12
Yéesu Yoovafwaanirirya Vakʉ́ʉ́lʉ va Vayahúudi na
Varimi Vavɨ
(Matáayo 21:33-46; Lʉ́ka 20:9-19)
1 Hara, maa Yéesu akaanda vawyɨɨra vara vakʉ́ʉ́lʉ símo iji, akavasea, “Mʉʉntʉ ʉmwɨ ajáa arɨma iwʉnda ra mɨsabíibu. Akariingirirya lʉkaande iwʉnda vʉʉ, akasiimba iduundu ro fʉʉnchɨra sabíibu so tengenesera diváai, akajeenga kɨvaanda kɨlɨɨhɨ cho rɨndɨrɨra, maa akakojya ɨro iwʉnda raachwe kwa varimi. Hara, maa akakera njɨra.
2 Mpɨɨndɨ jo chwa ˆjikafike, akamʉtʉma mʉtʉ́mwa waachwe, akasʉmʉle haantʉ haachwe ha sabíibu ˆngʼeene vachwíire.
3 Ʉra mʉtʉ́mwa ˆakafike, vara vaantʉ vakamʉkwaata, vakamʉvaa, maa vakamukibirya na mɨkono mɨtʉhʉ.
4 Mweeneiwʉnda akatʉma mʉtʉ́mwa wɨɨngɨ kei, ʉhʉ ne vakamʉvaa mutwii, baa kei vakamʉbweeyyirya masáare ya soni.
5 Mweeneiwʉnda akatʉma mʉtʉ́mwa wɨɨngɨ, ʉhʉ re, vakamʉʉlaa. Atʉma vɨɨngɨ ˆvarɨ foo, vɨɨngɨ vavaváa na vɨɨngɨ vavʉʉláa.
6 Ʉhero waachwe, mweeneiwʉnda ajáa achɨ́hɨɨre na mʉʉntʉ ʉmwɨ vii wo tʉma, na ʉhʉ nɨ mwaana waachwe ˆamweendamweenda, akamʉtʉma yookiisea, ‘Kʉmʉnyemya varɨ mwaana waanɨ!’
7 ˆAkafike, maa vara ˆvakojiwa iwʉnda vakiiwyɨɨra voosea, ‘Ʉhʉ noo mʉpaari wa ɨrɨ iwʉnda. Hendi tʉmʉʉlae, maa ʉpaari waachwe ʉve wiiswi.’
8 Hara, vakamʉkwaata, vakamʉʉlaa, maa vakɨɨta mʉwʉmɨra weerwii ya lʉkaande lwa iwʉnda ra mɨsabíibu.”
9 Maa Yéesu akavasea, “Joolɨ mookiisea mweeneiwʉnda lo ˆakabweeyyiirye? Kʉʉja arɨ, vʉʉlaa arɨ vʉʉ avo ˆavakojya, maa avakojye varimi vɨɨngɨ iwʉnda raachwe ra sabíibu.
10 Amwɨ moobweeyya ja sɨ mʉnasoma aya Masáare ˆYarɨ Mpeho ja ˆvyeene yalʉʉsa?
‘Iwye ˆrasiitwa nɨ vajeengi,
ravɨ́ɨre iwye ikʉʉlʉ ra kichurii.
11 Ijʉva atʉ́mamire isáare ɨrɨ,
noro rabooha, na nɨ iyeni maatʉkʉ vii miiswii yiiswi.’ ”
12 Hara, vakʉ́ʉ́lʉ va Vayahúudi vasaakáa vamʉkwaate Yéesu sa vajáa vatáangire lusímo ʉlʉ nɨ voovo lʉjáa lwavalúusire. Maa kaa, voofáa ɨra mpuka ya vaantʉ. Hara vakalamʉla vamʉreke, maa vakalooka.
Kʉrɨha Kóodi kwa Kaisáari
(Matáayo 22:15-22; Lʉ́ka 20:20-26)
13 Mpɨɨndɨ kiduudi, vara vakʉ́ʉ́lʉ vakavatʉma Mafarisáayo na vaantʉ ˆvafúmire kwa mʉtemi Heróode, sa vamʉtee Yéesu, de vamʉkwaate sa masáare yaachwe.
14 Vakamʉʉjɨra, vakamʉsea, “Mukiindya! Takʉmányire weewe ʉrɨ mʉʉntʉ ˆʉlʉ́ʉsaa kɨmáárɨ, baa kei sɨ woófaa ʉkʉ́ʉ́lʉ wa mʉʉntʉ tʉkʉ, sa weewe sɨ ʉláangaa buuwo tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, ʉváriyʉlaa njɨra ya kɨmáárɨ ya Mʉlʉʉngʉ. Eri, ndairiri jaruma mʉʉntʉ arɨhe kóodi kwa Kaisáari mʉtawáala wa Rúumi bakʉ tʉkʉ?
