7
Yéesu Yoomʉhorya Mʉtʉmami wa Mʉlʉkalʉka sɨ ˆArɨ Mʉyahúudi
(Matáayo 8:5-13; Yooháani 4:43-54)
1 Yéesu ˆakahʉmʉle lʉʉsa masáare ayo yoosi kʉnʉ vaantʉ voomʉteerera, maa akadoma na múujii wa Kaperenáumu.
2 Aho múujii, kwajáa kwatɨɨte mʉkʉ́ʉ́lʉ ʉmwɨ wa valwi nkoondo. Ʉhʉ mʉkʉ́ʉ́lʉ ajáa atɨɨte mʉtʉmami waachwe ˆajáa amweendamweenda. Haaha ʉhʉ mʉtʉmami ajáa alwaala sengerera akwye.
3 Ʉwo mʉkʉ́ʉ́lʉ wa valʉkalʉka ˆakateere masáare ya Yéesu, akatʉma vawosi va Kɨyahúudi vadome na kwa Yéesu, vakamʉloombe ʉʉje jɨ amʉhorye mʉtʉmami waachwe.
4 Novo ˆvakafike kwa Yéesu, vakamʉkalaamya mʉnʉmʉʉnʉ voosea, “Koonɨ kʉrɨ na mʉʉntʉ ˆavalwa ɨɨma neeja kwaambiririwa, nɨ ʉhʉ.
5 Yeeye eenda ɨsɨ yiitʉ, baa kei noo atʉjeengera sinagóogi.”
6 Aho, maa Yéesu akadomanʼya novo. Maa kaa, viintʉ ˆajáa akaarɨ kʉlɨ kʉlɨ na nyuumba ya ʉra mʉkʉ́ʉ́lʉ wa valwi nkoondo, ʉra mʉkʉ́ʉ́lʉ akatʉma vijeengi vyaachwe vakamʉsee Yéesu, “Aaɨ mʉkʉ́lʉ, karɨ ujuuwɨke tʉkʉ, nɨɨnɨ sɨ navalwa nɨɨma neeja kʉkʉteengya weewe wɨɨngɨre nyuumbii kwaanɨ tʉkʉ.
7 Ɨkɨ noo ˆchooreka, niiyɨɨ́ne sɨ navalwa nɨɨma neeja kʉʉja na kwaako tʉkʉ. Maa kaa, lʉʉsa isáare vii na mʉtʉmami waanɨ ahole.
8 Sa nɨɨnɨ nɨ mʉʉntʉ ˆnavɨɨkwa ɨsɨ ya wiimiriri, baa kei natɨɨte valwi nkoondo ɨsɨ yaanɨ. Koonɨ namʉséire ʉhʉ ‘Doma,’ adómaa na wɨɨngɨ ‘Ʉja,’ ne ʉʉ́jaa. Koonɨ namʉséire mʉtʉmami waanɨ ‘Bweeyya ɨkɨ,’ yeeye abwéeyyaa.”
9 Yéesu ˆakateere ayo masáare, akahwaalala mʉnʉmʉʉnʉ, akiilorera akɨɨlaanga ɨra mpuka ˆyamutuubáa, maa akavasea, “Noovawyɨɨra, sɨ nɨnoona kuruma ja ʉkʉ baa kʉrɨ ɨsɨ yoosi ya Isiraéeli tʉkʉ.”
10 Na vara vaantʉ ˆvajáa vatúmirwe noo mwaanɨrɨra Yéesu ˆvakahɨndʉke na kaayii kwa mʉkʉ́ʉ́lʉ wa valʉkalʉka, vakamʉshaana ʉra mʉtʉmami ahórire.
Yéesu Yoomʉfʉfʉla Musinga wa Mʉlala
11 Mpɨɨndɨ kiduudi, Yéesu akadoma na múujii ʉmwɨ, ˆʉséwaa Náini. Ʉko ajáa adomanʼya na vapooji vaachwe na mpuka nkʉʉlʉ ya vaantʉ.
