7
Setefaano ayibulanira mu naama yaꞌbakulu
1 Uyo mukulu waꞌbagingi, anabuuza Setefaano: «Ewe! Yibi byoshi byo bakulega kwo, ka kwokwo kwo biri?»
2 Setefaano, anashuvya: «E beene witu na badaata! Munyuvwirize! Rurema woꞌbulangashane, akahulukira ku shokuluza witu wa Hiburahimu mu poroveesi yeꞌMezopotamiya, ku kyanya atâli zaazi bungira i Harani.
3 Rurema anamúbwira: “Ushaagage mu kino kihugo kyawe. Usige mwo beene winyu, unagende mu kihugo kyo ngakuyereka.”
4 «Kyanatuma Hiburahimu agabunga mu kihugo kyabo kyeꞌBukalidaayo, anagendi tuula i Harani. Neꞌri yishe akaba keera afwira yo, Rurema anashubi múbungiisa. Anamúleeta mu kino kihugo kyo niinyu mukoli tuuziri mwo buno.
5 «Kundu kwokwo, mu kino kihugo, Rurema atakaheereza Hiburahimu mwiꞌtongo íryangahisa kiri noꞌlushando luguma! Si akamúlagaania naaho kwo kigaaba kiri kyeꞌmwage, kuguma naꞌbandu ba mwiꞌkondo lyage. E balya! Akamúbwira kwokwo, kundu ndaaye mwana ye Hiburahimu âli gweti.
6 «Rurema anashubi bwira Hiburahimu, ti: “Abandu ba mwiꞌkondo lyawe, bâye gendi shumbika mu kihugo kyeꞌmahanga. Neꞌyo munda, bagaagirwa baja, banahise yeꞌmyaka magana gana bagweti bagalibuzibwa bweneene!
7 Haliko yabo basheebuja, ngayiji bahana. Na ha nyuma, abandu baawe, banalyoke mu galya mahanga, banayiji nyikumbira hano.”
8 «Ha nyuma, Rurema ananywana ikihango na Hiburahimu, kyanâli kizi koleesibwa ku njira yoꞌkutenguula. Hiburahimu akayiji buta Hisake. Neꞌri Hisake akahisa isiku munaana, Hiburahimu anamútenguula. Uyo Hisake naye, anabuta Yakobo. Noꞌyo Yakobo, naye anabuta abatabana ikumi na babiri, banali bo bashokuluza biitu.
9 «Yabo bashokuluza biitu, bakagwatwa noꞌluugi bweneene hiꞌgulu lya mwene wabo wa Yusefu! Kyanatuma bagamúguliisa, agendi ba muja mu mahanga geꞌMiisiri. Kundu kwokwo, Rurema bâli yamiinwi,
10 anakizi múkiza mu malibu gaage gooshi. Anamúbiika mwoꞌbwitegeereze, halinde Faraho, mwami weꞌMiisiri, anamúsiima. Ulya Faraho anamúbiika abe mutwali mukulu mu kihugo kyabo kyoshi kyeꞌMiisiri, kiri na mu nyumba yage yeꞌkyami.
11 «Ha nyuma, umwena gwanagunuuza mu kihugo kyeꞌMiisiri, kiri na mu kihugo kyeꞌKaanani, halinde abandu banayingira mu makuba bweneene! Bashokuluza biitu, nabo banabula byo bagaalya.
12 Yakobo, iri akayuvwa kwo mu kihugo kyeꞌMiisiri mukiri ingano, analungika yo yabo bashokuluza biitu. Yulwo lugeezi lwabo, lwâli riiri lwa mbere lwoꞌkuhika yo.
13 «Na ku lugeezi lwa kabiri, Yusefu anayimenyeesa imwabo. Nabo kwakundi, banamenyeekana imwoꞌyo mwami weꞌMiisiri.
14 Yusefu, anatuma indumwa imunda yishe Yakobo, kwo ayije iyo munda i Miisiri, kuguma neꞌmbaga yage yoshi kwo bâli riiri bandu makumi galinda na bataanu.
15 «Kwokwo, Yakobo anamanukira iyo munda i Miisiri, inali yeyo munda yo akafwira. Kiri na bashokuluza biitu ábakasigwa, nabo bakafwira yeyo munda.
16 Ibirunda byabo byanayiji leetwa imwabo mu kaaya keꞌShekemu, byanagendi ziikwa mu shinda yo Hiburahimu akagula ku fwaranga ndebe imwaꞌbaana ba Hamoori.
17 «Rurema, iri akaba keera agira kwo âli mali gwanwa alagaania Hiburahimu, Abahisiraheeri bâli kola kandaharuurwa i Miisiri.
18 «Iri hakatamaga, mwanayima ugundi mwami, útâli yiji Yusefu.
19 Uyo mwami, anakizi lyalyania bashokuluza biitu. Âli gweti agabatindimaza, mu kukyula kwo bakizi kabulira utulenge twabo twoꞌbutabana, gira bafwe.
