18
Gotɨndu tɨwɨyɨ kɨyɨhɨyɨ hañɨndu nindaya aru ñɨmbi naŋga mɨŋga
(Mak 9.33-37 naŋga, Luk 9.46-48)
+Kandɨhɨrɨvɨ hañɨ Jisasɨndu sɨmbɨrasara haŋɨnɨŋ pata Jisasɨŋ nɨmavamba kitɨhumu, Gotɨndu tɨwɨyɨ kɨyɨhɨyɨ hañɨ, kru ninɨndaya ñɨmbi aru naŋga mɨŋga kɨyɨmandɨ, vamu. Kamavahu Jisas ñɨŋi muŋandi uraramahi payɨhi nurɨ kɨyɨmu pɨrɨŋ hañɨ taŋguramaramamata +ambami, Yi narɨŋ kandɨ ambin, narɨ mavɨ maŋgimɨruta ñɨŋisɨrambɨ kɨndu maña maŋgɨyɨmandɨraŋa, Gotɨndu tɨwɨyɨ maŋgɨyɨmandɨra.* +Kru mumɨŋga nuŋambi taŋguti mɨŋguti ñɨŋi nɨma maña yɨvurahɨmandɨ hamanda, Gotɨndu tɨwɨyɨ kɨyɨhɨyɨ hañɨ ñɨmbi aru sɨkwɨ naŋga mɨŋga kɨyɨmandɨ. +Ara kru mumɨŋga yaŋɨrɨm indarɨramata ñɨŋi sukɨyɨpu nɨmatarɨm kɨnzɨhɨnzɨtɨrɨmandɨ hama, yaŋɨrɨm kɨnzɨhɨnzɨtɨrɨmandɨ, vami.
Ñamba vanavana andɨhi indarɨmaŋgaramaŋgara vana ñambatɨndi
(Mak 9.42-48 naŋga, Luk 17.1-2)
+Kamata Jisas sɨhinda ambami, Kru mumɨŋga andɨti ñɨŋi mu yambirɨm indarɨmaŋgarandi ŋandi ñamba vanayɨ mɨŋgata yɨvɨti, kandɨhamaŋ avinda tɨmba muŋgɨ aru mɨŋata nuŋandɨ pɨŋgwɨ hañɨ sɨmahata kavarɨtu añakɨŋguku tuŋgñɨ mɨŋguta kɨmum. +Kandɨ, kru pɨrɨ nɨñɨndu, krunavundi muvɨraŋ pɨŋgɨrɨvɨŋgɨrɨramahuhu ñamba vana andɨndu. Krunavundi ñamba vana andɨndu haŋɨnɨŋ pɨmɨ kavɨrɨmandɨyu. Hara kru pɨŋgɨrɨvɨŋgɨrɨramandu haŋɨnɨŋ pɨmɨ aru kavɨrɨmandɨyu. +Nandɨ kuma vaha mana tanda vaha pɨŋgɨrɨvɨŋgɨrɨramɨti ñamba vana andɨtaŋgata pɨtɨta kavarɨna umɨ. Kamata avinda kuma timu naŋga tanda tamu naŋgandaya kɨta sɨhaŋgɨyɨmana. Nandɨ kuma arɨkita naŋga tanda arɨkita kɨtunda naŋ Got ahu maŋgɨmuhɨmu tuta sɨhaŋgɨndi hañɨ kavarɨti unamandɨhi. +Nandɨ tamɨŋga timu pɨŋgɨrɨvɨŋgɨrɨramɨti ñamba vana andɨtaŋgata, tamɨŋga kandɨha kumbɨrata kavarɨna umɨ. Kamata tamɨŋga timu naŋgandaya kɨtanda sɨhaŋgɨyɨmana. Nandɨ tamɨŋga arɨkita kɨtinda naŋ Got ahutuvarandi helɨyɨ kavarɨti unamandɨhi. 10-11  +Narɨ indarɨmara. Ñɨŋi sukɨsɨrambɨ nɨñɨndu munɨrɨm nda, ñɨmbi manɨman saŋ vɨtɨrama. Narɨŋ yinda ambin, Gotɨndu pɨhuyɨ, ñɨŋi kanɨŋɨnɨŋɨndu kutɨkara haŋɨnɨŋ, Yavandak nuŋandɨ pɨhuyɨ kɨyɨ hama naŋga sɨhaŋgɨndu, vami.*
Sipsip yɨwaramindu tɨhi kuyu
(Luk 15.3-7)
12 Jisas sɨhinda ambami, Narɨ pamata indarɨra. Kru mumɨŋgandu sipsip 100 kɨti, mɨŋgɨyataya yɨwarɨti puhɨrahi vaha mana mambaha puhɨrahi. Manɨŋga, 99 sipsip haŋɨnɨŋ mitɨti apuvu kɨtuhɨtu, uta sipsip mɨŋgɨyataya yɨwarahi haŋandɨhin puhɨrahi. 13 Yi narɨŋ kandɨ ambin, sipsip haŋandɨhin aŋga mɨŋata kɨnzɨhɨnzɨtɨhi. 99 sipsip manziŋgundɨhu haŋɨnɨŋɨrɨm kɨnzɨhɨnzɨtɨmaŋgarahi. Hara sipsip mɨŋgɨyataya siŋgundɨmi haŋandɨhin aŋga mɨŋata, kɨnzɨhɨnzɨtɨmaŋgarahi. 14 Kamata maña narɨŋandɨ Nava nuŋandɨ pɨhuyɨ kɨyɨ hama, ñɨŋi suksɨrambɨ kanɨñɨndu muŋandɨhin yɨwarɨtima vata yakwɨrɨvarandi, vami.