12 ˆAkasengerere mutiryaangwii wa múuji, akalʉmana na mpuka ya vaantʉ viínwɨɨre mʉvɨrɨ wa mʉtavana ˆajáa awʉ́lɨɨre vootwaala noo taaha. Ʉhʉ mʉtavana noo mwaana ʉmwɨ vii wa mʉlala ʉmwɨ ajáa. Vaantʉ ˆvarɨ foo fuma múuji ʉwo nɨ hamwɨ vajáa na ʉwo mʉʉntʉ muki.
13 Yéesu Mweenevyoosi ˆakamoone ʉwo maáma mʉlala, akamoonera mbavariri, maa akamʉsea, “Rɨra tʉkʉ.”
14 Yéesu akaseesa na heehi ya kɨtáanda, akakɨsaasya, maa vara vaantʉ ˆvajáa viínwɨɨre vakɨɨma. Aho, akasea, “Mʉtavana, nakʉséire inʉka!”
15 Ʉwo mʉtavana ˆajáa awʉ́lɨɨre, akiinʉka, akaanda lʉʉsɨka. Aho, Yéesu akamʉkwaatya íyo waavo.
16 Vaantʉ voosi ˆvajáa aho, vakakwaatwa nɨ woowa, vakaanda mʉdʉʉmba Mʉlʉʉngʉ voosea, “Mʉláali na mʉtwe mʉkʉʉlʉ uújire na kʉrɨ suusu! Mʉlʉʉngʉ uújire noo vaambirirya vaantʉ vaachwe.”
17 Masáare aya ya Yéesu yakeenera ɨsɨ yoosi ya Yudéea na ɨsɨ joosi ˆjiri mʉkaaya.
Yéesu na Yooháani Mʉbatisáaji
(Matáayo 11:2-19)
18 Vapooji va Yooháani Mʉbatisáaji vakamuwyɨɨra masáare yoosi ˆyatʉmamwáa nɨ Yéesu. Yooháani akavaanɨrɨra vapooji vaachwe vavɨrɨ,
19 akavatʉma kwa Yéesu Mweenevyoosi vakamuurye jei, “Eri, weewe noo ʉra ˆalʉʉswa nɨ valáali na mʉtwe ˆyookʉʉja bakʉ tʉwoojere wɨɨngɨ?”
20 Vara vapooji ˆvakafike kʉrɨ Yéesu, maa vakasea, “Yooháani Mʉbatisáaji atʉtʉ́mɨre tukuurye, ‘Eri, weewe noo ʉra ˆalʉʉswa nɨ valáali na mʉtwe ˆwookʉʉja bakʉ tʉwoojere wɨɨngɨ?’ ”
21 Mpɨɨndɨ ɨʼɨra Yéesu ajáa ahorya vaantʉ ndwáala, na ʉlwɨ́ɨrɨ waavo. Vara ˆvajáa na mirimʉ mɨvɨ akavahorya, na vahoku ˆvarɨ foo akavabweeyya voone.
22 Aho, maa Yéesu akavasea vara ˆvajáa vatúmirwe, “Tamanyi mʉkamʉwyɨɨre Yooháani yoosi ˆmwiiyónɨɨre na ˆmʉyatéɨɨre. Vahoku vookoona, vivete vooyeenda, ˆvarɨ na ʉlóónda voojirʉlwa, vimatu vooteera, vaantʉ ˆvaakwya voofʉfʉlwa na kei vakɨva voovariyʉrɨrwa Masáare Maaja.
23 Atalariwa ʉra sɨ ˆarɨ hɨtwahɨtwa sa nɨɨnɨ.”
24 Vara vapooji va Yooháani ˆvakalooke, maa Yéesu akaanda kʉvawyɨɨra vara vaantʉ masáare ya Yooháani yoosea, “Nɨ che mwɨɨtáa laanga kʉra ɨsɨ ya ibaláángwii? Isaanga ˆrooringiwaringiwa nɨ mpeho wʉʉ?
