Jisas Jerusalem yɨvurahata krunavundiŋ kuyu ŋgumi
21
(Sapta 21—25)
Jisas Jerusalem aru miku indɨwɨmañandɨmi
(Mak 11.1-11 naŋga, Luk 19.28-40 naŋga, Jon 12.12-19)
1-2 Jisas naŋga nuŋandɨ sɨmbɨrasara haŋɨnɨŋ Jerusalem yɨvurahɨrɨmɨndɨhu arɨñɨndɨmi. Kamata Apu Oliv tamayɨ yahuta pɨhu Betfage yɨvurahamu. Kamata Jisas sɨmbɨrasara arɨkimbatɨŋ sɨmbɨta nɨmavami, Pɨhu kututa ŋgarɨŋ ndañɨ umara. Uta sɨkwɨtaya ŋgɨtɨra donki mu siki tɨmburamɨtu kɨyɨmandɨ, ñɨŋi nuŋandɨ handahara nu naŋga kɨhɨrɨ kɨyɨmandɨ. Siki ha kuyɨvata arɨkita yi kɨyɨman nɨñɨ tɨmbuta payɨmara. +Kamatɨra kru mumɨŋga narɨŋɨrɨm kuyu mu ambɨtiŋgata ambamara, Donki arɨkita nɨŋɨnɨŋ, Aru hama sɨmbɨra naŋga, vamba ambamara. Kamavɨtɨra sɨkwɨtaya sɨmbɨti arɨkita payɨmandɨyu, vami. Kanɨmata vana yɨvurahami nɨŋandɨhinɨrɨm kuha kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavaravara mɨŋga kuyu nɨmata ambami ha kandɨsɨkwɨsɨkwɨ yɨvurahami. Nɨmavamba ambami, +Saion hati krunavundirɨm kuyu nɨŋandɨhin ambavaramara, Nɨŋgamara. Narɨŋandɨ aru miku nɨma payɨ. Nu kru ñɨmbi manɨman hama payɨmañandɨ. Kamata donki hɨmba munɨñɨ mɨnzɨ. Nu donki mɨwɨrɨ nɨñɨ mɨnzɨta payɨ, vami.
Kamata sɨmbɨrasara arɨkimbat uta Jisas ambami maña andɨmu. Kamata donki nɨŋum naŋga ñɨŋi ha tɨmbuta payɨmu. Kamata arɨkimbat nurɨŋandɨ mɨkwɨrɨ kuta haŋɨnɨŋ donkindu kutɨ hañɨ yɨvutɨhumu. Kamatɨhu Jisas kɨmba hañɨ mɨnzɨmi. +Kamatɨhi krunavundi sambɨ nurɨŋandɨ mɨkwɨrɨ kuta haŋɨnɨŋ sɨharanzɨhara kɨndɨmbat hañɨ yɨvutɨhumu. Kamatɨhu muvɨra ahumakamaka mɨkɨ naŋga haŋɨnɨŋ tahɨrandahɨra kɨndɨmbatɨyɨ tamamu. +Kamatɨndɨ krunavundi Jisasɨndu kasiram ndambu umu ndaŋɨnɨŋ naŋga sɨhɨndɨ payɨmu nɨŋɨnɨŋ, sɨhanaŋga nɨmavamba taŋguvɨhumu, Devit Nɨŋuñɨŋgirɨm kɨnzɨhɨnzɨtɨm. Kru Aru nɨmandu ñɨmbiyɨ payɨmi nɨmaŋ, Got nuŋ avindamam. Got kɨmbayɨndu sɨkwɨ nɨmarɨm kɨnzɨhɨnzɨtɨm, vamu.
10 Jisas Jerusalem indɨhuhi, pɨhu aru hañɨndu krunavundi sɨhanaŋga ŋgata pɨndɨrata nɨmavamba kitɨhumu, Kru kanɨma ninɨndɨmbanzɨkwɨ, vamu. 11  +Kamavahu krunavundi nu naŋga umu haŋɨnɨŋ ambamu, Nu Jisas, kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavaravara mɨŋga. Pɨhu Nasaret, pɨrɨvɨsa Galilindu mɨŋga payɨ, vamu.
