Deuteronomy
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Moses (mu mid mapto' ya hi Joshua di nangitudo' hi negpongan nan chapter hi aat di natayan Moses).
Hay Nangitud'an da Moses eten Liblu: nan Hudyu.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: hay miyadwan uldin. Nidat hinan Hudyuy Uldin Apo Dios hinan Liblu an Exodus, ya mapidwah nan Liblu an Deuteronomy ti nun'atoy nan tatagun nangngol hinan nahhun an Uldin. Ya gapu ta magadyuh di atayan Moses at penhod Moses an ipidwan mangulgud hinan Uldin Apo Dios ay didan matagu ta adida ahan al'alliwan.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin 1250 B.C.
Hay Teman ten Liblu: hay ma'ahhapul an aton nan Hudyu ta adida mamolta.
Hay Outline ten Liblu:
Hay NAHHUN an mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (1:1—4:43)
Hay MIYADWAN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (4:44—26:19)
Hay MIYATLUN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (27:1-8)
Hay MIYAPAT an mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (27:9-10)
Hay MIYALEMAN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (27:11—28:68)
Hay MIYONOM an mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (29:1—30:20)
Hay MIYAPITUN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (31:1-6)
Hay MIYAWALUN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (31:7-8) — hi Joshua di intudtuduwana
Hay MIYAHIYAM an mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (31:10-13)
Hay MIYAPULUN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (31:23) — hi Joshua di intudtuduwana
Hay MIYAPULU TA OHAN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (31:24-29) — nan papadiy intudtuduwana
Hay MIYAPULU TA DUWAN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (31:30—32:47)
Hay MIYAPULU TA TULUN mensahen Moses an intudunah nan Hudyu ya un matoy (33:1—34:12).
1
1 Hiyatuy nitudo' an inalin Moses hinan holag Israel hidin wadandah nan Mapulun an Arabah an neheggon hinan Wangwang an Jordan hi buhu'an di algaw ya hinan appit di agwan hi un hagangon di buhu'an di algaw an wah pangngelnad Suph an numbabattanan ad Paran, ya ad Tophel, ya ad Laban, ya ad Hazeroth, ya ad Dizahab hinan pangngelna.
2 Mu hay inadagwinah un dalanon hi pange'wan hinan dudunduntug hinan babluy ad Edom ya himpulu ta ohay algaw an mete"ah nan Duntug an Horeb ta nangamung hi ad Kadesh Barnea hi un mid humaliwa.
3 Ya nan hopap di algaw hinan miyapulu ta ohay bulan hinan miyanapat an tawon hi nalpahan di nakakandad Egypt ya himmapit hi Moses hinan holag Israel ta ipa'innilanan amin nan aat di immandal Apo Dios ay dida.
4 Hay na'atan hatu ya din nalpahan di namatayandan Sihon an alin nan holag Amor an nunhituh nan babluy ad Heshbon ya din namatayandad Edrei ay Og an alid Bashan an nangipapto' hinan siudad ad Ashtaroth.
5 Ya hidin wadandah nan babluy ad Moab an neheggon hinan Wangwang an Jordan di nangete"an Moses an nangulgud hinan aat di Uldin Apo Dios an alyonay:
6 “Hay wadan tu'uh nan Duntug an Horeb ya inalin Apo Dios di, Nadnoy di nunhituwanyun ten duntug.
7 At mala"uy ayu ta umuy ayuh nan dudunduntug hinan babluy nan holag Amor, ya an amin nan abablubabluy hinan neheggon hi Mapulun an Arabah, ya an amin nan aduntuduntug ya nan nundotal, ya ad Negev, ya nan pingit di Baybay an Mediterranean, ya nan lutan di iCanaan, ya ad Lebanon ta nangamung hinan way ongol an Wangwang an Euphrates.
8 Ya idat'un amin hanan luta an hiyanay intulag'uh din a'apuyu an da Abraham, ya hi Isaac, ya hi Jacob hi boltanonyun holagda ya ta"on nan holagyu goh. At umuy ayu ta hiyay iwa'atanyuh punhituwanyu ta hakuponyu!”
Hay Namto'an Moses hi Mumpapto'
9 Ya inalin Moses hinan tataguy, “Hidin wadan tu'uh nan Duntug an Horeb ya inali' ay da'yun mid olog'un mangipapto' ay da'yuh unna' oh'ohha.
