6
Ləgwanə agyanə *uusəra ŋga əpisəka
(Mat. 12.1-8; Mar. 2.23-28)
1 Ma ka əndə'i uusəra, waatoo uusəra ŋga əpisəka, paləginə nə Yeesu da lyawarənaakii dasəkə ra, waatoo rə ŋga aləkamaara. Ma ca dza, dzənə nə tii də əɓiiyə mana aləkamaara, təya takəɗə, təya tsəɓə.
2 Ma dava, tə'i hara *Farisanyinə. Makə nee tii ha'ə, təya ba ka tii: “Ka mi cuuna ɗa sətə maviimə *bariya rəgwa ŋga ɗanə uusəra ŋga əpisəka?”
3 Wata əŋki Yeesu ka tii, “Pooshi unə jaŋgii sətə ɗii *Dawuda tii da ənjaakii saa'itə maɗəfənə a ɗa tə tii kuna?
4 Kə dəməgərə ci aasəkə *yi ŋga Əntaŋfə, ca ŋgiragi burooditə ɗəkəpaa ənji ka Əntaŋfə, təya adə da ənjaakii, taa ŋgahi ma buroodita, pooshi bariya vii rəgwa ŋga adənə ka taa wu, maɗaamə ka limanyinə daanətii.”
5 Yeesu a tsakə banə ka tii, əŋki ci, “Ma nyi *Uuzənə ŋga ənda, Slanda uusəra ŋga əpisəkə nə nyi.”
Əndə mantə ciinə
(Mat. 12.9-14; Mar. 3.1-6)
6 Makə mbu'ya əndə'i uusəra ŋga əpisəka, kə dəməgərə Yeesu aasəkə *kuvə də'wa. Wata ca ndzaŋə dzəgunə waɓənə ŋga Əntaŋfə ka ənja. Ma dava, tə'i əndə ɗii ciizəmanəkii mantəkii.
7 Davə nə maliminə da Farisanyinə əsə. Təya alə sə ŋga idəpaanə ashi Yeesu, kaa təya kərə tə ci aakəŋwacii gəŋwanə. Wata təya kanətsaa ka ci ginə, kaa təya nee mbu'u ka mbəɗəpaanə nə ci də əndətə uusəra ŋga əpisəka.
8 Asee, kə shii Yeesu sətə agi haŋkalatii patə. Wata əŋki ci ka əndə mantə ciita, “Maɗətə, kəŋaanə.” Maɗənə nə əndəta, ca kəŋaanə.
9 Əŋki Yeesu ka maliminə da Farisanyinə, “Wiinə səndə cii kya moo ləgwanə koonə: iitə saŋə vii bariya gaamə kaamə rəgwa ŋga ɗana? Ŋga ɗa ŋga'əənə uusəra ŋga əpisəkə saanii, anii ŋga ɗa bwaya bwayaana? Ŋga mbəɗəpaanə də əndə saanii, anii ŋga zamaginə də ca?”
10 Wata Yeesu a tsaaməgi aagitii patə, əŋki ci ka əndə mantə ciita, “Təɗapaa ciinəku.” Ca təɗapaa ciinəkii. Wata kə ənəgərə ciinə ŋga əndətə makə ŋga ŋukə.
11 Makə ɗii ha'ə, wata səkətii a ɓəəzəgi ka shaŋə. Təya ndzaŋə waɓənə agyanə makə sətə mbeenətii ka ɗanə də Yeesu.
Taɗə *lyawarənə ŋga Yeesu pu'u aji bəra'i
(Mat. 10.1-4; Mar. 3.13-19)
12 Ma ka əndə'i uusəra, kə ma'i Yeesu, kə ŋgirə ci aanə giŋwə ka ɗa də'wa. Ca ba'agi həmə ka ɗa də'wa.
13 Makə puki ha, ca 'waa'watə lyawarənaakii aaɓiikii. Ca tagi harakii ahadatii pu'u aji bəra'i. Kə 'wii ci tə tii də masləkee ənja.
14 Ma nə təya: Simoonə, ətə ikə ci ka ci əndə'i ləmə Piita, Andərawəsə ndzəkəŋuci Simoonə, Yakubu, Yoohana, Filibusə, Barətalamawusə,
15 Mata, Tooma, Yakubu uuzənə ŋga Haləfa, Simoonə əndə moo dimwaanə ka hanyinaakii,
16 Yahuda uuzənə ŋga Yakubu ba'ə Yahuda Isəkariyootə. Ma uudəpaa ba'a, ci vii tə Yeesu aacii bwaya ənja.
Mbəɗəpaanə ŋga Yeesu də ənji bwanea da waazanaakii ka ənja
(Mat. 4.23-25)
17 Ma daba'əkii, Yeesu a jimagərə da lyawarənaakii anə giŋuta, ca kəŋaanə a babara ka hatə ɗii lyawarənaakii ɓəzəkii. Ma davə əsa, tə'i daŋkana. Kə shi tii daga də Urusaliima da i asəkə hara vəranyinə anə hanyinə ŋga Yahudiya patə, da hara vəranyinə ama maɗuunə uunəva, waatoo vəranə ŋga Tiira da ŋga Sidoonə.
