11
Ɨmanyɨzyo kʉ zya kumupuuta ʉMʉlʉngʉ
(Mataayi 6:9-13; 7:7-11)
Isiku limo, uYeesu áamɨle apantʉ pamu, akhapuutaga kwa Mʉlʉngʉ. We aamala, umulandati waakwe weeka akhatɨ, “We Mwene, ʉtʉmanyɨzye kupuuta kwa Mʉlʉngʉ, anzu Yookhani she ábhamanyiziizye abhalandati bhaakwe.”
UYeesu akhabhabhʉʉzya akhatɨ, “We mukupuuta kwa Mʉlʉngʉ, mʉtɨnjɨ:
‘We Taata [wɨɨtʉ ʉwa kʉmwanya],*
ɨtaawa lyakho lɨpalwaje.
Ʉwʉmwene waakho wɨnze.
[Ɨshɨgane shaakho shɨbhombekhaje mʉ nsɨ umu,
anza she zɨkʉbhombekha kʉmwanya.]
Ʉtʉpanje ishaakulya shɨɨtʉ insiku zyonti.
Ʉtʉtʉʉyɨle imbiibhi zyɨtʉ,
kʉnongwa ye nɨɨtwe tʉkʉbhatʉʉyɨla
bhe bhakʉtʉbhombela amabhiibhi.
Ʉtʉlongolaje ɨnga tutakhinjile mʉ ndɨngo,
[lyoli ʉtʉposhe kwa mʉbhomba mbiibhi uSeetani].’ ”
Pe akhabhabhʉʉzya ɨshɨkholanyo akhatɨ, “Tʉtɨ umuntu ʉmo mukaasi yiinyu akʉbhala kwa manyani waakwe shawusiku pakaasi, kʉlaabha akhantʉ. Akʉmʉbhʉʉzya akʉtɨ, ‘We manyani, ɨnkʉlaabha ʉnhopele amakaati gatatʉ, kʉnongwa ye umanyani waanɨ ayɨnza kʉkwanɨ akʉshʉʉla, ɨleelo ɨne ɨntalɨ ni shaakulya ɨsha kuumupa.’ Woope umanyani wʉnʉʉyo akʉmwamʉla akʉtɨ, ‘Lakha kʉnjɨmvwa! Ɨnɨgalɨɨye ulwiji, khabhɨlɨ ɨne na bhaana bhaanɨ tugonile. Ɨntangakhola kʉdaamʉkha inkupe khokhonti!’ Ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, atɨdaamʉshe na kuumupa vwe abhuliliilwe, te kʉnongwa ye wu manyani waakwe, lyoli kʉnongwa ye ajendeelela kʉmʉlaabha.
“Ishi ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, laabhaji nɨɨmwe mʉtɨposheele, yanzaji nɨɨmwe mʉtɨvwaje, yiguzyaji nɨɨmwe mutiyigulilwe. 10 Kʉnongwa ye umuntu wowonti we akʉlaabha, akʉposheela, we akwanza, akʉvwaga, woope we akwiguzya, akwigulilwa. 11 Bhʉlɨ, wu naanu mukaasi yiinyu we ɨnga ʉmwana waakwe akʉmʉlaabha ikaati, angaamupa ɨnjokha, atakuumupa ikaati? 12 Awe akʉmʉlaabha ɨjɨnza, angaamupa uinge? 13 Pe shɨnɨɨsho, ɨnga ɨmwe mʉbhabhomba mbiibhi mumanyile kʉʉbhapa abhaana bhiinyu ivintu ivwinza, mʉbhe nu lusimishizyo kʉtɨ ʉTaata wiinyu ʉwa kʉmwanya atɨbhabhombele akhinza nhaani, bhe bhakʉmʉlaabha akhayɨɨbhapa uMupepu uMufinjile.”
