13
Cahan ra Jesús zɨquɨ minoo cuhva, cuhva ra tasi
Quɨvɨ cuan i quita ra Jesús vehe, ta i sicundyaa ra yuhu miñi.
I titahan cuaha xaan ñiyɨvɨ nu ndyaa ra, ta yucuan cuenda i quɨhvɨ ra Jesús sisi minoo barco, ta i sicundyaa ra. Ta i ndoo tandɨhɨ ñiyɨvɨ nu ñiyɨtɨ.
Tacuan ta i zacuaha ra sii ñu zɨquɨ cuaha xaan cuhva, ta catyi ra: Cuahan minoo ra nu iyo tyiño ra vatyi cua quɨtɨ ra sɨtɨ trigo nu ñuhu ra.
Ta cuhva sa quɨtɨ ra sii si, zuhva si i canacoyo ityi. Ta i quisi zaa, ta sasi tɨ sii si.
Ta inga si i canacoyo nu yaxi ñoho ñuhu vatyi ñoho xaan yuu. Ta yatyi xaan i caña si vatyi yaxi xaan ñoho ñuhu.
Ta cuhva i ndyehe ñicandyi i naxii si vatyi ñahñi yoho si, ta i na‑ityi si.
Ta zuhva ca sɨtɨ cuan i canacoyo tɨcuɨ iñu. Ta i caña si, zoco i zahvi iñu sii si.
Zoco inga tucu zuhva ca sɨtɨ cuan, i canacoyo si nu vaha ñuhu, ta vaha xaan i saha si. Iyo si saha si ziendu sɨtɨ si sa minoo ñi si. Iyo si saha si uñi xico usi. Ta iyo si saha si oco usi.
Tatu siñi ndo, ¡cuɨñɨ ndo!
Cuenda sa i cahan xaan ra Jesús zɨquɨ minoo cuhva
10 Tacuan ta i tuhva ra i casi ra Jesús, ta i ndaca tuhun ra sii ra: ¿Ñaa cuenda tuhvon cahan sihin ñiyɨvɨ zɨquɨ minoo cuhva?
11 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra: Saha ra Ndyoo sa coto maa ndo tuhun xehe sa cuenda cuhva ndyaca ñaha maa ra. Zoco ma cuu coto inga ñiyɨvɨ.
12 Ra sa cutuñi iñi zuhva, cuaha ca cua cuhva ra Ndyoo sa cutuñi iñi ra. Ta ra ña cutuñi iñi, cua quindyaa ndɨhɨ ra Ndyoo ndya sa siin cuii ñi cutuñi iñi ra.
13 Yucuan cuenda quehin sihin ñu zɨquɨ minoo cuhva vatyi cua ndyehe ñu, zoco ma coto ñu ñaa sa ndyehe ñu. Cua cuɨñɨ ñu, zoco ma cutuñi iñi ñu. Cua cuu si tañi sa ñá siñi ñu.
14 Ta sa cuenda maa ñu cua natahan si cuhva i catyi ra Isaías. Ihya cuu cuhva i catyi ra:
Ndisa cua cuɨñɨ ndo, zoco ma cutuñi iñi ndo;
Cua ndyehe ndo, zoco ma nacoto ndo ñaa sa ndyehe ndo.
15 Vatyi ñihi xaan iñi ndo, ta ña siñi ndo, ta ndaha titahan sɨtɨ nuu ndo; coto ndyehe ndo ta coto cuɨñɨ ndo ta coto cutuñi iñi ndo ta quisi ndo nu ndyei ta zanduvehi sii ndo.
Tacuan i tyaa ra Isaías sa cuenda ñiyɨvɨ ña sino iñi cuan.
16 Zoco maa ndo, zɨɨ xaan cuu sii ndo vatyi ndyehe ndo sihin sɨtɨ nuu ndo, ta siñi ndo sihin zoho ndo.
17 Ta sa ndisa catyi sihin ndo vatyi cuaha xaan ra profeta ta inga ñiyɨvɨ vaha, i cuñi ñu ndyehe ñu sa ndyehe maa ndo vityi, zoco ñá ndyehe ñu sii si. Ta i cuñi ñu cuɨñɨ ñu sa siñi maa ndo, ta ñá siñi ñu sii si.
