13
Yejeyumtshenijupi' pa' ewi'ƚ iwenq'enhena'x.
(Marcos 4:1-9; Lucas 8:4-8)
1 Hik kakha' ka' neƚuji' qa ikik'uifik'i ke' wititsi' ha' Jesús qa i'niju' ha' ƚotkoyek ke' kaƚi'.
2 Qa olootsija he' nekii, qa hik ta'ƚijupi' ha' Jesús in t'ilitji'ju' ke' qi'ik'i witinhitjii qa i'nji'ju' qa hekhewe'ƚe jukhew qa efuts iye qa amaneyi' ha' ƚotkoyek ke' kaƚi'.
3 Ma' qa iyetik'ui qa olots ke' wekwek in yejeyumtshenijupi', qa yit'ij: —Ewi'ƚ pa' jukhew iwenq'enhena'x ikii pa' ƚewenq'enhe'wet.
4 In we'nq'en qa namji'ju'kii pe' uja'x ƚoqoƚoi pa' wit'ikheyi'j, qa namii pe' junatai qa tuj.
5 Qa pekhewep qa namji'ju'kiyek pa' t'un sehe' qe uteket, qa nite' qi pa'qu' seheeyi'ija. Enewe' ƚoi qa aje'eƚ ta'ƚ qe nite' akaptaxju' pa' sehee'ija.
6 Qa in nekpha'm ne' junu' qa yaq'alij aje'eƚ, qe nite' ijetits pe'qu' ƚefitetsiye' qa yisƚax aje'eƚ.
7 Qa pekhewep iye ƚoi qa namji'ju'kiyek pa' tiiket, qa pa' tiiket in qitspha'm qa tik'eyijju' qa yitaƚi'meten.
8 Qa pekhewep iye ƚoi qa namji'ju'kiyek pa' ƚe'wisji' sehe' qa itaƚimetsits qa na'l iye pe' ƚei. Uja'x pe' yamets cien (100) pe' ta'ƚ in ewi'ƚtax pe' ƚo' qa uja'x pe' sesenta (60) yamets in ewi'ƚtax pe' ƚo' qa uja'x iye pe' treinta (30) in ewi'ƚtax pe' ƚo'.
9 Pa'qu' nana'l ƚekfiiye' qa nepiye'ek'iha aka'an.—
Inhats'ek kekhewe' yejeyumtshenijupi'.
(Marcos 4:10-12; Lucas 8:9-10)
10 He' ƚ'ijatshenhei qa ikets qa we'tmetinheti'm ha' Jesús qa nifaakanij: —¿Inhats'ek in ƚit'iji' in ƚ'iyetik'ui hekhewe' jukhew qa efuts iye kekhewe' wekwek in ƚejeyumtshenijupi'?—
11 Ha' Jesús qa yeku'ƚ: —Qe ekheweli'ƚ ƚexke'ej na' Dios qu' enikfe'li'ƚets ekewe' nite' hayiits qu' nana'l pa'qu' nenikfe'lets t'ejuyets na' tenek'enheiji' na' Dios. Qa nekhewe'ƚe'en qa nite' ƚexke'ej na' Dios qu' nenikfe'lets.
12 Qe pa'qu' hats nana'li'm, qa' les netesti'yij iye, ma' qa' les qiyi'ija pa'qu' nana'li'm. Qa pakha'ƚe hami'm, qa' netitkamhiti'yij iye pa' ƚammi's in na'ltaxi'm.
13 Qa hik ta'ƚijupi' in hit'iƚij'e' in k'iyeti'ƚ ek'ui ke' wekwek hejeyumtshenijupi'. Qe ƚekhewel yejeƚƚeju' qa nite'ƚe yi'weenija. Tek'entaxik'i qa nite'ƚe yepi'ye' ek'i, nite' nikfe'lik'i iye.
14 Aka'an in ƚunyejei nekhewe'en ma' qa hats yafits kakha' yit'ij ka' profeta'ik'i Isaías in yit'ij: “Yepi'ye'tax qa nite'ƚe nikfe'lik'i. Yejeƚtaxju' qa nite'ƚe yi'wen.
