NA VAOLUSI KETSA
(DEUTERONOMI)
Na Vuresi Makaliana Na Omea Ara Marea Tana Papi Iani
I laona na papi na Na Vaolusi Ketsa e totu nina goko a Moses i tana e tsaritugutugua nina ketsa ma nina vali God vanigira na tinoni ni Israel. Na omea iani e laba kalina ara totu tana kao ni Moab, i tana ara mai totu tetelo tana susuina na liu i laona na kaomate, mara vangaraua kara ba sage tana Kanaan ma kara totuvia.
Igirani visana na omea tamani rongona loki bâ ara maretsuna tana papi iani:
1) A Moses e tsaritugutugua na omea loki ara laba i laona vati sangavulu ngalitupa ara putsi nogo. Maia e nongigira na tinoni kara padavisua e koegua God e idagana sautu vanigira i laona na kaomate, me raigira kara rongomangana God ma kara totukakai i konina.
2) A Moses e vaolusigokona vanigira tugua tana rongoqira na Sangavulu Ketsa, me gini goko bâ tana rongona na Kesanina Ketsa, me raiginigira na tinoni kara samasama vania moa na Taovia. Mi muri, maia e vaolusigokona vanigira tugua tana rongoqira na vali kara tagaovia na mauriqira na tinoni ni Israel i laona na kao God e vekea vanigira.
3) A Moses e tsarivanigira tugua na tinoni tana rongona nina vaitasogi God e naukolugira, me raigira kara vaolusia niqira veke na manaliana niqira tabana na vaitasogi ia.
4) Ara molokaea a Josua ke lia na tuguna a Moses me ke ida vanigira nina tinoni God. Mi murina ara lingena na linge na tsonikaeana nina doulaka God, ma Moses e tabugira na puku tana Israel, maia e mate i tana i Moab, tabana i longa na Kô Jordan.
Ma na omea loki bâ tana papi iani laka aia God e galuvegira nina tinoni vivili me vangalaka sosongo vanigira. Niqira aqo igira nina tinoni kara pada sailaginia na omea iani, ma kara galuvea, ma kara rongomangana aia ti kara gini tamanina na mauri ma nina vangalaka sailagi.
Na butona pukuga bâ tana papi iani e totu tana lova 6 buto 4 tsau tana 6, i tana e totu na goko aia Iesu e soaginia na ketsa e loki putsikae bâ liusigira na ketsa sui: “Ko galuvea na Taovia nimu God tana tobamu popono, mi tana tidaomu popono, mi tana susuligamu popono.”
Na Omea Ara Totu Tana Papi Iani
Na kesanina nina goko a Moses 1:1–4:49
Na rukanina nina goko a Moses 5:1–26:19
a. Igira na Sangavulu Ketsa 5:1–10:22
b. Igira na ketsa, na vali ma na parovata 11:1–26:19
Na parovata e kalea na sage bâ i Kanaan 27:1–28:68
Na vaolusiana na taso 29:1–30:20
Na susuina nina goko a Moses 31:1–33:29
Na mateana a Moses 34:1-12
1
Na Vuresi Makaliana
1 I laona na papi iani ara totu na goko e tsaria a Moses vanigira na tinoni ni Israel kalina ara tototu moa tana kaomate i tabana i longa na Kô Jordan. Igira ara totu tana Poi Jordan varangisia i Sup, ka gaqira levuga na vera ni Paran kesa tabana, mi tugira na vera ni Topel, mi Laban, mi Haserot, mi Disahab kesa tabana.
2 E adigira sangavulu kesa na dani na vanovano tû tana Vungavunga Sinai tsau bâ i Kades Barnea na liu bâ tana kao vungavungaga ni Edom.
3 Mi tana kesanina dani i laona na sangavulu kesanina vula, tana vati sangavulunina ngalitupa murina kalina ara mololea i Ejipt, ma Moses e tû me tsaritugutugu vanigira na tinoni pipi sui na omea na Taovia e ketsaliginia ke tsarivanigira.
4 Iani e laba i murina kalina na Taovia e tuliusinogoa a Sihon niqira taovia tsapakae igira na Amor, aia e tagao tana vera ni Hesbon, ma Og na taovia tsapakae ni Basan, aia e tagao tana vera ni Astarot mi Edrei.
5 Aia tana tagu kalina igira na tinoni ni Israel ara totu i tabana i longa na Kô Jordan tana butona kao ni Moab, ma Moses e tuturiga na votarongona nina ketsa, ma nina vali, ma nina totosasaga aia God e vanigira.
Me tsarivanigira,
6 “Kalina igita a tototu moa tana Vungavunga Sinai, ma na Taovia nida God e tsarivanigita, ‘Igamu amu totu oka sosongo nogo tana vungavunga iani.