25 Koonɨ sɨ jeyyo, nɨ che mwɨɨtáa laanga? Mʉʉntʉ ˆiirwíikire ɨngo ja iyoombe ikʉʉlʉ wʉʉ? Aka tʉkʉ, vaantʉ ˆviirwɨ́ɨkaa ɨngo ja iyoombe ikʉʉlʉ na ˆvarɨ na kɨra kɨɨntʉ ˆchabooha nɨ nyuumbii ja kɨtemi viíkalaa.
26 Haaha nɨ che mwɨɨtáa koo laanga? Nɨ mʉláali na mʉtwe mwɨɨtáa ko laanga wʉʉ? Kɨkomi, noovawyɨɨra nɨ kʉlookya mʉláali na mʉtwe mwɨɨtáa ko laanga.
27 Ʉhʉ noo masáare yaachwe ˆyaandɨkwa Masáarii ˆYarɨ Mpeho,
‘Laanga, mʉtʉma ndɨrɨ mutumwi waanɨ akʉlongorɨre,
yeeye kʉtengenesherya arɨ njɨra yaako.’”
28 Kei Yéesu akasea, “Nɨ vawyɨɨra niise, kwa vaantʉ voosi kusiina ˆarɨ mʉkʉʉlʉ kʉlookya Yooháani tʉkʉ. Maa kaa, ʉra ˆarɨ muduudiduudi Ʉtemii wa Mʉlʉʉngʉ, noo mʉkʉʉlʉ kʉlookya Yooháani.”
29 Vaantʉ voosi, hamwɨ na vasaankanʼyi kóodi vajáa vateera ayo masáare ya Yéesu. Vakaruma mʉryʉʉngʉ ˆiímyaa Mʉlʉʉngʉ nɨ mʉwoloki na avo noo vara ˆvajáa vabatisiwa nɨ Yooháani.
30 Maa kaa, Mafarisáayo na vakiindya va Miiro sɨ vajáa vabatisiwa nɨ Yooháani tʉkʉ. Voovo vajáa vasiita mʉryʉʉngʉ Mʉlʉʉngʉ ˆajáa aviimirya.
31 Aho, Yéesu akavasea, “Na che ndɨrɨ kɨɨfwaanirirya mbyaala ɨhɨ? Nɨ na che yiifwɨ́ɨne mbyaala ɨhɨ?
32 Mbyaala ɨhɨ yiifwɨ́ɨne na vasinga viíkyɨɨre isóokwii de vandookiisea,
‘Tavaváɨɨre firíimbi,
nyuunyu baa bwɨɨta tʉkʉ!
Tavɨɨ́mbɨɨre nyɨɨ́mbo ja ʉsʉʉngʉ,
nyuunyu baa rɨra tʉkʉ!’
33 Sa Yooháani Mʉbatisáaji ʉʉja, sɨ arijáa mʉkáate baa kei sɨ anywijáa diváai tʉkʉ, nyuunyu mʉkasea, ‘Atɨɨte murimʉ mʉvɨ!’
34 Maa kaa, Mwaana wa Mʉʉntʉ ʉʉja, yoorya no nywa, nyuunyu mʉkasea, ‘Mʉlaangi ʉhʉ, mwaafu na mʉreevi, mare ya vasaankanʼyi kóodi na vaduwalo.’
35 Baa neembe nɨ jeyyo, tooti ya Mʉlʉʉngʉ yiiyónekiirye kɨkomi nɨ ya ʉwoloki kwa vaana vaachwe voosi.”
Mʉʉntʉ Muki Mʉvɨ Yoomʉhaka Yéesu Makuta
36 Sikʉ ɨmwɨ, Mʉfarisáayo ʉmwɨ ˆasewáa Simóoni ajáa amʉteengya Yéesu noo rya chákurya kaayii kwaachwe. Yéesu akatamanya na kaayii kwa ʉwo Mʉfarisáayo, maa akiikala kurya chákurya.
37 Haaha, aho múujii kʉjáa kwatɨɨte mʉʉntʉ muki ʉmwɨ ˆajáa mʉvɨ. Ʉwo mʉʉntʉ muki ˆakataange Yéesu amwaarɨ yoorya chákurya kwa Mʉfarisáayo, akatoola chʉ́pa ya iwye ˆɨrɨ na makuta ˆyanyʉ́kɨraa ya iyoombe ikarɨ.