Tɨmbahɨrɨs sɨmbɨra mɨŋahu pɨŋguvarami
(Mak 11.15-19 naŋga, Luk 19.45-48 naŋga, Jon 2.13-22)
12 Jisas Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ hañɨndu upɨyɨ indɨhumi. Kamata kru kandɨhaŋu tɨmbahɨrɨs sɨmbɨra mɨŋamu haŋɨnɨŋ sɨhanaŋga pɨŋguvarami. Kamata kru tɨmbahɨrɨs tɨvɨrandu haŋɨnɨŋɨndu pina haŋɨnɨŋ, naŋga kava tamahuhu mut mɨŋandu haŋɨnɨŋɨndu mɨnzɨmɨnzɨ maka haŋɨnɨŋ mɨŋasiŋgɨvarami.* 13  +Kamata nurɨŋ ambami, Gotɨndu aŋgwɨmɨkɨyɨ nɨmavamba ambami, Yandɨ tavɨ nɨŋaŋdɨhin yi naŋgandaya kuyundavaravara tavɨ kɨyɨmandɨ, vamba ambami. Hara narɨ andɨhara kru kurɨhahurɨha naŋga kipa naŋga haŋɨnɨŋɨndu sipɨrusipɨru upɨ maña kɨyɨ, vami. 14  +Kamata Jisas Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ hañɨndu upɨyɨ kɨyɨmi. Kamatɨhi tamɨŋga ñumi naŋga tanda ñamba haŋɨnɨŋ nu kɨyɨmiyɨ payɨhu nurɨŋ mɨŋavindamami. 15-16  +Hara Gotɨŋ kɨrañɨŋguhundu aru miku haŋɨnɨŋ naŋga tɨkatɨka kuyundu mirɨmba naŋga haŋɨnɨŋ, Jisas muhɨmɨmuhɨm avinzɨkwɨ sihɨrami haŋɨnɨŋ ŋgamu. Naŋga ñɨŋisɨrambɨ Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ hañɨndu upɨyɨ kɨta nɨmavamba taŋguvɨhumu, Narɨ Devit Nɨŋuñɨŋgirɨm kɨnzɨhɨnzɨtɨmara, vahu indarɨmu. Harɨm nurɨŋ kɨtɨrɨtɨhi, Jisasɨŋ nɨmavamba kitɨhumu, Na ñɨŋisɨrambɨ nɨŋɨnɨŋ kuyu ambayu nɨ indarɨna, vamu. Kamavahu Jisas kɨmbɨ ambami, Ara yi indarɨn. Hara narɨ kuyu nɨ Gotɨndu aŋgwɨmɨkɨyɨ ŋgatɨŋgɨruta mambaha ŋgandara. Devit Gotɨŋ ambami, Ñɨŋi sukɨsɨrambɨ nandɨ ñɨmbi tɨhuyahandu, vamba ambami, vami. 17 Kamata Jisas nurɨŋ mitata pɨhu aru hañɨndu tapɨrañɨ pindɨhami. Kamata aŋga pata kandɨhɨvɨ hañɨ Betani kɨyɨmi.
