20
Birridjawam Jesus Bu Balehbeh Nungka Kawohrnankenh
Luke 20:1-8
(Matthew 21:23-27; Mark 11:27-33)
Kaluk kunkudjihkenh bu nungka Jesus benbukkabukkani bininj kore temple kore kuberrkkah, mak kunwok kunmak benbengdayhkeyi, wanjh nawu birrikihkimuk priests, dja bininj nawu birribukkabukkani mankarre, dja mak dabborrabbolk dorrengh, bedda wanjh birrimarnebebmeng. Dja birrimarneyimeng Jesus, “Ngudda kanmarneyimen ngadberre balehbeh ngudda yiwohrnan, bu kuhni yarrkka yihkurduyime, dja nangale ngunmarnbom bu kuhni yihwohrnan?” Wanjh Jesus benwokmey, yimeng, “Ngaye mak wohdjawan ngudberre, kaluk kandimarneyimen. Bu John benkukdjuhkeyi, yiddok ngurriyime Godbeh kore kurduyimi, dja nuk ngurriyime bininjbeh?” Wanjh bedman birrihdjawarreni, birriyimi, “Bu karriyime, ‘Godbeh,’ wanjh kunu nungka kayime, ‘Wanjh njalekenh ngudda minj ngurriwoybukwoyi John?’ Dja bu karriyime, ‘Bininjbeh,’ wanjh kunu birriwern rowk ngad bininj nawu Israel kankebmawahmeng kaluk kandidong kunwardde kandikukkurrme, dja bedda kabirriyime bu woybukkih John wanjh prophetni duninjh.” Wanjh kunu birriwokmey Jesus, birriyimeng, “Ngad ngarriwakwan bu balehbeh John benhkukdjuhkeyi.” Wanjh Jesus yimeng bedberre, “Ngaye minj mak marneyime ngudberre bu balehbeh ngaye ngawohrnan bu kuhni yarrkka ngahkurduyime.”
Jesus Mulewarrinj Dja Benyolyolmi Nawu Birriwarnyakminj Nungka
Luke 20:9-19
(Matthew 21:33-46; Mark 12:1-12)
Wanjh Jesus dedjingmey benmarneyolyolmeng bininj manih manbu parable manbu kunwarlkkayken kunwok, yimeng, “Nakudji bininj dudji manrakel manwern kore kabbal nuye, dja benkurrmeng bininj kabirrinahnan dja kabirrikarremulewan. Wanjh nungka wam kubolkbuyika, kaluk kumekbe ni kunkuyeng. 10 Kaluk bu kumwam ngarre manme kadjolengmen wanjh namekbe bininj bimunkeweng nakudji nawu bihmarnedurrkmirri, wam kore bininj nawu birrihmarnenahnani kabbal, ba bedda birriwoyi yikahwi manme manbu manrakelbeh, dja bedda nawu birrinahnani wanjh birriwidjbihkeng namekbe bininj, dja birrimunkeweng bidlarrkni. 11 Wanjh nabuyikawali bimunkeweng nawu bihmarnedurrkmirri, dja nungka warridj birriwidjbihkeng birriyemikang, dja birrimunkeweng bidlarrkni. 12 Dja mak nabuyikawali bimunkeweng, wanjh nungka warridj birribom birrikukmarladjwong dja birrikukburriweng kuberrkkah.
13 Kaluk bininj nawu nuye kabbal djawarrinj, yimeng, ‘Kaluk baleh ngayime? Ngaye ngamunkewe ngardduk beywurd nawu ngamarnedjare duninjh, wanjh kunubewu nungka wanjh kabirriwokmarrkmang.’ 14 Dja birrimekbe bininj nawu birrihmarnenahnani kabbal bu birrinang nawu beywurd, wanjh kunu birrihdjawarreni, kaluk birriyimeng, ‘Nanih nawu wanjh beywurd nuye nawu kawohrnan, kaluk kamang maninjmanu kabbal bu kornkumo kabiyiwakwan, wardi karribu ba ngadman karrimang nawu nuyeniwirrinj.’ 15 Wanjh bedda birrikukburriweng kuberrkkah kore manrakel kahdudjihdudjindi, wanjh kumekbe birribom birrikukkurrmeng.”
Wanjh Jesus yimeng, “Kaluk baleh kabenmarneyime nawu nuye kabbal? 16 Nungka kamre kabenbun kabenyakwon rowk nawu birrihmarnenahnani kabbal, dja birribuyika kabenwon manmekbe kabbal kore manrakel kahdudjindi.”