10 Ti impado'ol Apo Dios di holagyu ta ad ugwan ya hay ado'olyu ya umat hinan ado'ol di bittuan ad daya.
11 At hay maphod ya hi Apo Dios an dayawon din o'ommodyu ya pa'addo'lonay holagyun adi ma'yap, ya wagahan da'yu ti hiyah ne din intulagnah atona.
12 Mu hay ato' mah ti unna' oh'ohha, ya do'ol ayu, at adi' abalinan an mangipanuh hi un ayu munhohongngel, ya umat hinan way diklamuyu?
13 At hay mah mahapul ya pot'onyu nan nala'eng, ya nan nanomnoman, ya nan maphod di pangatnan tatagun malpun da'yun ahimpahimpangapu ta diday idata' hi haaddan mangipanuh ay da'yu.
14 At inyabulutyu ti inaliyuy, Hiyah ne maphod hi ma'at!
15 At hiyaat un'u inabulut hanan pento'yu an ap'apuyun ahimpahimpangapu an didanay nun'ala'eng an tatagu, ya maphod di pangatda, ya diday nangiyokoda' an mangipanuh an manumalyan da'yu. At nan udumna ya ipapto'day hinlibuh tatagu, ya nan udumna ya un hinggahut di ipapto'da, ya un nabongleh udum, ya un himpuluy ipapto' di udumna.
16 Ya din nangabuluta' hinan pento'yu ya innayun'un tinugun dida an inali' di, Ihamadyun donglon nan diklamun iyalin nan tatagun da'yu, ya mahapul an ihamadyuy panumalyayuh nan midiklamu ta ta"on un nan tataguh nan babluyyu unu nan bunag an ni'babluy ay da'yu.
17 Ti adi maphod hi unyu ipangngel di pamanuhyuh nan ohan tagu ti mahapul an mapapaddung di pamanuhyuh nan nawotwot unu adangyan, ya donglonyuy alyonda, ya adi ayu tuma'ot hi alyon di taguh nan pamanuhyu ti henen impanuhyun nepto' ya hi Apo Dios di nalpuwana. Mu gulat ta way na'alligat hinan midiklamu ta mid ologyun mangipanuh ya inyaliyun ha"in ta ipanuh'u.
18 Ya ina'alli' goh ay da'yu nan udumnah nan numbino'ob'on hi atonyu.”
Hay Nahnagan nan Munhi'im an Nalpud Kadesh Barnea
(Num. 13:1-25)
19 Ya inalin goh Moses di, “At inunud tu'u nan immandal Apu tu'un hi Apo Dios, at tinaynan tu'u nan Duntug an Horeb ta dinalan tu'u nan damuna ya atata'ot an owon hinan mapulun an tinnig tu'un nange'wan tu'uh nan dalan an miyuy hinan dudunduntug di babluy nan holag Amor. Ya la'tot ya dimmatong tu'ud Kadesh Barnea.
20 Ya inali' ay da'yuy, Nidatong tu'u mahkay hitun dudunduntug an babluy nan holag Amor an hiyah te idat Apu tu'un hi Apo Dios ay ditu'u!
21 Hiyah te nan lutan indat Apo Dios ta hakuponyu, at umuy ayu ta pot'onyu nan pohdonyuh ihinan ti hiyah ne intulag Apo Dios an dinayaw din o'ommodyuh idatnan da'yu! At adi ayu tuma'ot, ya adi ayu munlungdaya!
22 Mu immali ayun ha"in, ya inaliyuy, Honogon tu'uh mahhun nan udum an linala'i ta umuyda wanwanon nan luta ta innilaonday aatna ta diday mangituduh maphod hi dalan hi pange'wan tu'u ya hay babluy hi dumatngan tu'u.
23 Ya maphod henen imbagayuh aton tu'u, at pento"uy himpulu ta duwah nan linala'in nalpuh nan hinohhah nan himpangapu.
24 At impadehda ta nunti'iddah nan dudunduntug eden babluy ta nangamung unda nidatong hinan Hadog an Eshkol, ya winanwanday aatna.
25 Ya unat goh numbangngadda ya waday inyalidah ma'an an bunga ti do'ol di inah'upandah di. Ya inulgudday aat nan tinnigdan alyonday, Nan lutan idat Apo Dios ya ma"aphod an malumong!”
Hay Agguy Immunudan nan Tatagun Apo Dios
(Num. 13:26—14:25)
26 Ya inalin goh Moses di, “Mu da'yu ya agguyyu inunud nan immandal Apo Dios ti agguyyu penhod an umuy enen luta.
27 Ya un ayuat goh ahi'u'ulu' hinan nungkampuanyun alyonyuy, Adi ditu'u pohdon ay Apo Dios! Hiyanan un ditu'u enekak ad Egypt ta inyali ditu'uh tu an ipapatoy hinan holag Amor!
