9
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús ki̱vi̱ sa̱ndaꞌa ra ta̱ o̱n ki̱ví kanda
(Mr. 2:1-12; Lc. 5:17-26)
Ta saá ta̱Jesús nda̱a ra tón barco, ta ndi̱kó ra kua̱ꞌa̱n ra inka̱ xiiña no̱o̱ mi̱ni, ta na̱xaa̱ ra ñoo ra. Ta saá sava ni̱vi va̱xi na xíꞌin ñii ta̱ ndeé ndóꞌo no̱o̱ ta̱Jesús, kánóo ra no̱o̱ xi̱to, ñíso̱kó na, chi o̱n ki̱ví kanda ra. Tá ta̱Jesús xi̱ni ra ña kándixa na ndí kúndeé ra sandaꞌa ra ta̱táꞌan na, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin ta̱ ndeé ndóꞌo, káchí ra saá:
―Ñani, o̱n kuyi̱ꞌví ún. Vitin xa ki̱sa káꞌno ini i̱ xa̱ꞌa̱ kua̱chi ún ―káchí ta̱Jesús.
Ta sava na sánáꞌa nda̱yí Ndios xi̱ni̱ so̱ꞌo na ña ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús, ta xáni si̱ni̱ na saá: “¿Nda̱chun kándiva̱ꞌa ta̱yóꞌo xíꞌin Ndios? ¿Án xáni ini ra mi̱i ra kúu Ndios?”, káchí na, xáni si̱ni̱ na. Ta ta̱Jesús xíni̱ ra yukía̱ xáni si̱ni̱ nayóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá:
―¿Nda̱chun xáni si̱ni̱ ndó ña o̱n váꞌa yóꞌo? ¿Yukía̱ yo̱ꞌvi̱ ka̱ ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin ta̱ o̱n ki̱ví kanda? ¿Án yo̱ꞌvi̱ ka̱ ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin ra ña ndoo kua̱chi ra? ¿Án yo̱ꞌvi̱ ka̱ ka̱ꞌa̱n i̱ xíꞌin ra ña nakundichi ra, ta ko̱ꞌo̱n xáꞌá ra? Ta vitin sandaꞌa i̱ ta̱yóꞌo, ta saá kunda̱a̱ ini ndóꞌó ndí yi̱ꞌi̱ kúu ta̱ kómí nda̱yí Ndios ñoyívi yóꞌo ña nakata i̱ kua̱chi ni̱vi ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ta̱ ndeé ndóꞌo:
―Nakundichi ún ta ná kuiso ún xi̱to ún, ta noꞌo̱ ún vitin ―káchí ta̱Jesús xíꞌin ra.
Ta na̱kundichi ta̱yóꞌo, ta kua̱noꞌo̱ ra veꞌe ra. Ndiꞌi na yíta yóꞌo na̱kaꞌnda ní ini na xíto na ndasaá ke̱ta ra kua̱noꞌo̱ ra, ta ki̱sa káꞌno ní na Ndios, chi ta̱xi ra nda̱yí ra ndaꞌa̱ ni̱vi.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús ki̱vi̱ ka̱na ra ta̱Mateo
ña kundiko̱n ra sa̱ta̱ ra
(Mr. 2:13-17; Lc. 5:27-32)
Ta saá ta̱Jesús ke̱e ra kua̱ꞌa̱n ra, ta xi̱ni ra ñii ta̱a na̱ní ra Mateo, yóo ra kísa chiño ra no̱o̱ káya ra si̱ꞌún xa̱ꞌa̱ nagobierno ñoo Roma. Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin ta̱Mateo, káchí ra saá:
―Naꞌa, kundiko̱n ún sa̱ta̱ i̱ ―káchí ra xíꞌin ra.
Ta saá na̱kundichi ta̱Mateo, ta kua̱ꞌa̱n ra sa̱ta̱ ta̱Jesús.
10 Tá ni̱xaa̱ ta̱Jesús xíꞌin naxíka xíꞌin ra veꞌe ta̱Mateo, ta ki̱xaa̱ kua̱ꞌa̱ ní na káya si̱ꞌún xa̱ꞌa̱ nagobierno xíꞌin kua̱ꞌa̱ ní inka̱ na kánóo to̱ꞌon ña o̱n váꞌa xa̱ꞌa̱, ta xi̱kundo̱o na xíxi na xíꞌin ta̱Jesús. 11 Ta nafariseo xi̱ni na yu kúu ni̱vi ndóo xíxi xíꞌin ta̱Jesús, ta ni̱ka̱ꞌa̱n na xíꞌin naxíka xíꞌin ta̱Jesús, káchí na saá:
―O̱n vása va̱ꞌa ñayóꞌo. ¿Nda̱chun xíxi ta̱Maestro xíꞌin ni̱vi na káya si̱ꞌún xa̱ꞌa̱ nagobierno, xíꞌin inka̱ na kánóo to̱ꞌon ña o̱n váꞌa xa̱ꞌa̱? ―káchí nafariseo xíꞌin na.