Bu kuhni birribekkang Jesus wanjh birriyimeng, “Yuwn nuk kunukka kakurduyimerran!” 17 Dja nungka Jesus bendjalnang bedberre dja yimeng, “Dja njale kamenmenyime bu kunih kawokbimdi kore God nuye kunwok bu yimeng, ‘Kunwardde kunrurrkkenh manbu bininj nawu birrirurrknami birriwarreweng, wanjh mandjalmekbe manbu kaluk yimerranj bu manwernhkuken manbu kawernhdokme’? [Psalm 118:22] 18 Dja birriwern rowk nawu kabirrimankan kore manmekbe kunwardde wanjh kabenkukdjalkdjalkmang, dja bu kunwardde ngalengman kamankan bininj kabenngerrehme wanjh kabenkukdjubulhme duninjh.”
19 Bu kuhni birribekkang bininj nawu bindibukkani mankarre dja nawu birrikihkimuk priests, wanjh birriburrbom bu Jesus yiman bedda benyolyolmeng kore parable yolyolmeng. Wanjh kunmekbekenh kunu bedda birribolkyawani birridjareni birrimayi bu kundjalmekbe rerrih, dja burrkyak, kaluk bindikengemeng bininj rowk.
Bininj Birridjawam Jesus Kunwardde Manbu Taxkenh
Luke 20:20-26
(Matthew 22:15-22; Mark 12:13-17)
20 Wanjh kunu bedda birriwernhnani birribolkyawani birrimayikenh, ba kabirriwon bininj nawu kumekbe wohrnani governor, bu nungka kabimarnewohrnan dja kabidjadme. Wanjh kunmekbekenh kunu bedda bindimunidjmunkeweng yikahwi bininj nawu birrimarnburreni yimankek birrimakni, bedda wanjh birrimunidjmadbuni ba nungka kunwok nuye dukkarrimeninj.
21 Wanjh bedda nawu birrimunidjmadbuni birridjawam Jesus, birriyimeng, “Ngudda nawu kanhbukkabukkan ngadberre, ngad ngarriburrbun bu ngudda mandjad yiwokdi dja mak kanbukkabukkan, dja ngudda minj yikahwi bininj yibenmarnedjare dja birribuyika yibendjalbawon, dja ngudda kunwoybukkenh kanhbukkabukkan God nuye, bu baleh nungan kadjare bininj kakurduyime. 22 Wanjh djawan bu baleh kakarreyime, yiddok kunmak bu ngad tax kunwardde ngarrikukwon nawu Caesar?” 23 Dja Jesus burrbuni bu bedda kunu birrihdjalwernhkurreni dja benmarneyimeng, 24 “Kandibukka kunwardde nawu coin, kaluk nangale kumekbe kakebbimdi, dja mak kangeybimdi?” 25 Wanjh bedda birriyimeng, “Caesar wanjh.” Wanjh nungka benmarneyimeng, “Kunmekbekenh wanjh Caesar ngurrikukwo nawu nungan nuyekih, dja mak God ngurriwo nawu nungan nuye.”
26 Wanjh bu kunmekbe yimeng benwokmey, bedda birrimayahmeng dja birridjalngurdmeng, dja kore bininj birrimirndewern birrihni, bedda minj baleh birriyimeninj bu birrimarnbuyi Jesus nungan dukkarrimeninj bu kunwok nuye.
Jesus Yolyolmeng Bu Bininj Kabirridolkkan Kore Kundowikenh
Luke 20:27-40
(Matthew 22:23-33; Mark 12:18-27)
27 Kaluk yikahwi bininj nawu Sadducees birrimwam kore Jesus, dja bedda nawu Sadducees kabirriyime bu bininj kabirridowen wanjh kunu bonj, minj kabirridolkkan kumidjbeh kabirriyawoyhmimbimen. Wanjh bedda birridjawam birriyimeng, 28 “Ngudda nawu kanhbukkabukkan ngadberre, Moses kanmarnebimbom yimeng bu bininj kabeneni daluk dja minj wurdyaw kayawbornan, wanjh bu nahni bininj karrowen, wanjh nabuyikawali nawu benedanginj kabidjalmang ngalmekbe daluk, ba bu kayawbornan wanjh yiman nuyeniwirrinj benedanginj nawu werrk benehni. 29 Wanjh kunkudjihkenh birrihni seven bininj nawu birridangerrinj, wanjh nawu nawernwarre bimey daluk, dja nungka doweng bu minj yawbornayi. 30 Wanjh nabuyikawali bimey dja doweng, 31 mak nabuyikawali, wanjh kunmekbe karohrok bu birrikurduyimi rowk, bedda nawu seven birridangerrinj birrimey ngalmekbe daluk dja birribebbehdoweng bu minj wurdyaw birribornayi. 32 Wanjh kaluk yerrekah ngalengmanwali doweng warridj ngalbu daluk. 33 Wanjh kunu bu ngurriyime kabirridolkkan kumidjbeh, kaluk baleh nanu kabeneyawoyhni ngalmekbe daluk, dja birrimekbe rowk nawu seven birribebbehni?”
