7
A Ijitabanuj ondaji ngwämrä ngwudi Ngwüyäwüd
1 A be dirꞌdal danni diru giꞌra otaci Ijitabanujingalu ngwuci, “Ngwujaꞌri ngwee ngwaru ngwe ngwüjï ngwätï ngwäyäno?”
2 A je Ijitabanuj ci, “Lani ngweengga na papanga, gerajar ngwänï ngaa ꞌdingini! Ngwaalu ngwege ngwanni ngwünäjïnä ngwüꞌtäcä dïgürnälü dege dani Äbräyïm gaji ganni gijung ge na ngwaalu ngwani Mijuputumiya, gwerre gwaꞌtina ïndï ndi ji kündär gani Araan.
3 A Ngwaalu ci, ‘Gatana geno gunga na ngwüjü ngwunga, nga ele ngwaalu ngwanni ngwada je enggaci.’
4 No, a Äbräyïm ꞌdïꞌrï ngwugatani geno gidi Ngwukaldan ngwele ngwuji Araan. Anni ma papa gwüngün ayi, a Ngwaalu apa ngenone ngwila ngwuji ngwaalu ngwee ngwujaa gu gweneno.
5 Ngwaalu ngwuma ꞌti ätädï Äbräyïmïng ngwaalinga yuꞌrina ngwere ngene, ꞌdi ngwaalu ngwere nggu jalu. A be Ngwaalu mïꞌrïcï yiꞌrany ndi ari ngwung je ätädä ngindeng na yïjü yüngün gwodan, a be Äbräyïm kaji nggoo gwaꞌti gu na ätï gïjälü gere.
6 Ngwujaꞌri ngwuru ngwee ngwanni ngwondaca ngwe Ngwaalu Äbräyïmïng ndi ari, ‘Ngwügüürnä ngwunga ngwa ji ngwa ru ngwïrnü ken gidi ngwüjï ngwuꞌter ngwa aar je ruji ngwïnäd ngwa aar je ärrï yïrgïnä ngenone ngwüdläyü küüꞌrï tudini kwoꞌrongo (400).
7 A be äny gwa reraji ngwüjü ngwoo ngwanni ngwärrï je yïnädä linje be ꞌtüyä ken nggoo aar nyi äpïjï yobo ngwaalu ngwee.’
8 A be Ngwaalu ätädä Äbräyïmïng gekajiding gwudi üꞌrïdänï a gwe Äbräyïm üꞌrïdä gïjü güngün gani Ijaag anni ma aar linge ngwätï yomon ꞌdübä (8). Gwodan aji a Ijaag üꞌrïdä gïjü güngün gani Yagub, aji ꞌto a Yagub üꞌrïꞌtädä yïjü yüngün ꞌdï na rom (12) giyoo yima ru ngwügüürnä ngwege.
9 Ngwügüürnä gwege ngwee ngwuru ngwüꞌdüny ndi Yüjïb aar ape aar ellada ngwüjü yïnädä ken gani Mijir. A be Ngwaalu ru ngwuma gu geꞌte guyala.
10 Ngwüꞌtïyï giyiꞌralanu ꞌdar yanni yiki, ngwätädä bebereng ngwügäbïcï Browoning gwudi Mijiring ngwujayi ngwäy ngwugeꞌte ngwümäätä yelenya Mijir na ngwümäätä ngwuꞌduna ngwudi yeleny yidi Browon ꞌdar.
11 A be aji a ngwamu määtä ngwaalinga ꞌdar ngenone Mijir na ngwaalu ngwani Kanaan a ngwamu eny ngwüjü gwulleny. Aaꞌti ngwügüürnä ngwege mbuju ngwony ngwudi eny.
12 A be anni ma Yagub ꞌdingini ndi ari yon giyo ngenone Mijir, ngwükäjï yïjü yüngün yiru ngwügüürnä ngwege aar ele ngenone yïrnü.
13 Anni ma aar kwoyalu gomon gidi gwodaning, a je Yüjïb enggaci ligoꞌro lüngün ndi ari gwenggen gwegen gwuru, a Browon ꞌdingina ngwüjï ngwe ngwudi Yüjïb.
