6
1 Ɨɨn kɨvɨ ndetatu ni yaꞌa Jesús jiin ndajaꞌa ya nuu kaa triu. Ti ndajaꞌa ya kuankoyo da ka kenchaa da yoko triu un, ka kɨɨn da ini ndaꞌa da ti ka yee da.
2 Yukan ti sava chaa fariseo ni ka jikajnuꞌun da ya:
―¿Ndoo ka saꞌa ra jniñu ja tu kusaꞌa yo ɨɨn kɨvɨ ndetatu? ―ni ka kachi da.
3 Ti ni kachi Jesús jiin da:
―¿Xi tu ni ka kaꞌu kuɨtɨ ra tutu nasa ni saꞌa David na ɨɨn jinu ja ni jiꞌi da soko jiin taka chaa ni kanchuku jiin da nu?
4 Ja ni kɨvɨ da ini veꞌe ii Yandios, ti ni kiꞌin da staa stila ii ja ni soko sutu nuu Yandios, ti ni yee da. Ti suni ni jaꞌa da nuu yɨvɨ kanchuku jiin da, ja tu kaꞌan nuu ley ja tu kuu kaji ɨnga yɨvɨ, chi maa ni maa sutu kuu ja yaji staa stila un ―ni kachi ya.
5 Suni ni kachi ya jiin da:
―Ti ruꞌu, maa Seꞌe Yɨvɨ Ñuyɨvɨ, kuñaꞌnu ga ri ti taꞌu ri jniñu nuu kɨvɨ ndetatu jaꞌa―kachi ya.
Ni nduvaꞌa ɨɨn chaa ni ichi ndaꞌa
(Mt. 12.9‑14; Mr. 3.1‑6)
6 Ti ɨnga kɨvɨ ndetatu, ni kɨvɨ Jesús ini veñuꞌun Israel, ti ni xnaꞌan ya nuu yɨvɨ naa i. Ti yukan kande ɨɨn chaa ni ichi ndaꞌa kuaꞌa da.
7 Ti chaa ka xnaꞌan ley jiin chaa fariseo, ka jito yuꞌu da Jesús ja nu saꞌa ya tajna chaa un nuu kɨvɨ ndetatu un, ti siaꞌan niꞌin da ichi ja kankuachi da jaꞌa ya.
8 Ko maa ya chi ja jini ya ndoo ka ndoꞌo ini da naa da, ti ni kachi ya jiin chaa ni ichi ndaꞌa un:
―Ndokuɨñɨ ti kundichi ra maꞌñu jaꞌa―ni kachi ya.
Ni ndokuɨñɨ chaa un ti ni jakuɨñɨ da maꞌñu un.
9 Yukan na ti ni kachi Jesús jiin taka yɨvɨ un:
―Na kajnuꞌun ri ɨɨn jnuꞌun nuu ra naa ra: “¿Nau ɨɨn ja iyo vaꞌa ja saꞌa yo vijna kɨvɨ ndetatu nu? ¿Xi kuu saꞌa yo ja vaꞌa, xi vaꞌa ga saꞌa ndevaꞌa yo? ¿Kuu nama yo ɨɨn chaa kuꞌu un, xi kuaꞌa ini yo na kuū da nu”? ―ni kachi ya.
10 Ti ni ndeꞌe vaꞌa Jesús nuu tendɨꞌɨ yɨvɨ un, ti ni kachi ya jiin chaa kuꞌu un:
―Skaa ndaꞌa ra ―ni kachi ya.
Ti chaa un ni skaa da ndaꞌa da, ti hora ni, ni nduvaꞌa ndaꞌa da.
11 Ko sava yɨvɨ kaꞌiin un, ni ka kuɨtɨ xaan ini ja siaꞌan ni kuu, ti ni ka kejaꞌa ka ndajnuꞌun nasa saꞌa da ndonda da sɨkɨ Jesús.
Ni nakaji Jesús ndɨ uxi uu chaa kuu ndajaꞌa ya
(Mt. 10.1‑4; Mr. 3.13‑19)
12 Ni kuu jaku kɨvɨ kuaꞌan Jesús undi yuku un ja kakantaꞌu ya, ti yukan ni kendo ya nɨ niñu ni jikantaꞌu ya nuu Yandios.
13 Nu ni kundijin ɨnga kɨvɨ ti ni kana ya chaa ka skuaꞌa jiin ya, ti ni nakaji ya ndɨ uxi uu da, ja ni skonani ya da apóstol, chi kundiso jniñu da ja na kaꞌan da jnuꞌun ya.
