5
Yesu ivitouula la vituloki wa koya
Tutala Yesu igisi tobobawa, imwena wa koya, isili,o e la toligalega imakaiasi matauna. Ivitouula, ivituloki matausina toligalega makawala baisa. Ikaibiga.
Availa bimwasawasi
(Lk 6.20-23)
“Yokomi kunamakavasi paila uula mi tapwaroru bukumwasawasi,
paila Labuma Karaiwogalap baisa mi vavagiq goli.
Yokomi kuuvalamsi bukumwasawasi,
paila Yaubada bivisimolaimi. +
Yokomi kummanumsi bukumwasawasi,
paila bukusibwabwailasi ovalu watanawa. +
Yokomi ikau ninami bubunela duwosisiar bukumwasawasi,
paila bukubanaisi bubunela makwaina goli. +
Yokomi kunokapisaisi semia bukumwasawasi,
paila Yaubada binokapisaimi. +
Yokomi imigileu ninami bukumwasawasi,
paila bukugisaisi Yaubada.
Yokomi kubuyoyusi vatai bukumwasawasi,
paila Yaubada bidokaimi litula.
10 Yokomi leiyogagaimi tomota paila uula mi mitukwaibwaila bukumwasawasi,
paila Labuma Karaiwogala baisa mi vavagis goli. +
11 “Yokomi bukumwasawasi kidamwa tomota bibigigagaimi biyogagaimi e bitabinakaimit komwaidona vavagi gaga tuwoli tuwoli, paila uula yeigu. + 12 Saina mwamwasila ninami bukumwasawasi, paila kami mapu kwaiveka wa labuma, paila baisa makawala tomota iyogagaisi matausina tovitoubobutau omitibogwa. +
Yona toyo lumalama
(Mk 9.50; Lk 14.34-35)
13 “Yokomi makawala yonala valu watanawa; mitaga kidamwa yona kakamwenala bitamwau, ammakawala bitavigaki biwaki makwaina? Gala dimlela vavagi makwaina, mitaga biligaiwaisi tomota, okaikesi bivapupoiyaisi. +
14 “Yokomi makawala lumalamela valu watanawa. Kidamwa valu itotu odabala koya gala gagabila bitopepuni. + 15 Kidamwa tomota ivakanotaisi kaitapav gala bikatubukolaisi wa peta, mitaga isailisi ola kabototu e itapi baisa komwaidosi isisuaisi wa bwala.w+ 16 Makawala yokomi lumalamemi bititapi omitasi tomota, kidamwa mi mitakwai bigisaisi e bikavisaisi Tamami wa labuma. +
Yesu la vituloki paila Mosese la Karaiwaga
17 “Taga kudokaisi yeigu lama bakatudidaimi Mosese la Karaiwagax toyo tovitoubobuta si vituloki;y gala lama paila bakatudidaimi, mitaga kidamwa bavitububoti uulotoula. 18 Kululuwaisi baisa, kaina labuma deli watanawa bitamwausi, mitaga gala kwaitala ginigini pikekita kaina tunutunu metoya ola Karaiwaga Mosese biwokuva; e igau goli kala vigimkovila vavagi komwaidona.z+ 19 Mapaila availa ikoulovi kaina kwaitala metoya karaiwaga makwaisina kasi kwekekita deli iuvituloki tomota makawala, bitadoki matauna Labuma Karaiwogala kasi tokekita; mitaga availa ikabikaula karaiwaga makwaisina deli iuvituloki makawala, bitadoki matauna tovekala Labuma Karaiwogala. 20 Paila alukwaimi gagabila bukusuvisi Labuma Karaiwogala, kidamwa wala mi mitukwaibwaila bikalisuwoli si mitukwaibwaila toninitalapula paila Karaiwaga toyo Parisi.
Yesu la vituloki paila gibuluwa
(Lk 12.57-59)
21 “Bogwa kulagaisi ilukwaisi matausina tobubogwa, kawasi, ‘Taga kukwatumata; e availa bikatumata, ibodi matauna biboda kala yakala.’ + 22 Mitaga yeigu alukwaimi, availa bigibuluwi bodala,a ibodi matauna biboda kala yakala; e availa biluki bodala,b kawala, ‘Yoku gala dimlem’, ibodi matauna bisuvi kaboyakala kwaiveka;c e availa biluki, kawala, ‘Tonagowa yoku!’ ibodi matauna bibani kovala Eli. 23 Mapaila kidamwa makateki bukusemakavi baisa Yaubada wa kabolula, e kululuwai bodam eileilim, 24 kusaim m semakavi omatala kabolula, e kula, ikugwa bukukwabilula baisa bodam oluviga bukuma, bukusemakavi.