Nacatyi ra Jesús ñaa cuñi si catyi si cuhva ra quɨtɨ sɨtɨ trigo nu ñuhu
18 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús: Cuɨñɨ ndo cuhva cuñi si catyi si sa cuenda cuhva ra quɨtɨ sɨtɨ trigo nu ñuhu.
19 Ñiyɨvɨ sa siñi tuhun sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo ta ña cutuñi iñi ñu sii si cuu ñu tañi sɨtɨ sa canacoyo ityi. Ta saa cuihna, ta quindyaa ra tuhun i tasi ra Ndyoo añima ñu.
20 Sɨtɨ sa canacoyo tɨcuɨ yuu cuu tañi ñiyɨvɨ sa siñi Tuhun Ndyoo, ta zɨɨ xaan i cuñi ñu.
21 Zoco ñá quɨhvɨ vaha Tuhun Ndyoo añima ñu. Ta ña naha cua sino iñi ñu. Tatu sa quisi minoo tundoho zɨquɨ ñu a cuxaan ñiyɨvɨ sihin ñu sa cuenda Tuhun Ndyoo, yatyi xaan cua zaña ñu sii si.
22 Ta sɨtɨ sa canacoyo tɨcuɨ iñu cuu tañi ñiyɨvɨ sa siñi Tuhun Ndyoo, zoco sica xaan iñi ñu sa cuenda sa iyo ñuu ñiyɨvɨ ya. Ta tuhun cuca, tuhun zandavi ñaha ñi cuu si. Ta tandɨhɨ cuhva cuan, sahñi si Tuhun Ndyoo, ta ña zatyiño vaha si sihin ñiyɨvɨ cuan.
23 Zoco sɨtɨ sa canacoyo nu vaha ñuhu, cuu si tañi ñiyɨvɨ sa siñi Tuhun Ndyoo ta cutuñi iñi ñu sii si, ta vaha xaan zatyiño si sihin ñu. Iyo ñu cuu ñu tañi sɨtɨ sa saha minoo ziendu sa minoo si. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ sa saha uñi xico usi. Ta inga ñu cuu tañi sɨtɨ sa saha oco usi tahan sa minoo si.
Cuhva yucu ña vaha sa sahnu tɨcuɨ trigo
24 Tacuan ta zɨquɨ i cahan ra Jesús zɨquɨ inga cuhva, ta catyi ra: Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo cuhva i tasi minoo ra sɨtɨ vaha nu ñuhu ra.
25 Zoco cuhva sa i quixi ñiyɨvɨ, ta i quɨhvɨ minoo ra xaan iñi sii sitoho ñuhu cuan, ta i tasi ra sɨtɨ ña vaha tɨcuɨ trigo, ta cuahan ra.
26 I sahnu trigo, ta i caña yoco si. Ta tɨcuɨ trigo i sahnu tucu yucu ña vaha cuan.
27 Tacuan ta sahan muzu i sinacatyi ra sihin sitoho ñuhu cuan: “Tata, tatu vaha sɨtɨ i tasun nu ñuhun, ¿yozo caa vatyi i caña tucu yucu ña vaha cuan?”
28 Ta i catyi sitoho si: “Minoo ra xaan iñi sii, i zavaha cuhva cuan.” Ta zɨquɨ i ndaca tuhun muzu ra sii ra: “¿Atu cuñun vatyi cutohon ndi yucu ña vaha cuan?”
29 Zoco i catyi ra sihin ra: “Ma tohon ndo sii si coto quita ndɨhɨ trigo cuan.
30 Vaha ca zandoo yo sii si, nacuahnu si ndya sa sisa si. Ta cua tasi muzu, ta cua tava xihna ra yucu ña vaha cuan ta cuhñi ra cuenda zucu si vatyi cua cayu si. Ta zɨquɨ cua naquihin ra trigo ta tyihi ra sii si nu cua cucumi vehi sii si.”
Cuhva sɨtɨ mostaza
31 Ta zɨquɨ i cahan tucu ra Jesús zɨquɨ inga cuhva, ta catyi ra: Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo sɨtɨ mostaza sa i tasi minoo ra nu ñuhu ra.
