13
Ego Tomoya ana totugugunayao yaidi Antiyoki goi tokabivalavala be nakae tovatulúkwana maniyedi sikaaiyaka. Tauyadi moe Banabasi be Simion (tauyana youyuwoina Nigeri), be nakae Lukiyo guma Sairini. Aiyuwoina Manaeni be nakae Saulo. Manaeniyana boi nava giiyaina Tolovina Erodi ina bodao sikabi, siuyabebe, tauna Manaeni be Erodi vada tayamo goi taiyao sibíbina. Ame tauyadi adi tainima moe tokabivalavala be nakae tovatulúkwana. E tauyadi sisaakululu Tomoya yaina be nakae sidiiyakímwana go, Baloma Kimaasabaina ilatuwokoidi idigo kana,
‘Banabasi be Saulo kokimasabedi yau guna paisewa manuna; paisewayana bogina akawoidi.’
Tuwo sidiyakímwana be sikawanoi ikavava, Banabasiyana be Sauloyana dabadi sibisikonedi sikaipakuyedi. Ikavava, sietunedi sina.
Saipiro:
Tomeméyava ipoikiki
Saulo be Banabasi ivakaleyedi
Tauna Baloma Kimaasabaina Saulo be Banabasi ietunedi sisou siiwo sina Selúsiya. Amoko goi oga sisowoya sikailova sina simla Saipiro. Sina Saipiro, asa Salamisi goi sivaiu, idi tovaita Iyoni (tauyana youyuwoina moe Maki) taiyao sisou sina kidi Diyuu idi kaba tugúguna goi Yaubada ina livala sitaalavaite tomota yaidi. Ikavava, e sivayali sina asa Papo goi koroto tayamo tomeméyava yoina Ba-Yeisu sivalobode; tauyana tokabivalavala polapola be nakae Diyuu. Tauyana moe da Saipiro adi gávana ana topaisewa. Gavanayana tonanamsa yoina Segiyasi Paulo. Ame tauyana Banabasi be Saulo valedi inove, tuwo iduduwedi sima ikawanoiyedi bego Yaubada ina livala inove. E nakae go, tomemeyavayana ivakaaleyedi. Tauyana youyuwoina moe Elimasi. Elimasiyana ana yagoina moe tomeméyava. E ivakaaleyedi; latuwona bego gavanayana yava ana kenao goi ivasulaigi. E kina go Saulo, tauyana youyuwoina moe Paulo, Baloma Kimaasabaina ivakayaodei, e Elimasiyana ipoteekavate go, 10 idigo kana,
‘Kom topola moitamo. Kom Totagíwaya natuna. Kaga liliuna moitamo Yaubada matana goi, e kom kuvakaleyedi. Kom goyo sinadi. Kom bego Yauwe ina kenao mooitamoidi kubuugoyaidi! 11 Go kugīta! Ame tuta Yauwe nimana yaim goi ikaaiyaka, e kom bei tokebo tuta giyaina. Geya tayaamo kaga bei kugite, nakae geya itoboinemta níyala kugite.’
Ibobóbwara ikavava, mainao Elimasiyana matana siomaoma nakae sikamamaníwana. Tuwo ilusala avatauwa bei sivaite, e nimana siyoisi sivakede. 12 Tuwo tolovinayana igite kaga liliuna isowóduwo Elimasi yaina, e inumisa unana Banabasi be Saulo idi vatulúkwana Tomoya manuna ikainaopa.
Pisídiya: Paulo Vala Dedevina italavaite go, Diyuu sikatae
13 E Paulo ma senao asa Papo goi sikailova. Sikailova, silokoina sina Pampíliya dadavina goi sivaiu, sisou siyava sina asa Periga goi. E kina go Iyoni ikalavedi go, ikaluvila ina Yerusalema. 14 E kidi go Paulo ma senao Periga sikalave go, sina Antiyoki goi, moe parovinsi Parugiya sinaena go, parovinsi Pisídiya kikina. Sabati ana maliyalina sina kidi Diyuu idi kaba tugúguna goi sisiu situsobu. 15 E aba tugugunayana ana tolovinayao sitaoya, Yaubada ina Katukeda goi be tokabivalavala idi buki goi sikatuyaividi. Ikavava, livala sietune ina Paulo be Banabasi yaidi sidigo kadi,
‘Semao, neta livala kipaaiwolina latuwomi tomota kolatuwokoidi, e dedevina; kotaoya tomota yaidi goi kobóbwara.’
16 E moitamo Paulo itaoya, nimana ikatulagasi, tomota isanabodedi situgau. E situgau go, idigo kana,