14 Ngwükäcï Yüjïbïng ngwükäjïdï ndi papa gwüngün gwani Yagub na ngwüjï ꞌdar ngwudi gubu güngün ngwuru ꞌdï kwoꞌra täꞌrïl na tudini (75).
15 A Yagubinga yïjï ye yüngün ꞌdïꞌrä aar ila Mijir aar gu ji ngenone ꞌdi a gu Yagub ayi ngwügüürnängä le ngwege.
16 Aar je apa aar le ila ngwaalu ngwani Jikim aar je gatu gidimomo gïdïyäng danni dïllädï Äbräyïm yïjü yidi gur gani Amur ngwiliny ngwe ngwaalu ngwani Jikim.
17 Anni ma gaji ji ndi ila gito ganni gadi ge ngwujaꞌri ji ngwanni ngwuca ngwe Ngwaalu Äbräyïmïng, gaji nggoo a ngwüjï ngwege lingadi aar gendadi aar onyadi Mijir.
18 A be aji a deleny diru ꞌter ape yelenya Mijir daꞌti lïngïdädï Yüjïb gwe yorto ye ngwaalinga.
19 Ngwugwurlanu ngwüjï ngwe ngwege ngwuje ärrï yïrgïnä ngwuje übïnälü aar gatani yïjälü yegen mbüny yïlïngïnä girem nunnu aar ayi.
20 Gaji nggoo aar gu lingeta Müjäng gwujaw yiꞌremna. Aar ombaji ngwujalu ngwüüwäyü täꞌrïl (3) aar änïjälü ꞌdunu ndi mbumbu gwüngün.
21 A be anni ma ngwüjï ngwüngün ape aar gatanalu poor, a gera gidi Browon mbuji, ngwape ngwüꞌrünï ngwuruji gïjï güngün.
22 Aar enggaci Müjäng ꞌdi ngwubebere ngwujaꞌri ꞌdar ngwudi Mijiring ngwuru dïjï dojema ngwujaꞌri na giyiiru yüngün.
23 Anni ma Müjä ätï ngwüdläyü küüꞌrï rom (40), ngwüꞌdïꞌrï ngwari gwadi ele ndi ombaja ngwüjü ngwüngün ngwuru Yïjïräyïl.
24 Ngwube mbuji gur giru Dimijir ndi pï guru geꞌte giru Dïyïjïräyïl ngwube ruci ngwüꞌrïnyïjï Dimijira.
25 A Müjä ji ndi geꞌtaji ngwüjï ngwüngün ngwa lenge ndi ari gwapu gwe Ngwaalu yiiru nunnu ngwuje gataji düwä. Aaꞌti be ngwüjï lïngïdï yiꞌral yorto ye ngwaalinga.
26 Bïgänü a Müjä mbuji ngwüjü rom (2) ngwuru Yïjïräyïl ndi pidi. Ngwari ngwading je gwäꞌräjïdï ngwuje ci, ‘Ngaa liru yengga ange gwuru ngaa be pidi?’
27 A be gur ganni gïpïdï gwenggen ngwudinga Müjäng gay geꞌte ngwuci, ‘Yärü gwanni gwugeꞌtanga nga ru deleny därï ndi nje pïcï yelenya.
28 Nga gwümïnä ndi nyi ꞌrinye anaku ꞌrïnyïtä gu Dimijira lungge?’
29 Anni ma gu Müjä ꞌdingini no, ngwabri ngwugatani Mijiring ngwele ngwaalu ngwani Midiyan ngwuji yïrnü ngenone ꞌdi nggu lingeta yïjü rom (2).
30 Anni mung jalu ngenone ꞌdi ngwätï ngwüdläyü küüꞌrï rom (40), a gïꞌrr ꞌtäcälü ngwengga lingla lidi lïgä luꞌdu gidaꞌri gïtäny gito gito Ken gani Jïnä.