34 Wanjh Jesus yimeng, “Bu bininj kabirrihni kondah kurorre, wanjh kabindihmang dja mak kabindihwon daluk munguyh, 35 dja nawu God kayime bedberre birrimak bu kaluk kabirrire heaven bu kabirridolkkan kumidjbeh, wanjh kumekbe bedda minj kabindimang daluk dja minj mak kabindiwon. 36 Dja kumekbe mak kakarrewarre bu yimankek kabirriyawoyhdowen warridj, dja wanjh bedda yiman kabirrirohrok rerrih angel kabirridjaldarrkid munguyh, dja mak bedda God nuye wurdwurd, dja mak bedberre bu kabirridolkkan kumidjbeh kabirriyawoyhmimbimen.
37 Mak Moses warridj kanbukkang kadberre bu bininj kabirridowen wanjh kabirridolkkan kumidjbeh kabirriyawoyhmimbimen. Kunmekbe kanbukkang bu bimbom kore nang mandulkyahwurd, dja kumekbe wanjh bimulewam God nawu Kawohrnan rowk, yimeng bu nungka God bedberre nawu Abraham, Isaac, dja Jacob.* 38 Dja nungka minj God bedberre bininj nawu birridoweng, nungka wanjh God bedberre nawu kabirrihmimbi. Dja God kabendarrkidnan bininj birriwern rowk kore kabirrimimbi dja kore birridowerrinj.” 39 Wanjh yikahwi bininj nawu birribukkani mankarre wanjh birriwokburlumeng birriyimeng, “Ngudda nawu kanhbukkabukkan ngadberre, ngudda kamak rowk yihyime.” 40 Dja minj nangale mak birriyawoyhdjawayi bu njalehnjalekenh, dja birrikeleni.
Jesus Mulewarrinj Bu Nungka Nawu Christ
Luke 20:41-44
(Matthew 22:41-46; Mark 12:35-37)
41 Dja nungka benmarneyimeng, “Kaluk njalekah bininj kabirriyime bu Christ nawu God kanberrebbom, wanjh nungka David bikebmawahmeng? 42 Ngurriburrbun David nungka naweleng bimbom kore djurra nawu Psalms, yimeng, ‘God nawu Kawohrnan rowk bimarneyimeng nawu ngayekenh nawu nganmarnewohrnan, yimeng, “Yiyerrka yinin kore kubolkkuken kubidkun ngardduk, 43 kumekbe yidjalnin bu ngaye ngawinhme, ngabenmarnbun nawu ngundiwidnan bu kabirriyimerran yiman kabirribongdi rerrih, dja ngudda yiwohrnan bedberre.” ’ [Psalm 110:1] 44 Wanjh kumekbe kabimdi bu David yimeng Christ kabimarnewohrnan nuye, wanjh baleh kayime bu yimankek David nuye Mawah?”
Jesus Benyolyolmeng Bininj Nawu Bindibukkani Mankarre
Luke 20:45-47
(Matthew 23:1-36; Mark 12:38-40; Luke 11:37-54)
45 Dja bu bininj birriwern rowk birrihbekkani, Jesus benmarneyimeng bininj nuye nawu benhbukkabukkani, yimeng, 46 “Wardi yuwn ngurriyimerran yiman bininj nawu kabindibukkabukkan mankarre, dja beddanu kabirridjare kabirrire kabirridjongbuyindi nakuyengkuyeng yiman kabirrimulewarren bu birrikuken, dja kabirridjare birriwern kabindidjawan kurobbe kore bininj birriwern kabirrimirndemornnamerren, dja kabirridjare kabirriyerrkan kore kuwernhbolkkuken kore synagogue kunrurrk yiwarrudjkenh, dja mak bu mulil kabirringun, wanjh kabirridjare kabirriyerrkan kore kuwernhbolkkuken. 47 Dja mak bedda kabirridjirdmang yehyeng bedberre daluhdaluk nawu birrikamarrdjukun, kabindimarladjwon. Dja mak kabirridjalkurren bu yiwarrudj kabirridi mankarrekuyengkenh ba bu bininj kabindikurdunan. Bedda wanjh kaluk God kabenwernhdjadme.”
* 20:37 Ngurrina kore Exodus 3:6 20:41 Christ kangeyrohrok “nawu Messiah”.