Jisas ambahi ahu fik ha kwɨrɨñandɨmi
(Mak 11.12-14 naŋga, 11.20-24)
18 Kamata kɨvɨsuŋ nda Jisas sɨhinda pɨhu aru hañɨ aŋga uhi, nuŋ avɨhatɨmi. 19  +Kamata kɨndɨ tɨvɨ hañɨ ŋgahi ahu fik muŋandɨhin kɨyɨhi arɨhañɨ umi. Hara ŋgahira kandɨhañɨ kandɨ maŋgɨyɨmi. Mɨkɨ haŋɨnɨŋ ndaya kɨyɨhu ahu fik haŋandɨhinɨrɨm ambami, Na sɨhinda kandɨ mandamɨrɨmana, manɨŋganzɨkwɨ, vami. Kamavahi sarɨwayɨŋandi ahu fik haŋandɨhin kwɨrɨñandɨmi. 20 Kamatɨhi nuŋandɨ sɨmbɨrasara haŋɨnɨŋ kandɨha ŋgata pɨndɨramu. Kamata nɨmavamba kitɨhumu, Pamatɨhi ahu fik nɨŋandɨhin sarɨwayɨŋandi kwɨrɨñandɨ, vamu. 21  +Kamavahu Jisas kɨmbɨ ambami, Narɨŋ yi kandɨ ambin, narɨ indarɨmaŋgarata, narɨŋandɨ indarɨmit arɨkita maŋgɨti, yi ahu fik nɨŋandɨhin andɨn maña narɨndahara sɨwɨmaña musa andɨhara. Naŋga kandɨ vana nindaya maŋandɨhara. Apu ndaŋandɨhin nɨmavamba ambɨtɨra, Na yahamɨrata kumbɨtɨhuta añakɨŋguku ndañɨ mɨŋgu vamba ambɨtɨra, ambahara maña andɨhi. 22  +Ara indarɨmaŋgarata Got naŋga kuyundavarɨmandɨra ha, muhɨmɨmuhɨm mɨŋɨrɨm ambɨrɨmandɨra ha, narɨ mɨŋɨmandɨra, vami.
Jisasɨŋ nin ndɨmbanzɨkwɨ aru ñɨmbi ŋgumi vamba kitɨhumu
(Mak 11.27-33 naŋga, Luk 20.1-8)
23  +Jisas Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu tavɨ hañɨndu upɨyɨ indɨhuta krunavundiŋ ambaramami. Kamatɨhi Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu haŋɨnɨŋɨndu aru miku haŋɨnɨŋ naŋga Israel hatindu aru miku haŋɨnɨŋ payɨmu. Kamata Jisasɨŋ nɨmavamba kitɨhumu, Na ñɨmbi kanɨŋandɨhin paŋundu mɨŋata kanɨmata vana nɨ andɨna. Naŋga nindɨmbanzɨkwɨ ñɨmbi ŋguta ambahi kanɨmata sɨmbɨra mɨŋana, vamu. 24 Kamavahu Jisas kɨmbɨ ambami, Yindahara narɨŋ muhɨmɨrɨm kitɨwɨrɨman. Kamatɨn kɨmbɨ yaŋ kandɨ ambɨtɨra ŋgatanda, yi narɨŋ yaŋ ninɨmbaha taya ñɨmbi ŋguhi sɨmbɨra mɨŋandinɨrɨm ambɨtɨn indarɨmandɨra. 25 Jon krunavundiŋ kukuyɨ mɨŋaŋgɨrundi vana ha pañɨndu mɨŋami. Kandɨha Gotɨndu pɨhuyɨndu vana vaha, mana krundu vana taya vaha, vami. Kamavahi nurɨŋambi masamasa ambamu, Ara Gotɨndu pɨhuyɨndu vana vɨtɨrɨŋ arɨŋ nɨmavamba kitɨwɨrɨmandɨ, Ara mumɨndɨhi nuŋambirɨm maŋindarɨmaŋgarandara, vamba ambɨrɨmandɨ. 26  +Hara kaŋandɨhin krundu vana vataŋgata krunavundirɨm pɨŋitɨvɨmɨ. Krunavundi Jonɨrɨm kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavaravara mɨŋga vamba ambandundɨhi, vamu. 27 Kamavata Jisasɨŋ ambamu, Ara maŋgandarɨŋ, vamu. Kamavahu Jisas nurɨŋ ambami, Yindahara ninɨmbaha taya yaŋ ñɨmbi ŋguhi sɨmbɨra kanɨŋandɨhin mɨŋandinɨrɨm narɨŋ maŋambɨmɨnda, vami.