14 Ti chaa un ka kuu Simón ja ni skonani ya da Pedro, jiin ñani da Andrés; Jacobo jiin Juan; Felipe jiin Bartolomé;
15 Mateo jiin Tomás; Jacobo, seꞌe yɨɨ Alfeo; Simón, chaa ni yɨꞌɨ jiin partido cananista;
16 Judas, seꞌe yɨɨ Jacobo; jiin ɨnga Judas, ɨɨn chaa ñuu Cariote ja kuee ga ti ni nakuaꞌa da Jesús nuu yɨvɨ jito uꞌu da.
Xnaꞌan ya jnuꞌun Yandios nuu yɨvɨ kuaꞌa
(Mt. 4.23‑25)
17 Yukan na ti ni nūū Jesús xini yuku un jiin ndajaꞌa ya, ti ni jakuɨñɨ ya ɨɨn nduꞌva. Ti kuaꞌa xaan yɨvɨ ndañuu Judea, yɨvɨ ñuu Jerusalén jiin yɨvɨ vekoyo ichi yuꞌu mar Tiro jiin Sidón, ni ka kututu un ja ve kunsoꞌo jnuꞌun xnaꞌan Jesús, jiin suni ja na nduvaꞌa i jiin kueꞌe ka ndoꞌo i.
18 Ti yɨvɨ ka ndoꞌo tachi xaan suni ni ka nduvaꞌa i.
19 Ti tendɨꞌɨ yɨvɨ un ka kuni kueꞌe i saꞌma Jesús, chi jiin jniñu ndiso ya un saꞌa ya tajna tendɨꞌɨ yɨvɨ.
Yɨvɨ kundātū jiin yɨvɨ koo ndoꞌo
20 Yukan na ti ni ndeꞌe vaꞌa Jesús nuu ndajaꞌa ya ti ni kachi ya:
―Na kachi ri ja kandichi Yandios jiin roꞌo yɨvɨ ndaꞌu, chi jandaa kuu ja kɨvɨ ra ñuu nuu taꞌu ya jniñu.
21 Kandichi Yandios jiin roꞌo ja ka jiꞌi soko vijna naa ra, chi jaa kɨvɨ ja kee ndendajnu ra naa ra. Kandichi Yandios jiin roꞌo ja vijna ka iyo ra jnukuiꞌya ini, chi ɨnga kɨvɨ ti kusɨɨ ini ra, ti kuaku ra na ra.
22 Kandichi Yandios jiin ra naa ra, chi koto uꞌu yɨvɨ roꞌo ti keniꞌin i roꞌo ichi fuera, kaꞌan ndevaꞌa i nuu ra, ti skexiko i roꞌo naa ra nanu ja ka kuu ra yɨvɨ ndevaꞌa ja sɨkɨ ruꞌu, maa Seꞌe Yɨvɨ Ñuyɨvɨ.
23 Ko kɨvɨ un ti ndusɨɨ ini ra, chi kusɨɨ xaan ini ra, chi kaꞌnu xaan koo taꞌu ra nuu andɨvɨ, chi suni siaꞌan ni ka saꞌa ndevaꞌa jnaꞌan da jiin chaa ni ka kuu profeta, ni ka kaꞌan jnuꞌun Yandios na janaꞌan.
24 Ko na ndaꞌu ga taka roꞌo chaa riku, chi vijna ni ga ka iyo sɨɨ ini ra.
25 Na ndaꞌu roꞌo naa ra ja ka iyo ndendajnu ra vijna, ko jaa kɨvɨ ja kuu ra soko. Na ndaꞌu ra naa ra, vijna chi ka jaku ra, ko jaa kɨvɨ ja ndukuiꞌya ini ra ti ndeꞌe ra.
26 Na ndaꞌu ra naa ra, chi kuajnuꞌun yɨvɨ roꞌo, chi siaꞌan ni ka jajnuꞌun i chaa ni ka xndoñaꞌan ja ka kuu da profeta, chaa ni ka kaꞌan jnuꞌun Yandios vasu tu ni kuu da, chi mani chaa ni ka xndoñaꞌan ni ka kuu da ―ni kachi ya.
Jnuꞌun kanuu ga ja na siuku yo
(Mt. 5.38‑48; 7.12)
27 Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya:
―Ko roꞌo naa ra kunsoꞌo jnuꞌun na kaꞌan ri. Kundaꞌu ini ti kaꞌan vaꞌa ra jiin yɨvɨ jito uꞌu roꞌo. Saꞌa ja vaꞌa ja kuu yɨvɨ ka saꞌa ndevaꞌa nuu ka kuɨtɨ ini i nuu ra.