‘Komi Isileli tubunao be nakae komi Totuyoyowo Yaubada ana totaimaminayao konovēgu.
17 Boi nimatu kita Isileli tubunao ida Yaubada tubudao ikinavedi ina bodao, e idi kaiyaka Itipita goi ikisailidi, tauna sitogaga. Nimana toogagaina toina goi ivaitedi, e amo asayana goi ivakededi sina yoyowo goi. 18 Tala ana badabada poti (40) amoko goi sikaaiyaka go, amo talayadi sinaedi goi Yaubada imatakaavatedi. 19 Kenani dadavina goi toni kasa moe boda ana badabada ainima aiyuwo sikaaiyaka go, madabokidi Yaubada imtulidi.†a Ikavava, idi poyapoyayana kita tubudao ivinidi idi kaba lovina.†b 20 Idi tuta Itipita goi ima tutayana Kenani goi siilokasa moe tala ana badabada poa andedi pipti (450).
Ame dogoiyadi mlidi tomota maniyedi ivayokoidi tomota adi totakinonayao,†a e bei sivakededi ana kadókana Yaubada ina tokabivalavala Samwera isowóduwo.†b
21 Moeko goi tolovina tayamo sikawanoiye Yaubada yaina.†a Tuwo itagona, e Saulo ivayoko kidi idi tolovina. Tauyana Kisa natuna go, ma Beniyamina.†b Tala ana badabada poti (40) goi iilovina. 22 Talayadi sikavava, Yaubada ilovina bego Saulo etolovina goi ikaisobuye. Ikaisobuye ikavava, Devida ikinave, tauyana tomota idi tolovina. Devidayana manuna Yaubada italavaita idigo kana,
“Diyesi natuna Devida bogina agite tauyana nukotogu ibabane. Tauyana guna nuwonúwana madabokina bei iguinuwe.”
23 Ame korotoyana ikaikaina goi Yaubada nakae ina katótula kita Isileli tubunao ada Toyava ime. Toyavayana moe Yeisu. 24 Ego Yeisuyana nava ina paisewa geya ivatowoeta, e Iyoni bogina igimitalavaita kidi Isileli tubunao liliudi yaidi idigo kana,
“Kotugavīla, e bei asayoyoimi.”
25 E tutayana Iyoni ina paisewa giyakainava bei ilukavave, tuta liliuna idigo kana,
“Komi konuwonúwana yau avatau? Yau geya Guyauyana geya,†a go sem konōve; koroto tayamo mligu goi imamaima geya itoboineguta ana sendoro ataligei unana yau sobuyekoina.”†b
26 Segowo, komi Eberamo tubunao be nakae komi Totuyoyowo Yaubada ana totaimaminayao, yava ame valenayana Yaubada bogina ietune ima kita yaida. 27 Guna nuwonúwana alumavivisi. Kidi Yerusalema ana tokaiyakoyao madi tolovinao ame valayana geya siyagoiyeta. Aiyuwoina Sabati tamo tamo goi Yaubada ina tokabivalavalayao idi livala sikatuyaaividi go, geya siyagoidita. Moeko goi silovina bego Yeisu itoboine ikámasa. Tuwo ame idi guinuwayana goi siguinuwa tokabivalavalayao boi bogina nakae sigimitalavaite. 28 Geya tayaamo goyo Yeisu yaina goi itoboinedi sibabane geya go, tuwo sikawanoi Pailato yaina bego ilovina Yeisuyana sikaumate. 29 E kaga liliuna Yaubada ina tokabivalavalayao boi idi buki goi siiginidi Tauyana manuna, e Yerusalema ana tokaiyakoyaoyadi nakae siguinuwedi. Tutayana siguinuwedi ikavava, e wowona kerose goi sikabi, sinave valiwoga tukubu sinaena goi siyato. 30 E kina go Yaubada tokámasa yaidi goi ikaitáoe. 31 Tauyana maliyalina badabadaidi goi isowóduwo ina tovakitaunayao yaidi. Boi Galili goi Yeisu sivakitau situko sina Yerusalema. Ame tauyadi ame tuta Yeisu sitaalavaite Isileli tubunao yaidi. 32 Kai nakae Vala Dedevina kataalavaite komi yaimi. Vala Dedevinayana moe kaga Yaubada boi ikaatotuli tubudao yaidi 33 go, bogina iguinuwe kita tauyadi tubudiyao yaida ame nakae: Yeisu ikinave bego Tauyana Guyau nakae Same idige kana,
 
