31
Zako uzàn Àràmàw wi
1 Amo 'ar rehe Àràmàw ta'yr uzypyrog uze'eg pà Zako rehe wà. — Zako upyro zaneru ima'e paw iko uzeupe a'e. Hemetarer katu ma'e romo wiko a'e, zaneru ima'e imono'og pà a'e, i'i uzeupeupe wà. Ukwaw Zako waze'eg awer a'e kury.
2 Izypy mehe Zako ikatuahy Àràmàw pe. Ko 'ar rehe, — Hemyrypar, ni'i kwaw Zako pe kury.
3 A'e rupi Tupàn Tuweharupi Wiko Ma'e uze'eg Zako pe. — Ezewyr eho neru iziwy pe nehe, nehy iziwy pe nehe, neànàm waneko haw pe nehe. Ata putar nerupi nehe, i'i izupe.
4 Zako omono kar amo uma'ereko ma'e wemireko waneko haw pe kury. — Peho ko pe Zako heko haw pe nehe. Wiko ko pe àràpuhàràn wapyr a'e, i'i uma'ereko ma'e hemireko wanupe. Oho ipyr wà.
5 A'e pe wahem mehe uze'eg Zako wanupe. — Penu nuiko kwaw hemyrypar romo ko 'ar rehe izypy mehe arer zàwe a'e. Tupàn heru izar wiko herehe we tuweharupi a'e.
6 Amumaw kwarahy tetea'u penu pe hema'ereko tetea'u pà ihe. Pekwaw hema'ereko awer.
7 Imunar hema'e rehe a'e. 10 haw uzapo hema'ereko haw hekuzar amo ae ma'e romo a'e. Nezewe rehe we Tupàn nuzapo kar kwaw ikatu 'ym ma'e izupe a'e. A'e rupi nuzapo kwaw ikatu 'ym ma'e ihewe. Àràmàw nahemuigo kar kwaw hemetarer 'ym ma'e romo a'e.
8 — Àràpuhàràn ipinim ma'e wiko putar nema'ereko awer hekuzaromo nehe, i'i ihewe. A'e re heta imemyr ipinim ma'e àràpuhàràn wanupe a'e wà. Na'e, — Àràpuhàràn ipu'ypu'yw ma'e wiko putar nema'ereko awer hekuzaromo nehe, i'i ihewe. A'e re heta imemyr ipu'ypu'yw ma'e àràpuhàràn wanupe a'e wà.
9 Nezewe Tupàn upyro neru heimaw wamono'ogaw wi a'e wà, ihewe wamur kar pà a'e wà, i'i wemireko wanupe.
10 Amo 'ar mehe ma'ea'yr uzehezehe uzeupir mehe apuahu heker mehe ihe. Àràpuhàràn awa kuzà rehe uzeupir ma'e a'e wà, ipu'ypu'yw ma'e romo wanekon a'e wà, ipinipinim ma'e romo wà no, iparaparaw ma'e romo wà no.
11 Tupàn heko haw pe har herenoz herer imume'u pà a'e. — Aiko xe, a'e izupe.
12 Na'e uze'eg wi ihewe. — Eme'egatu wanehe ty, i'i ihewe. — Àràpuhàràn uzehezehe uzeupir ma'e a'e wà, ipu'ypu'yw ma'e romo iparaparaw ma'e romo ipinipinim ma'e romo wanekon a'e wà. Azapo kar nezewe haw wanupe ihe, ta'e aexak Àràmàw newe hemiapo kwer ihe xe.
13 Aiko Tupàn Metew pe newe uzexak kar ma'e kwer romo ihe. Eremonokatu ita ihewe. Erezakook uri kawer hehe herenataromo. Ezemuàgà'ym nehe kury. Ehem eho ko ywy wi nehe kury. Ezewyr eho ywy nezexak kar awer pe nehe kury, i'i Tupàn ihewe, i'i Zako wemireko wanupe.
14 Na'e Hakew a'e, Erez a'e no, uze'eg umen pe a'e wà kury. — Naheta kwaw ureru ima'e kwer urewe. Aze umàno nehe, nurupyhyk kwaw ima'e kwer ure nehe.