15 Joolɨ woosea, tʉrɨhe bakʉ tʉkʉ?” Maa kaa, Yéesu akataanga ʉkweembi waavo, maa akavasea, “Amwɨ mooyera kʉʉntea? Hoonɨ ndeteri mpía ya dináari ˆngʼeene mʉrɨháa kóodi nɨɨyone.”
16 ˆVakareete, maa akavuurya, “Buuwo na lʉtalo ʉlʉ nɨ lwa ani?” Vakamʉsea, “Nɨ lwa Kaisáari.”
17 Maa Yéesu akavasea, “Viintʉ vya Kaisáari, mʉheeri Kaisáari na viintʉ vya Mʉlʉʉngʉ, mʉheeri Mʉlʉʉngʉ.” Maa isáare ɨrɨ rɨkavahwaalarya maatʉkʉ vii.
Ʉfʉfʉ́ʉko wa Vaantʉ ˆVawulala
(Matáayo 22:23-33; Lʉ́ka 20:27-40)
18 Hara, vakʉʉja Masadukáayo, vaantʉ ˆveene vaséaa kusiina kʉfʉfʉka kaanɨ mʉʉntʉ akwíire tʉkʉ. Vakamʉsea,
19 “Mukiindya! Mʉ́sa ajáa atwaandɨkɨra Miiro Masáarii ˆYarɨ Mpeho akatʉsea, ‘Koonɨ mʉʉntʉ akwíire baa kʉva na vaana tʉkʉ, mwaanaavo yoosaakwa amʉpaale ʉwo mʉlala sa amʉvyaarɨre vaana mwaanaavo ʉra ˆaakwya.’
20 Haaha, kʉjáa kwatɨɨte vaana valʉme mufungatɨ va mʉʉntʉ ʉmwɨ. Ʉra wa ncholo ˆakaloole, akawulala baa kʉva na mwaana tʉkʉ.
21 Wa kavɨrɨ akamʉpaala mʉlala ˆarékirwe nɨ mwaanaavo, ne akawulala baa kʉva na mwaana tʉkʉ. Wa katatʉ ne vikava vivira.
22 Voosi mufungatɨ vakawulala baa reka vaana tʉkʉ, ʉhero waachwe, mʉlala ne akawulala.
23 Haaha tʉwyɨɨre, sikʉ ya ʉfʉfʉ́ʉko ʉhʉ mwaana muki nɨ muki wa ani arɨ kʉva? Sa voosi mufungatɨ vajáa vamʉloola.”
24 Maa akuuyirya, yoosea, “Mʉhóniirye sa viintʉ sɨ mʉyamányire Masáare ˆYarɨ Mpeho na ngururu ja Mʉlʉʉngʉ.
25 Vaantʉ ˆvawulala haantʉ ˆvakafufukire, kusiina kʉloola no loolwa tʉkʉ, voosi kʉva varɨ ja mirimʉ miija ya kurumwii.
26 Maa kaa, kwa ʉfʉfʉ́ʉko wa vaantʉ ˆvaakwya, amwɨ mookiibweeyya ja sɨ mʉnasoma kɨtáabu cha Mʉ́sa, ˆcheene chalʉʉsa ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ alʉʉsɨkáa na Mʉ́sa fuma ituundwii ˆreene rakoreráa mooto? Mʉlʉʉngʉ amʉsea, ‘Nɨɨnɨ nɨ Mʉlʉʉngʉ wa Aburaháamu, Mʉlʉʉngʉ wa Isaka na Mʉlʉʉngʉ wa Yaakúupu.’
27 Yeeye sɨ Mʉlʉʉngʉ wa vaantʉ ˆvaakwya tʉkʉ, yeeye nɨ Mʉlʉʉngʉ wa ˆvarɨ nkaasʉ. Kati ˆmoosea kusiina ʉfʉfʉ́ʉko tʉkʉ, moohonʼya maatʉkʉ vii.”
Ʉlairiri Mʉkʉʉlʉ Kʉlookya Joosi
(Matáayo 22:34-40; Lʉ́ka 10:25-28)
28 Ʉmwɨ wa vakiindya va Miiro ajáa amwaarɨ hara, yooteerera ˆvyeene Yéesu na Masadukáayo viirutáa ndihi. ˆAkateere Yéesu uúyiirye viija, maa akamuurya Yéesu, “Eri, nɨ ʉlairiri ʉrɨkwɨ noo mʉkʉʉlʉ kʉlookya ndairiri joosi?”
29 Yéesu akamʉsea, “Ʉlairiri mʉkʉʉlʉ kʉlookya joosi noo ʉhʉ, ‘Ee Isiraéeli teeri, Ijʉva Mʉlʉʉngʉ wiitʉ, noo Mʉlʉʉngʉ ʉmwɨ vii.
