2
Yẹ́sụ̃ ídrí ágó pá be ꞌbẽléꞌbéle ni
(Mãtáyo 9:1-8; Lúkã 5:17-26)
Ụ́ꞌdụ́ mãdã ã vú drị̃gé, Yẹ́sụ̃ ní kpá gõzú fizú Kãpãrãnãụ́mã gá ꞌdãá dị̃ị́. ꞌBá rĩ pi yịkí kínĩ, Yẹ́sụ̃ ícá ĩgõó ꞌbẹ̃tị́ gí. ꞌBá rĩ pi ní ĩ úmúzú kárákará, sẽ vũrã rĩ ca ku. ꞌBá rĩ pi gakí jó rĩ agá ꞌdãá tré, cĩmgbá cazú kẹ̃ẹ́tịlé gá ãmvé ꞌdãá, Yẹ́sụ̃ ri ụ́ꞌdụ́kọ́ múké rĩ ũlũú kộpi ní. Ãgõ ụrụkọꞌbée sụ íꞌdụ́kí ágó ãzi ọ̃gọ̃rọ̃vụ̃ rú ni íjị́ Yẹ́sụ̃ vú nõó. ꞌBá rĩ pi ní adrií bị́trị́ká rĩ sĩ, kộpi ndãkí ũꞌdũ tí, kộpi ní tụzú jó drị̃gé ꞌdãá,* kộpi ní jó rĩ ẽ drị̃ ĩŋãnyãzú, kộpi ní ágó pá be ꞌbẽléꞌbéle rĩ ísúzú ímụ́zú ĩrivé pọ́rọ̃sị̃ ĩri ní laá drị̃ ni gé rĩ be vũgá Yẹ́sụ̃ ẹndrẹtị gé nõó. Yẹ́sụ̃ kã nị̃ị́ ámá ꞌyoó kínĩ, ãgõ ꞌdĩꞌbée ẹ̃ꞌyị̃kí ꞌi gí, ĩri ní ꞌyozú ágó ọ̃gọ̃rọ̃vụ̃ rú rĩ ní kĩnĩ, “Mvá ágó ꞌdĩri, á trũ mi mívé ũnjĩkãnyã agásĩ gí.”
ꞌBá riꞌbá tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ímbáꞌbá rĩ pi úríkí kuú ꞌdãá, kộpi rikí ụ̃sụ̃ụ́ ẹ́sị́sị́lé sĩ kínĩ, “Ngá ágó ꞌdĩri ní rizú átázú ꞌdíni rĩ ãꞌdi? Ágó ꞌdĩri ị̃njị̃ Múngú ri ku! ꞌBá ãzi ãluŋáni ãngũ trũúpi ũnjĩkãnyã agásĩ ni ꞌdãáyo, ꞌyéŋá Múngú ꞌi ọ́ꞌdụ́kụ́lẹgúsĩ.”
Koro Yẹ́sụ̃ nị̃ tã kộpi ní rií ụ̃sụ̃ụ́ ĩ ẹ́sị́ agá ꞌdãlé rĩ ámá bá. Kúru ĩri ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Ngá ĩmi ní rizú tã ụ̃sụ̃zú ꞌdíni rĩ ãꞌdi? Mâ ꞌyo rí tã rĩ íngóni? Mâ ꞌyo rí ágó pá be ꞌbẽléꞌbéle nõri ní, ‘Trũkí mi mívé ũnjĩkãnyã agásĩ gí ꞌdíni,’ dõku mâ ꞌyo, ‘ꞌÍ nga ụrụ, ꞌí ꞌdụ mívé pọ́rọ̃sị̃, ꞌí ꞌde mụụ́’ ꞌdíni? 10 ꞌBo á lẽ lũú ĩmi ní ꞌyozú kínĩ, ma ꞌBá Mvá ꞌi, ma ũkpõ be ũnjĩkãnyã trũzú vũ drị̃gé nõgó” Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ágó pá be ꞌbẽléꞌbéle rĩ ní kĩnĩ, 11 “Á ꞌyo mí ní, ꞌí nga ụrụ, ꞌí ꞌdụ mívé pọ́rọ̃sị̃, ꞌí mvi ꞌbẹ̃tị́.” 12 Ágó rĩ ní ngazú ụrụ, ĩri ní ívé pọ́rọ̃sị̃ ꞌdụzú, ĩri ní ꞌdezú mụzú, ꞌbá rĩ pi rikí ĩri ndreé mụzú. Tã ꞌdĩri sẽ ꞌbá rĩ pi ní ãyãngárá, ãzini sẽ kộpi rikí Múngú ri íngú kínĩ, “ꞌBá ndrekí tã ãzi ụ̃kụ ni ꞌdĩri tị́nị kuyé.”