15 Qe pe' ƚaqjamtikineyejeikii ha'ne witset tit'oyik'i. Yit'onik'i ƚekfii qa yit'onik'i iye ƚotoi. Qa qu' nite' hik aka' ƚunyejeye', in yejeƚju' qekha ni'wentax, in yepi'ye' ek'i qekha netk'entaxik'iha, qekha nenikfe'ltaxik'i iye pe' ƚaqjamtikineyejeikii ma' qekha nink'aihittax qa yakha' qekha henƚintaxju'.”(Is 6:10)
16 Qa ekheweli'ƚ qa' e'ƚe'sitsi'ƚi'mkii qe na'l ne' otoyi'ƚ qa ƚi'weniƚkii qa ne' ekfiyi'ƚ iye qa ƚepiye'eƚkii.
17 Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets in olotstax ke' profeta'ik'i qa ke' yatsathen jukhewik'i yisu'untax qu' ni'wen ha'ne hane'ej ƚi'weni'ƚ qa nite'ƚe yi'wen. Yisu'untax qu' nepiye' ha'ne hane'ej ƚepi'ye'eƚ qa nite'ƚe yepi'ye'.—
Pa' ikji'ha in yejeyumtshenijupi' pa' iwenq'enhena'x.
(Marcos 4:13-20; Lucas 8:11-15)
18 Ha' Jesús qa yit'ij iye: —Ek'eni'ƚ, hane'ej qu' henfel ka' ikji'ha pa' ewi'ƚ iwenq'enhena'x.
19 Week pa'qu' nepi'ye'taxik'i eke' wi'tlijei t'ejuyets na' tenek'enheiji' na' Dios, qa nite'ƚe nikfe'lik'i, qa hik ƚunyejei pekhewe' ƚoi namji'ju'kii pa' wit'ikheyi'j. Qa nam na' inwo'met qa nitka'mij eke' wi'tlijei we'nentaxji'ju' ƚatawe'j.
20 Qa pe' ƚoi namji'ju'kiyek pa' uteket qa hik ƚunyejei pe' yepi'ye' ek'i ke' wi'tlijei qa t'eku'mi' aje'eƚ qa ƚesitsi'mik'iha.
21 Qa in nite'ƚe ijetits pe'qu' ƚefitetsiye' qa nite' t'unitsji'. In tajaajinhetii qa wenit'ijetskii pe' uƚ'ets ma' qa yo'qmositij qa yili'ij aje'eƚ.
22 Qa pekhewe' ƚoi namji'ju'kiyek pa' tiiket qa hik ƚunyejei pekhewe' qu' nepiye'ek'i ekewe' wi'tlijei, qa lesƚe in yamitfik'i in yitawje'meten ekewe' wekwek, qa pa' ƚeqsu'unka'xij ekewe' wekwek qa qi in yawitji. Qa week ekewe'en tit'oyijju' kekhewe' wi'tlijei, ma' qa ham ƚeye'.
23 Qa pekhewe' ƚoi namji'ju'kiyek pa' ƚe'wisji' sehe' qa hik ƚunyejei pekhewe' qu' nepiye'ek'i eke' wi'tlijei qa nikfe'lik'i. Ma' qa hik pekhewe' qa na'l yijat'ij pe' ƚei, ewi'ƚtax pe' ƚo' qa yamets cien (100) pe' ƚei, qa pekhewep qa yametsek sesenta (60) qa pekhewep iye qa yametsek treinta (30) pe' ƚei.—
Pe' uƚ'ets wit'enheiju' we'nenji'ju' pe' trigo.
24 Ha' Jesús nifeli'm iye kakhap iye wekwek yejeyumtshenijupi': —Na' tenek'enheiji' na' Dios hik ƚunye'j na'aj ewi'ƚ jukhew in yeni'ju' ne'ej ƚe'sits ƚoqoƚoi na'aj ƚewenq'enhe'wet.