18 Ma shi ənjitsə ha'a, ka fa sətə ci Yeesu a dzəgunə da ka upaa jamənə ŋga shishinətii. Kə mbəɗəpaa Yeesu də tii patə da i ənji ginaaji.
19 Makə ɗii ci agi shiginə nə baawəɗa dashikii ka mbəɗəpaaginə də tii patə, patənə ŋga ənja, kə aali tii rəgwa ŋga dəba'ətənə tə ci.
Barəkaanə da ŋgəra'wa
(Mat. 5.1-12)
20 Wata Yeesu a tsaaməgi aagi lyawarənaakii, əŋki ci:
“Tə'i barəkaanə ashuunə tyalakinə, acii ma unə, koonə də ŋwaŋuunə ŋga Əntaŋfə.
21 Tə'i barəkaanə ashuunə, unə ənə ka maɗəfənə ənshinə, acii kadə nuuna əburə gyaɗə.
Tə'i barəkaanə ashuunə, unə ənə da kiinə a gyuunə ənshinə, acii kadə nuuna ɗa maŋushinə.
22 Tə'i barəkaanə ashuunə maɗa əɓuyi ənji koonə, ənjə a laakə tuunə, ənjə a dzaana tuunə, ənjə a əɓipaa tuunə putə ŋga nə'unə goonə tə Uuzənə ŋga ənda.
23 Ɗamə maŋushinə maɗa kə upaa uushi tuunə ha'ə makə ətsa, kamə kyalaliinə ŋga mooɗasəka, acii tə'i maɗuunə shikwa goonə kiɗə dagyə; acii ha'ə makə ətsə nji dzədzəshi'inə ŋga ənjitsə a əɓwa ka anabiinə ŋga ŋukə.
24 “Amma, agi ŋgəra'wə nuunə, unə ənji gəna, acii kə agyuunə ŋwaŋuunə goonə kə uugi.
25 Agi ŋgəra'wə nuunə, unə ənə maburəkii gyaɗə ənshinə, acii kadə nə maɗəfənə a kutsa tuunə.
Agi ŋgəra'wə nuunə, unə ənə ka maŋushinə ənshinə, acii kadə nuuna ndzaanə makə ənji ŋga wa, ka ndzaanə nuunə da kiinə a gyuunə.
26 Agi ŋgəra'wə nuunə, maɗa kə kuyirii ənji patə tuunə, acii ha'ə makə ətsə nji dzədzəshi'inə ŋga ənjitsə a kuyirii tə anabiitə nja jaarakə.”
Uuɗənə tə ənji daawaanə
(Mat. 5.38-48; 7.12a)
27 “Ma unə ənə ca fa tə nyi, wanyinə ka ba koonə, uuɗəmə tə ənjitə ca ka koonə daawaanə, una ɗa ŋga'əənə ka ənji ushanə tuunə.
28 Kədiimə barəkaanə acii Əntaŋfə ka ənjitə ca mburəzə tuunə; una ɗa də'wa ka putə ŋga ənjitə ca ciɓee koonə.
29 Maɗa kə tsagi əndə ka hə meeciinə ka hwahwaaməku, zhi'wee ka ci ka əndə'i hwahwaamə əsə. Maɗa kə gutsətə əndə baləwaaku, unee ka ci kaa ca ŋgərə kəjeerənaaku əsə.
30 Taa wu kədii uushi aciiku, vii ka ci səkii. Maɗa kə gutsətə əndə uushaaku, ga ha ənə ka ləgwa ka ci səkii ma'ə.
31 Danəkii ha'ə əsə, ɗamə ka ənji ndilə ndilə makə sətə mwayi unə ənjə a ɗa koonə.
32 “Maɗa wata tə ənjitə ca uuɗə tuunə uuɗənuunə, paa unə ka upaa ŋunyi shikwa. Taa ma'waslyakə ənji maa, agi ɗanə nə tii ha'ə makə ətsa.
33 Maɗa wata ka ənjitə ca ɗa koonə ŋga'əənə ɗanuunə ŋga'əənə, paa unə ka upaa ŋunyi shikwa. Taa ma'waslyakə ənji maa, agi ɗanə nə tii ha'ə makə ətsa.
34 Maɗa ma nuunə ka vii dəmənə, wata ka ənjitə shii unə oo'i, kadə ənəvəginə nə tii koonə əsə, paa unə ka upaa ŋunyi shikwa. Taa ma'waslyakə ənji maa, agi ɗanə nə tii dəmənə ka ma'waslyakə ənji makə tii, kaa təya ənəvəgi ka tii makə ətəkii.
