na tanri ke na fun.
20 Ko kala kì ti Yawe Yɛnŋɛlɛ lì je Izirayɛli setirige piile pe ni fuun pe na, ma pe tifaga, ma pe le beŋganri pyefɛnnɛ pe kɛɛ, fɔ ma pe purɔ ma pe yirige li yɛɛ yɛgɛ sɔgɔwɔ ma pe wa lege.
21 Yawe Yɛnŋɛlɛ làa Izirayɛli woolo pe laga Davidi go woolo pe na sanga ŋa ni, Nebati pinambyɔ Yerobowamu wo Izirayɛli woolo pàa wɔ maa tɛgɛ wunluwɔ pe yɛɛ go na. Wo wìla Izirayɛli woolo pe puŋgo ma pe laga Yawe Yɛnŋɛlɛ li na, ma ti a pè kapegbɔgɔ pye.
22 Kapere nda fuun Yerobowamu wìla pye, Izirayɛli woolo pàa pe yɛɛ kan ki kapere cɛnlɛ nuŋgba ti yeri nari piin. Pe sila laga ti na,
23 fɔ a Yawe Yɛnŋɛlɛ lì kaa Izirayɛli woolo pe purɔ ma pe yirige wa li yɛɛ yɛgɛ sɔgɔwɔ ma pe wa lege, paa yɛgɛ ŋga na làa ki yo li tunmbyeele mbele pe yɛn li yɔn sɛnrɛ yofɛnnɛ pe kan, a pèri yo we. Pàa Izirayɛli woolo pe koli wa pe tara ma kari pe ni lege kulowo ni wa Asiri tara. Pe yɛn wa fɔ ma pan ma gbɔn nala.
Cɛngɛlɛ kèle la pan
ma cɛn wa Samari tara
24 Kona, a Asiri tara wunlunaŋa wì si ti a leele pèle yiri wa Babilɔni ca, naa Kuta ca, naa Ava ca, naa Hamati ca konaa wa Sefarivayimu ca ki ni, ma pan ma cɛn wa Samari tara cara ti ni, wa Izirayɛli woolo pe yɔnlɔ. Pàa Samari tara ti shɔ mari ta mɛɛ cɛn wa cara ti ni.
25 Naa pàa kaa ki lɛ na cɛɛn wa ki cara ti ni, pe sila pye na fyɛ Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ. A Yawe Yɛnŋɛlɛ lì si jaraye yirige ma pe wa pe na, a poro na pe kuun.
26 A pè si saa ki yo Asiri tara wunlunaŋa wi kan fɔ: «Leele mbele ma koli ma saa pe tɛgɛ wa Samari tara cara ti ni, pee ki tara ti yɛnŋɛlɛ na pe maa gbogo li gbɔgɔlɔmɔ pi jɛn. Ki kala na, ki tara ti yɛnŋɛlɛ lì jaraye yirige ma pe wa pe na, a paa pe kuun, katugu leele pee ki tara ti yɛnŋɛlɛ na pe maa gbogo li gbɔgɔlɔmɔ pi jɛn.»
27 Ki sɛnrɛ ti logoŋgɔlɔ, a Asiri tara wunlunaŋa wì sigi konɔ kan ma yo fɔ: «Leele mbele yè koli ma yiri wa ki tara ti ni, ye ti ki saraga wɔfɔ wa mbe sɔngɔrɔ wi kari wi sa cɛn wa, wila leele pe nari tara ti yɛnŋɛlɛ na pe maa gbogo li gbɔgɔlɔmɔ pi ni.»
28 Kì kaa pye ma, saraga wɔfɛnnɛ mbele pàa koli ma yiri wa Samari tara, a nuŋgba si sɔngɔrɔ ma saa cɛn wa Betɛli ca na leele pe nari yɛgɛ ŋga na pe daga mbaa Yawe Yɛnŋɛlɛ li gbogo.
29 Ɛɛn fɔ ki cɛngɛlɛ ke ni fuun nuŋgba nuŋgba, a kè si ke tara yarisunndo gbegele ke yɛɛ kan. Ki cɛngɛlɛ kàa pye ma cɛn ca nuŋgba nuŋgba ŋga fuun ni, yinrɛ nda Samari tara fɛnnɛ pàa kankan wa sunzara nda tìla pye wa tinndiye pe na ti na, a pè sigi yarisunndo ti tɛgɛtɛgɛ wa ki yinrɛ ti ni.