Yẹ́sụ̃ zị Lẹ́vị̃ ri
(Mãtáyo 9:9-13; Lúkã 5:27-32)
13 Yẹ́sụ̃ gõ ꞌi ẹndịị́ mụụ́ yị̃ị́ bãlãlã Gãlĩláyã tị gé ꞌdãá dị̃ị́. ꞌBá rĩ pi ní ĩ úmúzú kárákará Yẹ́sụ̃ ã gãrã gá, ĩri ní íꞌdózú kộpi ímbázú. 14 Yẹ́sụ̃ kã rií ẹ́cị́ yị̃ị́ bãlãlã rĩ ã gãrã gá sĩ, ĩri ní Lẹ́vị̃ Ãlãfáyõ mvọ́pị riípi mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụụ́pi rĩ ndrezú, ãkũdẽ úrí kuú ívé jó rizú mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụzú rĩ agá ꞌdãá. Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ĩri ní kĩnĩ, “Mí ímụ́ mâ pámvú ũbĩí.” Koro Lẹ́vị̃ ní ngazú ꞌdezú mụzú ĩri vúgá sĩ.
15 Lẹ́vị̃ zị Yẹ́sụ̃ pi ĩrivé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi be mụụ́ ínyá nyaá ívé ãngá. ꞌBá kárákará mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụꞌbá rĩ pi, ꞌbá riꞌbá ũnjĩkãnyã ꞌoꞌbá rĩ pi be, kộpi ínyá rĩ ã nyangárá gá ꞌdãá ĩndĩ. 16 ꞌBá tãị́mbị́ ímbáꞌbá adriꞌbá Fãrụ́sị̃§ rĩ pi kâ ndreé Yẹ́sụ̃ pi ri ínyá nya ꞌbá ũnjĩkãnyã ꞌoꞌbá rĩ pi be, ãzini ꞌbá mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụꞌbá rĩ pi be trụ́, kộpi ní ꞌbá Yẹ́sụ̃ ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi zịzú kínĩ, “Ngá ĩmi ní rizú ínyá nyazú ꞌbá mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụꞌbá rĩ pi be, ãzini ꞌbá riꞌbá ũnjĩkãnyã ꞌoꞌbá rĩ pi be trụ́ rĩ ãꞌdi?”
17 Yẹ́sụ̃ kã tã ꞌdĩri yịị́, ĩri ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “ꞌBá drã ãkó rĩ ndã ꞌbá ũjó sẽépi ni ku, ꞌbá drã be rĩ, ĩri ꞌbá ũjó sẽépi ni ndã nĩ. Má ímụ́ ꞌbá tã be pịrị rĩ pi zịị́ kuyé, má ímụ́ ꞌbá ũnjĩkãnyã ꞌoꞌbá rĩ pi zịị́ ẹ́sị́ újá.”
ꞌBá rĩ pi zịkí Yẹ́sụ̃ ri ãnyãngã aꞌbingárá vé tã sĩ
(Mãtáyo 9:14-17; Lúkã 5:33-39)
18 ꞌBá Yũwánĩ ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi Fãrụ́sị̃ rĩ pi be, kộpi ri ĩ aꞌbi* ãnyãngã ã nyangárá sĩ aꞌbiaꞌbi. ꞌBá ụrụkọ ímụ́kí Yẹ́sụ̃ ri zịị́ kínĩ, “ꞌBá Yũwánĩ ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi Fãrụ́sị̃ rĩ pi be, kộpi ri ĩ aꞌbi ãnyãngã nyangárá sĩ aꞌbiaꞌbi, ꞌbo mívé ꞌbá mî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi aꞌbikí ĩ ku ãsĩ?”
19 Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “ꞌBá rĩ pi mụkí dõ ũkú jengárá gá, ọ̃mụ́rụ́gọ́ rĩ vé kẹ̃rẹ́gú dõ ãjẽ rĩ gé ꞌdãlé anigé, ĩrivé ũndĩ mụꞌbá vú ni gé sĩ rĩ pi ícókí ĩ aꞌbií ngá nyangárá sĩ ku.” 20 ꞌBo sâ ãzi ri ímụ́ ꞌdĩíꞌdĩ, kádõ ímụ́ ọ̃mụ́rụ́gọ́ rĩ vé kẹ̃rẹ́gú ꞌdụụ́ kộpi ãsámvú gé sĩ, kúru ụ́ꞌdụ́ ꞌdãri gé, kộpi ímụ́ ĩ aꞌbi ngá nyangárá sĩ.
