7
Stephen’s Speech
Pahsat pu God awwat mohpeq moṅwi Stephen aw paṅqawu: Ya pas pay ima hiṅqaqwaqw panta? Noqw pam paṅqawu: Tahtaqtu, isinomu, itanamu, kurs huvam tuqayvastotaa! Ura itana Abraham nāt Charran ep qa qátuhqe, Mesopotamiat ep qatuqw, God lolmat tālawṅwat pitsáṅway’taqa put aw mātakti; Nihqe aw paṅqawu: Um uhtutskway, pu uhsinomuy amuṅaqw ahpiyni; nen nu tutskwat uṅ āawnaniqat um aqwni. Pahsat pu pam Chaldia‐sinmuy tutskwayamuy aṅqw ahpiynihqe, Charran‐tutskwat ep qatuptu. Noqw put naat mokq paṅqw pu God it tutskwat uma ep pu’ yesqat aw put nahlakna. Nīk̇aṅw pam pep hihsaqhaqam himuy’taniqat pam put qa maqa; pas qae, qa ṅas’ew haqami wuhkukniqat pahsaq’a; nīk̇aṅw pam put pas máqaniqey aw paṅqawu pu’ aṅk put ahpiy sinototiniqamuyu. Noqw puma put himuy’yuṅwni, put aw kita, nāt pam qa ti’taq’ö. Nihqe God yan lavayhti: Yaw put ahpiy aniwhtotiqam haqam qa nāp tutskway ep hinnumyani; noqw yaw pep sinom pumuy tusoqtuwiktotani; nen súnat‐sikip sunat yahsaṅwuy aṅ pumuy okiwsahsanyani. Pu ason hihtuwat sinom pumuy tusoqtuwiki’yuṅqw nu pumuy amuṅem hinwat yúkuni, kita God; pu ason pantaqat atsva puma paṅqw nóṅak̇e’, yep nuy tumalay’yuṅwi. Noqw God put aw pasiwnaqe, poṅotkituvoyla put tuawi’taniqat pan put aw yuku; noqw ōviy Isaac tihtiwhq, Abraham nanalsikis talqat ep put poṅotku; noqw Isaac Jacob pantsana; noqw Jacob pakwt lȫq sihkay’taqamuy timuy piw pantsanhta. Noqw puma hapi itahwu’yamu. Noqw wūwuyom Joseph atsviy unaṅtuyvayaqe, Egypt aqw put huyaya; noqw God put amum yantaqe, 10 Sohsok kānanvotpiyat aṅqw put ayo tavi’ma; pu Egypt epeq moṅwit Pharoaht aw put lomamataqta, pu súanwuwnitoyna. Noqw pam put Egypt aw moṅwtavi, pu put amum ki’yuṅqamuy sohsokmuy amumii. 11 Noqw Egypt aṅ ahsupoq tsö́ṅösti, pu Chanaan aṅ’a, noqw sinom okiwhtoti; noqw itanam qa tunöstutwa. 12 Noqw yaw Egypt epeq söhövosi óyihqat Jacob navotqe, mohti itanamuy paṅsoq hōna. 13 Nit pu piw yaw Joseph haknihqey pāvamuy āawna; noqw Joseph sinomat hákimyaqey Pharaoht āawniwa. 14 Pahsat pu Joseph nay Jacob wáṅwayi, pu sohsokmuy sinomuyu, payhp sunat‐nik̇aṅw aṅqw pakwt tsivot sihk̇aytaqamuyu. 15 Noqw ōviy Jacob Egypt aqw’a; nihqe pam pepeq mōki, pam’i pu itanamu. 16 Noqw pumuy tokoyamuy Sychem aw kiwisqe, pep tuamqölöt aqw taṅatota, ura Abraham Sychem ep hakiy Emmor tímuyatuy amuṅaqw sīvat akw put tuihqat paṅsoq’a. 17 Noqw hihta awinit God Abraham aw qaöwívasiwnaqat aw hayiṅwtiqw, sinom Egypt epeq natkototaqe suhpanti. 18 Noqw pas suhk̇a moṅwi Joseph qa tuwi’taqa moṅwqenit ep wunuptu. 19 Nihqe pam hak itanamuy amumi tutuhistivaqe pumuy okiwsahsanqw, yaw timat qa yesniqat ōviy puma titipostuy ihk̇e tatamlalwaniqat pam nāwakna. 20 Pan yēsiwhq, Moses tihtiwa; nihqe yaw súhimu; nihqe payhkomuy mūmuyawhtuy aṅ nay kīyat ep aw unaṅwtaviwta. 