AISEA
La Buki
Kabovitouula
Mapilana Aisea La Buki baisa liliula taitala tovitoubobuta toveka, matauna omitibogwa tolela Yerusalem wa taitu makwaisina 750-700 BC.
E mapilana buki kala katumimisa biboda katupotolu, baisa makawala.
1) Uula 1-39 baisa tuta matutona kabokwaraiwaga mapilana Yuda opilibolimila isisuaisi kasi tilaula mina Asiria. Mitaga Aisea idoki mina Yuda vitukokola mokwita gala metoya mina Asiria wala, mitaga uulotoula baisa mina Yudia si mitugaga deli si kowolova baisa Yaubada, paila gala idubumaisi matauna. Mauula tovitoubobuta matauna ivitoubobuta metoya ola biga peula deli metoya ola pwaitukula e makawala idou tomota bibubunasi bwaina deli duwosisia, e iluluki mwada Guyau bikatudoum deli bikatumati matausina kidamwa bikoulovaisi matauna. E tuvaila Aisea ivitububoti tuta igau bima paila valu watanawa komwaidona bibodaisi vakota, e deli taitala Debida dalela bima biguyau.
2) Uula 40-55 baisa ituwoli tuta, paila wa tuta matutona bidubadu mina Yuda bogwa eibodasi kasi katupipi e eilauwaisi mapilana Babiloni. E mapilana goli bogwa eisaimwaisi pikwaku komwaidona e isimakavasi wala. E baisa tuta tovitoubobuta ikamituli kidamwa igau makateki Yaubada bitaneku la tomota metoya okatupipi e bikaimilivau bikeiitasi Yerusalem, mwada goli bivigivauwaisi mapilana Yuda. E saina mimilakatila uula makwaisina ilivala paila Guyau Yaubada, matauna la guyau isisu odabala valu valu komwaidona, e matauna nanola paila la tomota mina Yuda bivigaki kasi mitakwai komwaidosi mina watanawa. E mabigasina avaka ilivala paila matauna Guyau la towotetila saina bwainigaga odabala komwaidona Kabutubogwa.
3) Uula 56-66 baisa kasi biga matausina mina Yuda eikaimilavausi mapilana Yerusalem, paila ibodi binikolaisi mokwita kidamwa Yaubada bivagi makawala la biga katotila baisa mina Isireli komwaidona. E tovitoubobuta tuvaila iluki kidamwa ibodi bibubunasi bwaina deli duwosisia, bikabikaulasi kala karaiwaga yam sabate, e deli bilulasi e bininigadasi. E pilatala pilimatala isisu, baisa uula 61.1-2, mapilawena goli Yesu ikau ivigaki kabovitouula la wotetila deli tumilela kala dou.
Buki kala katumimisa
Katuloluta deli katotila 1.1—12.6
Boda ituwoli kasi kamwaga 13.1—23.18
Yaubada biyakali valu watanawa 24.1—27.13
Mimilisi katuloluta deli katotila tuvaila 28.1—35.10
Esekaia guyoula Yuda deli mina Asiria 36.1—39.8
Bigala katotila deli pikwaku 40.1—55.13
Katuloluta deli katotila 56.1—66.24
1
Mapilana buki kala vitouula
Ka, buki mapilana olumoulela isisu kasi biga Yuda deli Yerusalem. Biga makwaisina Yaubada eiulaim baisa Aisea matauna Amosi latula osi tuta Usaia, Yotam, Eyasi deli Esekaia eiguguyausia mapilana Yuda. +
Guyau ikamitilaki la tomota
E Guyau ikaibiga, kawala, “Watanawa deli walakaiwa, kunakaigalaisi avaka yeigu lalilivala! Ka, litugwa matausina lauvaulib bogwa eikosomapwaigusi. E ka, bulutuvalu inikolaisi kasi toyamata, e ase inikolaisi ammakatupona kasi kaiwaga eisisaili kasi toyamata. Mitaga ulo tomota mina Isireli gala wala inikolaigusi yeigu kasi toyamata. E gala sitana ikatetasi pikekita.”