21 “ꞌBá ãzi ícó bõngó úꞌdí ĩsĩí bõngó dẽépi kú ị́rị́kọ́ rú ni vé úlẽ ící ọ̃zụ̃ụ́ ãní ku, ãꞌdiãtãsĩyã bõngó ꞌi nyaápi kú ị́rị́kọ́ rú gí rĩ, ícíkí dõ úlẽ ni ọ̃zụ̃ụ́ bõngó úꞌdí sĩ, ĩri gõ ãsĩ mụzú drị̃gélé. 22 ꞌBá ãzi ícó vị́nyọ̃ ĩ ní zoó úꞌdí rú rĩ tõó lãꞌbú ĩ ní ící jũrú rú ụ̃kụ ni agá ku. ꞌBá rĩ tõ dõ vị́nyọ̃ rĩ lãꞌbú ĩ ní ící jũrú rú ụ̃kụ ni agá, vị́nyọ̃ rĩ íngá kọ̃fụ́tọ̃ be, ĩri sẽ jũrú rĩ ãfĩ rá, vị́nyọ̃ rĩ dã vũgá. Lẽ ã tõkí vị́nyọ̃ rĩ jũrú úꞌdí ni agá.”
Fãrụ́sị̃ rĩ pi zịkí Yẹ́sụ̃ ri Sãbátã vé tã sĩ
(Mãtáyo 12:1-8; Lúkã 6:1-5)
23 Ụ́ꞌdụ́ ãlu Yẹ́sụ̃ pi rikí ẹlịị́ mụzú ívé ꞌbá ꞌî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi be ọ́mvụ́ ãnyá vé ni agásĩ ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ gé. Ĩrivé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ã ụrụkọꞌbée ní rizú ãnyá rĩ pi ẽ drị̃ ucezú anyizú cizú. 24 Fãrụ́sị̃ rĩ pi ní Yẹ́sụ̃ ri zịzú kínĩ, “ꞌBávé tãị́mbị́ kĩnĩ, ã ngakí ẹ̃zị́ ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ gé ku pírí, ngá ꞌbá mî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ní tãị́mbị́ rĩ ŋõzú, ãnyá ẽ drị̃ ucezú ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ gé rĩ ãꞌdi?”
25 Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Ĩmi lãkí tã ꞌbãgú Dãwụ́dị̃§ ní ꞌoó ívé ꞌbá rĩ pi be lókí ẹ̃bị́rị́ ní kộpi fụzú rĩ gé rĩ kuyé? 26 Lókí átálágú ãmbúgú* Ãbĩyãtárĩ vé rĩ gé, Dãwụ́dị̃ nga fií Jó Múngú vé rĩ agá ꞌdãá, ꞌdụ pánga ĩ ní ꞌbãá Múngú ẹndrẹtị gé, ĩ ní nyaá bãdãrú ku, ꞌyéŋá atala rĩ pi ní rií nyaá nĩ rĩ nyaá, sẽ kpá ụrụkọ ni nyaá ívé ꞌbá ꞌî pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ní.”
27 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú Fãrụ́sị̃ rĩ pi ní kĩnĩ, “Múngú údé ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ ꞌbá rĩ pi ã uvukí rí ãní, ꞌbã ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ tã ẹ̃njị̃ẹ̃njị̃ rú ꞌbá rĩ pi drị̃gé kuyé. 28 Ma ꞌBá Mvá ꞌi, ma Úpí ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ drị̃gé ãmbúgú nĩ.”