32 Ndisa vatyi luhlu ca maa sɨtɨ cuan ta zɨquɨ tandɨhɨ inga nuu sɨtɨ, zoco tatu sa sahnu si, nducahnu ca si ta zɨquɨ tandɨhɨ ca numa, ta nduu si tañi minoo yutu. Ta vasi zaa ta zavaha tɨ taca tɨ zoco tu.
Tañi yusa iya cuu cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo
33 Ta i cahan tucu ra Jesús zɨquɨ inga cuhva ya: Cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi yusa iya sa nazaca minoo ñaha sihin uñi taha arroba yutyi pan, ta cua zanandaa yusa iya cuan sii tandɨhɨ yutyi pan cuan. (Ta tacuan tucu cuahan nducahnu ca sa ndyaca ñaha ra Ndyoo.)
Tuhva xaan ra Jesús cahan zɨquɨ minoo cuhva
34 I catyi ra Jesús tandɨhɨ ihya sihin ñiyɨvɨ zɨquɨ minoo cuhva ta zɨquɨ inga cuhva, ta ma cahan maa ra tatu ma cahan ra zɨquɨ minoo cuhva.
35 Tacuan i cuu si vatyi cua natahan si cuhva i tyaa minoo ra profeta. Ihya cuu sa i tyaa ra:
Cua quehin zɨquɨ minoo cuhva;
cua nacatyi tuhun i sicoo xehe ndya quɨvɨ i zavaha ra Ndyoo ñuu ñiyɨvɨ.
Nacatyi ra Jesús ñaa cuñi si catyi si sa cuenda cuhva sahnu yucu ña vaha tɨcuɨ trigo
36 Tacuan ta i natasi ra Jesús sii ñiyɨvɨ, ta i quɨhvɨ ra sisi vehe, ta i tuhva ra i casi ra sii ra, ta catyi ra: Nacatyun sihin ndi ñaa cuñi si catyi si sa cuenda yucu ña vaha sa sahnu tɨcuɨ trigo cuan.
37 Ta i nacahan ra Jesús, ta catyi ra sihin ra: Ra i tasi sɨtɨ vaha cuu ra i quisi ndya gloria.
38 Ta ñuhu ra cuu ñuu ñiyɨvɨ. Ta sɨtɨ vaha cuu tañi ñiyɨvɨ sa cuu cuenda ra Ndyoo. Ta yucu ña vaha cuan cuu tañi ñiyɨvɨ sa cuu cuenda cuihna.
39 Ta ra xaan iñi sii, cuu ra tasi yucu ña vaha cuan. Cuihna cuu ra cuan. Ta ra cua nacuaan ndaha tyiño cuan cuu ángel. Ta quɨvɨ cua naquihin ra trigo cuan cuu si tañi nu cua ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ.
40 Ta tañi cuhva i tohon ra yucu ña vaha ta i sahmi ra, tacuan tucu cua cuu si nu ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ.
41 Cua tasi ra i quisi ndya gloria sii ángel ra vatyi cua tava zɨɨn ra sii tandɨhɨ ñiyɨvɨ tyiyuhu sii inga ñiyɨvɨ ta zavaha ñu sa ña vaha ta sii inga ñiyɨvɨ zavaha sa ña vaha, ndɨhɨ ca.
42 Cua tyihi ángel sii ñu nu cayu ñúhu. Ta yucuan cua vacu ñu, ta cua casi quihñi noho ñu.
43 Ta ñiyɨvɨ zavaha sa vaha cuhva cuñi ra Ndyoo, cua ndundisi xaan ñu tañi ñicandyi nu ndyaca ñaha ra Ndyoo Zutu yo. Tatu siñi ndo sa quehin, cuɨñɨ ndo.
Cuhva minoo sa ñoho xehe ta yahvi xaan ndyaa si
44 Cuhva ñihi yo sa cundyaca ñaha ra Ndyoo sii yo cuu tañi minoo sa yahvi xaan ndyaa ta ñoho xehe si sisi ñuhu. Ta i nañihi minoo ra sii si, ta natyixehe tucu ra sii si zuun ñi yucuan. Ta zɨɨ xaan i cuñi ra ta cuahan ra ta i xico ra tandɨhɨ sa iyo sii ra, ta i nazata ra ñuhu cuan.
