Barʉ́wa ya Paúli kwa
Varúumi
Mʉlongooryo
Barʉ́wa ɨhɨ kwa Varúumi, yaandɨkwa nɨ mutumwi Paúli mpɨɨndɨ ˆajáa akaarɨ fika múuji wa Róoma. Sa jeyyo, Paúli aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kʉvakiindya vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va múuji wa Róoma, vara ˆvajáa Vayahúudi na vara sɨ ˆvajáa Vayahúudi (1:16). Paúli aandɨka barʉ́wa ɨhɨ, kwa vaantʉ voosi va weerʉ sa voone ʉwoloki nɨ kwa Mʉlʉʉngʉ ufúmaa ko muruma Yéesu Kirisitʉ (1:17). Ɨhɨ barʉ́wa, Paúli ɨɨyandɨka mpɨɨndɨ ˆajáa múujii wa Koríinto, kati ya myaaka ya 55-58 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa.
Barúwii ɨhɨ, Paúli akiindya masáare ya ʉlamuriri vaantʉ ˆvatúryaa ko tweera kwa Yéesu Kirisitʉ vii. Kɨɨntʉ kɨkʉʉlʉ ˆalʉʉsa, nɨ ˆvyeene vaantʉ varɨ, noo kʉsea, voosi vatʉmama ʉvɨ na vakeehekerwa nɨ ukiimani wa nkongojima ya Mʉlʉʉngʉ (3:23). Alʉʉsa mʉsáala wa ʉvɨ ʉhʉ nɨ inkwya, maa kaa, kɨlʉngʉlʉngʉ cha Mʉlʉʉngʉ nɨ nkaasʉ ya sikʉ ˆjisiina ʉhero ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu (6:23). Kei alʉʉsa, kusiina ˆarɨ lʉʉsa irya kwa vara ˆvakʉndɨkaniwa na Kirisitʉ Yéesu tʉkʉ (8:1). Jeyyo, kʉrɨ mwiikalo wiitʉ, Paúli atʉlairirya tʉreke tuuba masáare ya ɨhɨ weerʉ, kɨrɨ vyoova jeyyo, tʉvalandʉlwe mɨryʉʉngʉ yiitʉ ko tuuba mɨryʉʉngʉ ya Mʉlʉʉngʉ (12:1-2). Sa ʉlamuriri ʉhʉ ˆtatúryaa kʉrɨ Yéesu Kirisitʉ, watʉbwéeyyaa twiikale mwiikalo wo mweerya mʉtɨma Mʉlʉʉngʉ (12:1–15:33).
ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
Mʉlongooryo, vaantʉ voosi sɨ vawoloki tʉkʉ 1:1–3:20
Ʉwoloki na kʉlamuririwa kwatóorekaa ko muruma Kirisitʉ 3:21–5:21
Mwiikalo mufya ko kʉndɨkaniwa na Kirisitʉ 6:1–8:39
Mʉryʉʉngʉ wa Mʉlʉʉngʉ kwa Viisiraéeli 9:1–11:36
ˆVyeene vaantʉ ˆvamuruma Yéesu vasaakwa viikale 12:1–15:13
Ukiindya wo kiimikirirya na lʉmbɨ 15:14–16:27
1
Lʉmbɨ
1 Barʉ́wa ɨhɨ, yafúmire kʉrɨ nɨɨnɨ Paúli mutumwi wa KirisitʉYéesu. Nɨɨnɨ naanɨrɨrwa, nɨve mutumwi na nakerwa sa nvariyʉle Masáare Maaja ya Mʉlʉʉngʉ.
2 Mʉlʉʉngʉ ajáa alaha aya Masáare Maaja aho kalɨ Masáarii ˆYarɨ Mpeho, ko tweera valáali na mʉtwe vaachwe.
3 Masáare aya Maaja, yalʉʉsɨkɨra Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ, yeeye kɨrɨ wʉʉntʉ afuma lʉkolwii lwa mʉtemi Daúdi.
4 Yeeye asaawʉlwa kʉva Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ, ˆakafʉfʉlwe kufuma kwa ˆvaakwya kwa ngururu ja Mʉtɨma Mʉʉja. Yéesu Kirisitʉ noo Mweenevyoosi wiitʉ.
5 Ko tweera kwa Yéesu na sa irina raachwe, Mʉlʉʉngʉ atʉheera nduwo na mʉrɨmo wa utumi, so vaanɨrɨra vaantʉ va ɨsɨ joosi vave matu ko muruma Mʉlʉʉngʉ.