* 2:4 Tụzú jó drị̃gé ꞌdãá: Yãhụ́dị̃ rĩ pi jó sị drị̃ be kpãkpã, ꞌbá ri ícó tụ mụ úrí drị̃ ni gé rá. 2:10 ꞌBá Mvá: Yẹ́sụ̃ zị ꞌi ꞌBá Mvá lũzú kínĩ, ꞌi Kúrísítõ ꞌi, ꞌi mãlũngã rĩ rụ mụzú nyonyo. ꞌÍ lã Dãnyélẽ 7:13-14. 2:15 ꞌBá mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụꞌbá rĩ pi: ꞌBá mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụꞌbá rĩ pi, kộpi Yãhụ́dị̃ riꞌbá mũfẽngã umbe jezú rĩ uꞌdụꞌbá ꞌbãgú ãmbúgú Rómã vé rĩ ní rĩ. Kộpi ri mũfẽngã rĩ uꞌdụ ãmbúgú ꞌbãgú rĩ ní ꞌyoó kộpi ã uꞌdụkí rĩ ndẽ. § 2:16 Fãrụ́sị̃: Fãrụ́sị̃ rĩ pi ngúlúmũ Yãhụ́dị̃ rĩ pi vé tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ rụꞌbá tị́tị́ rĩ pi. Kộpi ꞌdụkí índrí rĩ pi vé tã, ãzini mãlãyíkã rĩ pi vé tã ꞌbãá tã ãmbúgú rú, kộpi ẹ̃ꞌyị̃kí rá ꞌyozú kínĩ, ꞌbá ũdrãꞌbá gí rĩ pi gõ íngá ídri rú rá. ꞌÍ lã Ẹ̃zị́ 23:8. * 2:18 Aꞌbi: Sâ ãzi sĩ Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri ĩ aꞌbi, nyakí ínyá ku, kộpi ri ẹ́sị́ ꞌbã rizú Múngú ri zịzú. 2:21 Bõngó úꞌdí: Ũjĩkí dõ bõngó ụ̃kụ ĩ ní bõngó úꞌdí ící rụ́ꞌbá ni gé ꞌdĩri gí, bõngó úꞌdí ĩ ní ící rụ́ꞌbá ni gé ꞌdĩri gõ ícá mãdãŋá, ĩri ãsĩ bõngó ụ̃kụ rĩ ã rụ́ꞌbá gá sĩ rá. 2:22 Jũrú úꞌdí: Yẹ́sụ̃ vé ímbángárá ꞌdĩri adri sụ̃ vị́nyọ̃ ĩ ní dãá jũrú úꞌdí agá rĩ tị́nị. § 2:25 Dãwụ́dị̃: Múngú ĩpẽ Dãwụ́dị̃ ri adrií ꞌbãgú Ĩsẽrélẽ rĩ pi vé ni, ẹzị kĩnĩ, ꞌbãgú úꞌdí ri ímụ́ ĩfũ ĩrivé úyú agá, ĩri mãlũngã rĩ rụ mụzú ꞌdániꞌdáni, ꞌbãgú rĩ Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ꞌi. ꞌÍ lã Sãwụ́mã 132:11-12; Ẹ̃zị́ 2:30. Tịkí Dãwụ́dị̃ ri ị́sụ́ ãkũdẽ ílí rĩ ca élĩfũ ãlu (1,000) gí, ílí ꞌdãri gé, ị́sụ́ tịkí drĩ Yẹ́sụ̃ Kúrísítõ ri kuyé. ꞌÍ lã 1 Sãmũélẽ 16-30; 2 Sãmũélẽ 1-24; 1 ꞌBãgú 1-2. * 2:26 Átálágú ãmbúgú rĩ: Átálágú ãmbúgú rĩ ndẽ atala rĩ pi céré, ãꞌdiãtãsĩyã ĩri ꞌyéŋá fi Jó Múngú vé rĩ agá Vũrã Uleteretere rĩ agá ꞌdãá nĩ, ĩri fi vú ãlu ílí ãlu agá. Ĩri ãrí rọ̃bọ̃ŋọ̃ vé rĩ jị ũnjĩkãnyã ũjĩzú. ꞌÍ lã Lẹ̃vị̃tị́kã 16; Ẽbérẽ 9. 2:26 Jó Múngú vé rĩ: Jó Múngú vé rĩ ꞌyéŋá ãlukúta Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá. Atala rĩ pi ꞌyéŋá ri rọ̃bọ̃ŋọ̃ zã Jó rĩ agá ꞌdãá nĩ, sụ̃ tãị́mbị́ Mósẽ vé rĩ ní ꞌyoó rĩ tị́nị. Múngú ri dị̃ Vũrã Uleteretere rĩ gé, Jó Múngú vé rĩ agá ꞌdãá. 2:28 Úpí ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ: Yãhụ́dị̃ rĩ pi ri ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ ígá kínĩ, Múngú gbi ngá ꞌbụ̃ gé rĩ pi vũ drị̃gé rĩ pi be céré ꞌdụ caá ụ́ꞌdụ́ ázíyá, kúru ĩri ní uvuzú ụ́ꞌdụ́ Sãbátã vé rĩ gé. Múngú ri ꞌyéŋá Úpí Sãbátã vé ni, kúru Yẹ́sụ̃ kĩnĩ, ꞌi Úpí Sãbátã vé ni, kĩnĩ ꞌi Múngú ꞌi. ꞌÍ lã Wụ̃ngárá 20:8-11.