Barʉ́wa ya
Yaakúupu
Mʉlongooryo
Mʉʉntʉ ˆaandɨka barʉ́wa ɨhɨ, nɨ Yaakúupu. Ʉhʉ Yaakúupu nɨ ʉmwɨ wa vandʉʉ va Yéesu ajáa (Matáayo 13:55). Yaakúupu ʉhʉ, sɨ Yaakúupu mʉndʉʉ wa Yooháani (Matáayo 4:21), au Yaakúupu sha Alʉfáayo (Matáayo 10:3) tʉkʉ. Mpɨɨndɨ ˆaandɨkáa barʉ́wa ɨhɨ, yeeye nɨ mʉlongooli wa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ʉko Yerusaléemu ajáa (Mɨrɨmo ya Vatumwi 15:12-13). Paúli amwaanɨrɨra “Ngururyo” yo muruma Kirisitʉ (Vagalatía 2:9). Kati ya myaaka ya 62-69 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa, vavɨ va Kirisitʉ vajáa vamʉʉlaa Yaakúupu sa kʉra kumuruma kwaachwe Yéesu Kirisitʉ. Na barʉ́wa ɨhɨ Yaakúupu ɨɨyandɨka de ʉʉlawe.
Barʉ́wa ɨhɨ, Yaakúupu avaandɨkɨra vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va Kɨyahúudi ˆveene vajáa vatɨɨja múuji wa Yerusaléemu, ˆvakɨɨngɨrɨrwe nɨ Vayahúudi ˆveene vajáa vamusiita Yéesu Kirisitʉ. Ava noo ˆvamʉʉlaa Sitefáano (Mɨrɨmo ya Vatumwi 7:54–8:3). Vaantʉ ˆvamuruma Yéesu avo vajáa viipasa ɨsɨ joosi ja Yudéea, Samaría, Foiníike na Síria (Mɨrɨmo ya Vatumwi 8:1; 11:19). Ɨkɨ noo ˆchooreka Yaakúupu avaanɨrɨra vaantʉ ava, “nkolo ikimi na ivɨrɨ ˆngʼeene jeenera weerʉ yoosi” (1:1).
ˆCheene Yaakúupu avawyɨɨra ava vaantʉ aha barúwii, nɨ kwɨɨmɨrɨra neeja kʉra kumuruma kwaavo Yéesu na kʉvawyɨɨra ˆvyeene varɨ kiikala mpɨɨndɨ ja uturikiri (1:2-15). Avakaanʼya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vareke kʉvasinanala vaantʉ (2:1-11). Alumirirya kumuruma kwaavo Yéesu koonekane ko tʉmama masáare maaja (2:14-26). Kei, avalairirya vandoolaanga neeja ndimi jaavo, karɨ varekere jikorerye mooto sɨ ˆurímaa tʉkʉ (3:1-12). Kɨɨntʉ chɨɨngɨ ˆalumirirya nɨ kumuruma Yéesu, kʉvaloombera valwɨ́ɨrɨ na kʉvahaka makuta valwɨ́ɨrɨ kwa irina ra Mweenevyoosi (5:13-16).
ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
Lʉmbɨ na kʉyerwa 1:1-18
Kʉteera na kʉtʉmama 1:19-27
Karɨ tʉndoosinanala vaantʉ tʉkʉ 2:1-13
Kuruma Yéesu koónekanaa kwa nteendo njija 2:14-26
Kwɨɨmɨrɨra lurimi na tooti ya kurumwii 3:1-18
Karɨ tʉve vijeengi na masáare ya weerʉ tʉkʉ 4:1–5:6
Tuyimirirye uturikiri na tʉndooloomba ko ruma 5:7-20
1
Lʉmbɨ ya Yaakúupu
1 Yaakúupu, mʉtʉ́mwa wa Mʉlʉʉngʉ na wa Mweenevyoosi YéesuKirisitʉ, lʉmbɨ kwa nkolo ikimi na ivɨrɨ ˆngʼeene jeenera weerʉ yoosi.
Tooti na Kumwiilaangya Yéesu
2 Ee vanaviitʉ eryi mɨtɨma kati ˆmooyerwa kwa njɨra ˆjiísimiresimire.
3 Nyuunyu mwamányire kʉyerwa kwa kuruma kwaanyu kwabwéeyyaa mʉdahe kuyimirirya.
4 Kuyimirirya kwaanyu moosaakwa mukukiimikirirye, sa mʉve vaantʉ ˆvakangaala kei ˆvakɨɨmɨkɨrɨra, sɨ ˆmookeehekerwa nɨ kɨɨntʉ baa kɨmwɨ.
5 Maa kaa, koonɨ ʉmwɨ waanyu yoosova tooti, amʉloombe Mʉlʉʉngʉ. Yeeye asiina itɨma tʉkʉ na avahéeraa voosi ˆviri foo na kei Mʉlʉʉngʉ sɨ avɨ́ɨkaa ikuundi mutimii tʉkʉ, kʉmʉheera arɨ.
6 Maa kati yooloomba nɨ mpaka arume baa karɨ ave na wiikovereri tʉkʉ, sa mʉʉntʉ ˆarɨ na wiikovereri nɨ ja ipúunta ra mayɨya, rɨra ˆrɨsʉ́mwɨɨrwe nɨ mpeho no rutwarutwa kʉnʉ na kʉnʉ.