20 «Ku kyekyo kyanya, Musa naye anabutwa, anâli riiri mwana mwija ngana! Iri akaba keera alererwa mu mwabo myezi ishatu,
21 anagendi biikwa ha mbuga. Muluzi-nyere woꞌmwami Faraho, anayiji mútoola, anagendi lerwa nga mwana wage.
22 Kwokwo, Musa akayigirizibwa amenge gooshi gaꞌBamiisiri. Anaba kikalage mu byo âli kizi deta, na mu byo âli kizi kola.
23 «Ikyanya Musa akaba akola neꞌmyaka makumi gana, anakumbula ukubona abaabo Bahisiraheeri.
24 Anagendi gwana Mumiisiri muguma agweti agakomeeresa uwabo muguma. Lyeryo Musa, anagendi múlwira. Na mu kumúyihoolera, anamúyita.
25 Âli toniri kwaꞌbaabo bagaamenya kwo Rurema agabakiza ku njira yage, batanamenya.
26 «Neꞌri bukakya, anahulukira ku Bahisiraheeri babiri ábâli kola mu lwa, anagira mbu abafunge, ti: “E bashosi, maashi! Si mwe baguma! Aahago! Kituma kiki mugweti mugakomeresania?”
27 «Halikago, uyo úwâli gweti úgakomeeresa uwabo, anasindikira Musa, ti: “Nyandi úkakubiika kwo ube mutwali witu, unabe mutwi weꞌmaaja ziitu?
28 Ka naani uloziizi ukunyita, nga kwo walaala wayita ulya Mumiisiri?”
29 «Musa, mbu ayuvwagwe kwokwo, anatondeera ukuyoboha, anayama agapumukira i Midyani. Neꞌri akaba akoli shumbisiri yo, anabutira yaꞌbaana babiri.
30 Anamala igindi myaka makumi gana atuuziri yo.
«Lusiku luguma, ku kyanya âli riiri mwiꞌshamba, hoofi noꞌmugazi Sinaayi, anahulukirwa kwo noꞌmuganda muguma. Uyo muganda akaboneka mu kishungu-shungu íkyâli kizi gulumira kweꞌmbigi.
31 Musa, mbu agibonage, anasoomerwa ngana! Anagiyegeera luto-luto, gira agiyitegeereze bwija.
«Lyeryo ngana, anayuvwa izu lya Nahano, lyanadeta kwokuno:
32 “Nie Rurema wa bashokuluza baawe, Hiburahimu, na Hisake, na Yakobo.” Musa, mbu ayuvwe kwokwo, analenga mwoꞌmusisi, anayoboha ukushubi lola mwiꞌyo ngulumira.
33 «Nahano anashubi múbwira: “Uhogole ibiraato byawe, bwo yaho uyimaaziri, hali handu hataluule.
34 Niehe, keera nabona ngiisi kwaꞌbandu baani bagweti bagatindimazibwa i Miisiri. Keera nanayuvwa neꞌkigongeero kyabo. Kwoku nayija ukulyoka mwiꞌgulu, gira nyiji bakiza mu buja. Na buno, yijaga! Ngakutuma iyo munda i Miisiri.”
35 «Yoyo Musa, ye bashokuluza biitu bakalahira mu kumúbwira: “Nyandagi úkakubiika kwo ube mutwali witu, unabe mutwi weꞌmaaja ziitu?” Kundu kwokwo, Rurema yenyene ye kamútuma, gira abe ye mutwali wabo, abe na Lukiza wabo, ukukulikirana na ngiisi kwoꞌlya muganda akagwanwa amúbwira mu kishungu-shungu.
36 «Ha nyuma, Musa anabarongoora, mu kubalyosa i Miisiri. Akahisa imyaka makumi gana, agweti agayerekana yeꞌbitangaaza bingi. Anakizi bigira ku Nyaaja Ndukula, kiri na mwiꞌshamba.
37 «Ulya Musa, anali ye yolya úkabwira Abahisiraheeri, ti: “Rurema agamùtumira umuleevi úli nga nie, anabe alyosiri mu kati kiinyu.”
38 Uyo Musa, bâli yamiinwi na bashokuluza biitu mwiꞌshamba. Anali ye kaganuulirwa noꞌmuganda ku mugazi Sinaayi. Anayakiira amagambo ágali mwoꞌbulamu, anatuleetera go.
39 «Kundu bikaba kwokwo, bashokuluza biitu banalahira mbu batagamúsimbaha, banayifwija mu mitima yabo mbu bagalukire i Miisiri.
40 Banabwira Harooni, ti: “Ewe! Utugirire imigisi, ibe ye gakizi turongoora mu njira. Si uyo Musa yehe, kundu akaturongoora mu kulyoka mu kihugo kyeꞌMiisiri, tutamenya ngiisi kwo aba!”
41 «Mu yizo siku, Abahisiraheeri banagira umugisi úgushushiini neꞌnyana. Banagutangira amatuulo, iri banagushambaalira mu kugugirira ulusiku lukulu! Kyanâli kindu naaho kyo bakayigirira naꞌmaboko gaabo.
