I Kings
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: mid nanginnilah ngadana, mu mid mapto' ya hiyay ohan Hudyun nipiyuy ad Babylon ta himbut hidi.
Hay Nangitud'anan ten Liblu: nan Hudyu.
Hay Aat ten Liblu: nan Liblu an I Kings ya nan Liblu an II Kings ya na'ohhan libluh din penghana, ya hi Jerome an ohan lala'in nangibalin hi Hapit Apo Dios hinan hapit di iRome di nangilahhin ta nagodwa.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: nan a'ali.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin numbattanan di 597 B.C. hi engganah din 538 B.C.
Hay Teman ten Liblu: hay inat nan a'alid Israel ya nan a'alid Judah an nangunud (unu agguy nangunud) ay Apo Dios.
Hay Outline ten Liblu:
Hay aat nan alin numpapto' hinan NALAMMUNG AN PUMPAPTOꞋAN (1:1—11:43) — hiya hi Alin hi Solomon
Hay aat nan a'alin numpumpapto' hinan NAGODWAAN DI PUMPAPTOꞋANDA (12:1—22:53)
Hay a'alin nun'alid Judah hi appit hi agwan hi un hagangon di buhu'an di algaw (12:1—22:50)
Nan Alin hi Rehoboam (12:1-24; 14:21-31)
Nan Alin hi Abijah (15:1-8)
Nan Alin hi Asa (15:9-24)
Nan Alin hi Jehoshaphat (22:1-50)
Hay a'alin nun'alid Israel hi appit hi iggid hi un hagangon di buhu'an di algaw (12:25—22:53)
Nan Alin hi Jeroboam I (12:25—14:20)
Nan Alin hi Nadab (15:25-32)
Nan Alin hi Baasha (15:33—16:7)
Nan Alin hi Elah (16:8-14)
Nan Alin hi Zimri (16:15-20)
Nan Alin hi Omri (16:21-28)
Nan Alin hi Ahab (16:29—22:40)
Nan Alin hi Ahaziah (22:51-53).
1
Hay Nala'ayan David
1 Hi David an ali ya na'alla'ay, at ta"on un munggogottap di ipiyulohdan hiya ya adi damdama umatung di odolna.
2 At inalin han baalnan hiyay, “Mahapul an iyanapan da'ah mangilog hi balahang ta hiyay manalimun an mangipapto' ay he"a, ali, ya ta me'yelo' ya hina'lub da'a, at olom ya umatunga'.”
3 At immuyda lene'od an amin nan babluy nan holag Israel ta anaponda ah ma"aphod hi mangilog an balahang, ya waday inah'upandad Shunam an hay ngadana ya hi Abishag, at inyuydah nan ali.
4 Henen balahang ya ma"aphod di tigawna, at hiyay manalimun an mangipapto' hinan ali. Mu nan Alin hi David ya agguyna denendeneh hi nangelo'anan hiya.
Hay Numplanuan Adonijah an Mun'ali
5 Hi Adonijah an inyimbaluy David ay Haggith ya numpahiya an penhodnan hiyay mun'ali, ya indadaana din kalesan punluganan di mi'gubat, ya kabayu, ya nan nabonglen linala'ih guwalyana ta diday mangipangpangulun hiya ta ipa'inniladay umaliana.
6 (Ya hi amana ya mi'id ah ni'haphapitanah nanugunanan hiya. Ya ma'ingit an lala'i, ya hiyay otob ay Absalom.)
7 At ni'hapit ay Joab an imbaluy Zeruiah, ya ni'hapit goh ay Abiathar an Nabagtun Padi, ya inabulutdan badanganda hiya.
8 Mu hi Zadok an padi, ya hi Benaiah an hina' Jehoiada, ya hi Nathan an propeta, ya hi Shimei, ya hi Rei, ya din nun'atulid an guwalyan David ya adida pohdon an unudon hi Adonijah.
9 Ya hi Adonijah ya immuy an nun'onong hidih nan alyondan Batun Zoheleth an ene'nongnay kalnilu, ya baka, ya uyaw hi manilhig an baka an neheggon ad En Rogel. Ya impa'ayagnan amin din udumnan a'aginan linala'in imbabaluy nan Alin hi David ya din u'upihyal nan holag Judah,
10 mu agguyna ni'pa'ayag hi Nathan an propeta, ya hi Benaiah, ya nan guwalyan di ali, unu hi aginan hi Solomon.
11 Ya inalin Nathan ay Bathsheba an hi inan Solomon di, “Undan agguymu dengngol an hi Adonijah an inyimbaluy David ay Haggith di hiyay numbalin hi ali? Ya agguy inilan nan Alin hi David henen na'at!
12 At pohdom ay an mabaliwan ta adi'a mapatoy ya adi goh mapatoy han imbaluymun hi Solomon ya umat hituy itugun'un he"a:
13 Punnaudom an umuy hinan Alin hi David, ya inalim ay hiyay, Apu Ali, unmu dan agguy inhapatan ha"in an inalim an han imbaluy'un hi Solomon di mihukat ay he"ah mumpapto' an mun'ali ta hiyay umbun hinan umbunan di ali? Anaad ta hi Adonijah di numbalin hi ali?”