28 Kaꞌan vaꞌa jiin yɨvɨ jikantaꞌu jaꞌa ra ja na jnaꞌan ra ɨɨn nundoꞌo. Kakantaꞌu nuu Yandios ja kuu yɨvɨ ka chakuachi sɨkɨ ra.
29 Koto kinjnaꞌan ra jiin yɨvɨ kani roꞌo, chi suꞌva nu ni kani ɨɨn nuu ra, ti kuaꞌa ɨnga nuu ra na kani tuku i. Nu ɨɨn yɨvɨ kuni kuisonchaa i saꞌma ra, sia na kiꞌin yɨvɨ un jiin, ti suni koto kinyɨɨ ra camisa ra, kuaꞌa na kiꞌin yɨvɨ un jiin.
30 Kuaꞌa nuu nuu yɨvɨ jikanuu nuu ra, ti nu ɨɨn yɨvɨ jisonchaa i ja ñavaꞌa ra, kuaꞌa ra kiꞌin, ti koto ma nandakan ga ra.
31 Nu kuni ra ja na kaꞌan yɨñuꞌun yɨvɨ jiin ra, ti kava yɨñuꞌun tu maa ra nava na kaꞌan yɨñuꞌun yɨvɨ jiin ra.
32 Chi nu nɨnɨ yɨvɨ mani ra jiin kaꞌan vaꞌa ra, ¿Nau taꞌu ra iyo nusa? Chi undi chaa ka saꞌa ndevaꞌa ka saꞌa siaꞌan.
33 Ti nu nɨnɨ nuu yɨvɨ chindee roꞌo ni yukan chindee ra, ¿nau taꞌu ra iyo nusa? Chi undi chaa ka saꞌa ndevaꞌa ka saꞌa siaꞌan.
34 Ti nu kuaꞌa ra nɨnɨ nuu yɨvɨ jini ra ja kuu chunaa i nuu ra, ¿nau taꞌu ra iyo nusa? Chi undi chaa ka saꞌa ndevaꞌa, suni ka jaꞌa nuu nuu jnaꞌan da, chi jini da ja chunaa i nuu da.
35 Ko maa ra naa ra, kaꞌan vaꞌa jiin yɨvɨ ka jito uꞌu roꞌo, ti chindee yɨvɨ un. Kuaꞌa nuu nuu da, ti tu kuñukuu ini ra ja kakan ra yaꞌu nuu da. Chi nu siaꞌan saꞌa ra, ti iyo kuaꞌa taꞌu ra nuu Yandios, chi siaꞌan jaꞌa ra jandaa ja ka yɨꞌɨ ra jiin Yandios, ya kancha andɨvɨ. Chi maa ya vaꞌa ini ya jiin taka ni yɨvɨ, vasu ɨɨn yɨvɨ ja tu jini nakuantaꞌu nuu ya jiin yɨvɨ ndevaꞌa xaan.
36 Ja yukan kuu ja na kava ndaꞌu ini ra naa ra, siaꞌan nanu ñundaꞌu ini Tata ra Yandios ―ni kachi Jesús.
Koto kuu ichi ini yo nuu yɨvɨ
(Mt. 7.1‑5)
37 Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya:
―Koto kuu ichi ini ra nuu yɨvɨ ja kaꞌan ndoo ra. Chi nu siaꞌan na saꞌa ra, ti kankuachi Yandios sɨkɨ ra, ja suni siaꞌan kaa tu maa ra. Koto kankuachi ra jaꞌa yɨvɨ. Chi nu siaꞌan kaꞌan ra ti kankuachi Yandios sɨkɨ ra. Koto ma kachi ra ja ni jnaꞌnu ndatu ñanijnaꞌan ra. Chi nu siaꞌan na kaꞌan ra, ti kachi Yandios ja ni jnaꞌnu ndatu maa ra. Kuankaꞌnu ini nuu ñanijnaꞌan ra nava na kuankaꞌnu ini Yandios nuu ra.
38 Ti ansu nɨnɨ ja na kuankaꞌnu ini ra nuu ñanijnaꞌan ra, chi suni kuaꞌa savaꞌni ga ja nandɨꞌɨ da, ti maa Yandios na nakuaꞌa ya viꞌi ga nuu ra. Ti chikuaꞌa vaꞌa ya nuu ra nanu ni chikuaꞌa maa ra nuu ñanijnaꞌan ra undi na chitu ndɨɨ bolsa ra. Siaꞌan saꞌa ra, chi nu jiin kuꞌva un chikuaꞌa ra nava nandɨꞌɨ ñanijnaꞌan ra, ti suni siaꞌan na nachikuaꞌa Yandios nava nandɨꞌɨ tu roꞌo ―ni kachi Jesús.
