☰ Yohana 1
Mbuli Inogile ya Yesu Kilisito yandikigwe na
Yohana
Ulongozi
Mbuli Inogile yandikigwe na Yohana ya mumkumbo wa vitabu vine va lagano da sambi, vitabu avo volagusa vija Yesu viyakalile hano mwiisi. Kila kitabu acho chokemigwa, “Injili,” fambulo jake Mbuli Inogile. Vitabu avo vandikigwa na Matayo na Maluko na Luka na Yohana kipindi Yesu viyafile na kuzilibuka. Mbuli Inogile yandikigwe na Yohana yogesigwa kamba yandikigwa na mtumigwa Yohana behi ya mwaka wa 90 toka kuvumbuka kwa Kilisito. Hamoja kitabu chenyego hakilonga kamba Yohana ayo mwandikaji, lakini wandikaji wa kitabu kino uigala na baluwa ya 1 Yohana na 2 Yohana na 3 Yohana. Wandikaji wa umwaka wogesa kamba Yohana kakala yokala kudibuga da Efeso kipindi acho, avo yogesigwa kamba ikitabu chandikiligwa kuko Efeso.
Yohana kolonga kinaganaga ikilamuso cha kwandika ikitabu kino, kuwataza wanhu watogole kamba Yesu ayo Kilisito Mwana wa Mulungu yeli mgima na kwa kutogola ako tupate ugima kubitila twaga jake (Sula ya 20:31). Kitabu kino wandikiligwa wanhu wose, Wayahudi kwa wanhu haweli Wayahudi. Mbuli Inogile yandikigwe na Yohana haiigalile ng'hani na ivitabu viyagwe vidatu va Mbuli Inogile. Heyo kandika ng'hani mbuli za unzonza ziyatendile Yesu na handike ng'hani mbuli za simo. Mbuli ng'hulu ziyagwe kamba kubatizigwa kwa Yesu na kugezigwa ako kuluwala vivija hazandikigwe mkitabu kino cha Mbuli Inogile.
Mbuli zili mkitabu
Yohana kosonga Imbuli Inogile (Sula ya 1:1-18).
Abaho kandika mbuli za nyingi unzonza ziyatendile (Sula ya 1:19-12:50).
Abaho kasimulila mbuli nyingi za Yesu viyakalile hano mwiisi, mbuli zilawilile yang'hali hanakufa na viyafile na viyazilibuke (Sula ya 13:1-20:31).
Yohana komambukizila Mbuli Inogile mna isula ya 21 kosimulila mbuli ya kipindi kimoja Yesu viyawalawilile wanhu viyazilibuke kwa wafile abaho kolonga kilamuso chake cha kwandika ikitabu.
1
Mbuli igala ugima
1 Baho kunaichanduso vinhu vose ving'hali havinaumbigwa kukala imoja yakemigwe Mbuli. Ayo kakala na Mulungu na ayo kakala Mulungu. 2 Toka kunaichanduso Mbuli kakala hamoja na Mulungu. 3 Kubitila heyo, Mulungu kaumba vinhu vose. Kuduhu kinhu chochose kiumbigwe bila heyo. 4 Mgati mmwake mumo ukalile mwanduso wa ugima, na ugima awo ukala mulenge kwa wanhu. 5 Mulenge awo wokwaka mdiziza, najo ziza hadiudaha kuuzima bule.
6 Kulawilila munhu imoja yatumigwe na Mulungu, twaga jake Yohana. 7 Ayo keza kuwalongela wanhu mbuli ya umulenge muladi wanhu wose wahulike na watogole. 8 Heyo mwenyego hakalile awo umulenge bule, lakini keza kuwalongela wanhu mbuli ya umulenge. 9 Uno ukala mulenge kweli, mulenge wizile mwiisi kuwamwemwesela wanhu wose.
10 Mbuli kakala mwiisi, na kubitila heyo Mulungu kaumba isi yose, lakini wanhu wa mwiisi hawamjuwile bule. 11 Keza mwiisi yake mwenyego, lakini wanhu zake mwenyego hawambokele bule. 12 Lakini waja wambokele na kumtogola, Mulungu kawatogolela kuwa wanage. 13 Si wana wa Mulungu bule kwa kuleligwa, hebu viwolonda wanhu hebu kwa udahi wa mbigalo yoyose, lakini Mulungu mwenyego heyo Tatao.
14 Na heyo yakemigwe Mbuli kawa munhu, kakala hamoja na tweye, na tweye tuwona ukulu wake, ukulu uyagweleligwe na Mulungu Tatake, nayo kamema ng'hekewa na ukweli.
15 Yohana kalava usindila uno yolonga, “Ino ayo iniwalongeleni kokwiza kukisogo changu yeli mkulu kubanza niye, kwavija kakala kuko toka umwaka niye sinavumbuka.”
16 Kwa ng'hekewa imemile iyalinayo, tweye wose tumweda ng'hani. 17 Mulungu kalava Malagizo kubitila Musa, lakini Yesu Kilisito katugalila ng'hekewa na ukweli. 18 Kuduhu munhu yamonile Mulungu, lakini Imwana yaiyeka yaigalile na Mulungu na kuilumba na Tata, ayo yatutendile tumjuwe Mulungu.
Usenga wa Yohana Mbatizaji
Mat 3:1-12; Mlk 1:1-8; Luk 3:1-18
19 Wakulu wa Wayahudi kudibuga da Yelusalemu wawatuma walava nhosa na Walawi wachole kwa Yohana wakamuuze, “Gweye kwa nani?”
20 Yohana halemile bule kuwedika, lakini kalonga fulu ipile, “Niye sili Kilisito Mkombola.”
21 Wamuuza, “Gweye kwa nani? Kwa Eliya?”
Yohana kawedika, “Ka, sili Eliya bule.”