14 Ya intuluy Nathan an inalinay, “Henen gunmu pi'hapitan hinan Alin hi David ya hinumgopa' ta degpa' nan hapitom.”
15 At immuy hi Bathsheba, ya himmigup hinan kuwaltun olo'an nan ali. (Nan ali ya na'alla'ay, ya wah dih Abishag an iShunem an gun muntamun mangipapto' ay hiya.)
16 Ya inlu'bub Bathsheba an nunhippih nan hinagang nan ali ta ipattignay pange'gonanan hiya, ya inalin nan Alin hi David di, “Hay ngadan di mahapulmu?”
17 Ya tembal Bathsheba, ya inalinay, “Apu, inhapatam ay ha"in hi ngadan nan Ap'apun Diosmu an hi Solomon an imbaluy'uy mihukat ay he"a ta hiyay alih umbun hinan umbunan di ali!
18 Mu ad ugwan ya hi Adonijah di ali an ta"on unmu agguy inila hanan na'at!
19 Ya hi Adonijah ya do'ol di ene'nongnah baka, ya kalnilu, ya nan nipataban uyaw an baka! Ya inayagana nan udumnan imbabaluymu, ya inayagana goh da Abiathar an Nabagtun Padi, ya hi Joab an ap'apun nan tindalum, mu agguyna ni'yayag hi Solomon an imbaluymu!
20 Apu Ali, tun holag Israel ya ten hohoddonday pangibaagam ay didah ngadan nan umbun hinan umbunan di alih mihukat ay he"ah mun'ali!
21 Ya gulat ta adim ipa'innilah ad ugwan at mid mapto' ya udum di algaw hi un'a malpah an matoy at ha"in ya nan imbaluymun hi Solomon ya ibilang da'mih buhul nan mun'ali!”
22 Ya heden gunna pi'haphapitan hinan ali ya nidatong hinan palasyuh Nathan.
23 Ya inalidah nan Alin hi David di, “Tayah Nathan an propeta.”
At impa'ayagna, ya immuy hi Nathan hinan ali, ya nunhippih hinagangna.
24 Ya inalin Nathan di, “Apu Ali, unmu dan inalih un hi Adonijah di mihukat ay he"an mun'ali ta hiyay umbun hinan umbunan di ali?
25 Ya manu ay ibaga' ti ad ugwan an algaw ya immuy ta ene'nongnay do'ol hi baka, ya kalnilu, ya nan nipataban bakan uyaw, ya inayaganan amin nan imbabaluymun linala'i, ya nan mumpumpapto' hi tindalu, ya hi Abiathar an Nabagtun Padi. Ya den ihnan gunda mangmangan ya mangin'inum hinan hinagangnan alyonday, Mid al'ali ta mataguh Adonijah an ali!
26 Mu ha"in an baalmu, ya hi Zadok an padi, ya hi Benaiah an inyimbaluy Jehoiada, ya han imbaluymun hi Solomon ya agguy da'mi impa'ayag.
27 Unmu dan inyabulut, Apu Ali, an ma'at an amin hana ya agguymu pay impa'innilah nan u'upihyal di ngadan nan umbun hinan umbunan di alih mihukat ay he"ah mun'ali?”
Hi Solomon di Mun'ali
(I Chron. 29:21-25)
28 Ya tembal David ya inalinay, “Ayaganyuh Bathsheba ta umalih tun ha"in.” At immuy hi Bathsheba, ya timma'dog hinan hinagang di ali.
29 Ya inalin han alin hiyay, “Ihapata' ay Apo Dios an adi matmattoy an Hiyay gun namaliw ay ha"in hidin nidugah an gun'u nipaligligatan hinan binuhul'u
30 an ad ugwan an algaw ya pa'annungo' di inhapata' ay Apu tu'un Dios tu'un holag Israel an inali' di, Hi Solomon an imbaluymuy mihukat ay ha"in hi mumpapto' ta hiyay umbun hinan umbunan di ali!”
31 Ya inlu'bub Bathsheba an nunhippih nan hinagang nan ali ta ipattignay pange'gonana, ya inalinay, “Maphod ni' hi un minaynayun di pi'taguan nan Alin hi David hi enggana!”
32 Ya inalin han Alin hi David di, “Ayaganyu ta umalih tun ha"in da Zadok an Nabagtun Padi, ya hi Nathan an propeta, ya hi Benaiah an hina' Jehoiada.” At immuydah nan wadan di ali.
33 Ya inalin nan alin diday, “Itnudyu nan baal'u, ya nuntakayonyu han imbaluy'un hi Solomon hinan bagi' an mul, ya initnudyun ibbaan ta umuy ayud Gihon.
34 Ya inaliyun da Zadok an padi ya hi Nathan an propeta ta hidiy pangidawatanyun hiya ta hiyay alin nan holag Israel, ya impagangohyu nan talampet, ya enlotyun mangalih, Mataguh Solomon an ali!
35 Ya initnudyu hiyan ibangngad ta umbun hinan umbunan di ali ta hiyay mihukat ay ha"in ti hiya tuwaliy pinili' hi mangipapto' hinan holag Israel ya nan i'ibbadan holag Judah!”