39 Suni ni xnaꞌan Jesús ɨnga jnuꞌun nuu yɨvɨ un, ti ni kachi ya:
―Na kajnuꞌun ri nuu ra naa ra. ¿Xi kuu koxnuu ɨɨn chaa kuaa nuu ɨnga chaa kuaa ja nduku da ichi kiꞌin da nu? ¿Xi ansu ndɨnduu da nukoyo ɨɨn yau nu?
40 Yukan kuu ja kuu maa ra naa ra, nu ka kuu ra maestro ja xnaꞌan jnuꞌun Yandios nuu ɨnga yɨvɨ. Tu iyo ni ɨɨn ndajaꞌa ja ndu ɨɨn nuu jiin maestro da, chi xnakan na kutuꞌva da taka ja xnaꞌan maestro un. Yukan na ti sa ndu ɨɨn nuu da jiin maestro da.
41 ¡Suni na kajnuꞌun ri nuu ra! ¿Xi vatuni ja kaꞌan ndoo ra ja kuu ichi ini ra ndeꞌe ra ñanijnaꞌan ra, nu iyo ɨɨn kuachi i, vasu jakuu ga kaa tu maa ra jiin kuachi ra xino?
42 ¿Xi vatuni ja kaꞌan ndoo ra sɨkɨ ñanijnaꞌan ra, ja kaꞌan vixi ra sɨkɨ da xino? Ndeꞌe naa kaa jniñu saꞌa ra, ti xaan yuji ra jiin kuachi un. Ko na kachi ri ja yɨvɨ ñaa xini kuu ra, ja tu jini ra ja xnakan ndeꞌe vaꞌa ra nasa kancha ra jiin kuachi ra, ti sa kuu kotonchaa ra kuachi lulu saꞌa ñanijnaꞌan ra ―kachi Jesús.
Jiin ndeꞌe un ti nakuni yo naa yujnu kuu
(Mt. 7.16‑20; 12.33‑35)
43 Siin Jesús xndaku ya nuu yɨvɨ un, ti ni kachi ya:
―Saꞌa yo nanu. Ja ka jini ra ja tu iyo ni ɨɨn yujnu vaꞌa ja kuaꞌa ndeꞌe kueꞌe, ni tu iyo ni ɨɨn yujnu kueꞌe ja kuaꞌa ndeꞌe vaꞌa.
44 Chi nakuni yo nau nuu taka yujnu kuu nu jini yo naa ndeꞌe kuaꞌa. Suni tu kuniꞌin yo tɨchɨ vixi xini nuꞌiñu xaan, xi kuniꞌin yo ndeꞌe tɨkaꞌya xini ɨɨn nuꞌiñu.
45 Siaꞌan kuu chaa vaꞌa, chi ndoꞌo ini da mani jniñu vaꞌa. Ti chaa ndevaꞌa un, mani jniñu kueꞌe ndoꞌo ini da. Ti yuꞌu da, chi kaꞌan nava ndoꞌo ini da ―kachi ya.
Xndaku Jesús sɨkɨ uu veꞌe
(Mt. 7.24‑27)
46 Yukan ti ni kachi Jesús nuu yɨvɨ kuaꞌa ni ka ndututu un:
―Nde kuaꞌa ra kachi jiin ri naa ra: “Niꞌin kuu jitoꞌo na, ti saña kuu seꞌe ni.” Vasu ka kaꞌan ra siaꞌan, ko tu ka jandatu ra jnuꞌun ri.
47 Ko vijna na xnaꞌan ri nasa kuu yɨvɨ vekoyo nuu ri, ja chunsoꞌo jnuꞌun kaꞌan ri, ti jandatu i jnuꞌun ri.
48 Yɨvɨ un kuu i nanu ɨɨn chaa ni saꞌa ɨɨn veꞌe. Kunuu teyɨɨ ni skee da yuu ndiso nama veꞌe un. Yukan ni kii ɨɨn sau xaan, ti ni ndaa nducha ja kuni xnaa veꞌe un, ko tu ni kanda veꞌe un, chi kutu xaan ni kee jaꞌa veꞌe un.
49 Ti yɨvɨ ka chunsoꞌo jnuꞌun kaꞌan ri, ti tu ka jandatu i, yɨvɨ un kuu i nanu ɨɨn chaa ni saꞌa veꞌe da, ko tu ni skee kunu da yuu ja kundiso nama veꞌe un. Ti ñuu ni jaꞌa ɨɨn sau xaan ti ni ndaa nducha, ti ni nduva veꞌe un kuaꞌan, ti ni naa ii ―ni kachi Jesús.
Saꞌa Jesús tajna ɨɨn muzu capitán romano
(Mt. 8.5‑13)