“Kom yau natugu;
yau ame avanatunem.”
Same 2:7
 
34 E aiyuwoina Vala Dedevinayana moe Yeisu tokámasa yaidi goi ikaitáoe, tauna wowona geya itoboineyeta idáura. Moe nakae Yaubada idigedige tutayana idigo kana,
 
“Kaga boi akatootuledi Devida yaina
moe aba lokata be nakae aba numisa,
e nakae bei avinimi.”
Aiseya 55:3
 
35 Tauna kina Devida boi ituli ta Same goi Yaubada ilatuwoko idigo kana,
 
“Bei geya kutagoneta
yau im koroto kaasalaigu yaim
wowogu valiwoga goi idáura.”
Same 16:10
 
36 Tayagoi moe Devida toinina manuna geya ibobwareta. Moitamo. Toinina ina tuta goi Yaubada ina nuwonúwana iguinuwe, namliyeta ikámasa go, wowona sikabi tubunao yaidi goi siyato. Amoko goi wowona idáura. 37 Go Yeisu, Tauyana boi kina Yaubada ámasa goi ikaitáoe, wowona geya idaureta geya. Ame Tauyana Same goi kina Devida idigedige. 38-39 Tauna segowo, latuwogu komi koyagoi bego Tauyana ina guinuwa goi itoboinemi imi goyo adi nuwotao kobabane. Moe kataalavaite yaimi. Yaubada ina Katukeda boi Mosese ivini go, Atukedayana ana kabikáwana goi Yaubada geya ivayokoideta kita kiboobosidi ina kanasíuna manuna, go sem avatauwa neta ame Yeisuyana sinumise, e Yaubada ivayokoidi kidi kiboobosidi ina kanasíuna manuna. 40 Tauna, Yeisu valena konumīse go, geya, ami dodōkana, govila bei kaga Yaubada ina tokabivalavalayao boi sitalavaaitedi sisowóduwo komi yaimi. 41 Tauyadi Yaubada ina livala sitalavaite sidigo kadi,
 
“Komi kokaiwootetegu, konovēgu!
Tayamo guinuwa gagaaina imi tuta goi
bei aguinuwe komi yaimi.
Guinuwayana bei igoyo toina.
Nakona tomota sigimilatuwokoimi
bei aguinuwe go,
komi bei geya konumiseyeta
bego dogoiyana aguinuwe.
Tauna guna guinuwayana pasina kokaināopa
namliyeta kovailāi!” ’
Abekuki 1:5
 
42 E tutayana idi tugugunayana ikavava, Paulo be Banabasi sitaoya, vadayana goi sisowóduwo go, tomotayadi sikawanoi makimaki yaidi bego aiyuwoina Sabati goi sikaluvilamna, ame livalayadi sivatulukwanamna yaidi. 43 E tomota liliudi idi tugugunayana goi sisáwala go, Diyuu badabadaidi be nakae Yaubada ana totaimaminayao maniyedi, tauyadi tosaidámana, sina Paulo be Banabasi sisabokuliyedi. Ago Paulo be Banabasi tuwaina sivatétala tauyadi taiyao go, sitaamyabidi kadi,
‘Yaubada ina kanuwoiyayana nava koyoisiikavāte.’
44 E tuwo wiki tayamo ikavava, Sabati goi toni kasa madabokiidi sikaluvilamna sima idi kaba tugugunayana goi bei Tomoya valena sinove. 45 E kidi go Diyuu adi tovakumgoyao sikaaiyaka sigite boda gagaina latuwodi Paulo ina livala sinove, tuwo sivakiipikipi gagaina, e madi tagíwaya Paulo ina livala sikauboodebode. 46 Ago kidi Paulo be Banabasi madi katepatu sidigo kadi,
‘Itoboine komi Diyuu Yaubada ina livala kogiminove go, konōve! Ame tuta bei kakalavemi go, kana kidi Totuyoyowo yaidi goi Vala Dedevinayana katalavaite unana livalayana kokatae be nakae toinimi kotakinoimi komi geya ikonemita yawoimi vata kobabane. 47 Moitamo, itoboinema kana kidi Totuyoyowo yaidi. Tomoya nakae bogina ilovinaema idigo kana,
 
“Avayokoim kidi Totuyoyowo adi mavada,
bei yava valena kunave
da poyapoya liliudi kuvatulukoidi.” ’
Aiseya 49:6
 