7 Mʉʉntʉ ja ʉwo, karɨ iisee turya arɨ kɨɨntʉ chochoosi fuma kwa Mweenevyoosi tʉkʉ.
8 Yeeye nɨ ja iwalaanga arɨ, iikóvererakovereraa kʉyeenda kwaachwe koosi.
Ʉkɨva na Usúngaati
9 Haaha mwaanaanyu ʉra ˆarɨ ɨsɨ iidʉʉmbe na eerye mʉtɨma sa Mʉlʉʉngʉ amwiinʉla.
10 Viivyo baa musúngaati ne eerye mʉtɨma kati ˆyookiimiwa na ɨsɨ, sa looseeka arɨ ja malʉva ya isekii.
11 Mwaasʉ watʉ́laa na ivááva raachwe, ˆreene ruúmyaa masaambɨ. Malʉva ya masaambɨ yaláhalaa na kʉbooha kwaachwe kwarɨ́mɨraa. Noo jeyyo, musúngaati ne kʉʉma arɨ ngʼangʼala na mɨrɨmo yaachwe ˆatʉ́mamaa.
Kʉyerwa
12 Atalariwe mʉʉntʉ ˆayímiriryaa mpɨɨndɨ jo yereniwa, sa koonɨ asíindire ʉko kʉyereniwa, heewa arɨ itáaji ra nkaasʉ ˆreene Mʉlʉʉngʉ iichuunga kʉvaheera vara ˆvamweenda.
13 Koonɨ mʉʉntʉ yooyerwa karɨ asee jei tʉkʉ, “Nooyerwa nɨ Mʉlʉʉngʉ.” Sa Mʉlʉʉngʉ sɨ ayérwaa nɨ ʉvɨ tʉkʉ baa kei yeeye sɨ ayéraa mʉʉntʉ yoyoosi tʉkʉ.
14 Maa kaa, kɨra mʉʉntʉ ayérwaa kati ˆanwéerɨɨre na ˆakwáatikire nɨ ʉláku waachwe mweeneevyo.
15 Haaha ʉra ʉláku ˆʉrɨ sʉmʉla ɨnda, wavyáalaa ʉvɨ na ʉra ʉvɨ ˆʉrɨ kangaala wavyáalaa wulalo.
16 Vanaviitʉ naveenda. Karɨ mʉkóoverwaa tʉkʉ.
17 Kɨra kɨɨntʉ ˆchabooha na kɨra kɨɨntʉ ˆchakiimana chafúmaa mweeri, chakiima fuma kwa Mʉlʉʉngʉ Taáta, yeeye noo Taáta wa vimʉrɨ vyoosi kurumwii. Yeeye sɨ aválandʉkavalandʉkaa tʉkʉ, baa kei asiina ivala ro valandʉkavalandʉka tʉkʉ.
18 Kwa mʉryʉʉngʉ waachwe, yeeye atʉvyaala kwa isáare raachwe ra kɨkomi, sa tʉve vaachwevaachwe mbere ya viintʉ ˆavyʉʉmba, kei tʉve ja mpóryo ya viintʉ ˆvichwíirwe vya ncholo.
Kʉteerera no Tʉmama
19 Vanaviitʉ naveenda. Kwaatyi isáare ɨrɨ! Nyuunyu mwaangʉhe kʉndooteerera na karɨ mwaangʉhe kʉndoolʉʉsɨka tʉkʉ, baa karɨ mwaangʉhe kʉndookalala tʉkʉ.
20 Sa koonɨ mʉʉntʉ akálɨɨre sɨ arɨ daha tʉmama ʉwoloki ˆmweene Mʉlʉʉngʉ asáakaa tʉkʉ.
21 Sa jeyyo, fweiti na kʉlɨ kosu joosi na ʉvɨ waanyu woosi, mʉhokere ko kiiloombererya na isáare rɨra ˆrahaandwa kwaanyu ˆreene radáhaa kʉlamurirya nkaasʉ yaanyu.
22 Maa kaa, mʉve vatʉmami va isáare na karɨ mʉve vateereri vii tʉkʉ, kʉnʉ mookoovera mɨtɨma yaanyu.
23 Mʉʉntʉ yoyoosi ˆatéereraa isáare baa rɨtʉmama tʉkʉ, ʉhʉ nɨ ja mʉʉntʉ ˆiiláangaa buuwo yaachwe kɨwóowii.
24 Mʉʉntʉ ʉwo ˆarɨ hʉmʉla kwiiyona, atámanyaa, na hahara arímiryaa ˆvyeene arɨ.
25 Maa kaa, mʉʉntʉ ˆiíririkanaa Miiro ya Mʉlʉʉngʉ ˆyakiimana na ˆyaréetaa uhúuru fuma kwɨɨmɨrɨrwa nɨ ʉvɨ, ʉwo iísimire. Koonɨ mʉʉntʉ ʉwo atúubire tuuba Miiro bila yoorimirya ˆcheene atéɨɨre, ʉwo talariwa arɨ kwa yara ˆmeene atʉ́mamaa.
26 Koonɨ mʉʉntʉ yookiiyona yeeye nɨ mʉʉntʉ ˆamweéryaa mʉtɨma Mʉlʉʉngʉ na sɨ akɨ́tɨraa lurimi lwaachwe, mʉʉntʉ ʉwo nɨ iikóoveraa vii, díini yaachwe nɨ kɨɨntʉ kisiina.
27 Díini ˆɨrɨ mpeho, ˆisiina kosu ˆirúmwaa mbere ja Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ noo ɨhɨ, kʉvaambirirya varekwa na valala na uturikiri waavo no kwiiyɨmɨrɨra ʉdɨɨre saambʉlwa nɨ ʉvɨ wa weerʉ.