Kru mumɨŋgandu ñɨŋi arɨkimbatɨndu tɨhi kuyu
28  +Kamata Jisas sɨhinda Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu haŋɨnɨŋɨndu aru miku haŋɨnɨŋ naŋga Israel hatindu aru miku haŋɨnɨŋ ambami, Narɨ pamata indarɨmitara. Kru mumɨŋga kru ñɨŋi nuŋandɨ arɨkita. Nuŋandɨ ñɨŋi nɨwɨsa hamarɨm uta ambami, Yandɨ ñɨŋi, musi uta wain kɨva ndañɨ sɨmbɨra mɨŋa, vamba ambami. 29 Kamavahi ñanɨŋ ambami, Yaŋ yakwɨrɨtɨ, vamba ambami. Hara kɨyɨhi nuŋandɨ indarɨmit hambu tɨvɨrahi umi. 30 Kamata nɨŋuva uta ñɨŋi muhamarɨm sɨwɨmaña kuyu nda ambahi ñɨŋi hama ambami, Yava urɨmanɨ, vamba ambami. Hara maŋumi, vami. 31 Jisas kamavata ambami, Ñɨŋi arɨkimbat hañɨndu ninɨndaya nɨŋuva ambami maña andɨmi, vami. Kamavahi ambamu, Kima hama, vamu. Kamavahu Jisas nurɨŋ ambami, Narɨŋ yi kandɨ ambin, kru gavaman ndamarɨm tɨmbahɨrɨs mɨŋamɨŋa haŋɨnɨŋ, naŋga navundi kru mɨŋavɨŋgɨrɨvɨŋgɨrɨ haŋɨnɨŋ wɨsa Gotɨndu tɨwɨyɨ kɨyɨmandɨyu. 32  +Jon narɨ kɨyɨmarañɨ yɨvurahata narɨŋ tɨtɨtɨ vana taya isɨhuramami, hara nuŋɨrɨm maŋindarɨmaŋgaramara. Kru gavaman ndamarɨm tɨmbahɨrɨs mɨŋamɨŋa haŋɨnɨŋ, naŋga navundi kru mɨŋavɨŋgɨrɨvɨŋgɨrɨ haŋɨnɨŋ nɨŋambirɨm indarɨmaŋgaramu. Kandɨhamata vana andɨhu ŋgamara, hara narɨŋandɨ indarɨmit hambu tɨvɨrahi nɨŋambirɨm maŋindarɨmaŋgaramara, vami.
Kru ñamba ŋɨnɨŋ wain kɨva karatamandu haŋɨnɨŋɨndu tɨhi kuyu
(Mak 12.1-12 naŋga, Luk 20.9-19)
33  +Jisas aru miku haŋɨnɨŋ sɨhinda ambami, Sɨhinda tɨhi kuyu muŋandɨhin indarɨmara. Kru mumɨŋga wain kɨva mɨŋami. Kamata tapa haŋandɨhin tɨmbayɨ tama taŋgɨrata arɨndɨhuyɨvɨmi. Kamata kɨva tuŋgɨ hambu wain kɨrɨs taŋguvusɨvusɨrɨm kumba kayɨvata musa mɨŋata, kru kɨta kɨva ha karatamatamarɨm tavɨ kuta ŋandi tɨhumi. Kamata kru muvɨra sɨmbɨra mɨŋɨmandɨyu vata kɨva ha nurɨŋandɨ kumañɨ tamami. Kamata pɨhu mu kutañɨ umi.* 34 Kamata wain haŋɨnɨŋ kandɨ tamɨrɨm andɨmi. Kamatɨhi nuŋandɨ sɨmbɨrasara saŋ muvɨraŋ uta kɨva sɨmbɨra mɨŋamɨŋa haŋɨnɨŋ kɨyuyɨ nuŋandɨ wain mɨndɨ mɨŋamu vata sɨmbɨhi umu. 35  +Kamatɨhu kru kɨva hañɨ sɨmbɨra mɨŋandu haŋɨnɨŋ sɨmbɨrasara saŋ haŋɨnɨŋ mɨŋata, muhamaŋ yɨvuta, muhamaŋ yɨvutatamahu kɨmuhi, muhamaŋ tɨmba kavaramu. 