UYeesu nu Belizebuuli
(Mataayi 12:22-30, 43-45; Maalika 3:20-27)
14 Isiku limo, uYeesu akhabhɨngaga ipepu ibhiibhi mwa muntu ʉmo. Ipepu lɨnɨɨlyo lɨkhamʉbhɨɨkhaga umuntu wʉnʉʉyo kʉbha wu shinuunu, we lyafuma, umuntu ʉla akhanda kʉlonga. Abhantʉ abhinji bhe bhálɨɨpo, bhakhaswiga nhaani. 15 Ɨleelo bhamu mukaasi yaabho bhakhatɨ, “Akʉbhɨnga amapepu amabhiibhi kʉ waamʉlo wa Belizebuuli,§ ʉmʉpɨtɨ wa mapepu!” 16 Bhamu bhakhamʉlɨngaga uYeesu kʉtɨ abhalanje ɨshɨlolesyo she shikufuma kʉmwanya kwa Mʉlʉngʉ. 17 Ɨleelo uYeesu akhamanya ɨnsɨɨbho zyabho. Pe akhabhabhʉʉzya akhatɨ, “Abhantʉ abha wʉmwene weeka ɨnga bhagabhʉnhana ɨvɨpʉga vwe vɨtakwɨmvwana, ʉwʉmwene wʉnʉʉwo wʉkʉnanjɨkha. Bhoope abhantʉ abha mu nyumba yeeka ɨnga bhanda kulwa bhɨɨbho na bhɨɨbho, inyumba yɨnɨɨyo yɨkʉnanjɨkha. 18 She zɨlɨ, ɨnga uSeetani akulwa na maseetani agamwabho nʉ wʉmwene waakwe wugabhunhiine, wʉngɨmɨɨlɨla anza bhʉlɨɨbhʉlɨ? Ɨnkʉlonga lɨnɨɨlyo kʉnongwa ye mʉkʉtɨ ɨnkʉbhɨnga amapepu amabhiibhi kʉ makha ga Belizebuuli. 19 Ishi, ɨnga ɨne ɨnkʉbhɨnga amapepu amabhiibhi kʉ waamʉlo wa Belizebuuli, abhalandati bhiinyu bhakʉbhɨnga kʉ waamʉlo wa naanu? Mʉ lɨnɨɨlyo, abhalandati bhiinyu bhe bhatɨbhalonje. 20 Ɨleelo ɨne, ɨnga ɨnkʉbhɨnga amapepu amabhiibhi kʉ waamʉlo wa Mʉlʉngʉ, ishi ʉwʉmwene wa Mʉlʉngʉ wubhafishiiye ɨmwe!
21 “Umuntu ʉwa makha, ɨnga alɨ nɨ shɨlwɨlo, angalɨndɨɨlɨla inyumba yaakwe, atalɨɨpo ʉwa kwega ivintu vwakwe. 22 Lyoli umuntu ʉwa makha kʉmʉshɨla ʉweene ɨnga ayɨnza, akumubuda na kʉmʉtola. Pe akʉmʉfwʉlɨla ɨvɨlwɨlo vwonti vwe asʉbhɨlaga, na kwega ivintu vwonti vwe vɨlɨ mu nyumba na kʉbhagabhɨla abhanjɨ. 23 Umuntu wowonti we atalɨ peeka nɨɨne akundindanjila. Khabhɨlɨ wowonti we atakʉbhʉngaanɨkha peeka nɨɨne, akʉsataanya.
24 “Ipepu ibhiibhi we lyafuma mwa muntu, lɨkʉzyʉngʉʉla mu shilozu umwumu kwanza apa kʉtʉʉzya. Ɨnga lɨtapaaga, pe lɨkʉyɨlonga lɨkʉtɨ, ‘Ɨntɨgalʉshe ku nyumba yaanɨ ye naafumile.’ 25 We lyagalʉkha, lɨkwaga inyumba yiila nyʉʉse, khabhɨlɨ yizelupile akhinza. 26 Panaapo pe lɨkʉbhala kwega amapepu amabhiibhi aganjɨ saba, amabhiibhi kʉshɨla lyene. Pe gakwinjila kwa muntu wʉnʉʉyo, gakwɨkhala. Panaapo ʉmʉbhɨlɨ wa muntu wʉnʉʉyo wʉkʉbha akhabhiibhi nhaani, kʉshɨla kʉwandɨlo.”