6 Nyuunyu nɨ vamwɨ va vaantʉ avo, mwaanɨrɨrwa sa mʉve vaantʉ va Yéesu Kirisitʉ.
7 Kwa vanaviitʉ mʉrɨ ʉko múuji wa Róoma, nyuunyu ˆmweendwa nɨ Mʉlʉʉngʉ na ˆmwaanɨrɨrwa mʉve vaantʉ vaachwe. Nduwo na mwiikalo mʉʉja fuma kwa Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ, na kwa Mweenevyoosi wiitʉ, Yéesu Kirisitʉ, jive na nyuunyu.
Mpɨɨma ya Paúli yo Kooluumbya Múuji wa Róoma
8 Cha ncholo, noomʉdʉʉmba Mʉlʉʉngʉ kwa njɨra ya Yéesu Kirisitʉ sa nyuunyu voosi, sa kumuruma kwaanyu Yéesu, kooteereka kʉrɨ weerʉ yoosi.
9 Mʉlʉʉngʉ ˆnimwiínamɨraa kwa mʉtɨma waanɨ woosi ko variyʉla Masáare Maaja ya Mwaana waachwe, yeeye amányire ˆvyeene navakʉ́mbʉkɨraa
10 sikʉ joosi mpɨɨndɨ ˆnoomʉloomba. Haaha kukiimikirirya, noomʉloomba Mʉlʉʉngʉ koonɨ viri dahɨka, kwa kʉsaaka kwaachwe, aampeere nkalo yo kʉʉja na kwaanyu.
11 Sa kɨkomi ndɨrɨ na mpɨɨma maatʉkʉ vii yo voona, sa nɨvagavɨre wʉʉya wa mutimii sa mwɨɨme neeja.
12 Noo kʉsea twiiheere mɨtɨma, kuruma kwaanyu kwaampeere nɨɨnɨ mʉtɨma, na kuruma kwaanɨ kʉvaheere nyuunyu mʉtɨma.
13 Vanaviitʉ noosaaka mʉtaange, niimya neeja kʉʉja na meenyu ˆkamema maatʉkʉ vii, maa kaa, nakɨtɨrwa fʉʉrʉ haaha. Noosaaka ntʉmame kʉrɨ nyuunyu, sa nturye ndɨɨwa ja ˆvyeene naturya kwa vaantʉ vɨɨngɨ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi.
14 Natɨɨte noongwa yo variyʉla masáare kwa vaantʉ voosi, ˆvarɨ mweeri na ˆvarɨ ɨsɨ, kwa vaantʉ ˆvasoma na sɨ ˆvasoma.
15 Ɨkɨ noo ˆchooreka ndɨrɨ na mpɨɨma maatʉkʉ vii yo variyʉla Masáare Maaja kwa nyuunyu ˆmʉrɨ múujii wa Róoma.
Ngururu ya Masáare Maaja
16 Nɨɨnɨ sɨ noóniwaa soni nɨ ayo Masáare Maaja tʉkʉ, sa nɨ ngururu ya Mʉlʉʉngʉ ˆɨlámuriryaa vaantʉ voosi vara ˆviirúmaa, kwa Vayahúudi ta, de na kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi.
17 Masáare Maaja yatuwyɨ́ɨraa ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ atʉbwéeyyaa tʉve vawoloki miiswii yaachwe kwa njɨra yo ruma. Vaantʉ vavíjaa vawoloki ko ruma vii, ja ˆvyeene Masáare ˆYarɨ Mpeho yalʉʉsa, “Mʉʉntʉ ˆavalwa nɨ mʉwoloki nɨ Mʉlʉʉngʉ, kʉva arɨ nkaasʉ kwa kuruma kwaachwe.”
Nkalari ya Mʉlʉʉngʉ Kʉrɨ Ʉvɨ
18 Nkalari ya Mʉlʉʉngʉ yiiváriywɨɨre fuma kurumwii, kwa vaantʉ ˆviíkalaa mwiikalo sɨ ˆutúubaa kɨra Mʉlʉʉngʉ ˆasáakaa na kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ vawoloki vara ˆvakɨ́tɨraa kɨmáárɨ kwa njɨra yo sova ʉwoloki waavo.
19 Sa kɨra kɨɨntʉ ˆchoodaha taangɨkana cha Mʉlʉʉngʉ, nɨ kɨweerwii kɨrɨ kʉrɨ voovo, sa Mʉlʉʉngʉ akivíikire kɨweerwii kʉrɨ voovo.