31 Anni ma Müjä engga yiꞌral giyee no, ngwudibi giyiꞌremna giyoo. Anni mung ꞌdongga gito nunnu ngwombajidi mama, ngwuꞌdingini a Deleny diru Ngwaalu ondaca aar ci,
32 ‘Äny gwuru Ngwaalu ngwudi ngwügüürnä ngwunga, Ngwaalu ngwudi Äbräyïm, Ijaag na Yagub.’ A Müjä didiꞌri nono a yedeny eny ndi ombaji daaꞌri.
33 A Deleny ci, ‘Gwällädï ngwüdänälü giyora ndi ari ngwaalu ngwoo ngwüdünädä gu ngwujuꞌru.
34 Äny nggwänggädï yïrgïnä yanni yärrïnä je ngwüjï ngwüny Mijir, äny gwuma ꞌdingina ärïnïng gwegen nyi be üllädä ndi nje gataji düwä, ila nga ükäjï gweneno nga oꞌre Mijir.’
35 Müjä gwuru nggwee gweꞌte gweꞌte gwanni gwuꞌdonya ngwüjï ngwudi Yïjïräyïl aar ci, ‘Yärü gwuru gwanni gwurujanga deleny därï ndi nje pïcï yelenya?’ Gwuru gwurinda Ngwaalu gïꞌrr ge ganni giju gidaꞌri ndoo duꞌdu ngwükäjï nunnu ngwuru deleny degen ngwuje üꞌrälü.
36 Ngwuje ꞌtüyä Mijir geꞌte gwe yiꞌral yidi allalu ndïr na yiꞌremna yidi yiima ken gani Mijir ngwe üꞌrïdä Bar Alamring aar ngwe ji ngwüdläyü küüꞌrï rom (40) gïtäny.
37 Müjä gwuru gwanni gwondaca ngwüjü ngwudi Yïjïräyïl ngwuje ci, ‘Ngwaalu ngwa ji ngwa je ükäcä dïjïrä deꞌte anaku ükäjäär nyi gu ꞌdanggalanu.’
38 A Müjä nggwee gwuru gwujaar ngwüjü ngwe gïtäny ngwuru dartan didi gïꞌrr ganni gondacu Kenala gani Jïnä na didi ngwügüürnä ngwege. Aar ätädä ngwujaꞌri ngwee ngwudi midi ngwuje apa aar nje enggaci.
39 A be ngwügüürnä ngwege ꞌdonya ndi ꞌdengenaci ngwujaꞌri ngwudi Müjä aar je obe gora ge aar oꞌre yigor ye yegen aar je gwäꞌräjï Mijir.
40 Aar ci Aruuning, ‘Gïꞌtïjï nje ngwaalinga aar nje üktïnï. A be aꞌri nggwee gwani Müjä, gwuminje ꞌtüyä Mijir, gwaꞌti ar gwe lïngïdï yorto ye ngwaalinga yiru ange yima mbuji.’
41 Kaji nggoo aar gaꞌriji giꞌremna giru dab giru nono gindri aar ruji ngwaalu ngwegen aar rcïjï aar mïꞌrïnï nono aar äpïjï gony yïꞌrïnyïnä gigeꞌtaar ngwuy ngwe ngwegen.
42 A je be Ngwaalu gwürläcï luꞌra ngwuje gäbïcï aar ele ndi äpïjï yurrumu yobo yidi geralang anaku üllïnäär gu kitabanu gidi ngwïjïr ndi ari,
‘Ngwüjï ngwudi Yïjïräyïl, ngaa lïrcïjïny ngaa mïꞌrïnï nono
ngwüdläyü küüꞌrï rom (40) gïtänye?
43 Ngaa be ru manni lanni lüpïnänä gäꞌtä gidi bayil gwani Malag
na guurrum gidi bayil gwani Raban.
Yiꞌremna yanni yigeꞌta je ngaa je äpïjï yobo.
Yäy gu no nggwa je gäbïcïjï güwänü galu ga je ape ngaa la ele ken giꞌter’ gweere Babil.
44 Anni ju ngwügüürnä ngwege gïtäny lapana Gäꞌtä gidi gekajidi gijaar ge.Gïpädï Müjä ngwuru nono ganni gänggädïng genggaca Ngwaalu.