30 Ʉmweende Ijʉva Mʉlʉʉngʉ waako na mʉtɨma waako woosi, na nkaasʉ yaako yoosi, na mɨryʉʉngʉ yaako yoosi, na ngururu jaako joosi, noo kʉsea, kɨra kɨɨntʉ ˆʉrɨ.’
31 Na wa kavɨrɨ noo ʉhʉ, ‘Ʉmweende mwiiwaako ja ˆvyeene wiiyenda mweeneevyo.’ Kusiina ʉlairiri wɨɨngɨ ʉrɨ mʉkʉʉlʉ kʉlookya ndairiri iji tʉkʉ.”
32 Ʉra mukiindya wa Miiro ya Mʉlʉʉngʉ akamʉsea, “Mukiindya, wuúyiirye viija, ‘Ijʉva nɨ ʉmwɨ vii na kusiina wɨɨngɨ tʉkʉ.’
33 Na kʉmweenda Ijʉva na mʉtɨma woosi na mɨryʉʉngʉ yoosi na ngururu joosi, na mʉʉntʉ kʉmweenda mwiiwaachwe ja ˆvyeene iiyenda yeemweene, nɨ viija kwa Ijʉva kʉlookya kʉtoola mpóryo jo chɨmɨka joosi.”
34 Yéesu ˆakateere ʉra mʉʉntʉ uúyiirye na tooti, maa akamʉsea, “Aaɨ! Weewe sɨ ʉrɨ kʉlɨ na Ʉtemi wa Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ.” Keende hara kusiina mʉʉntʉ ˆayera muurya kɨɨntʉ chɨɨngɨ tʉkʉ.
Masía nɨ Mweenevyoosi na nɨ Mwaana wa Daúdi
(Matáayo 22:41-46; Lʉ́ka 20:41-44)
35 Mpɨɨndɨ Yéesu ˆavariyʉláa waámii wa Kaaya Njija ya Ijʉva, akuurya, “Sa che vakiindya va Miiro vaséaa Masía nɨ Mwaana wa Daúdi?
36 Daúdi mweeneevyo kwa lʉvɨro lwa Mʉtɨma Mʉʉja, ajáa asea,
‘Ijʉva ajáa amʉsea Mweenevyoosi waanɨ,
“Ikala mʉkono waanɨ wa kʉlʉme,
fʉʉrʉ nɨvavɨɨke vavɨ vaako,
vave ɨsɨ ya majeo yaako.” ’
37 Daúdi mweeneevyo yoomwaanɨrɨra ‘Mweenevyoosi’ waachwe, ha de joolɨ Masía arɨ kʉva Mwaana wa Daúdi?” Mpuka nkʉʉlʉ ɨkamʉteerera na cheerʉ.
Vaantʉ Vavalaange Neeja Vakiindya va Miiro
(Matáayo 23:1-36; Lʉ́ka 20:45-47)
38 Mpɨɨndɨ ˆavavariyʉrɨráa, akavasea, “Valaangi neeja vakiindya va Miiro, veenda kiivɨkɨra nkáancho ndɨɨhɨ na veenda luumbiwa ko nyemiwa sóokwii.
39 Baa kei, veenda kiikala machuumbi ya mbere ya vakʉ́ʉ́lʉ masinagóogii na haantʉ ha nyemi ngovii.
40 Vanyáhɨraa nyuumba ja valala, na ʉkweembi vamʉlóombaa Mʉlʉʉngʉ vilɨɨhɨlɨɨhɨ. Heewa varɨ irya ikʉʉlʉ.”
Mpóryo ya Mʉlala
(Lʉ́ka 21:1-4)
41 Aho, Yéesu akiikala heehi na isandúku ro vɨkɨra mpóryo ja Kaaya Njija, akava yoolaanga ˆvyeene vaantʉ vootoola mpóryo. Vasúngaati ˆvarɨ foo vakavɨkɨra mpía ˆjiri foo.
42 Hara, maa akʉʉja mʉlala ʉmwɨ akatoola fipóocho fivɨrɨ fiduudi.
43 Yéesu, akavaanɨrɨra vapooji vaachwe, akavasea, “Kɨmaarɨ noovawyɨɨra, ʉhʉ mʉlala mʉkɨva atwɨ́ɨre mpóryo nkʉʉlʉ kʉlookya vaantʉ voosi vʉʉ!
44 Ava vaangɨ vatwɨ́ɨre máari ˆɨlóokerɨɨre. Maa kaa, noovawyɨɨra ʉhʉ mʉlala na ʉkɨva waachwe atwɨ́ɨre choosi ˆatɨɨte.”