25 Qa in hats week ima'ju' qa namii pa' ewi'ƚ ƚ'ejuihife qa yenji'ju' ek pe' ƚoqoƚoi ne'ej cizaña hik ƚunyejeitax trigo pa' witwenq'enhe'wet'ij pe' trigo, ma' qa ik iye pakha'an.
26 Qa in hats qhufje'm pe' trigo ma' qa hats laxaji' pe' ƚei, qa ƚunyejeijijek iye pe' cizaña we'nenji'ju' in teiji'jek.
27 Ma' qa pe' yithayiki qa nifelii pa' yatsat'axij pa' wit'enekju': “Yaqa patun, in ƚe'sitstax ke' ƚoi ƚ'eniju' na' ewenq'enhe'wet ¿qa pa'n qu' nata'ƚji' ne' cizaña in ƚataƚifetsij?”
28 Qa yit'ij pa' patun: “Na'l na' i'nejuihife t'ejtenijji'ju' pa'aj in yenji'ju'.” Pekhewe' t'ithayii qa nifaakanij iye: “¿Me ƚisu'un qu' haki'ƚii qa' henit'iƚijik'i?”
29 Qa pakha'an qa yit'ij: “Nite', qe qu' enit'iƚijpha'm ne' cizaña qa i'nƚi'i qu' enit'iƚijpha'm iye ne' trigo.
30 Iwejinƚe eku'ni'ƚij qu' week nata'ƚi'ƚ ipƚu'ui qu' netenittaxijji' ne' trigo. Qa qu' namtaxets qu' netenit'ijji' ma' qa' hit'ijets nekhewe' qu' nenit'ijji': ‘Ojohoni'ƚ qu' ant'a'aƚiiji' ne' cizaña qa isifini'ƚ je'mkii hats'inha qa' netene'ƚju', qa nekhewe'ƚe trigo qa' eni'ƚifi ne' yextsi'ij.’ ”—
Ne'ej mostaza ƚo'.
(Marcos 4:30-32; Lucas 13:18-19)
31 Ha' Jesús nifeli'm iye kakhap iye yejeyumtshenijupi': —Na' tenek'enheiji' na' Dios hik ƚunye'j iye ne'ej mostaza ƚo' na'aj jukhew in yeni'ju' pa'qu' ƚeq'ejinqa'wet'e.
32 Yijaa'ija pe' ƚo' in hik pekhe' les in nite' qi pe' week ƚoi. Qa in ta'ƚ qa les qipha'm, nite' ƚuk'elpha'm pekhewep wit'enheiju' ne'ej ƚesejets (hortalizas) qe qipha'mha ma' qa najkak'ij. Ma' qa namii ne'ej junatai qa tupiiji' ne'ej ƚakjil.—(Ez 31:6)
Pe' levadura.
(Lucas 13:20-21)
33 Ha' Jesús qa nifeli'm iye kakhap iye yejeyumtshenijupi': —Na' tenek'enheiji' na' Dios hik ƚunye'j iye ne'ej levadura, ne'ej ewi'ƚ efu in yetsjiƚkinij na'aj fo'ji' qitaxji' qa ƚammistax levadura. Ma' qa in hats yamje'mha qa yiju'fjufinhetik'i ma' qa les in qi'ija na'aj fo'ji'.—
Jesús qa nifel pe' yejeyumtshenijupi'.
(Marcos 4:33-34)
34 Week qa iyetjiik'ui ha' Jesús he' jukhew qa efuts iye qa uja'xƚe qa yitjiiji' ne'ej yejeyumtshenijupi', qa ham pa' qu'nte' nejeyumtsheni'ijupi' qa iyetjiik'ui,
35 qe qa' nasinik'iha kakha' hayiits yit'ij pa'aj pa' ewi'ƚ profeta'ik'i in yit'ij: —Hit'iji' hatse' pe'qu' newetjeyumtshenƚi ijupi' qu' nek'iyetik'ui. Hit'ij hatse' kekhewe' wekwek nite' hayiits qu' nana'l pa'qu' nenikfe'lets in ipƚu'uk'i ek in i'nk'a wanaqsiijkii ha'ne week sehe'.—(Sal 78:2)
Pa' ikji'ha pe' uƚ'ets we'nenji'ju' pe' trigo.