25 “Kidamwa availa magila biyakalaim, e deli kuliloulasi bukulosi okaboyakala, kunanakwa bukuveyawasi kamitaiyu kam totabinona. Kaina totabinona bikasalaim baisa toyakala, e toyakala bikasalaim baisa tokwatupipi, e bikovisuyaim wa bwala katupipi. 26 Kululuwai baisa, gala wala bukusaga, mitaga bukumipubogwi m mapu komwaidona.
Yesu la vituloki paila kailasi
27 “Bogwa kulagaisi ikaibigasi, kawasi, ‘Taga kukwailasi.’ + 28 Mitaga yeigu alukwaimi, availa bimitakavata mwada bimisii vivila, bogwa onanola isakauloki bikikailasisi deli minana. 29 E kidamwa matam pilakakata bivakapusiaim, kukwau kuligaiwa; ibodi sainela matam pilatala bitamwau e taga tomwaidom bilavaimsi wa Eli. + 30 E kidamwa yamam kwayakakata bivakapusiaim, kubobu makwayana, kuligaiwa; ibodi sainela yamam kwayatala bitamwau e taga tomwaidom bukusuvi wa Eli. +
Yesu la vituloki paila vaipaka
(Md 19.9; Mk 10.11-12; Lk 16.18)
31 “Tuvaila leikaibigasi, kawasi, ‘Availa bivaipaki la kwava, ibodi bisaiki minawena yatala kala ginigini vaipaka.’d+ 32 Mitaga yeigu alukwaimi, kidamwa taitala tau la kwava gala eikailasi e matauna ivaipaki minana bogwa ivigaki minana nakakailasi kidamwa minana mwada bivaivau; e availa bivaiya minawena nauvaipaka, matauwena goli ikailasi.e+
Yesu la vituloki paila biga katotila
33 “Tuvaila bogwa kulagaisi ilukwaisi matausina tobubogwa, kawasi, ‘Kidamwa magim bukukwatotila mokwita e kukwaibiga, kawam, “Yaubada omatala” - e, taga kusasopa; ibodi bukuvagi wala.’ + 34 Mitaga yeigu alukwaimi, taga kukwatotilasi makawala. Gala ‘Labuma omatala’, paila baisa la takaikaia Yaubada; + 35 gala ‘Watanawa omatala’, paila baisa kaikela kala kabosakaila; gala ‘Yerusalem omatala’, paila baisa Giyouveka la valu. + 36 E taga kukwatotila makawala paila dabam, paila gala igagabila bukuvigaki kulum yatala bipupwakau kaina bibwabwau. 37 Bukulivalasi wala, kawami, ‘E’ kaina ‘Gala’; e avaka kukwebigimkulovaisi, mabigasina metoya mitugaga wala.
Yesu la vituloki paila kaimapu
(Lk 6.29-30)
38 “Bogwa kulagaisi ikaibigasi, ‘Matila kaimapula matila, kudu kaimapula kudu.’ + 39 Mitaga yeigu alukwaimi, Taga kumapu availa eimitugagaim; mitaga kidamwa taitala biwaim okimwam pilakakata,f kutovila biwaiya pilakikiwama. 40 Kidamwa taitala magila yoku deli matauna bukuyakalasi e magila bikau kam kwama, kutagwala tuvaila bikau kam kwakapula.g 41 Kidamwa taitala tokwabiliah biyosaim e bikaraiwogaim bukukeula la guguwa paila katupotala katupwaila keda, e kula deli matauna katupoyuwela katupwaila keda. 42 Availa inigadaim paila avaka kusaiki wala, e availa magila bikayabu kaina bitogu metoya baisa yoku taga kuyusi.
