41
Miuŋana ki king ki Aikuptu
1-2 Ndaama ru imap, mana king ki Aikuptu imiu. Imiu be kunuunu imendernder la yok Nil kezeene, mi ire makau tumkatŋan lamata mi ru per ma tise pa yok, mi tikanan pespeeze la yok kezeene.
3 Molo som na, makau lamata mi ru tomen, ta koŋkoŋ mi ruŋgun sananŋan na, per ma tise pa yok. To tikoŋuru zin makau tumkatŋan tina ma tila.
4 Tila ma tuŋla ki waen bizin, to timaŋga mi tiwon zin ma timap. Tana king imiu ta kembei, to ipol ma imaŋga.
5 To isu ikeene na imiu mini. Mi ire yagoŋ ŋonon ndinŋan lamata mi ru ta timbot la kiini tamen.
6 Molo som na, yagoŋ ŋonon lamata mi ru tomen tipet la kiini tana tomini. Mi yagoŋ ŋonon tina, mbinbinŋan. Pa miiri bayouŋana ta imar pa lele bilimŋana mi iwilaala zin, tabe titum som.
7 To yagoŋ ŋonon mbinbinŋan tina tiwon yagoŋ ta ŋonon ndinŋan na, ma murin bilim. Tana king imiu ta kembei, to ipol ma imaŋga. Mataana ito miuŋana kini ma ila, to iso: “Wai, a iŋgi sa miuŋana toro na!”
8 Mankwoono na, king ikam ŋgar boozo pa miuŋana kini. Tana ikam sua ma ila pizin tomtom naborouŋan mi zin tomtom ŋgarŋan ta boozomen ki Aikuptu ma timar. Timar ma tipet kini, to ipit miuŋana kini pizin ma tileŋ, mi iwi zin be tipeeze kan un pini. Tamen tomtom kizin tasa irao be ipeeze som.
9 Tana tirru zaala pa ma timbotmbot, mi mbesooŋo ta imborro yok baen na, mataana la pa Yosep. To isu mi iso pa king. Iso: “O king, koozi motoŋ iŋgal sosor tio ta.
10 Muŋgu niamru mbesooŋo ku toro ta imborro narabu urpeŋana na, amkamu ma ketem malmal. Tana nu ur yam ma amlela ruumu sanaana leleene ta biibi kizin menderŋan imborro na.
11 Ambotmbot tana mi mbeŋ ta na, niamru amiu. Mi miuŋana tiam tana, kan un ndelndelŋa.
12 Mi ruumu tana na, naŋgaŋ Iburu ta, ni mbesooŋo ki biibi kizin menderŋan, ta niamŋan ambotmbot. Niamru amiu, mana amso i pa miuŋana tiam, mi ni ipeeze kan un ma amleŋ.
13 Mi sua kini iur ŋonoono. Nu ur yo ma aŋmiili mini pa uraata tio, mi waeŋ na, nu yembut ŋgureene mi imbiŋbiŋ sala ke.”
14 Tona king iur sua be loŋa mi tikam Yosep ma iyooto pa ruumu sanaana mi imar kini. Tana tiurpe Yosep ruŋguunu, mi ikeli pa mburu popoŋana, mana ila ipet king mataana.
15 Ila, to king iso pini ma iso: “Ai, nio ti aŋmiu ma tomtom tasa irao be ipeeze miuŋana tio kan un som. Mi tiso pio ta kembei: Nu sombe leŋ miuŋana ki tomtom sa, na rao be peeze ka uunu.”
16 Yosep ipekel kalŋaana ma iso: “Nio na, aŋrao som. Mi Anutu, ni imbotmbot. Ni irao be ipeeze miuŋana ku tana, mi iso u pa zaala tabe mbot ambai.”
17 Tana king iso pa Yosep ta kembei. Iso: “Nio ti aŋmiu be kunuŋ aŋmendernder la yok Nil kezeene,
18 mi aŋre makau tumkatŋan lamata mi ru ta ruŋgun ambaimbaiŋan na, per ma tise pa yok mi tikanan pespeeze la yok kezeene.
19 Mi molo som na, makau lamata mi ru tomen, ta koŋkoŋ mi ruŋgun sananŋan na, per ma tise pa yok. Ta muŋgu mi imar na, aŋre makau sananŋana sa ta kembei isu lele ti na som.