21 Noqw pam haqami tūviwhq, Pharaoht tiat māna put wikqe, put nēṅem wuṅwna. 22 Noqw Moses Egypt epeq sinmuy hihta wuwantuwiyamuy aṅ sohsok tuwi’taqe, a’nö lay’taqat lavayi’ta, pu hintsakpit’a. 23 Noqw pam lȫp sunat yahsaṅwni’k̇aṅw, pas nāp sinomuy, Israel‐sinmuy, amumi kurs pohtaniqey unaṅwti. 24 Noqw suhk̇a qaanhintsahtsaniwhq, pam túwahqe eṅem lavayhti; nihqe eṅem nāoyhqe Egypt‐sinot nīna. 25 Suhpan as God put ahpiy put sinomuyatuy ayo óyaniqat puma māmatsyaniqat pam wūwaqe ōviy’o. Noqw puma qa māmatsya. 26 Pu qavoṅvaqw hakim nāyawhq, pam amumi pítuhqe as piw pumuy nāmi pö́hiknaniqey wūwaqe amumi paṅqawu: Soh, tāqatu, uma nātupkomu; ya uma hinoqw nāyuyuyhna? 27 Noqw sinosṅway qaanhintsahtsanqa Moses ayo naatsqöqna paṅqawk̇aṅwo: Ya hak uṅ itamumi moṅwtavi? Puyaw hak uṅ itamuy hin yukunaniqat aw uṅ tavi? 28 Ya um tāvok Egypt‐sinot nīnaqe, nuy piw nīnaniqe ōviy’o? 29 Yan pam hiṅqawhq, pahsat pu Moses Egypt aṅqw wāyaqe, Madian‐tutskwat ep qatuptu; nihqe pam pep lȫqmuy tīyotuy tímuy’va. 30 Noqw lȫp sunat yahsaṅwuy aṅ ruhpakq, pep pu’ qayēsiwhpuve tūkwit Sinat ep Tutuyqawhqat hoṅviayaat himutskit uwiwitaqat aṅqw put aw mātakti. 31 Noqw Moses put túwahqe, pep himu hintaqat aw wūwantaqe, as aw tātayniqe, ōviy aw nakwsuqw, Tutuyqawhqat tönaat put aw paṅqawu: 32 Nu hapi umunamuy aw yantaqaam God, Abraham aw yantaqaata, pu Isaac, pu Jacob aw yantaqaamu. Pahsat pu Moses tsawnaqe tururuykuqe, kurs hin aw tātayni. 33 Pahsat pu Tutuyqawhqa put aw paṅqawu: Um uhtotsiy óyani, taq um pas hihta ep wunu. 34 Pay nu pas Egypt epeq isinmuy okiwhinyuṅqat antsa yori; pu nu pumuy eykitotaqw navota. Nihqe nu pumuy put aṅqw qenivo oyaniqe ōviy hāwi. Noqw taa, nu uṅ Egypt aqw hōnani. 35 It Moses hapi ura puma qanānakwhaqe aw paṅqaqwa: Ya hak uṅ itamumi moṅwtavi? Puyaw hak uṅ itamuy hin yukunaniqat aw uṅ tavi? Ura kitota. Noqw pay God put moṅwtavi; piw pam sinomuyatuy amumi put ayata, pam hoṅviayat himutskit aṅqw put aw mātaqtiqat māyat ahpiy pumuy ayo ōoyniqat ōviy’o. 36 Pam hapi Egypt epeq hīhihta k̇ātatayhpit hihta tuawi’yuṅqat tumaltat, pumuy paṅqw ipwa, pu patuphat Pālaṅpu yan mātsiwhqat aṅqee, pu qayēsiwhpuvee, lȫp sunat yahsaṅwuy aṅ’a. 37 I’ Moses hapi ura Israel‐sinmuy amumi paṅqawu: God Umuhtutuyqawhqa umuhsinomuy amuṅaqw umuṅem lavay’ayat wunuptsinani, nuy hímunihqat pan’i; uma put aw tūqayyuṅwni. 38 I’ hapi qayesiwhpuve tsovawtaqamuy amumum hinnuma, pu tūkwit Sinat epeq put aw yuaaykuqat hoṅviayat ámuma, pu itanamuy amumuma. I’ hapi hak taytaqat lavayit itamumi mātapniqey ōviy put makiwa. 39 Noqw itanam put aw qa tuqayvastotaniqey nānawaknaqe, put nahpiy ayo tūvayaqe, unaṅwpeq ahoy Egypt aw namtökya; 40 Nihqe Aaron aw paṅqaqwa: Itamuy hihtuy amumi yanyuṅwniqamuy itamuṅem yukuhtaa; noqw puma itamupyeve hinwisni. Pay pi itamuy Egypt aṅqw nö́ṅaknaqa Moses kurs haqamii, kitota. 