15 Urerereko amo ae ywy rehe har zàwe a'e. Kwehe mehe ureme'eg a'e. Upyhyk temetarer tetea'u urerekuzar romo. Umumaw a'e wemetarer paw rupi.
16 Tupàn upyro ureru hemetarer izuwi a'e. Hemetarer kwer upyta putar urewe nehe kury, urememyr wanupe nehe no. A'e rupi, — Ezapo Tupàn hemiapo kar paw rupi nehe, uru'e newe kury, i'i umen pe wà.
17-18 Uzemuàgà'ym Zako Kànàà ywy kutyr wata àwàm rehe kury. Tu Izak wikuwe a'e ywy rehe a'e rihi. Umuzeupir kar wa'yr wemireko kamer wakupepe wà. Omono'og uma'e paw. Uhem oho a'e wi. Weraha weimaw ma'ea'yr Mezopotàm ywy rehe uma'ereko haw pupe imono'og pyrer uzeupi wà no.
19 A'e 'ar mehe Àràmàw Hakew tu a'e, nuiko kwaw a'e pe a'e, ta'e oho amo me àràpuhàràn hawitu ma'e hawer imonohok pà a'e xe. Muite heko mehe Hakew wixe hàpuz me ima'e tupàn a'ua'u wanehe imunar pà.
20 Nezewe Zako hemu'em Àràmàw Àràm ywy rehe har pe. Numume'u kwaw oho àwàm izupe. Oho zàmim izuwi. Heko 'ym mehe uhem zàmim heko haw wi.
21 Uzàn a'e wi uma'e paw heraha pà. Wahaw yrykaw Ewparat her ma'e oho wà. Wata oho waiko Zireaz ywy ywytyr heta haw kutyr wà kury.
Àràmàw oho Zako haikweromo
22 Na'iruz 'ar pawire Àràmàw ukwaw Zako waho awer a'e kury.
23 Omono'og wànàm Zako haikweromo oho pà wà. Umumaw 7 'ar haikweromo wata pà wà. Uhem huwake wà, ywytyr Zireaz ywy rehe har pe wà. Uker huwake wà.
24 A'e 'ar mehe pyhaw uzexak kar Tupàn oho Àràmàw Àràm ywy rehe har pe a'e, ipuahu mehe a'e. Uze'eg izupe. — Nema'enukwaw katu neremiapo ràm rehe nehe. Ezapo zo ikatu 'ym ma'e Zako pe nehe, i'i izupe ipuahu pe.
25 A'e 'ar mehe Zako upytu'u Zireaz ywy ywytyr heta haw rehe a'e. Uhem Àràmàw huwake kury. A'e ae a'e, iànàm a'e wà, upytu'u uker haw iapo pà a'e pe a'e wà no.
26 Uze'eg Àràmàw oho Zako pe kury. — Màràzàwe tuwe neremu'em ihewe. Ereraha herazyr nerupi ne wà, newe uma'ereko e ma'e wazàwe ne wà, zeàmàtyry'ymawhu pe neremipyhyk kwer wazàwe ne wà.
27 Màràzàwe tuwe neremu'em nezàn pà ihewi, ihewe neze'eg 'ym pà nezewe. Aze mo ereze'eg ihewe, a'e mehe mo azapo mo amo mynykaw purumurywete kar ma'e neho haw rehe ihe. Zazegar mo maraka pupe zane, wioràwiràn pupe zane.
28 Nerezurupyter kar kwaw heremimino ihewe wà. Nerezurupyter kar kwaw herazyr ihewe wà. Xo teko he'o ma'e zo uzapo agwer ma'e a'e wà.
29 Hepurapo wer zepe ikatu 'ym ma'e rehe peme. Nazapo kwaw. Ta'e pyhaw Tupàn neru izar uze'eg wà ihewe a'e xe. — Nema'enukwaw neremiapo ràm rehe nehe. Ezapo zo ikatu 'ym ma'e Zako pe nehe, i'i Tupàn ihewe.