36 Kamatɨhu kɨyɨhandata kɨva nɨŋuva hama sɨhinda nuŋandɨ sɨmbɨrasara saŋ muvɨraŋ sɨmbɨhi nurɨ kɨyɨmuyɨ umu. Kimaŋgimañɨ sɨmbɨmi haŋɨnɨŋ taratɨvɨrata sambɨmarɨ sɨmbɨmi. Kamatɨhi kɨvayɨ sɨmbɨra mɨŋamu haŋɨnɨŋ sɨmbɨrasara saŋ kandɨhaŋɨnɨŋ ndahara sɨwɨmaña musa nda andɨmu. 37 Kamatɨhu kɨta kɨva nɨŋuva hama nuŋandɨ ñɨŋi tɨmbanzɨkwɨŋ sɨmbɨhi nurɨ kɨyɨmuyɨ umi. Nɨŋuva ambami, Yandɨ ñɨŋi nɨmandu kuyu indarɨmandɨyu, vamba ambami. 38  +Hara kru kɨva hañɨ sɨmbɨra mɨŋandu haŋɨnɨŋ ŋgahu ñanɨŋ payɨhi nurɨŋambi masamasa kuyundavarata ambamu, Kru nɨma nɨŋuvandu muhɨmɨmuhɨm nu mɨŋɨmandɨ. Harɨm nuŋ yɨvutatamata, nɨŋuvandu kɨva nɨ ara mɨŋɨm, vamba ambamu. 39  +Kamavata kru hamaŋ mɨŋahandata pɨŋgɨrɨta uta kɨva tapa kut hambu kavarahu indɨhuhi yɨvutatamahu kɨmumi. 40 Harɨm muyɨvɨ kɨva nɨŋuva hama pata kru nuŋandɨ kɨva hañɨ sɨmbɨra mɨŋandu haŋɨnɨŋ pamata musa andɨrɨmandɨ, vami. 41 Kamavahi nuŋ ambamu, Kru ñamba kandɨhaŋɨnɨŋ pɨsiŋgarɨmandɨ. Kamata wain kɨva ha mɨŋata kru muŋɨnɨŋ ŋguti karatamɨrɨmandɨyu. Kamata ñaña mɨŋamɨŋa tɨwɨmiyɨ yɨvutɨhɨruramata nuŋ ŋgumandɨyu, vamu. 42  +Kamavahu Jisas nurɨŋ nɨmavamba kitɨhumi, Narɨ Gotɨndu aŋgwɨmɨkɨyɨ kuyu mandambu nɨŋu ŋgatɨŋgɨruta mambaha ŋgamara. Kuyu kandɨha ambami, Tɨmba tavɨ tɨhutɨhu haŋɨnɨŋ ñamba vata tɨvɨmbu tamamu. Tɨmba kandɨha tɨhu tavɨ tapa mɨŋahandahandandu tɨmba avi ŋandi kɨyɨ. Aru hama nuŋambi kandɨhɨm ha andɨhi yɨvurahahi ara ŋgaharɨŋ avindɨmbanzɨkwɨ kɨyɨ, vamba ambami. 43 Kamataharɨm narɨŋ yi ambin, kuha narɨ Gotɨndu tɨwɨyɨ kɨyɨmara. Hara narɨŋ Got tɨhɨmitata krunavundi muŋɨnɨŋ mɨŋɨmandɨ. Kamati nuŋandɨ tɨwɨyɨ kɨta, nuŋandɨ kuyu taya mɨŋahandɨrɨmandɨyu. 44  +Kamata kru tɨmba hɨmba kandɨhañɨ mɨŋgata yɨvɨrɨmandɨ hama punzɨ haŋɨnɨŋ yɨvurɨvumbɨrɨmandɨ. Hara tɨmba kandɨha kru ŋgɨmba muyɨ mɨŋgata yɨvɨrɨmandɨ ha, tɨmba ha kru kandɨhamaŋ yɨvɨti mɨñɨndɨrɨmandɨ, vami.*
45 Kamavahi Gotɨŋ kɨrañɨŋguhundu aru miku haŋɨnɨŋ naŋga Farisi tɨhi kuyu kandɨha indarɨta ambamu, Nɨ arɨŋambirɨmɨnzɨkwɨ ambi, vamu. 46  +Harɨm Jisasɨŋ mɨŋahandɨmɨndaŋ nzɨkwɨ vata andɨmu. Hara krunavundi Jisasɨrɨm kru Gotɨndu kuyu mɨŋata ambavaravara mɨŋga vamba indarɨmitandu. Harɨm krunavundirɨm pɨŋitumu.