41 Nihqe ép puma wakashoyat yukuyaqe, wutsit aw hom’ooyyak̇ahk̇aṅw, nāp may akw hihta tumaltotaqey ep hahlayya. 42 Pahsat pu God pumuy amuṅaqw ayo namtökqe, ōvaqe hihtuy qaan’ewakw hintaqamuy amumi nāwakinwisniqat aw pumuy mātavi; pay pi ura God lavay’aymuyatuy pēniyamuy aṅ yan pey’ta: Ya pas antsa pay uma lȫp sunat yahsaṅwuy aṅ qayēsiwhpuve inumi hihtuy qö́yank̇ahk̇aṅw, hom’ooyya, uma Israel‐sinomu? 43 Qa hin’i; uma Moloch mötsápkiyat yawnumya, pu aw umuhyantaqay Remphan sōhuyata; uma hihtuy pumuy amún sosniwyaqamuy yukuhtota amumi nāwakintotaniqe ōviy’o. Noqw ōviy nu umuy Babylon yupqöymiq tsamni, yan’i. 44 Itanam pi ura qayēsiwhpuve hihta tuawi’taqat mötsápkit pasiwyuṅwa, hin pam Moses aw tutaptaqat pan’i. Nihqe ura Moses aw paṅqawu pam hin yukiwtaqat aw yórikqey pan put yúkuniqata. 45 Noqw pu amuṅk itanam Joshuat* amum hīhihtuy sinmuy tutskwayamuy kwahanayaqe, ep put kwusivaya, ura God itanamuy amupyeve pumuy haqami lālayi; noqw mötsápkihu David qatsíyat aw pahsavo pep wunu. 46 Noqw pam God aṅqw paaṅwaniwhq, as Jacob aw yantaqayat God eṅem kītaniqey unaṅwti. 47 Noqw Solomon hapi put eṅem kīta. 48 Noqw pu pas Sus’oveqnihqa kīkihut sinmuy māyamuy akw yukiltotiqat qa aṅ qatu; pi ura God lavay’ayay ahpiy paṅqawu: 49 Oveqatsi imoṅw’atsvewa, pu tūwaqatsi iwuwukpi. Ya uma inuṅem kīhut yukuyani? kita Tutuyqawhqa. Ya sen nu pep nāsuṅwnani? 50 Ya īi himu qa sohsoy imay akw yukilti? 51 Is uma hihtu qa ṅöyaltotiṅwuqamu, a’nö unaṅway’yuṅqamu, pu naqsöp’iwyuṅqamu! uma sutsep Qahováriwtaqat Hikwsit aw rohomnumya; uma umunamuy hinyuṅqw amunyuṅwa. 52 Ya umunam God lavay’aymuyatuy hihtawat qa okiwsasna? Pu ura hak Súantaqa pituniqat hakim aṅwu pay lavayhtotiqamuy puma qöqya; noqw yepehaq uma put nuhtumi mātapyaqe nīnaya. 53 Uma as ōveqatsit aṅqw hoṅvia’yatuy amuhpiy tutavot ömahtotak̇aṅw, qa aṅ hinwisa, kita.
The Stoning of Stephen
54 Noqw puma it nanaptaqe, pavan pas unaṅwso’qe, tamay ṅuritota. 55 Noqw pam Qahováriwtaqat Hikwsit akw tuyqawiwk̇aṅw ōveqatsit aqwhaqami taytaqe, God lolmat tālawṅwayat‐nik̇aṅw pu Jesus God putvaqe wunuqw tuwa; 56 Nihqe paṅqawu: Meh, nu ōveqatsit aw hötsíltiqw tuwa; noqw Sinot Tiat God putvaqe wunu. 57 Pahsat pu puma a’nö hiṅqawk̇ahk̇aṅw, naqvuy útatotat, sūsaq put aw yuhtukqe, 58 Put kīṅaqw haqami tūvayaqe, tatatupya. Noqw put ehpewi hiṅqaqwaqam hakiy puhuwuṅwiwtaqat Saul yan mātsiwhqat kukmiq yuwsiy o’ya. 59 Noqw puma Stephen tatatupyaqw, pam God aw okiw taqa’naṅwtiqe paṅqawu: Tutuyqawhqa Jesus, um okiw ihikwsiy kwusuni, kita. 60 Pu pam tamötswunuptuqe, pas tönay aṅqe’ paṅqawu: Tutuyqawhqa, um okiw it qaanhtiput pumuy qa tukopnani, kita. Yan pam lavayhtit mōki.
* 7:45 Pam Greek‐sinmuy amuhkwa Jesus.