48 E Totuyoyowo Paulo ina livalayana sinove, siuuyaone be Tomoya ina togaga ana káeyana sikamooitamoe. Tuwo avatauwa neta bogina nuwodi siyatoidi bego yawoidi vata siibabane, e sinumisa. 49 E Tomoya valena sisagayako dadavayana ana madabokina goi. 50 E kidi go Diyuuyadi sitaoya Yaubada ana totaimaminayao moe asayana ana giyovilao be nakae ana tomoyamoyayao sidumwamwainidi, e Paulo be nakae Banabasi sivakaleyedi go, idi dadava goi sivatapiyedi sisiya. 51 E kidi go Paulo be Banabasi asa kaukauna aedi goi sisapinunuidi. Moe idi katumátala Diyuuyadi yaidi bego Yaubada itavileiyedi. Sisapinúnuwo ikavava, asa Antiyoki sikalave go, sina asa Ikoniyam. 52 E kidi go Yeisu ina tovatotowanayao uyáwana be nakae Baloma Kimaasabaina sivakayaaodeidi.
13:1 Nigeri: Ame youyana ana yagoina moe kalaakovina. 13:6 Ba-Yeisu: Ame Ba-Yeisu o Ba-Iyosuwa. Ame koroto yoina go, Ba ana yagoina moe natuna. Tauna yoina ana yagoina Yeisu natuna o Iyosuwa natuna. Ego ame Yeisu Guyau geya, go sem ituli ta Yeisu. Moe tutayana boda badabadaidi yoidi Yeisu. 13:8 Elimasi: Ame nakona aníyana Arabika o aníyana Arameika go, leta tamo tamo sikaigaviledimo da Giriki niyadi goi. Ame livalayana ana yagoina moe tomeméyava. 13:9 Saulo, tauyana youyuwoina moe Paulo: Saulo moe kidi Isileli tubunao niyadi go, Paulo moe kidi da Giriki niyadi. 13:10 Kom Totagíwaya natuna: Ame nakona Paulo ivaponuponu. Tomeméyava yoina Ba-Yeisu. Ana yagoina moe Yeisu o toyava natuna. Tauna ina nuwonúwana Elimasi Yeisu nakae geya, go sem Totagíwaya nakae. 13:13 Iyoni: Ame Iyoni Maki (Gui 12:25, 13:5). 13:17 Tat 12:51. 13:18 Imatakaavatedi: Maniyedi tokaidámana sigini kadi, ‘Imesayágana yaidi.’ 13:18 Yoy 14:34; Atu 1:31. †a 13:19 Atu 7:1. †b 13:19 Iys 14:1. †a 13:20 Tot 2:16. †b 13:20 1Sa 3:20. †a 13:21 1Sa 8:5. 13:21 Ma Beniyamina: Beniyamina moe Yakobo natuna tayamo yoina. Tauyana natunao adi badabada yawou aiyuwo. Ame tauyadi dala yawou aiyuwo unadi. Tauna Beniyamina tubunao adi dala sivayou yoina Beniyamina. Tauna Saulo ma Beniyamina unana tubuna moe Beniyamina. †b 13:21 1Sa 10:21. 13:22 1Sa 13:14; Sam 89:20. 13:24 Mak 1:4; Luk 3:3. †a 13:25 Iyo 1:20. 13:25 Sendoro ataligei: Ame tomota paakonina ina paisewa. Tauna Iyoni ina nuwonúwana moe tauyana paakonina sobuyekoina. †b 13:25 Mad 3:11; Mak 1:7; Luk 3:16; Iyo 1:27. 13:28 Mad 27:22-23; Mak 15:13-14; Luk 23:21-23; Iyo 19:15. 13:29 Mad 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-56; Iyo 19:38-42. 13:30 Mad 28:6; Gui 2:24. 13:31 Gui 1:3. 13:33 Yau ame avanatunem: Da Giriki niyadi kadi, ‘Ame tuta avanatunem’ go, ana yagoina moe nakae tolovina o Guyau ana kinava nakae. Isileli tubunao Yeisu ina tuta goi sinuwonúwana ame Guyau manuna. 13:33 Ibe 1:5, 5:5. 13:35 Gui 2:27. 13:41 Ais 29:14. 13:47 Ais 42:6. 13:51 Asa kaukauna aedi goi sisapinunuidi: Ame aba kinana Paulo be Banabasi siguinuwe. Aba kinanayana goi Diyuu sivatulukoidi bego Yaubada bogina ikataedi be nakae liuna bei ivinidi idi katae pasina. 13:51 Mad 10:14; Mak 6:11; Luk 9:5, 10:11.