13
Barnabas Be Sol Nepia-diaru Ipura
1 Makara Antiok ‘sios’-lo nge ‘propet’ be tamoata maka tamoata be aine lama diuni disulesuledi nge alu disoaki. Aradi nge: Barnabas, Simion (Zimzim kana kilaia ipurapura), Sairini tamoata ara Lusius, Manian (tamoata ngae nge anuatanepoa ara Erot diaru dilaba-buduru), be Sol.
2 Bong teke tamoata ngaedi Tanepoa dirakerakeaki be kangkang dizirau be disoaki nge Oli Spirit bokai iradi, “Barnabas be Sol kamazageakidiana, be malipi daemakiru kana be ukila-diaru nge daemakiru.”
3 Bokaibe bong kangkang zirau be rabo nedi dimambuaki nge luma-di Barnabas be Sol odiaruo dinangaria be dirabo-diaru be ono kaiboang diandiaru be dinepi-diaru be dialaleru.
Saiprus Motu-nao
4 Makara be Oli Spirit Barnabas be Sol inepi-diaru be dituiru be dialaleru. Dialaleru be dilakoru Selusia anua-lo be kati rebareba tekenao dibuliru be Saiprus motu-nao dilakoru.
5 Saiprus motu-nao ditokaru nge dilakoru Salamis anua-lo be Iuda pera nedi ono serereinga-lo be Nanaranga pilenga mangata dirangakiru. Be Zon Markus nge dumaduma nediaru bokana be dialale-buduto.
6 Makara be motu diboalingiato be dilakoto anua ara Papos-lo dipurato. Makara nge Iuda kata zerenga ratadi ara Ba-Iesus dipurakani. Tamoata ngae nge ‘propet’ bolingadi ratadi kata.
7 Ba-Iesus nge ungguma Rom biabiadi nedi ara Sergius Paulus malipilipi kana. Rom bibiadi nedi ngae nge kauanga bibia be Nanaranga pilenga ngalongo kana irere. Bokaibe Barnabas be Sol pile inanga-diaru be dapuraru kana.
8 Ata tamoata zerezere ara Elimas (ara Elimas Grik pile-lo nge zerezere) nge Barnabas be Sol idua-diaru be itaguraki be Rom biabiadi nedi ngae nge ilona-lo isili be lama uninga ngae ngamurinai kana.
9 Ata Oli Spirit nge Sol (ara takaia Pol) ilona-lo ikauri. Bokaibe Sol itaguraki be tamoata zerezere ngae adoado matana-lo idedealako
10 be bokai irai, “Kaiko nge Satang natu kata, be kana moarunga adoadodi erekei nedi! Boli mata be pile ono bolesa moarunga nge ilom-lo dikauri! Tanepoa pilenga moarunga moimoi be kalingodi nge kubagabubuiri be kalingodi tagotago kana kupilepile!
11 Bokaibe Tanepoa luma masa omo dabala. Matam masa daleua, be uanana muku sasalaga masa amari malamaka tago sesu goita.”
Sol bokai ipile nge oaikiki-tina oaru zimzim bokana Elimas mata diononi, be izabu be tamoata ileledi be zala daitikini kana.
12 Rom bibiadi nedi kana ngae bokai ite nge lama iuni. Maka ma Tanepoa suletaka ilongolongo nge ikakabaki-tina.
Pisidian Antiok-lo
13 Makara Papos-lo be Pol ruanga zaiza kati rebareba tekenao dibuli be Perga anua ege Pampilia-lo dilako. Makara be Zon iperekidi be Ierusalem ilako.
14 Perga anua-lo be kodeka Antiok anua ege Pisidia-lo dipura. Be bong ono manauanga ‘Sabat’-o nge pera nedi ono serereinga-lo dilako.
15 Makara pera ono serereinga-lo nge Nanaranga ‘Buku’ ne Moses be ‘Propet’ digere nge dileze. Dileze-doi nge tamoata bibia pera ono serereinga-lo dimuamua nge ditaguraki be bokai diradi, “Tarito, pile neming ono tamoata be aine kamaka-kaidi kana tekedi dieno nge kamapile.”
16 Kodeka Pol ituirake be luma idokiteteki be bokai ipile, “Kamalongo-ra! Kam Israel tamoata be kam Ungguma Takadi Nanaranga karakerakeaki!