+ 21:3 Mt 26.18 + 21:5 Ais 62.11 naŋga, Sek 9.9 naŋga, Jo 12.15 + 21:8 2 Kin 9.13 + 21:9 Sng 118.25-26 naŋga, Mt 23.39 + 21:11 Mt 21.46 * 21:12 Kava naŋga muhɨmɨmuhɨm, kru mut mɨŋandu haŋɨnɨŋ, kandɨhaŋɨnɨŋ Gotɨŋ kɨrañɨŋguhu upɨyɨndu. Kru muvɨra muhɨmɨmuhɨm kɨrañɨŋguhu upɨyɨ kɨndɨ haŋɨnɨŋ mut mɨŋɨrɨm, tɨmbahɨrɨs kɨrañɨŋguhu nduyɨ taya mut mɨŋandu. Rom naŋga Grikɨndu tɨmbahɨrɨsɨyɨ mut mamɨŋandu. + 21:13 Ais 56.7 naŋga, Jer 7.11 naŋga, Mk 11.17 naŋga, Lu 19.46 + 21:14 2 Sml 5.8 naŋga, Ais 35.5-6 + 21:15-16 Sng 8.2 + 21:19 Lu 13.6 + 21:21 Mt 17.20 naŋga, Lu 17.6 naŋga, Jo 14.12 naŋga, 1 Ko 13.2 naŋga, Je 1.6 + 21:22 Mt 7.7-11 naŋga, 18.19 naŋga, Mk 11.24 naŋga, Lu 11.9 naŋga, Jo 14.13-14 naŋga, Je 5.16 naŋga, 1 Jo 3.22 + 21:23 Jo 2.18 + 21:26 Mt 14.5 naŋga, 21.46 naŋga, Mk 6.20 naŋga, Lu 20.6 + 21:28 Lu 15.11 + 21:32 Lu 3.12 naŋga, 7.29-30 + 21:33 Mt 25.14 * 21:33 Wain kɨvandu tɨhi kuyu nɨŋandɨhin, Jisas Aisaia 5.1-2yɨ ŋgami. Got krunavundi Israelɨŋ andɨmirɨm tɨhi kuyu. Tɨhi kuyundu sapa ha nɨmata. Kɨva nɨŋuva hama Got. Wain kɨva ha krunavundi Israel hati. + 21:35 Mt 22.6 + 21:38 Mt 27.18 + 21:39 Hi 13.12 + 21:42 Sng 118.22-23 naŋga, Ais 28.16 naŋga, Mk 12.10 naŋga, Sɨ 4.11 naŋga, Ro 9.33 naŋga, Ef 2.20 naŋga, 1 Pi 2.6-8 + 21:44 Ais 8.14-15 naŋga, 60.12 naŋga, Dan 2.44-45 naŋga, Sek 12.3 naŋga, 1 Pi 2.8 * 21:44 Kru indarɨmit avi naŋga muvɨra ambandu. Kuyu Matyu 21.44yɨ kɨndi nɨŋandɨhin Matyu mayɨhimbɨvɨrami. Sɨhɨndɨvu kru mumɨŋga yɨhimbɨvɨrami, vandu. Luk 20.18yɨ ŋgamara. + 21:46 Mt 21.11 naŋga, 21.26 naŋga, Lu 7.16 naŋga, Jo 7.40