12 Ta xi̱ni̱ so̱ꞌo ta̱Jesús yukía̱ ni̱ka̱ꞌa̱n na, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra saá xíꞌin na:
―Ni̱vi na o̱n vása ndeé ndóꞌo, o̱n vása xíni̱ ñóꞌó nayóꞌo na kasa ta̱ta̱n ñaꞌá, ta ni̱vi na ndeé ndóꞌo kúu na xíni̱ ñóꞌó kutátán. 13 Xíni̱ ñóꞌó kunda̱a̱ ini ndó yukía̱ ka̱chí Ndios no̱o̱ to̱ꞌon ra, ña káchí saá: “Kóni i̱ ña kundáꞌví ini ndó koni ndó inka̱ ni̱vi, ta keꞌé ndó ñava̱ꞌa xíꞌin na. Tá o̱n xi̱in ndó kundáꞌví ini ndó koni ndó nayóꞌo, ta saá o̱n vása kusii̱ ini i̱ ña so̱ko̱ ndó ndaꞌa̱ i̱”, ka̱chí Ndios. O̱n si̱ví xa̱ꞌa̱ nani̱vi va̱ꞌa kúu ña ki̱xaa̱ i̱ ñoyívi yóꞌo. Ta xa̱ꞌa̱ nani̱vi o̱n váꞌa kúu ña ki̱xaa̱ i̱, ta kana i̱ na ña nandikó ini na ta kundiko̱n na yichi̱ Ndios ―káchí ta̱Jesús xíꞌin nafariseo.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ña yóo soꞌon ni̱vi
(Mr. 2:18-22; Lc. 5:33-39)
14 Ta naxíka xíꞌin ta̱Juan ta̱ sa̱kuchu ni̱vi, ki̱xaa̱ na no̱o̱ ta̱Jesús, ta ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon na ra:
―Kua̱ꞌa̱ ní yichi̱ yóo soꞌon ndi̱, ta yóo soꞌon nafariseo. Ta naxíka xíꞌin mi̱i ún, ¿nda̱chun nda̱ ñii ki̱vi̱ o̱n vása yóo soꞌon na?
15 Ta nda̱kuii̱n ta̱Jesús, káchí ra saá:
―Tá yóo ñii ta̱a ta̱ tonda̱ꞌa̱, ta ndiꞌi ni̱vi na yóo viko̱ yóꞌo xíxi na, ta o̱n ki̱ví kuchuchú ini na, saá chi yóo ka̱ ta̱yóꞌo xíꞌin na. Ta ki̱vi̱ ña va̱xi o̱n kóo ka̱ ra xíꞌin na. Ta saá kía̱ koo soꞌon na.
16 ’Tá yóo tiko̱to̱ ña yatá, ta nda̱ ñii ni̱vi o̱n sandaꞌa na ña xíꞌin tiko̱to̱ xa̱á, saá chi tá nakata na ña, ta nduu loꞌo ña xa̱á, ta nasita ña tiko̱to̱ yatá, ta kini ka̱ ta̱ꞌnda̱ tiko̱to̱ yatá yóꞌo. 17 Ta vino xa̱á, ta nda̱ ñii ni̱vi o̱n vása taan na rá ini ñii̱ yatá, saá chi ta̱ꞌnda̱ ñii̱ yóꞌo, ta kui̱ta̱ ndiꞌi távino ta ndiꞌi xa̱ꞌa̱ ñii̱. Xíni̱ ñóꞌó taan na távino xa̱á ini ñii̱ xa̱á, ta saá kundeé rá koo rá, ta ñii̱ xa̱á yóꞌo o̱n ta̱ꞌnda̱ ña ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús ki̱vi̱ sa̱nataku̱ ra ñii ñáloꞌo ñá ni̱xiꞌi̱, ta sa̱ndaꞌa ra ñii ñáñaꞌa̱ ñá ni̱to̱nda̱a ndaꞌa̱ tiko̱to̱ ra
(Mr. 5:21-43; Lc. 8:40-56)
18 Tá káꞌa̱n ta̱Jesús xíꞌin na, ta saá ki̱xaa̱ ñii ta̱ xáꞌnda chiño no̱o̱ nañoo judío, ta ki̱xaa̱ ra xi̱kuxítí ra no̱o̱ ta̱Jesús, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra, káchí ra saá xíꞌin ra:
―Tata, sa̱kán ni̱xiꞌi̱ ñáloꞌo sa̱ꞌya i̱. Ná ko̱ꞌo̱n ún xíꞌin i̱ veꞌe i̱, ta ná chinóo ún ndaꞌa̱ ún si̱ni̱ ñá, ta nataku̱ ñá ―káchí ta̱yóꞌo xíꞌin ta̱Jesús.