27 UYeesu we akʉlonga lɨnɨɨlyo, ʉmwantanda weeka mʉ shɨpʉga shiila akhadandɨzya izi akhatɨ, “Asayiilwe we akupaapile na kʉkwonsya!” 28 UYeesu akhalonga akhatɨ, “Bhasayiilwe nhaani bhe bhakwɨmvwa na kulitinikha izwi lya Mʉlʉngʉ!”
Abhantʉ bhakwanza uYeesu alolesye ɨvɨlolesyo
(Mataayi 12:38-42)
29 Abhantʉ we bhakʉjendeelela kʉbhʉngaana, uYeesu akhatɨ, “Abhantʉ abha shipaafi ishi, bhi mbiibhi nhaani, bhakwanza ɨndolesye ɨshɨlolesyo! Ɨleelo ɨntakʉʉbhapa ɨshɨlolesyo naashimo, lyoli ɨshɨlolesyo sha mukuwi ʉYoona. 30 Kʉnongwa ye anza she ʉYoona áamɨle shɨlolesyo kʉ bhantʉ abha mʉ nhaaya ɨya mu Ninaawi, she zɨlɨ ʉMwana wa Muntu woope atɨbhe shɨlolesyo kʉ bhantʉ abha shipaafi ishi. 31 Isiku ɨlya kʉlongwa, ʉmwene ʉmwantanda ʉwɨ nsɨ ɨya Sheeba akhayɨmɨɨlɨla na kʉbhalonga abhantʉ abha khabhalɨlo ɨkha. Kʉnongwa ye ʉweene áfumile mʉ nsɨ ɨya kutali kʉtɨ ayɨnze atejeelezye ɨmanyɨzyo ɨzyɨ njeele ɨzya mwene uSelemaani.* Ɨleelo ɨnkʉbhabhʉʉzya ɨmwe kʉtɨ alɨɨpo ɨpa we mʉpɨtɨ kʉmʉshɨla uSelemaani. 32 Khabhɨlɨ isiku ɨlya kʉlongwa, abhantʉ abha mu Ninaawi bhoope bhakhayɨmɨɨlɨla kʉbhalonga ɨmwe mʉbha khabhalɨlo ɨkha kʉtɨ mwe bhi mbiibhi. Kʉnongwa ye ʉYoona we alʉmbɨɨlɨla izwi lya Mʉlʉngʉ kʉkwabho, bhakhalaata imbiibhi zyabho. Ishi ɨpa alɨɨpo ʉmʉpɨtɨ kʉshɨla ʉYoona!
Ʉlʉkhozyo ʉlwa mʉbhɨlɨ
(Mataayi 5:15; 6:22-23)
33 “Atalɨɨpo umuntu we akʉkholeelezya ʉlʉkhozyo, na kʉbhɨɨkha pe puubhile awe kugubishila mʉ nsonta. Lyoli akʉbhɨɨkha pa shɨmbeeje, ɨnga abhantʉ we bhakwinjila, bhalolaje ʉlʉkhozyo lwakwe. 34 Amiiso ge lʉkhozyo lwa mʉbhɨlɨ. Ɨnga amiiso gaakho gakʉlola akhinza, pe ʉmʉbhɨlɨ waakho wonti wʉkʉbha nʉ lʉkhozyo. Ɨleelo ɨnga amiiso gaakho gafuuye, pe ʉmʉbhɨlɨ waakho wonti wʉkʉbha khiisi. 35 Pe ʉbhe amiiso, ʉlʉkhozyo lwe lʉlɨ mukaasi yaakho lʉtakhabhe khiisi. 36 Ishi ɨnga ʉmʉbhɨlɨ waakho wonti wabha nʉ lʉkhozyo, sita kʉbha na khiisi ngapeeka, pe ʉmʉbhɨlɨ wonti wʉtɨbhe muzelu, anzʉ lʉkhozyo she lʉkʉkʉlamɨla.”