Wamuuza, “Gweye kwa mtula ndagu wa Mulungu?”
Kawedika, “Ka, sili niye.”
22 Wamulongela, “Tulongele, gweye kwa nani? Tolonda tukawedike waja watutumile. Vino gweye mwenyego koikemaze?”
23 Yohana kawedika kwa kulonga gaja gayalongile mtula ndagu wa Mulungu Isaya,
“Niye na ‘imoja yokema kuluwala.
Tendeni goya nzila ya Mndewa, goloseni nzila yonda yabite!’ ”
24 Wasenga waja watumigwe na kibumbila cha Mafalisayo 25 wamuuza Yohana, “Kumbe gweye huli Kilisito, hebu huli Eliya, hebu huli mtula ndagu wa Mulungu, habali kobatiza wanhu?”
26 Yohana kawedika, “Niye nowabatiza mweye kwa mazi, lakini kabaho imoja kema hagati yenu, mweye hamumjuwile bule. 27 Kokwiza kukisogo changu, lakini niye sifaya hata kudohola nzabi za vilatu vake.”
28 Mbuli zose zino zilongigwa ako Betania mwambu wa kudilawila zuwa wa lwanda lwa Yolidani, kuyakalile Yohana yobatiza wanhu.
Yesu ayo Mwanang'hondolo wa Mulungu
29 Imitondo yake Yohana kamona Yesu komwizila, kalonga, “Loleni, Mwanang'hondolo wa Mulungu yosegeza nzambi za wanhu wa mwiisi! 30 Ino ayo inilongile mbuli zake, ‘Kokwiza munhu kukisogo changu yeli munhu mkulu kubanza nene, kwavija kakala kuko toka umwaka niye sinavumbuka.’ 31 Niye mwenyego simjuwile viyali, lakini niza kuwabatiza kwa mazi muladi kutenda yajuwigwe na wanhu wa Izilaeli.”
32 Yohana kalava usindila kwa kulonga, “Nimona Loho Yang'alile kohumuluka kuulanga kamba huwa na kwima uchanha yake. 33 Niye nikala sijuwile kamba ayo heyo, lakini Mulungu, yanhumile kuwabatiza kwa mazi kanongela, ‘Munhu yonda umone Loho Yang'alile komuhumulukila kulawa kuulanga na kwima uchanha kwa munhu ayo, heyo ayo yonda yawabatize kwa Loho Yang'alile.’ ” 34 Abaho Yohana kalonga, “Nichona kinhu acho, na nowalongeleni ukweli, heyo ayo Mwana wa Mulungu.”
Wanahina wa ichanduso wa Yesu
35 Imitondo yake, Yohana kakala kabili hanhu aho na wanahina zake wabili. 36 Viyamone Yesu kobita, kalonga, “Loleni, ino ayo Mwanang'hondolo wa Mulungu!”
37 Wanahina awo wabili viwamuhulike Yohana kolonga avo, wamkweleleza Yesu. 38 Yesu kahinduka, kawona womkweleleza, kawauza, “Mozahila choni?”
Wamwidika, “Labi, kokala kwahi?” Labi fambulo jake, “Mfundiza.”
39 Kawalongela, “Izoni mulole.” Avo wachola hamoja nayo na kuhona hayakalile yokala. Ikala saa kumi ya imisi, na wasinda nayo.
40 Andeleya, ndugu yake Simoni Petulo, kakala imoja wa awo iwabili wamuhulike Yohana na kumkweleleza Yesu. 41 Bahaja Andeleya viyamone Simoni ndugu yake, kamulongela, “Tumona Masihi.” Masihi fambulo jake “Kilisito Mkombola.” 42 Abaho Andeleya kamgala Simoni kwa Yesu.
Yesu kamulola, kamulongela, “Twaga jako Simoni mwanage Yohana, lakini kokemigwa Kefa.” Kefa kwa Kigiliki Petulo, na Petulo fambulo jake dibwe.
Yesu komkema Filipo na Nasanaeli
43 Imitondo yake Yesu kachola isi ya Galilaya, kamvika Filipo, kamulongela, “Ng'holeleze!” 44 Filipo kakala mwenekae wa Betisaida kudibuga diwakalile Andeleya na Petulo. 45 Filipo kamvika Nasanaeli, kamulongela, “Tumona munhu ayo yandikigwe na Musa mna ikitabu cha Malagizo, na watula ndagu wa Mulungu wengi wandika mbuli zake. Heyo Yesu mwanage Yusufu, mwenekae wa Nazaleti.”
46 Nasanaeli kamuuza, “Vino mbuli yoyose inogile yodaha kulawa kudibuga da Nazaleti?”
Filipo kamwidika, “Izo ulole.”
47 Yesu viyamone Nasanaeli komwizila, kasimulila, “Ino Mwiizilaeli kweli, mgati yake mduhu uvizi!”
48 Nasanaeli kamuuza, “Vino gweye kunjuwaze?”
Yesu kamwidika, “Filipo yang'hali hanakukema viukalile hasi hana umbiki wa mtini, niye nikona.”
49 Nasanaeli kedika, “Mfundiza, gweye kwa Mwana wa Mulungu! Gweye kwa Mndewa wa Izilaeli!”
50 Yesu kamulongela Nasanaeli, “Vino kotogola kwavija nikulongela nikona viukalile hana umbiki wa mtini? Kokwiza kuvona vinhu vingi ng'hani kubanza vino!” 51 Yesu kawalongela, “Nowalongeleni ukweli, mouwona ulanga ugubuka na wasenga wa kuulanga wokwela na kuhumuluka uchanha ya Mwana wa Munhu.”
☰