17 Israel Nanaranga nedi ka itaguraki be tubuda ne bokana idokidi be inangadi, be bong Izip kaba-lo disoaki nge iemakidi be dikoko-tina be ungguma biabia teke dipura. Be alauri nge kaiboang ne bibia-tina ane be ibagadi be kaba ngaradi dipereki.
18 Be barasi kulemoadi-oati nge lulu kaba-lo tukungkura dilakulakuaki, ata ngongongadi be muzingadi goalakingadi nge tago ilo iakataki.
19 Kodeka alauri nge ungguma lima-rua Kenan kaba-lo irokakidi be kateka nedi idoki be Israel nedi iandi.
20 Kana ngaedi nge ‘450’ barasi ilodia-lo iemaki.
“Alauri nge Nanaranga itaguraki be tamoata bibia iandi be bagi nedi dipapananuakidi nibe ilako ‘propet’ ara Samuel-lo daga.
21 Ata alauri nge Israel ditaguraki be Nanaranga dirai be anuatanepoa teke ngandi kana. Bokaibe Nanaranga itaguraki be Sol anuatanepoa kandi bokana inangai. Sol nge Kis natu, be bagi ne ara Benzamin. Ngai barasi kulemoadi-oati Israel anuatanepoa kandi bokana isoaki.
22 Alauri nge Nanaranga itaguraki be Sol irokaki be Debiti anuatanepoa kandi bokana inangai. Nanaranga Debiti bokainatuka mangata irangaki, ‘Zesi natu Debiti ute nge ngai aburogutina-lo ka isukoaki. Ngai ka masa kana moarunga rerengagu-lo ngaemaki.’
23 Be nge tamoata ngae labunao ka Uketiketi Iesus ipura, nena-la be moimoi be ipile bokana.
24 Iesus isi tago ipura nge Zon Baptais itaguraki be Israel moarunga-lo bokainatuka mangata ipile, ‘Ilo-ming kamabuiri be muzigoala neming kamasegeaki be ruku ono tamalinga ane rukua-ming dapura.’
25 Be alauri Zon malipi ne ambe imamambuaki nge bokai ipile, ‘Ngau naita kana ilo-ming dipile? Ngau tago tamoata maka ngapura kana be karapurapungi! Tago. Ngai murigu ngatagaia kana. Ngau aragu tagotago-tina. Bokaibe tago uboadu ae-sukuma ne oarigedi mrube.’
26 “Tarito, kam Abaram tubu, be kam Ungguma Takadi Nanaranga kamatakutakuri! Nge kita kana ka pile ono uketinga ngaedi nangadi dipura.
27 Ierusalem tamoata be aine be tamoata nedi bibia nge kaba tago bokai dikauataki Iesus ka kateka ngae Uketiketi ne. Ata bong dipile be umoatea ipura nge ono pile moarunga ‘propet’ digere nge diemaki be dikalingo. Be pile-tina ma ngaedi ka ‘Sabat’ moarunga-o leze ipurapura.
28 Moimoi labu iauia teke ono ngamate kana nge tago teke dite, ata Pailot dirai be umoatea ipura.
29 Bakara basaka ngapura kana be gere ipura nge diemakini be dikalingo, kodeka kai-o ka dibalaki be gimoa-lo dinangalako.
30 Ata Nanaranga itaguraki be mate-lo be imarangaki.
31 Be alauri nge bong kokoko-tina tamoata maka dialalale-budu Galili kaba-lo be dilakolako Ierusalem-lo nge dite. Be nge di ka kaituka mata-ita ne bokana be tamoata be aine neda diraradi.
32 “Be keka nge makare kipura be Pile Uia ngae kieluaka-kaming. Pile Uia ngae nge bokai: Pile moimoibe Nanaranga tubuda iandi
33 nge tubudi kaitukatuka, kita, nge matada-o iemaki be dikalingo. Bokainatuka iemaki be dikalingo: Iesus mate-lo be imarangaki. ‘Buku’ ara ‘Sam’-lo nge ‘Sam’ ruaia bokai ipile,
‘Kaiko nge ngau natugu. Kaituka ambe Tamam upura.’ (Sam 2:7)
34 “Pile moimoibe kalingodi tekedi bokai dieno: Nanaranga masa mate-lo be ngamarangaki be tago iboadu ngamoapuru. Bokaibe pile ngaedi labudi nge pile ngaedia-lo dieno,
‘Ngau masa marou ratadi be kalingodi Debiti moimoi be rangakadiani ipura nge miangko.’ (Ais 55:3)
35 “Be Nanaranga ‘Buku’ ne egedi takadia-lo nge bokai dieno,
‘Tamoata nem Kusi Rata nge tago masa golikitaki be ngamoapuru.’ (Sam 16:10)
36 “Nanaranga nge Debiti tago ramoramo-ba ka inangai be anuatanepoa biabia ipura. Nge ono ne labu ne ngaemaki be ngakalingo kana ka inangai. Bokaibe bong Debiti Nanaranga labu ne ngae imambuaki nge imate. Imate be tubu be tama zaiza kumraka ipura be imoapuru.