7 Me dou kamu vutigira nimui valepolo, ma kamu ratsu bâ tana niqira kao vungavungaga na Amor, mi tana butona kao sui ara totu polipolia. Kamu vano tana Poi Jordan, tana kao vungavungaga mi tana atsana, tana butona kao i ata, mi tana liligina na Tasi Mediteranean. Kamu ba tsau tana kao ni Kanaan, mi tabana bâ na Vungavunga Lebanon, me tsau bâ tana Kô loki Euprates.
8 Igirani popono tana nauna sui girani, igira nogo na kao inau na Taovia au vekenogoa kau sauvanitugira na mumuamui tugira a Abraham, ma Isaak, ma Jakob, migira na kukuaqira. Kamu vano ma kamu ba totuvia.’ ”
A Moses e Viligira na Tinoni Pede
(Binaboli 18:13-27)
9 Ma Moses e tsarivanigira na tinoni, “Kalina igita a tototu moa tana Vungavunga Sinai, minau au tsarivanigamu vaga iani, ‘Na aqona gana na tagaoviamui e mamava sosongo vaniau. Mau tau tangomana inau kau nau segenia.
10 Na Taovia nimui God e naua migamu amu danga sosongo vaga nogo na veitugu tana masaoka.
11 !Minau au nongia na Taovia niqira God na mumuamui, ke naua migamu kamu pabo babâ goto ma kamu gini lia na puku loki sosongo, me ke vangalaka sosongo vanigamu vaga aia e vekenogoa!
12 ?Ma kau naukoeguani sagatâ inau na kalagai segeniana na aqo loki iani gana na gotoliana nimui vaiganigi igamu?
13 Kamu viligira i laona pipi nimui puku, kara visana na mane sasaga, kara dona na padagadovi omea, ma kara lavu nogo na pede, minau sauba kau mologira kara reitutugugamu.’
14 Migamu amu tabea laka na omea iani e dou na nauana.
15 Me vaga ia, minau au adigira na mane sasaga ma na mane tagao dou igamu amu viligira nogo i laona nimui puku, mau mologira kara reitutugugamu. Visana ara reitutugugira kesa toga na tinoni, visana kesa sangatu, visana tsege sangavulu, me visana sangavulu. Mau viligira goto visana gaqira sasanga i laoqira nimui puku sui.
16 “Mi tana tagu ia, minau au tsarivanigira, ‘Nimui aqo igamu kamu rongomigira na vaiganigi ara labadato i laoqira nimui tinoni. Kamu pede gotolia pipi na vaiganigi, atsa moa ti ke kalegira nimui tinoni segeni, se ke kalegira goto na tinoni ni veratavosi ara totu i laomui igamu.
17 Kamu laka na sangâ kesa tabana i laona nimui votagoko. Kamu tinete atsalivania moa pipi tinoni, atsa moa na vatana tinoni koegua ia. Kamu laka goto na mataguniana ke kesa, rongona na votagoko igamu amu naua e talumai i konina God. Me ti vaga kesa na vaiganigi ke utugana vanigamu na votagokona, ma kamu adimaia vaniau inau, minau sauba kau votagokona.’
18 Mi tana tagu goto ia, minau au saugotoa vanigamu na totosasaga gana pipi vatana na omea tavosi sui nimui aqo kamu naua.”
Ara Molovanogira na Mane Togatoga
(Tsoko Tinoni 13:1-33)
19 Ma Moses e tsarigotoa, “Igita a naua na omea na Taovia nida God e ketsaligita. Migita a mololea na Vungavunga Sinai, ma liu bâ tana kaomate loki me mataguniga, ma vano kalea niqira kao vungavungaga igira na Amor. Mi kalina igita a tsau i Kades Barnea,
20-21 minau au tsaria, ‘Kalina ia igamu amu mai tsau nogo tana niqira kao vungavungaga igira na Amor, aia na kao na Taovia nida God, ma niqira God na mumuada, e sauvanigita. Moro bâ. Aia tagaria. Kamu vano ma kamu totuvia vaga aia e ketsaligita. Kamu laka goto na padaruka se na matagu.’
22 “Migamu amu mai i koniqu inau mamu tsaria, ‘E dou ka molo idavanogira talu kara visana na mane togatoga kara togavitalua na kao ia, ma kara lavea iava na sautu dou bâ ka muria, ma kara turupatuna vanigita laka na vatana koegua na verabau ara totu i tana.’
23 “Minau au tabea nimui goko, mau viligira ara sangavulu ruka na mane, kesa i laona pipi puku.
24 Migira ara bâ tana kao vungavungaga ia, mara togavia tsau bâ tana Poi ni Eskol.
25 Migira ara adivisumai vanigita visana na vuana gai ara reia i tana, mara tsarivulagia laka na kao ia na Taovia nida God sauba ke sauvanigita, na kao lakataga dou manana.