Insoshi ya Yeesu ku Bhafalisaayi
(Mataayi 23:1-36; Maalika 12:38-40)
37 UYeesu we aamala kʉlonga amazwi ganaago, uMufalisaayi ʉmo akhamʉlanjɨla abhale kulya kʉkwakwe. Pe uYeesu akhabhala, akhinjila, akhɨɨkhala kulya ishaakulya. 38 UMufalisaayi ʉla we aalola uYeesu akulya sita kʉgeeza ɨnyoobhe anza she bhálʉbhɨɨye, akhaswiga nhaani. 39 Pe ʉMwene akhamʉbhʉʉzya akhatɨ, “Ɨmwe muBhafalisaayi mʉkʉyɨbhɨɨkha mwe bhagolosu, we mʉkwozya ʉlʉpɨndɨ ni shiibho munzi, ɨleelo mukaasi mwizuuye uwufwuli nu wubhiibhi. 40 Mʉbhalema ɨmwe! We ápelile munzi, te wʉʉyo we ápelile na mukaasi? 41 Mʉbhavwaje abhapɨɨna kʉ mwoyo wiinyu wonti, pe vwonti vɨtɨbhe vizelupile kukwinyu.
42 “Mʉsheleeye ɨmwe Bhafalisaayi, kʉnongwa ye mukumufumwizya ʉMʉlʉngʉ ɨvwa pi shumi ɨvwa vɨlʉnjɨɨlɨlo ɨvwa shɨkholo nɨ shɨkholo, ɨleelo mʉtakʉsaajɨla kʉbhabhombela abhanjɨ inyinza awe kʉmʉgana ʉMʉlʉngʉ. Zɨnɨɨzyo zye mʉkhondeeye kʉbhomba sita kwɨwa aganjɨ. 43 Mʉsheleeye ɨmwe Bhafalisaayi, kʉnongwa ye mʉkʉyɨgana kwɨkhala mʉ matengo agɨ togo aga pɨlongolela mwi sinagoogi. Khabhɨlɨ mʉkwanza abhantʉ bhabhalamʉkhaje mʉ madala ngatɨ mwe bha lushindikho. 44 Mʉsheleeye kukwinyu, kʉnongwa ye mukholiine nɨ mbɨɨpa zye zɨtalɨ ni dunzu, abhantʉ bhakʉjenda pamwanya sita kʉmanya.”§
45 Umumanyizyi weeka ʉwɨ ndajɨzyo akhamʉbhʉʉzya uYeesu akhatɨ, “Mumanyizyi, we ʉkʉlonga ganaago, ʉkʉtʉlonga khabhiibhi nɨɨtwe tubhamanyizyi bhɨ ndajɨzyo.” 46 UYeesu akhamwamʉla akhatɨ, “Nɨɨmwe mubhamanyizyi bhɨ ndajɨzyo, mʉsheleeye, kʉnongwa ye mukubhatwinha abhantʉ amazigo amamwamu ge gatakʉpɨmbɨkha. Nɨɨmwe mʉtakʉbhaavwa kʉpɨmba poope kʉlɨnjɨzya na khasamba!
47 “Mʉsheleeye kukwinyu, kʉnongwa ye mʉkʉzenga ɨmbɨɨpa zya bhakuwi bhaala bhe abhamaama bhiinyu bhábhagojile! 48 Panaapo mʉkʉlolesya kʉtɨ, mʉkwɨtɨnhana na zye abhamaama bhiinyu bhábhombile, kʉnongwa ye abheene bhágojile, nɨɨmwe mʉkʉzenga ɨmbɨɨpa zɨnɨɨzyo!