Weei yokomi! Yokomi budotala mina mitugaga, e bogwa bukudoumsi. Paila mina sulosula yokomi deli mi bubunela saina gaga. Ka, mi mitugaga bogwa eivikuluvaimi! Yokomi bogwa lokupakaisi Guyau, matauna yakidasi mina Isireli da Yaubadasi tobumaboma, e lokutotubulokaisi matauna. Avaka uula magimi bukukosomapwaisi wala matauna? Ki, magimi bukukwatumkulovaisi kami mipuki ke? Mina Isireli, ka, dubami komwaidona bogwa eipwasasi e lupomi deli ninami komwaidona bogwa wala eikatoulasi. Ka, opwanetami leila okaikemi gala katupotala bwaina. Uwomi komwaidona bwauwokuva, pwasawokuva deli kami tabwagila. E kami tabwagila gala kala wina kaina kala tuva. E gala avai kaituva kutuvaisi.
Ka, mi valu viloumwaidona wala bogwa ikatudidaimisi, e mi valu makwaisina lokusisuaisi bogwa eivakakovaisi wa kova. E yokomi kugigisakaisi matausina mina mitawasi eiyoulisi mi pwaipwaia deli eikatudidaimisi avaka avaka. E kwaitinidesi Yerusalem eikilavaisi, mitaga tuta baisa bogwa eivaulaisi mwada biyoulisi - e Yerusalem gala availa kala tokwala, makawala kwaitala buliyamata obigulela waini kaina kwaitala bulogweda obuyagu. E kidamwa Guyau Topeuligaga gala bitagwala taivila tomota bisisuaisi mina mmomova, Yerusalem bogwa eimati bikatudidaimisi wala biwokuva, makawala goli Sodom deli Gomora omitibogwa. +
10 Mina Yerusalem, yokomi deli mi gweguya makawala goli matausina mina Sodom deli mina Gomora. Ka, kunakaigalaisi avaka Guyau eilulukwaimi. Kulamamsi e kuvitusaisi avaka da Yaubadasi eiuvitulokaimi. 11 Matauna ilivala kawala, “Ki, kudokaisi sitana magigu komwaidona makwaisina lula tuta tuta lokuvigakaisi mi lula baisa yeigu ke? Ka, yeigu gala tuvaila magigu lula kwegubugabu metoya sipi deli posala mi mauna naminibwaita. Yeigu bogwa lakamigwesi buyavisi bulumakau, sipi deli gota. + 12 Availa eilukwaimi bukumiakaigusi vavagi makwaisina avai tuta bukumaisi paila bukutapwarorusi baisa yeigu ke? Availa ilukwaimi bukumaisi bukuuvapwaipwaiasi ogu Bwala Kwebumaboma ke? 13 Gala avaka dimlela lokumaiyaisi mi lula. Yeigu bogwa eikatuvi dabagu maiinela mi lula makwaisina maiina simasimina lokugigabwaisi. Yeigu gala ibodi nanogu kami paka makwaisina Navau Tubukona Pakala, mi sabate deli mi tapwaroru sigugulesi. Ka, komwaidona wala bogwa kuyogwalaisi metoya omi mitugaga. 14 Yeigu gala sitana ibudoki nanogu kami paka makwaisina Navau Tubukona Pakala deli mi yam kwebumaboma. Yeigu bogwa lasomata kala kokeula vavagi makwaisina.
15 “E avai tuta bukuyosalaisi yumami paila bukunigadasi, yeigu gala wala bagisaimi. Kaina goli ammakawala kala kaduwonaku mi nigada, mitaga yeigu gala wala balagi, paila uula yumami bogwa eikipwasasi buyavi. 16 Kukwakayasi e bukumigileusi. Ka, makwaisina mitugaga lagigisaimi lokuvagaisi, lagaila desi. E, mokwita wala, desi mitugaga 17 e kuvigikonaimi bukuvagaisi duwosisia. E kuyamatasiga avai vavagi mwau yokomi bukukiduwosisiasi - kupilasaisi matausina ilamidadaisi, kusakaisi weilova avaka bibodi kasi vilavila, deli kupilasaisi kwabuya.”