30 Erehem eho hereko haw wi, ta'e eremonokatu nereha nereko awer pe ne xe. Akwaw neho wer haw ihe. Nereiko kwaw imunar ma'e romo. A'e rupi, màràzàwe tuwe nemunar tupàn a'ua'u heràpuz me har wanehe, i'i izupe.
31 Uwazar Zako ize'eg izupe. — Akyze newi ihe. — Upyhyk putar ru'u wazyr ihewi wapyro pà a'e wà nehe, a'e hezeupe.
32 Herupi wata ma'e nuwereko kwaw tupàn a'ua'u neràpuz marer a'e wà. Aze amo wereko nehe, azuka putar a'e teko ihe nehe. Heànàm a'e wà, neànàm a'e wà no, tuwe wenu ko heze'eg heremimume'uahy ràm a'e wà nehe. Aze erexak wyzài nema'e xe urepyr nehe, erepuner heraha haw rehe nehe, i'i izupe. Nukwaw kwaw Hakew a'e tupàn a'ua'u waneraha awer a'e.
33 Àràmàw wixe Zako hàpuzràn pupe. A'e re wixe Erez hàpuzràn pupe. A'e re wixe uma'ereko e ma'e wanàpuz pupe. Nezewe rehe we nuexak kwaw uma'e tupàn a'ua'u wà. Na'e oho Hakew hàpuzràn pupe.
34 A'e pe wekar ko rupi, wekar kwe rupi no. Nuexak kwaw. Ta'e Hakew omonokatu a'e tupàn a'ua'u amo kamer kupepaw wype a'e wà xe. Wapyk Hakew in hehe kury.
35 Uze'eg u pe kury. — Eikwahy zo ihewe nehe. Napu'àm kwaw ta'e aiko he'ar heruwy haw rehe har rehe ihe 'y, i'i u pe. Nezewe Àràmàw wekar zepe uma'e tupàn a'ua'u wà. Nuexak kwaw wà.
36 Na'e Zako wikwahy kury. Uze'eg Àràmàw pe. — Ma'e azapo newe. Aipo azapo ikatu 'ym ma'e. Màràzàwe tuwe erezur heraikweromo neikwahy pà nezewe.
37 Tàrityka'i erema'ema'e hema'e kwez ne. Aipo erexak amo nema'e hema'e inuromo. Emur ma'e neremixak kwer xe neànàm wanenataromo heànàm wanenataromo nehe. A'e ae umume'u putar ze'eg azeharomoete har.
38 Amumaw 20 kwarahy hema'ereko pà newe. Nereimaw àràpuhàràn hawitu ma'e a'e wà, àràpuhàrànete a'e wà no, naheta pixik kwaw wamemyr uzexak kar mehe umàno ma'e kwer a'e wà. Ni pitài nereimaw àràpuhàràn ho'o kwer na'u pixik kwaw ihe.
39 Aze zàwàruhu uzuka amo nereimaw, narur pixik kwaw newe. Ihe amono amo àràpuhàràn hereimaw a'e nereimaw hekuzaromo ihe. Aze amo imunar amo nereimaw rehe wà, tuweharupi erezur ihewe hekuzar henoz tà ihewe.
40 Nezewe hereko awer. 'Aromo hakuahy kwarahy ihewe. Pyhaw tuwixàgaw hezuka taria'i. Amumaw pytun tetea'u heker 'ym pà ihe.
41 Amumaw 20 kwarahy nereko haw pe hepyta pà. Amumaw 14 kwarahy nerazyr wamekuzar pà. Amo 6 kwarahy amumaw nereimaw ma'ea'yr wamono'og pà. 10 haw erezapo amo ae hema'ereko haw hekuzar ihewe.
42 Tupàn heipy wazar a'e, Àmàrààw izar Izak izar a'e, aze mo nuiko iwer herehe we, hemuhem kar pe mo xe wi ma'e hereko 'ym pà ne. Tupàn wexak ma'erahy heremipuraraw kwer. Wexak hema'ereko awer. A'e rupi karumehe uze'egahy newe, i'i Zako Àràmàw pe.