19 Ta saá na̱kundichi ta̱Jesús, ta ke̱e ra kua̱ꞌa̱n ra sa̱ta̱ ta̱yóꞌo, ta naxíka xíꞌin ra kua̱ꞌa̱n na xíꞌin ra veꞌe ta̱yóꞌo. 20 Ta yóo ñii ñaꞌa̱ kua̱ꞌa̱n ñá xíꞌin ni̱vi na kua̱ꞌa̱n sa̱ta̱ ta̱Jesús. Ta xa u̱xu̱ o̱vi̱ kui̱ya̱ ndeé ní ndóꞌo ñá kue̱ꞌe̱ xíta̱ ni̱i̱. Ta ki̱xaa̱ ñá sa̱ta̱ ta̱Jesús, ta ni̱to̱nda̱a ndaꞌa̱ ñá yuꞌu̱ tiko̱to̱ ra, 21 chi xáni ini ñá saá: “Tá loꞌo kuiti ná to̱nda̱a ndaꞌa̱ yó tiko̱to̱ ra, ta saá nduva̱ꞌa yó”, xáni si̱ni̱ ñá. 22 Ta ndi̱kó koo ta̱Jesús ta xi̱ni ra ñá, ta káchí ra saá xíꞌin ñá:
―O̱n kuyi̱ꞌví ún, nana. Xa ndu̱va̱ꞌa ún chi kándixa ini ún yi̱ꞌi̱.
Ta saá xa̱ndi̱ko̱n ndu̱va̱ꞌa ñá, ta ni̱ya̱a̱ xíta̱ ni̱i̱ ñá.
23 Ta ni̱xaa̱ ta̱Jesús veꞌe ta̱ xáꞌnda chiño. Ta xi̱ni ra na tívi tila̱lí, ta xi̱ni ra kua̱ꞌa̱ ní ni̱vi ndá síso̱ kúu na, xáku ní na xa̱ꞌa̱ ñáloꞌo ñá ni̱xiꞌi̱. 24 Ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin na:
―Kua̱ꞌa̱n ndiꞌi ndó keꞌé. Ñáloꞌo yóꞌo o̱n vása ní‑xiꞌi̱ ñá, ñá kísi̱n kuiti kúu ñá ―káchí ra.
Ta saá ku̱siki na ta̱Jesús ta ni̱xaku̱ ndaa na ra. 25 Ta ti̱ꞌví ra ndiꞌi ni̱vi kua̱ꞌa̱n na ke̱ꞌe, ta ni̱ki̱ꞌvi ra no̱o̱ kándúꞌu̱ ñáloꞌo, ta ti̱in ra ndaꞌa̱ ñá, ta nda̱koo ñá. 26 Ta saá ni̱xi̱ta̱ níꞌnó to̱ꞌon xa̱ꞌa̱ ña na̱taku̱ ñáloꞌo yóꞌo ndiꞌi saá ñoo.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús ki̱vi̱ sa̱ndaꞌa ra o̱vi̱ ta̱kuáá
27 Ta ke̱e ta̱Jesús kua̱ꞌa̱n ra, ta o̱vi̱ ta̱kuáá ndíko̱n ra sa̱ta̱ ra kua̱ꞌa̱n ra, ta ndáꞌyi o̱vi̱ saá ta̱kuáá, káchí ra saá:
―Tata, sa̱ꞌya ta̱David,* ¡ná kundáꞌví ini ún koni ún ndi̱ꞌi̱! ―káchí o̱vi̱ ta̱kuáá yóꞌo.
28 Tá ni̱ki̱ꞌvi ta̱Jesús ñii veꞌe, ta ki̱xaa̱ o̱vi̱ ta̱kuáá yóꞌo no̱o̱ ra, ta ni̱nda̱ka̱ to̱ꞌon ra o̱vi̱ ta̱yóꞌo, káchí ra xíꞌin ra:
―¿Án kándixa ndó yi̱ꞌi̱ kúchiño i̱ sandaꞌa i̱ ndóꞌó?
―Oon, Tata, kándixa ndi̱ yóꞌó ―káchí o̱vi̱ ta̱kuáá.