Krunavundi ñamba vana andɨhu mɨŋasɨrɨvasɨrɨva vana
15  +Jisas sɨhinda ambami, Krunavundi yandɨ ñiŋgiñɨndu muvat naŋ ñamba vana andɨti, uta nuŋ ŋga. Kamata arɨkimbat taya kɨyɨmandɨra hɨrɨvɨyɨ ñamba vana nuŋandɨ haŋɨnɨŋɨrɨm mɨŋasɨrɨvanzɨrɨva ambavara. Kamatɨna nandɨ kuyu indarɨtiŋgata nuŋ aŋga mɨŋɨmana. 16  +Ara nandɨ kuyu maŋindarɨtiŋgata, sɨhinda uta mɨŋgɨyavatɨŋ vaha mana arɨkimbatɨŋ vaha tɨmbuta uhu. Kamatɨna nandɨ kuyu ha arɨkimbat vaha mana arɨkikwɨrɨvat vaha tɨkatɨkatɨramandɨyu. 17  +Kamatɨna nurɨŋandɨ kuyu maŋindarɨtiŋgata, uta krunavundi Jisasɨrɨm indarɨmaŋgarandu ŋɨnɨŋ amba. Kamatɨna krunavundi Jisasɨrɨm indarɨmaŋgarandu haŋɨnɨŋ ndu kuyu ndahara maŋindarɨtiŋgata, nuŋ Gotɨŋ maŋgaha mɨŋga, naŋga kru gavaman ndamarɨm tɨmbahɨrɨs mɨŋamɨŋa mɨŋgaŋ ŋgɨmañandɨ. 18  +Yi narɨŋ kandɨ ambin, muhɨmɨmuhɨm vana pɨrɨ nɨñɨ kahañɨrɨmandɨraŋa, Got ndahara nuŋandɨ pɨhuyɨ kahañɨrɨmandɨ. Ara muhɨmɨmuhɨm vana pɨrɨ nɨñɨ kuyɨvɨrɨmandɨraŋa, Got ndahara nuŋandɨ pɨhuyɨ kuyɨvɨrɨmandɨ. 19  +Narɨŋ yi sɨhinda ambin, pɨrɨ nɨñɨ narɨ arɨkimbat muhɨmɨrɨm nda mavɨ mɨnzayɨ tamata, yandɨ Yavandak nuŋandɨ pɨhuyɨ kɨyɨ hama naŋga kuyundavarɨtɨra narɨŋɨrɨm ŋgurɨmandɨ. 20 Arɨkimbat vaha mana arɨkikwɨrɨvat vaha pata yandɨ ñɨmbiyɨ tɨwɨrɨmandɨyu ha, yi yambi nurɨŋandɨ ñiŋgiñɨ kɨyɨman, vami.
Kuŋgɨ ndu tɨhi kuyu
21  +Kandɨhɨvɨ hañɨ Pita Jisas kɨyɨmiyɨ pata nɨmavamba kitɨhumi, Aru mɨŋga, krunavundi nandɨ ñiŋgiñɨndu muvat yaŋ ñamba vana andɨti kuŋgɨ kuyɨvahin, sɨhinda muñɨmbɨrɨ andɨti kuŋgɨ kuyɨvahin, kamatataya ututa kuma timu, tamu arɨkinzɨpi tɨŋgɨruramata ñɨmbɨrɨ sɨkwɨ kuŋgɨ kuyɨvata, ambɨhañɨ vaha vahin. Mana pamata ñɨmbɨrɨ sɨkwɨ nuŋandɨ ñamba vana ha kuŋgɨ kuyɨvahin, vami.