30 Mbele pàa yiri wa Babilɔni ca poro la yarisunŋgo ŋga pe yinri Sukɔti Benɔti ki gbegele. Mbele pàa yiri wa Kuti ca, poro la yarisunŋgo ŋga pe yinri Nɛrigali ki gbegele. Mbele pàa yiri wa Hamati ca, poro la yarisunŋgo ŋga pe yinri Ashima ki gbegele.
31 Mbele pàa yiri wa Ava ca poro la yarisunndo nda pe yinri Nibihazi naa Taritaki ti gbegele. Mbele pàa yiri wa Sefarivayimu ca poro la pye na pe pinambiile pe sori na pe woo saraga pe yarisunndo Adiramelɛki naa Anamelɛki ti yeri nari gbogo. To tìla pye Sefarivayimu ca fɛnnɛ pe yarisunndo re.
32 Pàa pye na Yawe Yɛnŋɛlɛ li gbogo fun. Konaa ki ni fuun, poro jate pàa saraga wɔfɛnnɛ pele wɔ tara ti lagapyew ma pe tɛgɛ pe yɛɛ kan, a paa saara woo pe yɛɛ kan wa sunzara nda tìla pye wa tinndiye pe na ti na. Ki saraga wɔfɛnnɛ pàa pye na saraga wɔgɔtunŋgo ki piin wa sunzara nda tìla pye wa tinndiye pe na ti yinrɛ ti ni.
33 Kì pye ma, pàa pye na Yawe Yɛnŋɛlɛ li gbogo konaa na pe yɛɛra yarisunndo ti gbogo fun, ma yala pàa pe koli ma yiri tara nda ni ti kalɛgɛlɛ ke ni.
34 Ki cɛngɛlɛ ke yɛn na tanri bere pe kalɛgɛlɛ ke na, ali ma pan ma gbɔn nala. Ke woro na fyɛ Yawe Yɛnŋɛlɛ li yɛgɛ. Ke woro na tanri koro jate ke kondɛgɛŋgɛlɛ naa ke kakɔnndɛgɛŋgɛlɛ ke na. Yawe Yɛnŋɛlɛ làa lasiri naa ŋgasegele konaa sɛnrɛ nda fuun yo Zhakɔbu setirige piile pe kan, wo ŋa làa wi mɛgɛ taga naa yinri Izirayɛli, ki cɛngɛlɛ ke sila pye naga koŋgolo ke tanri.
35 Yawe Yɛnŋɛlɛ làa yɔn finliwɛ le Izirayɛli woolo pe ni ma yo fɔ: «Yaga kaa yarisunndo gbogo, yaga kaa fɔli ti yɛgɛ sɔgɔwɔ mbaa ti gbogo, yaga kaa tunŋgo piin ti kan, yaga si kaa saara woo ti yeri.
36 Ɛɛn fɔ yaa fyɛ mi ŋa Yawe Yɛnŋɛlɛ na yɛgɛ. Mi ŋa mì ye yirige wa Ezhipiti tara yawa gbɔɔ naa fanŋga gbɔgɔ ni. Mi nuŋgba ye daga mbaa fɔli na yɛgɛ sɔgɔwɔ mbaa na gbogo konaa mbaa saara woo na yeri.
37 Kondɛgɛŋgɛlɛ, naa kakɔnndɛgɛŋgɛlɛ, naa lasiri koŋgolo konaa ŋgasegele ŋgele mì yɔnlɔgɔ ye kan, ye ke yigi yaa tanri ke na pilige pyew. Yaga kaa yarisunndo ta yɛgɛ gbogo.
38 Yɔn finliwɛ mba mì le ye ni, yaga ka fɛgɛ pi na. Yaga kaa yarisunndo ta yɛgɛ gbogo.
39 Ɛɛn fɔ yaa fyɛ mi ŋa Yawe Yɛnŋɛlɛ, ye Yɛnŋɛlɛ na yɛgɛ, pa kona mi yaa ye shɔ ye juguye pe ni fuun pe kɛɛ.»
40 Ɛɛn fɔ ki cɛngɛlɛ ke sila yɛnlɛ mbe logo. Pe kalɛgɛlɛ koro pàa koro ma mara ke na.
41 Ki cɛngɛlɛ kàa pye na Yawe Yɛnŋɛlɛ li gbogo konaa na pe yarisunndo ti gbogo fun. Pe pinambiile poro naa pe pishyɛnwoolo pe ni, pa pe yɛn na tanri ma ali ma pan ma gbɔn nala, paa yɛgɛ ŋga na pe tɛlɛye pàa pye na tanri we.