36 Ha' Jesús qa wetfeli'm hekhewe' jukhew qa efuts ma' qa uyifi ke' wititsi'. Qa hik hakha'a' he' ƚ'ijatshenhei qa nekets qa yit'ijets: —Enfeli'ƚ ye'mha pakha' ikji'ha pekhewe' cizaña we'nenji'ju' pa' wit'enekju'.—
37 Ha' Jesús qa yeku'ƚ qa yit'ij: —Pakha' yenju' pe' ƚe'sits ƚoi hik ha'ne ha'ne Ƚa's na' Jukhew.
38 Qa pa' witwenq'enhe'wet qa hik ha'ne ha'ne week sehe' ipji'. Pe' ƚe'sits ƚoi qa hik pekhewe' pe' ƚelits na' tenek'enheiji' na' Dios. Qa pekhewe'ƚe cizaña hik pekhewe' pe' ƚelits nakha' uƚ'ax.
39 Qa pakha' ƚ'ejuihife in yenju' qa hik nakha' na' inwo'met. Qa in tenit'ijji' pe' ƚei qa hik ƚunye'j qu' namtaxets pa' ƚahats'ij qu' hame' ha'ne week sehe'. Qa pekhewe' nit'ijji' pe' ƚei qa hik nekhewe' ne' angelits.
40 Qa hik ƚunye'j iye in ewi'ƚ we'neni' pe' cizaña, qe qa' netene'ƚju', qa' hik ƚunye'je' iye hatse' qu' namtaxets pa' ƚahats'ij qu' hame' ha'ne week sehe' ipji'.
41 Ha'ne Ƚa's na' Jukhew yukinii hatse' ne' ƚaqa angelits nakha' tenek'enheiji', qa' nant'a'aiji' week nekhewe' inqaqsijkinenjiijkii na' uƚ'ax qa nekhewe' iye yaqsiijkii na' uƚ'ax in i'ntaxji'teje'm.
42 Qa' niwumik'iteje'mkii ne' noxp'onhetjii qi in tujje'mha. Qa hikna' qi qu' nejtsi'le'e' wetju'ƚ, qa qi iye qu' nat'aiji' ƚek'unhetii.
43 Ma' qa pekhewe' yatsathen qa' netujjiha hatse' in ƚunye'jek ne' junu'(Dn 12:3) qu' hats nantaxji'teje'mha na' tenek'enheiji' na' Ƚatata. Pa'qu' nana'l ƚekfiiye' qa' nepiye'ek'i aka'an.—
Pe' ewi'ƚ qi inyetax tat'inhetiikii.
44 —Na' tenek'enheiji' na' Dios hik ƚunye'j iye ne'ej ewi'ƚ qi inyetax wekwek in tat'inheti'yi'kii pa' ewi'ƚ ƚ'ejinqa'wet. Qa ewi'ƚ pa' jukhew yi'wen qa yayaxkit iye in yat'inkii iye, qa qi in ƚe'wisi'mkii qa wapilii pe' ƚetsi' qa week t'ihinij pekhewe' ƚewekwekits ma' qa taqha'yets pa' ƚ'ejinqa'wet yat'inikii pe' ewi'ƚ wekwek qi inyetax.—
Pe' ewi'ƚ inyetax ute ƚasi' perla.
45 —Na' tenek'enheiji' na' Dios hik ƚunye'j iye aka'an, na'aj ewi'ƚ t'ihinij wekwek, in wo'oi ne'ej inyetets ƚe'sits utel ƚelits perlas.