49 “Ye nongwa ʉMʉlʉngʉ kʉ njeele zyakwe álonjile átɨlɨ, ‘Ɨnhayɨbhasonteelezya kʉkwabho abhakuwi na bhasundikwa, bhamu bhakhayɨbhagoga, bhamu bhakhayɨbhayɨmvwa.’ 50 Ishi, ɨmwe mukhayifundwa kʉnongwa ya bhakuwi bhonti bhe bhágogiilwe, kufuma kʉwandɨlo ʉwɨ nsɨ, 51 kufuma agogwe uAbeli kufishila pe ágogiilwe uZakaliya,* we mwámugojile pakaasi pa shɨgemo na Pafinjile. Nalyoli ɨnkʉbhabhʉʉzya kʉtɨ, abhantʉ abha khabhalɨlo ɨkha bhakhayifundwa kʉ zya ganaago gonti.
52 “Mʉsheleeye ɨmwe bhamanyizyi abhɨ ndajɨzyo, kʉnongwa ye mudindile ɨdala ɨlya bhantʉ kʉmʉmanya ʉMʉlʉngʉ. Poope nɨɨmwe mutamumanyile, khabhɨlɨ mubhadindiiye bhe bhalɨ nɨ shɨsaago ɨsha kʉmʉmanya ʉMʉlʉngʉ.”
53 UYeesu we aamala kʉlonga amazwi ganaago, akhasogola paala. Kwandɨla panaapo aBhafalisaayi na bhamanyizyi abhɨ ndajɨzyo bhakhabha bhakhali nhaani kwa Yeesu. Bhakhamʉbhʉzɨlɨzyaga inyinji, 54 ɨnga bhamʉteje, pamu atɨlonje zimo kʉtɨ bhalyaje ɨdala ɨlya kʉmʉlonjela.
* 11:2 11:2 Amazwi ganaaga gatalɨɨpo mu wusimbe wumo ʉwɨ maandɨ ʉwa Shiyunaani. 11:2 11:2 Amazwi ganaaga gatalɨɨpo mu wusimbe wumo ʉwɨ maandɨ ʉwa Shiyunaani. 11:4 11:4 Amazwi ganaaga gatalɨɨpo mu wusimbe wumo ʉwɨ maandɨ ʉwa Shiyunaani. § 11:15 11:15 UBelizebuuli lɨtaawa ɨlyamwabho ɨlya Seetani, we mʉpɨtɨ ʉwa mapepu amabhiibhi gonti. * 11:31 11:31 Bhaazya 1 Bhamwene 10:1-10; 1 Khabhalɨlo 9:1-12. 11:32 11:32 Bhaazya Yoona 3:5. 11:39 11:39 Mʉkʉyɨbhɨɨkha mwe bhagolosu, we mʉkwozya ʉlʉpɨndɨ ni shiibho munzi ABhafalisaayi bhakhasɨɨbhaga kʉtɨ kʉbhomba lɨnɨɨlyo kʉkʉbhabhɨɨkha kʉbha bhagolosu pamiiso ga Mʉlʉngʉ. § 11:44 11:44 Abhantʉ bhakʉjenda pamwanya sita kʉmanya Ku Bhayahuudi yáamɨle mwinho kʉjenda pamwanya pa mbɨɨpa. Ɨnga umuntu abhomba shɨnɨɨsho, bhakhatɨnjɨ abha mukhandamanu. Mʉ shɨkholanyo ishi aBhafalisaayi bhalɨ ngatɨ mbɨɨpa zye zɨtalɨ ni dunzu, bhakʉlolekha ngatɨ bhagolosu, ɨleelo mʉ mooyo gaabho bhakhandamanu. Kʉbha peeka na Bhafalisaayi bhakhatɨnjɨ kʉkʉbhabhɨɨkha abhantʉ kʉbha bhakhandamanu. * 11:51 11:51 Kufuma agogwe uAbeli kufishila pe ágogiilwe uZakaliya Mu Lufingo ʉlwa Khalɨ, yisimbiilwe kʉtɨ abhantʉ bhamu bhe bhágogiilwe, ʉwa kwanda áamɨle wu Abeli, ʉwa kʉwʉmalɨlɨshɨlo áamɨle mukuwi uZakaliya. Bhaazya Wandɨlo 4; 2 Khabhalɨlo 24:20-22.