22  +Kamavahi Jisas nuŋ ambami, Yi naŋ ambin, naŋ kru ñamba vana kuma timu, tamu arɨkinzɨpi tɨŋgɨruramata ñɨmbɨrɨ andɨti nuŋandɨ kuŋgɨ kuyɨva. Naŋ ñamba vana andɨtiti ndahara imutamut nuŋandɨ ñamba vanandu kuŋgɨ kuyɨva. 23 Indarɨmara, Gotɨndu tɨwɨyɨ kɨyɨhɨyɨha aru miku maña, sɨmbɨrasara nuŋandɨ tɨmbahɨrɨs mɨŋamu haŋandɨhin nu naŋga kuyu mɨŋasɨrɨvasɨrɨvarɨm pirɨ kɨndi. 24 Kamata tɨmbahɨrɨs mɨŋasɨrɨvasɨrɨva sɨmbɨra mɨŋahi sɨmbɨrasara muhamaŋ nu kɨyɨmiyɨ tɨmbuta payɨmu. Kandɨhama tɨmbahɨrɨs 10 milion mɨŋami. 25  +Hara tɨmbahɨrɨs mɨŋami hañɨndu kɨmbɨ ŋguhu ŋandi maŋgɨyɨmi. Kamataharɨm aru miku hama ambami, Kru kanɨmaŋ, nɨmburiŋ, naŋga ñɨŋisɨmɨŋ naŋga nuŋandɨ muhɨmɨmuhɨm sɨhanaŋga ŋgutɨra kru muŋɨnɨŋ mut mɨŋamu. Kamatu sɨmbɨrasara saŋɨŋɨnɨŋ yɨvurahɨtu, tɨmbahɨrɨs ha mɨŋata yaŋ ŋgumara, vamba ambami. 26 Kamavahi sɨmbɨrasara saŋ hama aru miku hamandu tandanzapa hañɨ tanda mɨkwɨmɨkwɨnɨta nɨmavami, Yaŋ sɨhiŋgata tavɨrahanda. Tɨmbahɨrɨs nandɨ mɨŋamin haŋandɨhin sɨhanaŋga kɨmbɨ ŋgurɨman huŋɨndɨhi, vamba ambami. 27 Kamavahi sɨmbɨrasara saŋ hamandu aru miku hamaŋ mavɨndɨhi nuŋ kuŋgɨ kuyɨvami. Kamata tɨmbahɨrɨs mɨŋami haŋandɨhinɨrɨm ndahara kɨndam, vamba ambami. 28 Kamatɨhi sɨmbɨrasara saŋ hama tapɨrañɨ indɨhuta sɨmbɨra kɨhɨrɨ mɨŋandu mɨŋga nuŋandɨ 10 tɨmbahɨrɨs taya mɨŋami mɨŋgaŋ ŋgami. Kamata sɨkwɨtaya nuŋ pɨŋgwɨ nɨkinɨki mɨŋavandata ambami, Yandɨ tɨmbahɨrɨs mɨŋamana ha tɨhunzaŋɨnzaŋ ŋgu, vamba ambami. 29 Kamatɨhi sɨmbɨra kɨhɨrɨ mɨŋandu hama nuŋandɨ tandanzapa hañɨ tanda mɨkwɨmɨkwɨnɨta ambami, Nandɨ tɨmbahɨrɨs mɨŋamin ha ŋgurɨman huŋɨndɨhi yaŋ sɨhiŋgata tavɨrahanda, vamba ambami. 30 Hara sɨmbɨrasara saŋ hama yakwɨrɨvarami. Uta sɨmbɨra kɨhɨrɨ mɨŋandu hamaŋ kru ñamba vana andɨhu tamandu upɨyɨ tamami. Kamatɨhi kandɨhañɨ kɨñɨŋgɨñɨ tɨmbahɨrɨs mɨŋami ha mɨŋasɨrɨvami. 31 Kandɨhamata musa andɨhi kru sɨmbɨra kɨhɨrɨ mɨŋandu haŋɨnɨŋ ŋgahu nurɨŋandɨ mavɨmbu avi mandɨmi. Kamatɨhi uta nurɨŋandɨ aru miku hamaŋ muhɨmɨmuhɨm vana sɨmbɨrasara saŋ hama andɨmi haŋɨnɨŋɨrɨm ambavaramu. 