45 Anni ma aar ape, a be aji a ngwügüürnä ngwege apana aar ge ila Kanaan a je Jäjïwä ruya anni ma je Ngwaalu lïnynyïjï ngwüjü ngwudi Kanaaning aar määtä geno. A gu Gäꞌtä ji Kanaan ꞌdi a gaji ila ganni gima ge deleny dani Däwüd ape yelenya.
46 A Däwüd jayi Ngwaalinga ngwäy, ngwube utalu ndi ari aading odaci Ngwaalinga ngwudi Yagub ngwuꞌduna.
47 A be aji a Jiliman ru gwanni gwuma odaci ngwuꞌduna.
48 A be Ngwaalu ngwupa ngwati ꞌti ju ngwuꞌdunanu ngwanni ngwodana ngwuy ngwe ngwudi dïjï dümnä. Anaku aru gu dïjïr ndi ari Ngwaalu ngwari,
49 ‘Gere giru ngwaalu ngwudi diduꞌri didi yeleny düny,
na dïyäng diru ngwaalu ngwati nyi gu geꞌte yoralu yüny.
A Deleny ari, Ngwuꞌdun ngwuru ange ngwanni ngwadi nje odaci?
Na ngwaalu ngwuru ngwo ne ngwanni ngwadi nyi gu jalu nyi obe düwä de?
50 Äny gwäꞌtüdï manni gwanni gwugeꞌta ngwonyalu ngwee ꞌdare?’”
51 A je be Ijitabanuj ci, “Ngaa gilee liru ngwüjï ngwunyurtanu ngaa undi giyiꞌra! Ngwügüürnä ngwalu ngwulingana je ngaa übïnï Lïgïꞌrïmälü lanni Lijuꞌru!
52 Dïjïr dere dïndï ne daꞌti ngwügüürnä ngwalu übïnälü? Ngindenga liꞌrinyidu ꞌdi aar ꞌrinye ngwïjïrä ngwükäjäär je ngwondaju ngwujaꞌri ngwe gweere gwani nginde gwanni Gwüdünälü gwadi ila. A gwenene, gwuma gwe gwurlanu gwuma aang ꞌrinye.
53 Nga nga liru ngwüjï ngwanni ngwapu yobo yätädärä je Ngwaalu yïꞌrr ye, giyo be yaꞌta je ꞌdengenaca.”
Aar aci Ijitabanujing yoꞌrr ye ngwayi
54 Anni ma ngweleny ngwudi ngwämrä ꞌdingini ngwujaꞌri ngwee, aar kanu gwulleny ꞌdi aar ïyïnï ngwad gündä.
55 A be Ijitabanuj ꞌdïꞌrïyï ngwäy ngwombajidi kerala, a Lïgïꞌrïmä lanni Lijuꞌru onyadala. Ngwengga näjïng gwudi Ngwaalu a Yicu dünäcälä kaama.
56 Ngwari, “Äny gwänggädï gere gïgïtïnä nyi engga Gïjü gidi Dïjï dümnä gïdünäcä Ngwaalingalu kaama.”
57 A ngindenga ꞌdar gwüꞌrübänï ngwuy ngwänï ngwegen aar ürrï dula gwulleny aar ꞌdïꞌrädä Ijitabanujing nono ꞌdar gwüpäng.
58 Aar okta aar gwe ꞌtüdä poor kündär aar aci yoꞌrr ye. A ngwüjï ngwanni ngwüꞌrïdädï ngwujaꞌri nono, aar gwalladani ngwuredalu ngwegen aar je gatanalu gito gito kur giru damal gani Jawul.
59 Anni ma aar ji ndi aci Ijitabanujing yoꞌrr ye gwani yiꞌrany, ngwängïnïnï Ngwaalinga ngwari, “Gwani Deleny dani Yicu, mätï lïgïꞌrïmä lüny guy ge gunga.”
60 Ngwube jürbälü yirku ye ngwurnidi dulu de gwulleny ngwari, “Gwani Deleny, aaꞌti la je düꞌräcï keng nono nggwee.” Anni mung gu ari no, ngwayi.