26 “Migamu amu petsakoe mamu tau ngaoa na muriana nina goko na Taovia nimui God, mamu sove na sage bâ tana kao ia.
27 Igamu amu gini goko ngulungulu segenimui mamu tsaria, ‘Na Taovia e reisavigita. Aia e adirutsumigita tania i Ejipt rongona moa ke livugita tana limaqira na Amor girani, ma kara labumatesigita.
28 ?Ma na rongona gua ti ka bâ i tana? Igita a matagu. Igira na mane igita a molovanogira kara togavia na veraqira, ara tsarivanigita laka na tinoni ni tana ara susuliga bâ mara katsi liusigita bâ igita, mara totu i laoqira na verabau ara barapoliginigira na vatu me tsaudato bâ tana masaoka. !Mara reigira goto na mumû i tana!’
29 “Minau au tsaria, ‘Kamu laka na mataguniaqira na tinoni gira.
30 Na Taovia nimui God sauba ke idagana sautu vanigamu, me ke vailabu tugumui, vaga nogo igamu amu reia e naua i Ejipt
31 mi tana kaomate. Mamu reigotoa aia e adidou koeguanigamu tana sautu popono tsaumai tana nauna iani, vaga nogo kesa na tamaga e kalagaia na dalena.’
32 Me atsa moa inau au goko vaga vanigamu ia, migamu amu tau goto norua na Taovia,
33 e atsa moa ti aia e idagana sautu vanigamu pipi kalina, gana ke lavea na nauna i tana kamu vaturikaegira nimui valepolo. Eo, aia e idagana sautu vanigamu i laona na ketsuma na lake iruiru tana bongi mi tana parako tana dani.”
Na Taovia e Kedegira na Israel
(Tsoko Tinoni 14:20-45)
34 Ma na Taovia e tsarigotoa, “Na Taovia e rongomisavia nimui goko dangadanga me gini momosa tobana, mi tana, maia e goko kakai me tsaria,
35 ‘Tagara goto sa vidamui igamu tana vatavata vanga sasi iani tangomana ke sage bâ tana kao lakataga dou aia inau au vekenogoa vanigira na mumuamui.
36 Aia lelê moa a Kaleb na dalena a Jepune sauba ke sage bâ i tana. Aia e totukakai i koniqu inau, minau sauba kau sauvania a Kaleb migira na kukuana na kao popono aia e ba togavia.’
37 Mi tana rongomui nogo igamu ti na Taovia e kore vaniau goto inau me tsaria, ‘Atsa goto igoe a Moses, me utu goto ko sage bâ tana kao ia.
38 Nimu aqo moa ko malagaisia gamu sasanga, aia a Josua na dalena a Nun. Aia nogo sauba ke ida vanigira na Israel na ba totuviana na kao ia.’
39 “Mi muri maia na Taovia e tsarivanigita sui, ‘Igira na dalemui ara boruboru moa kalina eni, mara tau vati dona moa na reigadoviana na omea e goto ma na omea e sasi, migamu amu tsaria laka sauba gamui gala kara laugira tanigamu. Bâ, migira nogoria sauba kara sage bâ tana kao ia, minau kau saua vanigira, migira kara totuvia.
40 Mi kalina ia, migamu sui kamu pilo ma kamu visubatugua tana kaomate tana sautu e liu bâ tana Mangalonga ni Aqaba.’
41 “Migamu amu gokovisu mamu tsaria, ‘A Moses, igami ami sasi i matana na Taovia. Mi kalina ia igami sauba kami baginigira na Amor, vaga nogo e ketsaliginigita na Taovia nida God.’ Mi tana me pipi vidamui amu vangaraua gana na vailabu, mamu padâ laka sauba ke lakagana lê na lauana na kao vungavungaga ia.
42 “Ma na Taovia e tsarivaniau inau, ‘Ko parovatavigira kara laka na baginiaqira, rongona inau e utu kau totu kolugira, ma gaqira gala sauba kara tuliusigira.’
43 Minau au tsarivanigamu nina goko na Taovia, migamu amu tau ngaoa na rorongo. Amu petsakoe mangana, mi tana nimui kaekae amu tû mamu ala bâ tana kao vungavungaga.
44 Migira na Amor ara totu tana tetena gira, ara maiginigamu vaga moa na alaala loki na lango na bulumitsua. Mara takuvi tsarigamu tsau bâ i Horma, mi tana ara ba tuliusigamu tana kao vungavungaga ni Edom.
45 Migamu amu ngangaidato vania na Taovia ke sangagamu, maia e tau ngaoa na rongomiamui, me tau goto boeginigamu.
46 Me vaga ia, mamu totu oka i Kades.”