46 Qa in yi'wen pekhe' les in ƚe'wis perla, qa wapilii pe' ƚetsi'. Ma' qa week t'ihinijkii pe' ƚewekwekits ma' qa' taqha'yets pekhe'en.—
Pa' tenek'enheiji' pa' Dios hik ƚunye'j iye ne'ej ewi'ƚ witq'ehemki'.
47 Ha' Jesús qa yit'ij iye: —Na' tenek'enheiji' na' Dios hik ƚunye'j iye ne'ej ewi'ƚ witq'ehemki' tewumhitiiji'ju' na'aj iweli' qa olotsji' ƚunyejeiƚe wetju'ƚ ƚejits witq'ehemkinel.
48 In topo'oj pe' witq'ehemki' qa pekhewe' teq'ehemkii qa yetsinijetspha'm pa' ƚ'isƚa'wet qa i'nijupju'kii qa yejeƚji' pe' ƚe'sits qa yenji' pe' canastul qa pekhewe'ƚe uƚ'ets qa yiwu'mƚekii.
49 Hik qu' ƚunye'je' hatse' qu' nanaxtaxijik'i pa' ƚahats'ij. Qa' nak ne' angelits qu' nant'a'aiji' ne' uƚ'ets in wenetsji'ƚtaxi'ƚ ne' yatsathen,
50 ma' qa niwu'mik'iteje'mkii ne' noxp'onhetjii qi in tujje'mha. Qa' hik nakha'a' qu' qi qu' nejtsi'le'e' wetju'ƚ qa' qi iye qu' nat'aiji' ƚek'unhetii.
51 ¿Me week qu' enikfe'li'ƚik'i ekewe'en?— Hekhewe'en qa yeku'ƚ: —Ehe, Yatsat'axyij.—
52 Ma' qa ha' Jesús qa yit'ijji'ju' iye: —Qa hik ta'ƚijupi' na'aj ewi'ƚ i'nq'ijatshenij ke' Moisés ƚe'lijei (ley) in tetwek'ela'xets qa i'nji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Intata, ma' qa hik ƚunye'j na'aj ewi'ƚ jukhew yatsat'axij ne'ej wititsi' in nikfe'lets qu' ni'nq'ethinij pe' ƚewekwekits pe' ink'aihits qa pe' ƚawa'mhits iye.—
Jesús qa yamii pa' Nazaret.
(Marcos 6:1-6; Lucas 4:16-30)
53 In yili'ij ha' Jesús in nifel eke' wekwek yejeyumtshenijupi' pa' ƚunye'jkii, ma' qa ikik'ui ha' witset.
54 Qa yamii ha' ƚetseet'ija qa hik hakha'a' qa i'nq'ijatshenifi ke' judiol ƚe'lijtsitjii. Qa he' jukhew qa qi in yitjuƚaxijpha'mkii, qa yit'ijju': —¿Pa'n ta'ƚiji' hane'en week ekewe' nikfe'lets? ¿Qa pa'n ta'ƚiji' iye pa' ƚet'unha'x in yaqsiijkii eke' ham ƚunyejeyi'iju'ƚ?
55 ¿Me nite' hik ha'ne ƚa's ka' ewi'ƚ carpintero'ik'i? ¿Me nite' ƚii ke' ƚenene María, qa he' ƚek'injats qa Jacobo (Santiago), qa ha' José, qa ha' Simón qa ha' Judas iye?
56 ¿Me nite' hik ha'ne iye i'ni' he' ƚek'injai? ¿Qa pa'n ta'ƚiji' hane'en week ekewe' wekwek?—
57 Qa aka'an in ta'ƚijupi' qa nite' nek'enheyu'ets. Qa ha' Jesús qa yit'ij: —Ham pa'qu' profetaye' qu' nite' nineqjunu'ye', qa ni'kha'ƚi'ij ƚetsetitstaxija' qa ƚetsi'taxija iye qa hik ne'ej qa nite' neqjunu'uj.—
58 Qa hik ta'ƚijupi' in nite' olots ke' yaqsiiji'kii wekwek ham ƚunye'ji'iju'ƚ hakha' witset qe he' tetseti'yi' qi in yeqeku'.