32 Kamatɨhu aru hama sɨmbɨrasara saŋ hamaŋ uraramahi payɨhi ambami, Na sɨmbɨrasara saŋ ñamba mɨŋga. Na yambirɨm mavɨmavɨ kuyu ambahana tɨmbahɨrɨs yandɨ mɨŋamana haŋandɨhinɨrɨm kɨndam vata, naŋ kuŋgɨ kuyɨvasɨn. 33 Yi naŋ sɨhisɨhitɨsɨn. Hara mumɨndɨhi sɨmbɨra kɨhɨrɨ mɨŋandara ndamaŋ sɨhisɨhi mandɨsɨna, vamba ambami. 34  +Kamavata nuŋandɨ aru miku hama sɨmbɨrasara saŋ hamarɨm kɨtɨrɨ kɨta ambami, Kru kañɨnda ŋguhu haŋɨnɨŋɨndu kumaŋgɨmbañɨ tamɨman. Kamatɨn kandɨhañɨ kɨñɨŋgɨñɨ tɨmbahɨrɨs mɨŋami haŋɨnɨŋ sɨhanaŋga aŋga ŋgurɨmandɨ, vamba ambami. 35  +Sɨwɨmaña ŋandi, muŋɨnɨŋɨndu ñamba vana kuŋgɨ maŋguyɨvɨrɨmandɨra ha, Yavandak nuŋandɨ pɨhuyɨ kɨyɨ hama narɨŋandɨ kuŋgɨ ndahara maŋguyɨvɨrɨmandɨ, vami.
+ 18:1 Lu 22.24 + 18:3 Mt 19.14 naŋga, Mk 10.15 naŋga, Lu 18.17 * 18:3 Matyundu aŋgwɨmɨkɨyɨ kuyu kutaŋguta kumanzɨpi timu tɨŋgɨruramata ambavarami hañɨndu muhanda nɨ. Kuyu kanɨŋandɨhin 18.3yɨ kɨta uta 35yɨ kɨyɨ. Kru Jisas naŋga kɨndandu haŋɨnɨŋ muhɨmɨmuhɨm vana nurɨŋambi masamasa andɨmu vata ambavarami. + 18:4 Mt 20.27 naŋga, 23.11 + 18:5 Mt 10.40-42 naŋga, Lu 9.48 naŋga, 10.16 naŋga, Jo 13.20 + 18:6 Mt 17.27 naŋga, Lu 17.1-2 naŋga, 1 Ko 8.12 + 18:7 Lu 17.1 naŋga, 1 Ti 4.1 + 18:8 Mt 5.30 naŋga, Mk 9.43 + 18:9 Mt 5.29 naŋga, Mk 9.47 + 18:10-11 Stt 48.16 naŋga, Sng 34.7 naŋga, Lu 19.10 naŋga, Jo 3.17 naŋga, 12.47 naŋga, Hi 1.14 * 18:10-11 Kru indarɨmit avi naŋga muvɨra ambandu. Kuyu mu ndahara kanɨñɨ kɨyɨ. Jisas ambami, Krundu Ñɨŋi hama krunavundi ñamba vana andɨta siŋgundɨmu haŋɨnɨŋ aŋga mɨŋɨrɨm payɨmi, vamba ambami, vandu. + 18:15 Wkp 19.17 naŋga, Lu 17.3 naŋga, Ga 6.1 naŋga, Je 5.19-20 naŋga, 1 Pi 4.8 + 18:16 Lo 19.15 naŋga, Jo 8.17 naŋga, 2 Ko 13.1 naŋga, 1 Ti 5.19 + 18:17 Ro 16.17 naŋga, 1 Ko 5.9 naŋga, 5.13 naŋga, 6.1-6 naŋga, 2 Te 3.6 naŋga, 3.14 + 18:18 Mt 16.19 naŋga, Jo 20.23 + 18:19 Mt 28.20 naŋga, Mk 11.24 naŋga, Jo 14.23 naŋga, 15.7 naŋga, 1 Jo 3.22 naŋga, 5.14 + 18:21 Lu 17.3-4 + 18:22 Stt 4.24 naŋga, Mt 6.14 naŋga, Mk 11.25 naŋga, Kl 3.13 + 18:25 2 Kin 4.1 naŋga, Neh 5.8 + 18:34 Mt 5.25-26 + 18:35 Mt 6.12-15 naŋga, Mk 11.25-26 naŋga, Ef 4.32 naŋga, Kl 3.13 naŋga, Je 2.13