38 ˆAkafike, akɨɨma nyuma heehi na majeo ya Yéesu. Akaanda rɨra na miísoori yaachwe yandoowyɨɨra majewii ya Yéesu, de ɨndoomʉhonola Yéesu na njwɨɨrɨ jaachwe. Akatuuba sʉndɨra majeo ya Yéesu na akayahaka yara makuta.
39 Ʉra Mʉfarisáayo ˆajáa amʉtéengiirye Yéesu ˆakoone jeyyo, akaanda kiiririkana mutimii waachwe yoosea, “Ngaarɨ ʉhʉ mʉʉntʉ nɨ mʉláali na mʉtwe wa Ijʉva, ngaarɨ amányire ʉhʉ mʉʉntʉ muki yoomʉkwaata nɨ joolɨ ˆarɨ, na ngaarɨ amányire nɨ mʉvɨ.”
40 Aho, maa Yéesu akamʉsea ʉra Mʉfarisáayo, “Simóoni, natɨɨte isáare ˆnoosaaka nɨkʉwyɨɨre.” Ne akasea, “Mukiindya ngwyɨɨra.”
41 Yéesu akasea, “Kwajáa kwatɨɨte vaantʉ vavɨrɨ ˆvadaayiwáa noongwa nɨ mʉʉntʉ ʉmwɨ. Ʉmwɨ adaayiwáa mpía ja dináari magana yasaano (500) na wɨɨngɨ mpía ja dináari makumi yasaano (50).
42 Vaantʉ ava vajáa vasiindwa rɨha. Ʉwo ˆajáa avakopesha akavasea noongwa jaavo jasírire. Haaha nɨ arɨkwɨ kati ya ava vavɨrɨ ˆarɨ mweenda kʉlookya mwiiwaachwe?”
43 Simóoni akasea, “Nɨ ʉra ˆasewa noongwa yaachwe nkʉʉlʉ kʉlookya yasírire.” Yéesu akamʉsea, “Walámwɨɨre kwa ʉwoloki.”
44 Aho, Yéesu akamʉlaanga ʉra mʉʉntʉ muki, maa akamʉsea Simóoni, “Wamwɨɨ́ne ʉhʉ mʉʉntʉ muki? Nɨɨ́ngɨɨre aha nyuumbii kwaako baa sɨ wʉʉmpɨ́ɨre maaji nooyye majeo yaanɨ tʉkʉ, maa kaa, ʉhʉ mʉʉntʉ muki oóyyiirye majeo yaanɨ na miísoori yaachwe na aampónwɨɨre majeo yaanɨ na njwɨɨrɨ jaachwe.
45 Weewe sɨ waansʉ́ndɨɨre mpɨɨndɨ ˆwakuunuumbya tʉkʉ. Maa kaa, ʉhʉ keende ˆnɨɨ́ngɨɨre aha sɨ anareka kʉʉnsʉʉndɨra majeo yaanɨ tʉkʉ.
46 Weewe sɨ waampákire makuta mutwii tʉkʉ, maa kaa, yeeye aampákire makuta ˆyanyʉ́kɨraa majewii yaanɨ.
47 Haaha nɨ kuwyɨɨra niise, kweenda kwaachwe nɨ kʉkʉ́ʉ́lʉ sa ʉvɨ waachwe ˆʉrɨ foo wasírire. Maa kaa, ʉra ʉvɨ kiduudi ˆwasírire, eenda kiduudi.”
48 Aho, maa Yéesu akamʉsea ʉra mʉʉntʉ muki, “Ʉvɨ waako wasírire!”
49 Maa kaa, vara ˆvarijáa ne aho, vakaanda kiiyurya voovo kwa voovo voosea, “Ʉhʉ nɨ ani ˆarɨ sea ʉvɨ wa mʉʉntʉ wasírire?”
50 Aho, Yéesu akamʉsea ʉra mʉʉntʉ muki, “Kuruma kwaako kwakʉhóniirye, tamanya na mwiikalo mʉʉja.”