18 E Guyau eilivala kawala, “E ka, ibodi bitakiduwosisiaisi vavagi makwaisina. Ka, yokomi bogwa lokukipwasasi buyavi metoya omi mitugaga, mitaga yeigu bakatumigileuwaimi e bukumigileusi makawala mweipou kala pupwakau. Ilagoli yumami bogwa eikuli buyavi, mitaga igau bukumigileusi goli. 19 Kidamwa wala bukukwabikuwolaigusi, e bukukomasi kawailuwa kweminabwaita metoya omi pwaipwaia kabinaila. 20 Mitaga kidamwa bukukoulovaigusi - weei! yokomi makateki bukukwaligasi. Yeigu Guyau bogwa lalivala.”
Yerusalem bogwa eikasewa mitugaga
21 E ka! valu makwaina omitibogwa saina kwekamaiaba mitaga baisa tuta la bubunela makawala natana vivila nakalimwala. Omitibogwa ikasuwoki wala mina mitukwaibwaila, mitaga baisa tuta mina katumata wala eisisuaisi. 22 Yerusalem, yoku omitibogwa kam gigisa makawala siliba, mitaga baisa tuta yoku gala wala dimlem; omitibogwa yoku makawala waini saina bwaina, mitaga baisa tuta yoku makawala sopimabula wala. 23 Yoku m tokwaraiwaga mina kosomapu, deli lubesia mina uveilau; matausina tuta komwaidona iyebwailisi wala avaka tomota bisisakaisi deli avaka katupatula udosi. Matausina gala wala avai tuta ipiaisi weilova oyakala, kaina binakaigalaisi kwabuya bikamitulaisi avaka kasi mwau oyakala.
24 Mapaila ka! kunakaigalaisi avaka Guyau Topeuligaga eililivala, matauna mina Isireli si Yaubada Topeula, kawala, “Ka! Yeigu bakau kaimapu baisa yokomi, agu tilaula, e yokomi gala wala bukusakaigusi agu mwau tuvaila. 25 Yeigu bavabodaimi e bavigakaimi baisa makawala. Bakatumigileuwaimi makawala tanumnumta bogwa eikatumigileuwaisi, deli bakau baligaim komwaidona avaka kala pupagatu ninami. 26 E yeigu basakaimi kami tokwaraiwaga, deli mi tokatayuvisa, makawala matausina omitibogwa. E mapaila Yerusalem bidokaisi viluwela mitukwaibwaila deli kamaiaba.”
27 E Guyau bikatumovi Yerusalem deli kala tosisu, matausina bogwa eininavilasi, paila Guyau matauna tomitukwaibwaila. 28 Mitaga bikatumati komwaidosi availa availa matausina eimitugagasi deli eikosomapwaisi matauna, e ka, bikatumati komwaidosi availa availa matausina eipakaisi matauna.
29 Yokomi bogwa bukummosilasi paila tuta matutosina lokutemmalaisi kai deli matausina towosi iwawaisi mi buyagu. 30 Yokomi bukuyagisi makawala kaitala yawa kaimata kaina makawala kwaitala bagula gala wala sitana kuna ivinumli. 31 Makawala lumlum eikata metoya kuwotala mlimwali, e matausina tauwau saina mina papeula bogwa bikaligasi metoya osi mitugaga titoulesi, e gala wala availa ibodi bisilibodi mwau makwaina.
a 1:1 Matausina eiguyausi mapilana Yuda 781-687 BC. Matauna Usaia la guyau 781-40 BC, e matauna Esekaia la guyau 716-687 BC. + 1:1 1.1 2 Gwe 15.1-7,32-38; 16.1-20; 18.1—20.21; 2 Lil 26.1-23; 27.1-9; 28.1-27; 29.1—32.33 b 1:2 Matausina mina Isireli. + 1:9 1.9 Vit 19.24; Rm 9.29 + 1:11 1.11-14 Emo 5.21-22