20 Sa keende kʉʉmbwa kwa weerʉ, ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ arɨ nɨ kɨweerwii viri baa neembe vaantʉ sɨ voomoona. Ivyo viintʉ ˆʉʉmba vyoónekyaa ˆvyeene ʉlʉʉngʉ waachwe ʉrɨ, na atɨɨte lʉvɨro ˆlusiina ʉhero. Ɨkɨ noo ˆchooreka, vaantʉ vasiina cho lʉʉsa vaseyye ʉvɨ waavo wo dɨɨra mʉtaanga Mʉlʉʉngʉ tʉkʉ.
21 Voovo baa neembe vajáa vamʉtaanga Mʉlʉʉngʉ, sɨ vamʉbweeyyirya nkongojima tʉkʉ ja yeeye noo Mʉlʉʉngʉ, baa kei, sɨ vamʉdʉʉmba tʉkʉ. Kɨrɨ vyoova jeyyo, voovo miiririkano yaavo ɨjáa nɨ mɨtʉhʉ na mɨtɨma yaavo yaava na kɨkoókoyo.
22 Voovo viívaa kɨpeembe vatɨɨte tooti, kʉmbaarɨ nɨ vakoókoyo.
23 Mʉlʉʉngʉ sɨ akwíjaa tʉkʉ. Maa kaa, voovo vaásakanʼyaa nkongojima yaachwe na vidabalaíyo ˆviifwɨ́ɨne mʉʉntʉ ʉhʉ ˆakwíjaa, ˆviifwɨ́ɨne ndee, nchúwo au viintʉ ˆvitámbaalaa ɨsɨ.
24 Jeyyo, Mʉlʉʉngʉ avareka sa vatuube ʉláku wa kosu ja mɨtɨma yaavo na vandookiitʉmama voovo kwa voovo viintʉ vya soni mivirii yaavo.
25 Voovo vavalandʉla kɨmáárɨ cha Mʉlʉʉngʉ kʉva ʉloongo. Kei, viínamɨraa no vitʉmamɨra viúumbe ˆvyʉʉmbwa kɨrɨ vyo mwiinamɨra no mʉtʉmamɨra Mʉʉ́mba mweeneevyo. Na yeeye adʉ́ʉmbwaa kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero! Kɨkomi.
26 Sa jeyyo, Mʉlʉʉngʉ avareka vatuube ʉláku waavo wa soni. Baa vaantʉ vaki vavalandʉla mɨrɨmo ya ˆvyeene mɨvɨrɨ yaavo yʉʉmbwa, vareka laala na valʉme, vandookiilala voovo kwa voovo.
27 Viivyo, vaantʉ valʉme vareka mɨrɨmo ya ˆvyeene mɨvɨrɨ yaavo yʉʉmbwa, vakakorera ʉláku na vaantʉ valʉme viivaavo. Vaantʉ valʉme vandookiitʉmama voovo kwa voovo viintʉ vya soni, na sa ʉwo ʉvɨ, vaturya kʉlaɨrwa chiirʉ mwiikalwii waavo ja ˆvyeene Miiro yalʉʉsa sa kʉrɨmɨra kwaavo.
28 Sa viintʉ ava vaantʉ ˆvasiita kʉmʉtaanga Mʉlʉʉngʉ, Mʉlʉʉngʉ ne avareka vatuube mɨryʉʉngʉ yaavo mɨvɨ, sa vatʉmame viintʉ sɨ ˆvyasaakwa vitʉmamwe.
29 Voovo vamema kɨra kʉsova ʉwoloki, ʉvɨ, kʉdɨɨra kwiikinkima, kuviihya mʉtɨma, kɨvɨna, wʉʉlai, wiitóoli, ʉkwaata, mɨryʉʉngʉ mɨvɨ na kʉlʉʉsa vaantʉ.
30 Kei vaantʉ ava vamema kʉtʉkɨra, vamʉsʉʉla Mʉlʉʉngʉ, varɨ heno, vatɨɨte ukudamu, vatɨɨte kwiivaa kɨpeembe, voovo vaváangaa ʉvɨ mufya, na sɨ vavanyémyaa vavyɨɨrɨ vaavo tʉkʉ.
31 Ava vaantʉ nɨ vakoókoyo, vawúnaa kʉlaha kwaavo, vaviihya ɨnda na vasiina mbavariri tʉkʉ.
32 Vamányire ʉlairiri wa ʉwoloki wa Mʉlʉʉngʉ, noo kʉsea vaantʉ ˆvatʉ́mamaa mavɨ ja aya, ʉlairiri walʉʉsa vakwye. Baa jeyyo, voovo vatúubaa tʉmama ayo, na kei vavarʉ́mɨraa vara ˆvayatʉ́mamaa.