Bukuyebwailisi kami tilaula
(Lk 6.27-28,32-36)
43 “Bogwa kulagaisi ikaibigasi, kawasi, ‘Bukuyebwaili som e bukukoulovi kam tilaula.’i+ 44 Mitaga yeigu alukwaimi, Bukuyebwailisi kami tilaula, e bukunigadasi paila matausina availa availa iyogagaimi, 45 e makawala bukupataisi Tamami wa labuma, paila matauna ivigaki kalasia iyuwoula baisa tomitugaga deli baisa tomitukwaibwaila, e isaiki kasi kuna matausina bubunesi duwosisia kaina doudoga. 46 Paila kidamwa kuyebwailisi matausina wala availa availa iyebwailimi, avaka kami mapu? Tokougugula pokalaj goli leiuvagaisi makawala! 47 E kidamwa kubodaisi semia wala, baisa vavagi siligaga kaina gala? Matausina availa availa gala itapwarorusi baisa Yaubada goli leiuvagaisi makawala! 48 Mapaila yokomi ibodaimi bubunemi bwainawokuva wala, makawala Tamami wa labuma matauna bwainawokuva. +
o 5:1 Omitibogwa tovituloki bisili kidamwa biuvituloki. p 5:3 Kugisi makasana Biga Kala Katumiki. q 5:3 baisa mi vavagi: Gagabila bitagina “paila yokomi tomotala Labuma Karaiwogala tatoumi goli.” + 5:4 5.4 Ais 61.2 + 5:5 5.5 Sam 37.11 r 5:6 ikau ninami bubunela duwosisia.Gagabila bitagini “availa availa magimi tomota komwaidosi bibodaisi uvagila duwosisia”. + 5:6 5.6 Ais 55.1-2 + 5:7 5.7-8 Sam 24.3-4 s 5:10 Kugisi Md 5.3 kala katumiki. + 5:10 5.10 1 Pt 3.14 t 5:11 bitabinakaimi.Mimilisi buki pilabubogwa eiginisi “bivigakaimi”. + 5:11 5.11 1 Pt 4.14 u 5:12 Kugisi makasana Biga Kala Katumiki. + 5:12 5.12 2 Lil 36.16; VA 7.52 + 5:13 5.13 Mk 9.50; Lk 14.34-35 + 5:14 5.14 Yn 8.12; 9.5 v 5:15 Mina Yudia si kaitapa bisailisi bulamila olibe okaboma kaina olukwava e bivakataisi metoya yatala wotunu yakukupi. w 5:15 Wa tuta matutona mina Yudia si bwala kwemwaidona tabudotala wala. + 5:15 5.15 Mk 4.21; Lk 8.16; 11.33 + 5:16 5.16 1 Pt 2.12 x 5:17 Mina Yudia si Buki Pilabumaboma kala vitouula buki pilalima, ivigakaisi katupomatala ola katupwaila katupotolu. y 5:17 Baisa katupoyuwela katupwaila si Buki Pilabumaboma mina Iberu. E mimilisi tuta bilivalasi “Karaiwaga deli tovitoubobuta” e makawala bikibubotaisi pilamwaidona si Buki Pilabumaboma. z 5:18 igau goli kala vigimkovila vavagi komwaidona. Gagabila bitagini “igau goli komwaidona la vituloki bikaloubusisi.” + 5:18 5.18 Lk 16.17 + 5:21 5.21 Sun 20.13; Kak 5.17 a 5:22 availa bigibuluwi bodala: Mimilisi buki pilabubogwa ikatumkulovaisi “e gala wala isim uula” kaina “availa bigibuluwimakavi”. b 5:22 bodala: Gagabila bitagini “sola” kaina “taitala metoya ola boda”. c 5:22 Mabudona mina Yudia kasi tokugwa bodala, yagala “Gugula”. Mabudona kasi bawa kaina biboda tailuwolima tailuwoyu, e matauna Tolula Toveka ikikaraiwogi. + 5:27 5.27 Sun 20.14; Kak 5.18 + 5:29 5.29 Md 18.9; Mk 9.47 + 5:30 5.30 Md 18.8; Mk 9.43 d 5:31 Mina Yudia kasi karaiwaga gagabila tau bivaipaki la kwava, mitaga vivila bomala bivaipaki la mwala. Baisa uula eilivalasi ibodi tau bigini pweipula vaipaka, paila magisi bivigaki bikasai paila tau bivaipaka makawala. + 5:31 5.31 Kak 24.1-4; Md 19.7; Mk 10.4 e 5:32 matauwena goli ikailasi. Mimilisi buki pilabubogwa gala wala eiginisi mabigasina “e availa bivaiya minawena nauvaipaka, matauwena goli ikailasi.” + 5:32 5.32 Md 19.9; Mk 10.11-12; Lk 16.18; 1 Kr 7.10-11 + 5:33 5.33 Tol 19.12; Baw 30.2; Kak 23.21 + 5:34 5.34 Ym 5.12; Ais 66.1; Md 23.22 + 5:35 5.35 Ais 66.1; Sam 48.2 + 5:38 5.38 Sun 21.24; Tol 24.20; Kak 19.21 f 5:39 Kidamwa availa bivagi makawala, matauna bogwa leiyosokani sola. g 5:40 Baisa yatala karekwa yakukupi bisikambogwasi oluviga kasi kwama. h 5:41 Kasi tilaula mina Roum si tokwabilia bidubadu isisuaisi mina Yudia osi valu. i 5:43 Mabigasina “bukukoulovi kam tilaula” gala wala isisu mina Yudia osi Buki Pilabumaboma. + 5:43 5.43 Tol 19.18 j 5:46 Kugisi makasana Biga Kala Katumiki. + 5:48 5.48 Tol 19.2; Kak 18.13