20 To zin makau ta ruŋgun sananŋan mi koŋkoŋŋan na, tila ma tiwon zin makau tumkatŋan ta tise muŋgu na, ma timap kat.
21 Mi tamen kopon iputput som. Tana tomtom sa irao be iute kembei tikan zin makau tumkatŋan tana na som. Pa ruŋgun raraate kembei ta muŋgu na. Aŋre tana, to aŋpol ma aŋmaŋga.
22 Mana aŋsu aŋkeene mini, to aŋre miuŋana toro. Aŋre yagoŋ ŋonon lamata mi ru ta ruŋgun ambaimbaiŋan mi ndinŋan na, timbot la kiini tamen.
23 Mi molo som na, yagoŋ ŋonon lamata mi ru tomen tipet la kiini tamen ta tana. Mi yagoŋ ŋonon tina, mbinbinŋan. Pa miiri bayouŋana, ta imar pa lele bilimŋana mi iwilaala zin. Tabe ikam ma titum som.
24 To yagoŋ ŋonon mbinbinŋan tina tiwon yagoŋ ta ndinŋan na, ma murin bilim. Miuŋana tio ru tina tikam ma ŋgar tio ikankaana. Tana aŋso sua ma ila pizin wal naborouŋan be timar ma tipeeze kan un pio. Tamen kizin tasa irao som.”
25 Yosep ileŋ miuŋana ru tana makiŋ, to iso pa king ma isombe: “Miuŋana ku ru tana na, un raraate. Iŋgi Anutu ipatooŋu pa mbulu tabe ikam ma ipet i.
26 Makau lamata mi ru ta ruŋgun ambaimbaiŋan, mi yagoŋ lamata mi ru ta ŋonon ndinŋan, ina iwe kin pa ndaama lamata mi ru. Tana miuŋana ku ru tana na, kan un raraate.
27 Mi makau lamata mi ru, ta koŋkoŋŋan mi ruŋgun sananŋan mi tipet pa kaimer na, ta kembena. Imender pa ndaama lamata mi ru. Mi yagoŋ ŋonon mbinbinŋan lamata mi ru ta miiri bayouŋana imar pa lele bilimŋana ma iwilaala zin na, ina tomini imender pa ndaama lamata mi ru. Ndaama lamata mi ru tana na, peteele biibi ko isu.
28 Ina kembei ta aŋso na. Iŋgi Anutu ipatooŋu pa mbulu tabe ikam ma ipet i.
29 Iŋgi ko mai ambaiŋana kat ipet pa toono ta boozomen ki Aikuptu ma irao ndaama lamata mi ru.
30-31 Tamen kaimer na, peteele biibi ko isu lele tiom, mi imbot ma irao ndaama lamata mi ru tomen. Peteele tabe ipet i, ko sorok som. Ko sananŋana kat. Tana ko ikam zin tomtom ma matan mbeleele kat mai ambaiŋana ta muŋgu ipet na. Paso, peteele tana ko ipasaana kat yom.
32 Anutu, ŋgar kini imbol kat be molo som to ikam mbulu tana ma ipet. Tanata ikamu ma re miuŋana ru ta kan un raraate na.
33 Tana ambai be re tomtom ŋgarŋana tasa ta irao kat pa peeze kamŋana na, mi uri be imboro toono biibi ki Aikuptu.
34 Mi ur zin menderŋan pakan ma tikot toono tiŋgi, be tiuuli pa uraata. Beso ndaama lamata mi ru tabe mai ambaiŋana ipet pa i, to zin tiur kini pakan ilalae bekena imboro yom pa kaimer. Kozo tikam mbulu ta kembei: Tipeete kini ma iwe pakaana lamata, to pakaana ta na tiurur lae.
35 Tana ndaama lamata mi ru tabe mai ambaiŋana ipet pa i, na zin menderŋan tana ko tiyogegeege kini, mi tiluplup lela diditu ku boozomen ta timbot pa kar bibip ki Aikuptu na.
36 Naso kini tana isaaŋa yom pa peteele biibi tabe ipet pa ndaama lamata mi ru i. Kokena peteele ipasaana kat yom ma kemetmeete.”
37 King ziŋan zin wal ta timborro uraata kini na, tileŋ sua ki Yosep na, lelen pa.
38 Tabe king isu mi iso pizin. Iso: “Ai, tomtom tiŋgi, ni Anutu bubuŋana imbotmbot raami mi ikamam peeze pini. Ko tarao be tendeeŋe tomtom toro sa ta kembei? Som.”