Minoo cuhva perla sa yahvi xaan ndyaa
45 Ta cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo sii yo vale xaan si tañi minoo cuhva minoo ra zata ndaha tyiño ta naxico ra. Sica noo ra ta nanducu ra perla vaha xaan.
46 Ta quɨvɨ i nañihi ra minoo sa yahvi xaan ndyaa, cuahan ra ta i naxico ra tandɨhɨ sa iyo sii ra, ta i nazata ra perla cuan. (Ta tacuan tucu vale xaan Tuhun Ndyoo tañi perla cuan.)
Minoo cuhva sa cuenda minoo taraya
47 Ta inga tucu cuhva, vatyi cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo cuu si tañi minoo taraya sa cañi ra tɨɨn tyiyaca nu tyañuhu ta ñihi ra tandɨhɨ nuu tyiyaca.
48 Tatu sa situ taraya ra, tava ra sii si nu ñiyɨtɨ ta yucuan cua cundyaa ra ta cua nacasi ra ñaa tyiyaca cuñi ra. Cua tyihi ra tyiyaca vaha sisi tyica, ta cua zavita ra tyiyaca ña vaha cuan.
49 Ta tacuan cua cuu si nu cua ndɨhɨ ñuu ñiyɨvɨ. Cua quisi ángel vatyi cua tava zɨɨn ra sii ñiyɨvɨ ña vaha sihin ñiyɨvɨ vaha.
50 Ta ñiyɨvɨ ña vaha cuan cua tyihi ra nu cayu ñúhu, ta cua vacu ñu, ta cua casi quihñi noho ñu.
Sa vaha xaan sa saa ta sa sahnu
51 Tacuan ta zɨquɨ i ndaca tuhun ra Jesús sii ra i casi ra: ¿Atu cutuñi iñi ndo tandɨhɨ cuhva ya? Ta i catyi ra: Cutuñi iñi ndi, tata.
52 Ta zɨquɨ i catyi ra Jesús sihin ra: Tatu cua cutuhva minoo maestro cuenda ley sa cuenda cuhva ndyaca ñaha ra Ndyoo vityi cua cuu ra tañi minoo ra xu vehe sa cumi vaha sa sahnu ta sa saa sa vaha xaan, ta cuu zañaha ra nduu tahan si.
Sinuhu ra Jesús ñuu ra, ñuu Nazaret
53 Sa ndɨhɨ cahan ra Jesús zɨquɨ cuhva ya ta zɨquɨ i quita ra yucuan, ta cuahan ra.
54 Ta i nasaa ra zuun ñi ñuu maa ra. Ta yucuan i quisaha zacuaha ra sii ñiyɨvɨ sisi vehe ñuhu. Ta iyo xaan i cuñi ñiyɨvɨ, ta catyi ñu: ¿Yozo caa ñihi ra ya cuhva sa casi xaan iñi ra? ¿Ta yozo caa ñihi ra cuhva zavaha ra sa ndyityi?
55 Ta zehe ra carpintero cuu sii ra. Ta ña María cuu zɨhɨ ra. Ta ra Jacobo, ta ra José, ta ra Simón, ta ra Judas cuu yañi ra.
56 Ta cuhva ra iyo tucu ñu ihya sihin yo. ¿Ta yozo caa vatyi sito ra tandɨhɨ cuhva ya?
57 Tacuan i cahan ñiyɨvɨ, ta yucuan cuenda ñá cuñi ñu tyaa ñu yahvi sii ra Jesús. Zoco i catyi ra Jesús sihin ñu: Tyaa ñiyɨvɨ yahvi sii minoo ra profeta, zoco ñiyɨvɨ ñuu ra ta ñiyɨvɨ vehe ra ña tyaa ñu yahvi sii ra.
58 Ta ñá zavaha ra Jesús cuaha sa ndyityi yucuan vatyi ñá sino iñi ñiyɨvɨ sii ra.