Zako uzapokatu uze'egaw Àràmàw rehe we
43 Uwazar Àràmàw Zako ize'eg izupe kury. — Ko kuzà a'e wà, herazyr romo wanekon a'e wà. Imemyr heremimino romo wanekon a'e wà no. Ko ma'ea'yr paw ko ma'e neremixak paw hema'e romo wanekon a'e wà no. Tupàn nupyhyk kar kwaw herazyr heremimino ihewe wà.
44 A'e rupi hepurapo katu wer heze'egaw rehe nerehe we ihe kury. Xiapo ywytyra'i ita pupe xe nehe. Nezewe zanema'enukwaw putar ko zaneremimume'u ràm rehe zane nehe, i'i izupe.
45 Na'e Zako upyhyk amo ita kury, imupu'àm kar pà ywyra ài a'e pe kury.
46 A'e re omono'og kar ita tetea'u wànàm wanupe. — Pezapo ywytyra'i ita pupe nehe, i'i wanupe. Uzapo ma'e ize'eg rupi katete wà. A'e re umai'u a'e ywytyra'i huwake wà.
47 — Àràmàw omono her izupe uze'eg rupi. — Zegar-Xanuta, i'i izupe. (Ywytyr zanemuma'enukwaw kar har, i'i her zaneze'eg rupi.) Zako omono amo her izupe uze'eg rupi a'e no. — Kareez, i'i izupe. (Ywytyr zanemuma'enukwaw kar har, i'i her zaneze'eg rupi a'e no.)
48 A'e re Àràmàw uze'eg Zako pe kury. — 'Àg ita ywytyra'i iapo pyrer a'e nehe, zanemuma'enukwaw kar putar zaneremimume'u kwer rehe a'e nehe, i'i izupe. (A'e rupi, — Kareez, i'i Zako a'e ywytyra'i pe.)
49 Àràmàw omono Mipa izupe amo her romo a'e. (— Purehe ime'egatu haw, i'i zaneze'eg rupi.) — Tuwe Tupàn Tuweharupi Wiko Ma'e ume'egatu zanerehe a'e nehe, muite zanezewizewi zanereko mehe a'e nehe.
50 Aze erezapo ikatu 'ym ma'e herazyr wanupe nehe, aze erereko amo ae kuzà ne wà nehe, aze nakwaw kwaw a'e ma'e neremiapo kwer nehe, Tupàn ume'egatu putar zanerehe a'e nehe. Nema'enukwaw katu zanerehe ime'egatu àwàm rehe nehe.
51 Ai'àg itapuku imupu'àm pyrer a'e, ai'àg ita ywytyra'i romo iapo pyrer a'e no. Upyta putar xe zanemyter pe nehe.
52 Ita ywytyra'i iapo pyrer a'e, ita puku imupu'àm pyrer a'e no, zanemuma'enukwaw kar putar ko zaneremimume'u kwer rehe a'e wà nehe. Naha pixik kwaw 'àg ita imupu'àm pyrer pemutyr ihe nehe, neàmàtyry'ym pà ihe nehe. Nerezur pixik kwaw 'àg ita ywytyra'i iapo pyrer xe kutyr nehe, 'àg ita imupu'àm pyrer xe kutyr nehe, heàmàtyry'ym pà ne nehe.
53 Tupàn neru Àmàrààw izar a'e, heru Naor izar a'e, wiko putar zaneremiapo hexakar romo nehe. Aze ikatu nehe, umume'u putar ikatu haw nehe, aze na'ikatu kwaw nehe, umume'u putar ikatu 'ymaw nehe, i'i Àràmàw. Na'e Zako umume'uahy wemiapo ràm Tupàn her rehe a'e kury, u Izak hemimuwete kwer her rehe a'e kury.
54 Uzuka amo ma'ea'yr Tupàn henataromo a'e pe, a'e ywytyr rehe. Wenoz wànàm wamuwà mai'u haw pe wà. A'e 'ar mehe pyhaw umai'u a'e ywytyr rehe wà. Uker a'e pe wà no.
55 Iku'egwer pe Àràmàw upu'àm izi'itahy. Uzurupyter wazyr wà. Uzurupyter wemimino wà no. Omono uze'egatu wanehe no. A'e re uzewyr oho a'e wi uiwy kutyr.