35 Aciikii bii nyi koonə, uuɗəmə tə ənji daawaanə goonə. Ɗamə ka tii ŋga'əənə. Maɗa kə vii unə dəmənə ka ənja, goona ka nuunə davə ma'ə. Maɗa kə ɗii unə ha'ə, ka upaanə nuunə maɗuunə shikwa. Ka ndzaanə nuunə ka manjeevənə ŋga Əntaŋfə Əndə məghərəvənə ka shaŋə. Acii ma ca, ŋga'ə nə ci ka ənjitə pooshi ka ɗa yawa da ka ma'waslyakə ənja.
36 Nəhəmə təgunuunə ŋga ənji makə sətə ci Dəsənuunə a nəhə təgunuunə goonə.”
Dzəgunənə agyanə lagi gəŋwanə agyanə hara ənja
(Mat. 7.1-5)
37 “Goona lagi gəŋwanə agyanə hara ənja. Ma Əntaŋfə əsa, paa ci na lagi gəŋwanə agyanuunə. Goona vii ka ənji ma'inə. Ma Əntaŋfə əsa, paa ci na vii koonə ma'inə. Tifyagimə tə ənjitə ca ɗa koonə bwaya bwayaanə. Ma Əntaŋfə əsa, ka tifyaginə nə ci tuunə.
38 Ndiimə uushi ka hara ənja. Ka ndiinə nə Əntaŋfə koonə noonə əsə. Də ŋunyi kəŋwə nə Əntaŋfə a gəla koonə aasəkə mbuurənyinə goonə. Ma kəŋukəya, ka natənə nə ci, ca gaŋgəzətə, ca zhizhivətə ŋga'ə, ca haaja aa panə. Acii də kəŋutə gəliigyuunə ka ənji nə Əntaŋfə a gəlagi koonə noonə əsə.”
39 Yeesu a ɗa ka tii misaali əsə, əŋki ci, “Pooshi muurəfə ka mbee ka ɓaarii rəgwa ka əndə'i muurəfə makə ci. Maa kə ɗii ha'ə, ka kwaalagərənə nə tii aasəkə gu'wə kyakya'ə.
40 Pooshi lawarə ka paleenə ka maləmaakii də məghərəvənə. Amma taa ŋgutə əndə uugi dzəgunə uushi'inə, ka ndzaanə nə ci makə ŋga maləmaakii.
41 “Ka mi saŋə cii kwa tsaamə uundzə kada agi ndzəkəŋu, ha bwasee ka rintə agiku naakwa?
42 Iitə saŋə mbeenəku ka banə ka ndzəkəŋu oo'i, ‘Taku, kaa nya ŋgərəgi ka hə kada agiku’, yoo, paa hə ka nee ka rintə agiku naakwa? Hə əndə kərənə ka Əntaŋfə də bəra'i! Ma ɗanəkwa, ŋgərəgi rintətsə agiku zəku'i. Ma daba'əkii, ka neenə nə hə tahu tahu bahə ha ŋgiragi uundzə kada agi ndzəkəŋu.”
Ənfwə da pawaakii
(Mat. 7.16-20; 12.33-35)
43 “Pooshi poo ŋga mandikə ndikə ənfwə ka ndzaanə ŋgərəkiki. Pooshi poo ŋga maŋgərəkiki ənfwə ka ndzaanə ndikə ndikə əsə.
44 Acii taa ŋgutə ənfwə patə, ka pookii shiinə ənja. Pooshi ənji ka slirəɓa pawə ŋga uudəvə a ənfwə dəhə uuɗa. Pooshi ənji ka slirəɓa pawə ŋga papawə a ənfwə məkaalənə əsə.
45 Ma ŋunyi ənda, ŋunyikii ndzaanə slənaakii, acii ŋunyikii nə ədzəməkii. Ma bwaya əndə əsə, bwayakii ndzaanə slənaakii, acii bwayakii nə ədzəməkii. Acii sətə a ədzəmə əndə cii kəya nyagi.”
Misaali də ənji ghənə yi bəra'i
(Mat. 7.24-27)
46 “Ka mi saŋə nuunə ka 'wanə tə nyi Slandanə, Slandana, amma paa unə agi ɗa sətə cii kya ba koona?
47 Takumə, a ɓaarii nyi koonə ndzaanə ŋga əndətə ca shi aaɓiiki, ca fa waɓənaaki, ca nə'utə əsə.
48 Kə ndzaa ci makə əndətə ghənyi yaakii. Kə tələgi ci gu'wə kurəŋə, ca mbukə baŋgwə anə pasla. Kə ŋgyaara gəərə, kə shi ma'inə, kə naanə ka yikii. Amma, makə ɗii ci dəŋə dəŋə nə yita, maguguɗəmə.
49 Amma, ma əndətə ca fa waɓənaaki, paa ci nə'utə, kə ndzaa ci makə əndətə ghənyi yaakii, wata ca ndzaŋə kanə agyanə hanyinə yadə tələgi gu'wə ka mbukənə. Makə ŋgyaara gəərə, ma'inə a naanə ka yikii. Wata ghəɓə kə uulagi yaakii, kə rarə'igi dza'ə.”