36 Ya tembal Benaiah an hina' Jehoiada nan inalin han ali, ya inalinay, “Ma'at ni' an amin hana, ya maphod ni' un abuluton Apo Dios an Ap'apu!
37 Ya umat ni' hi ninidduman Apo Dios ay he"a, Apu Ali David, di ma'at hi idduman Apo Dios ay Solomon ta iyal'allanay pumhodan di atonan mumpapto' ya un din inatmu!”
38 At da Zadok an padi, ya hi Nathan an propeta, ya hi Benaiah an hina' Jehoiada, ya nan duwan himpampun an mun'adug hinan ali an nan Himpampun an Kereth ya nan Himpampun an Peleth ya nuntakayondah Solomon hidin mul an bagin David, ya initnudda ta immuydad Gihon.
39 Ya unat goh nidatongdah di ya innal Zadok an padi din ha'gud an nittuwan di lanan innalnah nan me'gonan an Tuldan Abung ta hiniitanah Solomon, ya indawatnan Apo Dios. Ya unat goh nalpah ya impagangohda din talampet, ya an amin din tatagu ya inaliday, “Melwang hi Solomon ta du'du"oy di pi'taguanan mun'ali!”
40 Ya an amin din tatagu ya nitnuddan ni'bangngad ay Solomon, ya gunda manungngali, ya nidugah di amlongdan bumanugaw an paddungnay mundimalmog tun lutah atondan humelhel.
41 Ya wan na'uy an malpah an mangandah din behta ya hi Adonijah ya an amin din tatagunan niddum ay hiya ya waday dengngolda an humelhel hi tatagu. Ya unat goh dengngol Joab nan gangoh di talampet ya inalinay, “Hay dimmalat nin ta do'ol di humelhel hinan babluy?”
42 Ya otog di punhaphapitana ya nidatong hi Jonathan an hina' Abiathar an Nabagtun Padi. Ya inalin Adonijah di, “Humgop'a! He"a ya nahamad di aatmun tagu, at olom ya maphod di ulgud hi inyalim!”
43 Ya tembal Jonathan nan inalin Adonijah, ya inalinay, “Adi ahan maphod nan ulgud an inyali'! Hay aatna ya hi Apu Alin hi David ya hi Solomon di pento'nah ali!
44 At nan ali ya impitnudna hiyan da Zadok an padi, ya hi Nathan an propeta, ya hi Benaiah an hina' Jehoiada, ya nan duwan himpampun an mun'adug hinan ali an nan Himpampun an Kereth ya Himpampun an Peleth ta nuntakayondah nan mul an din bagin nan ali!
45 Ya da Zadok ya hi Nathan ya initnudda ta inyuydad Gihon, ya indawatdan Apo Dios, ya heden numbangngadandah nan babluy ya ente"adan humelhel an mun'am'amlong, at hiyaat unda do'ol di ahigagangoh hinan babluy! At hiya hanay dengngolyu!
46 At hi Solomon ya inumbun hinan umbunan di ali!
47 Ya hay oha goh ya an amin din u'upihyal David hinan babluy ya immuydan Apu tu'un nan Alin hi David ta apngaonda hiyan inaliday, Maphod un nan Diosmu ya pumbalinonah Solomon hi nidugdugah di abalinana ya un din inatmu, ya nahamhamad di atonan mumpapto' ya un din inatmu! At nan Alin hi David ya nunlu'bub hinan kaman olo'ana ta nundayaw.
48 Ya inalin goh David an aliy, Madayaw hi Apo Dios an Dios tu'un holag Israel an Hiyay namto' hinan ohan holag'u ta hiyay mihukat ay ha"in hi umbun hinan umbunan di alid ugwan an algaw, at ten hinamad'un tinnig!”
49 At an amin din niddum ay Adonijah ya womogwogdah ta'otda, at nun'akakdan wadiyonan immuy hi ayana.
50 Ya hi Adonijah ya ita'otnah Solomon, at immuy hinan Tuldan Abung, ya ene'eddonah nan ha'gud di pun'onngan.
51 Ya waday nangibaag ay Alin hi Solomon an inaliday, “Hi Adonijah ya tuma'ot ay he"a, at ihnan ene'eddonah nan ha'gud di pun'onngan, ya inalinay, Hay mahapul ya mahhun an ihapatan nan Alin hi Solomon ay ha"in an adia' ipapatoy an baalna!”
52 Ya inalin han Alin hi Solomon di, “Gulat ta hiya ya ipattignay anahamad di aatnan tagu ya umannung an mi'id ma'at ay hiya, ya ta"on ah ohah buu'na ya mi'id ah magahnian hi magah hitun luta. Mu gulat ta waday ma'ah'upan hi nappuhih atona ya mapatoy.”
53 At nunhonag nan Alin hi Solomon ta umuyda awiton hiyah nan way pun'onngan ta imbangngaddah Adonijah hinan wadan di ali, at nunhippi ta ipattignay pange'gonanah nan Alin hi Solomon, ta nalpah ya inalin Solomon ay hiyay, “Umanamut'ah abungmu.”