29 Ta saá ni̱to̱nda̱a ndaꞌa̱ ra nduchu̱ no̱o̱ ta̱kuáá yóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ra:
―Xa̱ꞌa̱ ña kándixa ndó yi̱ꞌi̱ saá ndaꞌa ndó vitin.
30 Ta ndu̱va̱ꞌa o̱vi̱ ra saá, va̱ꞌa na̱koto nduchu̱ no̱o̱ ra. Ta ta̱Jesús ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin ra:
―Kuenda koo ndó, o̱n ndato̱ꞌon ndó xíꞌin nda̱ ñii ni̱vi ndasaá ndu̱va̱ꞌa ndó.
31 Ta saá ni, ta̱yóꞌo ke̱e ra ta sa̱kui̱ta̱ níꞌnó ndiꞌi ra to̱ꞌon xa̱ꞌa̱ yukía̱ ke̱ꞌé ta̱Jesús xíꞌin ra ndiꞌi saá ñoo yatin.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús ki̱vi̱ sa̱ndaꞌa ra ñii ta̱ñíꞌí
32 Tá ke̱e o̱vi̱ ta̱ xi̱kuu ta̱kuáá kua̱noꞌo̱ ra, ta inka̱ ni̱vi ki̱xaa̱ na no̱o̱ ta̱Jesús xíꞌin ñii ta̱a ta̱ñíꞌí chi kómí ra níma̱ ndiva̱ꞌa. 33 Ta ta̱va ta̱Jesús níma̱ ndiva̱ꞌa ña kómí ta̱yóꞌo, ta saá kúchiño kixáꞌá ka̱ꞌa̱n ta̱ xi̱kuu ta̱ñíꞌí. Ta na̱kaꞌnda ní ini ni̱vi na yíta yóꞌo, ta ni̱ka̱ꞌa̱n na, káchí na saá:
―¡Nda̱ ñii yichi̱ o̱n ta̱ꞌán koni ndi̱ ñava̱ꞌa yóꞌo ñoo Israel! ―káchí na.
34 Ta nafariseo na xi̱ni yukía̱ ni̱ndoꞌo ta̱ñíꞌí, káchí na saá:
―Ta̱yóꞌo táva ra níma̱ ndiva̱ꞌa xíꞌin ndee̱ ñandiva̱ꞌa káꞌno ña ndíso chiño xíꞌin ndiꞌi ñandiva̱ꞌa ―káchí na.
Ñayóꞌo káꞌa̱n xa̱ꞌa̱ ta̱Jesús kúndáꞌví ní ini ra xíni ra ni̱vi
35 Ta saá kua̱ꞌa̱n ta̱Jesús ndiꞌi saá ñoo náꞌno xíꞌin ñoo válí, ta sánáꞌa ra ni̱vi veꞌe ño̱ꞌo sinagoga, ta káꞌa̱n ndoso ra to̱ꞌon ñava̱ꞌa xa̱ꞌa̱ yichi̱ ña xáꞌnda chiño Ndios, ta saá sándaꞌa ra ni̱vi na xóꞌvi̱ ndiꞌi saá no̱o̱ kue̱ꞌe̱. 36 Tá xi̱to ra ndiꞌi ni̱vi na ndíko̱n sa̱ta̱ ra, ta kúndáꞌví ní ini ra xíni ra na, chi ndeé ní xóꞌvi̱ na. Ta o̱n ki̱ví chindeé xíꞌin mi̱i na, ta ni o̱n ko̱ó ni̱vi na chindeé ñaꞌá. Nda̱tán yóo ndikachi tí o̱n ko̱ó ta̱a ta̱ ndáa rí, saá yóo ni̱vi yóꞌo. 37 Ta saá ni̱ka̱ꞌa̱n ra xíꞌin naxíka xíꞌin ra, káchí ra saá:
―Nda̱tán yóo kui̱ꞌi ña xa yóo tiꞌva nakaya, saá yóo ni̱vi na xa yóo tiꞌva kundiko̱n yi̱ꞌi̱, ta o̱n ko̱ó ni̱vi kasa chiño no̱o̱ i̱ nakaya na nayóꞌo. 38 Ta saá kuaku ndáꞌví ndó ndukú ndó no̱o̱ Ndios ña tiꞌví ra inka̱ ni̱vi ña kasa ndivi na chiño ra ñoyívi yóꞌo ―káchí ta̱Jesús xíꞌin na.
* 9:27 “Sa̱ꞌya ta̱David” kóni kachí ña: Ta̱a ta̱ ti̱ꞌví Ndios ña saka̱ku ra ni̱vi. O̱n vása kóni kachí ña sa̱ꞌya mi̱i ta̱rey David, ta kuiti kóni kachí ña sa̱ꞌya ñani síkuá ra.