42 Kyanatuma Rurema, agabarakarira, anabalyoka mwo. Anabaleka bakizi yikumba indonde, nga kwo biyandisirwi mu kitaabo kyaꞌbaleevi kwokuno:
“E Bahisiraheeri, ikyanya mukahisa imyaka makumi gana muli mwiꞌshamba,
ka nie mwâli kizi baagira ibitugwa, mbu lyo mubindangira amatuulo?
43 Nanga! Si mwâli kizi genda mubetwiri uluheero lwoꞌmuzimu Moloki!
Mwanâli kizi betulaga neꞌndonde yoꞌmuzimu gwinyu Refani.
Iyo migisi, yo mukayigirira, mbu lyo mugiyikumba.
Ku yukwo, ngamùgwatiisa imbira,
munatwalwe halinde mu mahanga ágali hala ukuhima i Babeeri.”»
44 Setefaano anashubi deta: «Iyo munda mwiꞌshamba, bashokuluza biitu bâli yamiini na lirya iheema lyeꞌmihumaanano na Rurema. Likagirwa nga ngiisi kwo Rurema âli mali gwanwa ayereka Musa.
45 «Lyanasigirwa bashokuluza biitu ábâli riiri kuguma na Yoshwa, ikirongoozi kyabo. Nabo, banaliyingirana mu kihugo kyo bakanyaga abandu beꞌgindi milala. (Mukuba, Rurema yenyene akabayimulira bo.) Lyanabeera mwomwo mu kihugo kyabo, halinde ukuhisa ku kyanya kya Dahudi.
46 «Neꞌkyanya Dahudi akabona kwo Rurema amúsiimiri, anamúhuuna ti: “E Rurema wa Yakobo! Umbanguule, maashi! Nguyubakire inyumba.”
47 «Haliko, mugala wage Sulumaani ye kayiji giyubaka.
48 Kundu kwokwo, Rurema ali hiꞌgulu lya byoshi. Atanatuuziri mu nyumba íziri mu yubakwa naꞌbandu, nga kwoꞌmuleevi adesiri ti:
49 “Nahano adesiragi kwokuno:
Igulu, kyo kitumbi kyani kyoꞌbwami.
Neꞌkihugo, kyo ndi mu laaviza mwo.
Aaho! Nyumba nyikagi yo mwangaki nyubakira?
Ka hali ahandu ho nangaluhuukira?
50 Birya byoshi, ka ndali nie kabibumba?”»
51 Setefaano anagenderera noꞌkudeta: «Si muli mindagabika! Imitima yinyu, kiri naꞌmatwiri giinyu, biri nga bya kipagaani. Muyamiri muli mu gahaasa-haasa ku byoꞌMutima Mweru, nga kwo bashokuluza biinyu nabo bâli kizi gira!
52 Ka hali muleevi ye batakalibuza? Si bâli kizi yita abaleevi, kundu yabo baleevi bo bâli kizi tanga ubuleevi hiꞌgulu lyoꞌkuyija kwoꞌlya úkwaniini imbere lya Rurema!
«Uyo úkwaniini, ye na yoyo niinyu, keera mukatanga mu bagoma, mwanamúyitiisa.
53 Kundu mwe mukaleeterwa Imaaja za Rurema ku njira yaꞌbaganda baage, haliko mutakazitwaza.»
Setefaano ayitwa
54 Abakulu baꞌBayahudi, mbu bayuvwe amagambo ga Setefaano, arara-rara! Banatondeera ukushya imihondo hiꞌgulu lyage.
55 Kundu kwokwo, Setefaano âli yijwiri mwoꞌMutima Mweru. Neꞌri akalegamira hiꞌgulu, yee! Anabona ubulangashane bwa Rurema, na Yesu ayimaaziri uluhande lweꞌlulyo lwa Rurema.
56 Haaho, anadeta: «Lolagi! Ngoli bwini kwiꞌgulu lyayiguka! NoꞌMwana woꞌMundu ayimaaziri uluhande lweꞌlulyo lwa Rurema!»
57 Lyeryo, yabo bakulu baꞌBayahudi banaziba amatwiri gaabo, iri banayamuluka. Booshi, banayami yadukira ku Setefaano.
58 Banamúhalamulira inyuma lyaꞌkaaya, banatondeera ukumúvurumika amabuye. Utumasi twa yibyo, twanabiika imirondo yatwo ha magulu ga musore muguma, iziina lyage Sahuli.
59 Neꞌkyanya bakaba baki gweti bagavurumika Setefaano amabuye, anadeta: «E Nahamwitu Yesu, uyakiire umutima gwani!»
60 Lyeryo, anayifudika haashi, anayamiza na kwokuno: «E Nahamwitu, kino kyaha kyabo, utakizi bashumuza kyo.» Mbu ayusagye ukudeta kwokwo, anayami fwa.