28 Hay aton tu'un umuy hidi? Tuma'ot tu'un umuy ti hay inulgud nan linala'in nahnag ya alyonday, Nan tataguh di ya ma'abbi'ahda, ya atata'nangda ya un ditu'u! Ya nan siudad an numbabluyanda ya ata'nang an nitu'dul ad daya nan nunlene'woh an allupna! Ya wada goh di tinnigdah nan hihigante an holag Anak!
29 Mu inali' ay da'yuy, Adi ayu wumigwig hi ta'otyun danen tatagu!
30 Ti hi Apo Dios an mangipangpangulun da'yu ya Hiyay mangubat hinan binuhul tu'u, an umat hidin tinnigyun inatnan namaliw ay ditu'ud Egypt!
31 Ya Hiya goh di inatnan ditu'uh nan mapulun ti titinnigyuy inat Apo Dios an nanalimun ay ditu'u ta nangamung un ditu'u indatong eten lugal, an umat hinan aton di ommod an lala'in mangibayagtutuh nan imbaluyna.
32 Mu ta"on unna inat hatun ditu'u ya agguyyu damdama kinulug hi Apo Dios
33 an ta"on un ditu'u impangpang'u ta inyuy ditu'uh nan maphod an pungkampuan tu'u! Ya nan mahdom ya waday ongol an mabnang an apuy an manilag hinan owon tu'u, ya nan mapatal ya wada goh di ma'ugtul an bunut hi nunlidum ay ditu'u!”
Hay Pummoltaan Apo Dios hinan Holag Israel
(Num. 14:26-45; 20:1-13)
34 Ya inalin goh Moses di, “Hi Apo Dios ya dengngolnay umamuyuanyu, at bimmungot, ya inhapatanan alyonay,
35 Immannung ahan an ta"on un oha ay daten linala'in nappuhin holag ad ugwan ya mi'id umatam hinan malumong an lutan intulag'uh idat'uh nan a'apuyu!
36 Mu hay umatam ya ammunah Caleb an imbaluy Jephunneh ti hiya ya agguy nunduwaduwah aat di pangunudanan Ha"in. At hiya ya nan holagnay pangidata' hinan luta an winanwana'.
37 Ya da'yuy dimmalat hi bimmungtan goh Apo Dios ay ha"in ti inalinay, Ta"on un he"a, Moses, ya adi'a goh umatam enen luta!
38 Mu nan bumadang ay he"a an hi Joshua an imbaluy Nun di umatam hidi, at tugunom hiya ti hiyay mangipanguluh nan holag Israel, at diday mamnoh hinan luta.
39 Ya din inaliyun inung'ungungnga an pundapapdah nan gubat ya nan imbabaluyyun mid iniladan mangimmatun hinan maphod unu nappuhi ya diday umatam enen luta, at diday pangidata' ti diday mamnoh enen luta.
40 Mu da'yun tatagu ya mumbangngad ayuh nan mapulun ta unudonyu nan dalan an miyuy hinan Mumbolah an Baybay!
41 Mu hay nambalyu ya inaliyun ha"in di, Numbahol amin Apo Dios, at muntutuyu ami! At ad ugwan ya abulutonmin umuy mi'gubat ta ma'at din immandal Apo Dios! At an amin ayu ya indadaanyun amin din mahapulyun immuy ni'gubat, ya ente"ayun nunti'id hinan dudunduntug.
42 Mu inalin Apo Dios ay ha"in di, Padanam dida ta adida munti'id an umuy mi'gubat ti adia' mitnud ay dida, at abakon nan pi'buhulda dida.
43 Ya imbaag'un amin ay da'yu nan inalin Apo Dios, mu agguyyu ahan dengngol an namamah nan agguyyu nangunudan ay Apo Dios, ti nonong ya impadehyun nunti'id hinan dudunduntug enen babluy.
44 At numpangabuhu'da nan holag Amor an nunhituh nan dudunduntug, ya ginubat da'yu, ya umatdah iyu'an an numpudug da'yu, ya numpatoy da'yun mete"ad Seir ta nangamung ad Hormah.
45 Ya unat goh immanamut ayuh nalpahan nen na'at ya kimmila ayun numpabadang ay Apo Dios, mu agguyna inabulut nan inaliyu.
46 At hiyaat un ayu nabayag an nihihinnad Kadesh.”