39 To iso pa Yosep ma isombe: “Nu ta Anutu ikam ŋgar pu mi iso u pa koroŋ taiŋgi. Tana ko irao aŋdeeŋe tomtom toro sa tau ŋgar kini kembei ta nu na som.
40 Tana ko aŋuru be kam peeze pa toono ta boozomen ki Aikuptu. Wal tio ta munŋaana men ko tileŋ la kalŋom mi tito. Mi nio ituŋ tamen kat, ta ko aŋwe biibi pu.”
41 Tona iso Yosep ta kembei: “Koozi nio aŋuru be kam peeze pa toono ta boozomen ki Aikuptu.”
42 To izun kukuugu kini ta kilalan kini imbot se na, mi iur la Yosep namaana lutuunu. Mi ikam mburu ŋgeezeŋan kat ma izeebi pa, to iur natabu milmilŋana ila Yosep ŋgureene.
43 Mi ikam karis kini ta ambaiŋana na ma iwe Yosep lene be iwwa pa. Beso Yosep ila na, zin menderŋan ki king timuŋmuuŋgu pini mi tiboboobo ta kembei: “Koko pa zaala. Pa iŋgi biibi ta ima i!” King ikam ta kembena, bekena wal ta boozomen ki Aikuptu tiute ta kembei: Yosep, ni iwe biibi pizin kek.
44 Mi king iso pa Yosep mini ma iso: “Ŋonoono, nio king ki Aikuptu. Tamen koozi mi ila na, zin tomtom ki Aikuptu ko irao tikam koroŋ sa pa zitun ŋgar kizin mini som. Bela nu yok pizin muŋgu, tona tikam.”
45-46 To king ipaata pisis Zapenat-Panea ise ki Yosep. Mi ikam Potipera lutuunu moori Asenat ila kini be iwooli. Potipera tana, ni patoronŋana ka tomtom ki kar On.
Indeeŋe ta Yosep ndaama kini irao tomoota laamuru na, imaŋga pa uraata ta king kizin Aikuptu iuri pa na, mi iwwa pa lele ta boozomen ki Aikuptu be itirtiiri uraata.
47-48 Ndaama lamata mi ru ta mai ambaiŋana ipet na, kini boozo indomdom ma izze pa toono, mi Yosep iyogegeege ma iurur lae zin diditu ta timbot pa kar bibip ki Aikuptu na. Ni ikamam pa kar bibip tataŋa ta kembei: Kini ta ise kolouŋana pa kar biibi tasa, ina ni iur lela diditu ta imbotmbot la kar tana.
49 Tana Yosep ilup kini mi indoundou ma zazaŋana kat, kembei magargaara ki tai. Tabe tirao be tinin som. Pa kini isu ma isaana.
50 Yosep kusiini Asenat, ta Potipera lutuunu moori na, ipeebe pikin ru pa Yosep, mana peteele ipet.
51 Pikin muŋgamuŋga na, Yosep ipaata zaana be Manase. Pa iso: “Anutu ikam yo ma motoŋ mbeleele pataŋana tio mi wal tio kek.”
52 Mi pikin toro ta iwe ru pa na, Yosep ipaata zaana be Eparaim. Pa iso: “Nio aŋbotmbot lele tiŋgi mi aŋdeeŋe pataŋana boozo. Tamen Merere ikam leŋ pikin ru isu lele tiŋgi.”
53-55 Ndaama lamata mi ru ta mai ambaiŋana ipet su Aikuptu na imap, tona ndaama lamata mi ru ki peteele ipet. Ito sua ki Yosep. Mi peteele tana biibi kat. Isu lele ta boozomen. Mi zin Aikuptu men, ta kan kini imbotmbot. Tamen kaimer na, zin tomini tiyamaana peteele tana. Tabe titaŋroro king pa kan kini. Mi king iso pizin ma iso: “Kamar tio pepe. Kala ki Yosep. Mi sombe ni iso parei piom, na keleŋ la kalŋaana.”
56 Indeeŋe peteele tana iwe biibi kat pa lele ta boozomen ki Aikuptu, tona Yosep ikaaga diditu kan kataama mi iyok pizin be tiŋgiimi kan kini. Pa peteele tana ipasaana kat toono ki Aikuptu.
57 Peteele tana isu toono ki Aikuptu men som. Irao pa toono ta boozomen. Tana karkari ta boozomen timarmar Aikuptu be tiŋgiimi kan kini la ki Yosep. Pa peteele tana sorok som.