37 Ata tamoata maka Nanaranga mate-lo be imarangaki nge tago iboadu ngamoapuru.
38 “Bokaibe taritokagu, ngau urere bokai kamakaua: nge Iesus-lo ka mata ono Nanaranga muzigoala neda irokaki nge mangata kirangaka-kaming be kalongo.
39 Iesus ara-nao ka tamoata moarunga maka lama diuni nge giriki nedi moarunga rokakadi dipura be Nanaranga mata-nao diado. Bakara, Moses Mata ne tago iboadu daemakiko be Nanaranga mata-nao goado! Tago-la.
40 Kaba kamaitaita uia. ‘Propet’ ambe dipile kana alu masa dapura. Be pilengadi ngaedi nge kam-lo dapura takana,
41 ‘Eke! Kam maka pilengagu kakanababadi, kaba kamaita uia! Ilo-ming kamalelelenaki-la be kamaleua-ramo kana! Bakara, bong neming-lo masa kana teke ilo-ming tago dipile tago iboadu memaki nge memaki. Moimoi tamoata teke masa ngara-kaming, ata tago iboadu lama kamauni.’ ” (Aba 1:5)
42 Pol pile ngaedi ipile-doi be Barnabas diaru ambe pera ono serereinga dipereperekiaru nge tamoata be aine ditaguraki be bokai dira-diaru, “ ‘Sabat’ takaianao kaba makare kamapuraru be kana ngaedi kaba kamarangaki-kama.”
43 Tamoata be aine moarunga pera ono serereinga ngarana-lo diepurapurari dialale nge Iuda kokoko be tamoata takadi Iuda mata nedi ditagatagadi nge Pol be Barnabas ditaga-diaru. Be diaru ditagurakiru be bokai diradi, “Nanaranga-la marou ne tadokidoki-ba ilodia-lo kamasukoaki.”
44 Bong ono manauanga ‘Sabat’ takaianao nge tamoata be aine anua biabia ngarana-lo disukoaki nge moarungana-tina dikabuni be Tanepoa pilenga dalongo kana.
45 Iuda kaba bokai dita nge dinama-ratakidi. Be pile goalakadi ane be dipile Pol pile ipilepile nge iboliboli.
46 Kodeka Pol be Barnabas ditagurakiru be kaikai-la bokai diradi, “Kam Iuda ka Nanaranga pilenga garangaki-kaming mua kana. Ata ambe Nanaranga pilenga kasegeaki. Bokaibe neminga-la mangata kananga-kaming kam kana iauia tago teke kaemaki be ono kamaboadu moauriurila nem-kusoaki soaki ipurapura nge kamadoki. Tago-la! Nge bokai ka Ungguma Takadi ambe kitalaridi.
47 Maka ma Tanepoa bokai ira-kama,
‘Ngau ambe uemakiko be kaiko ambe Ungguma Takadi malama nedi. Bokai masa zala ono tamoata be aine moarunga uketadi be muleakadi dapura kana nge ege-ege kateka-o golakuaki.’ ” (Ais 49:6)
48 Ungguma Takadi bokai dilongo nge suridi diuia-tina, be Tanepoa pilenga dirakeaki. Be tamoata be aine kokoko-tina maka moauriuri-la nem-kusoaki soaki ipurapura dadoki kana be Nanaranga inangadi nge lama diuni.
49 Makara be Tanepoa pilenga nge ege-ege kaba ngaradia-lo dilako.
50 Ata Iuda ditaguraki be aine aradi otioti anua ngarana-lo Nanaranga dimatakutakuri be tamoata bibia aradi otioti nge ilodia-lo disili be ono Pol be Barnabas moatubu diandiaru. Be ditao-diaru be anua ngara diperekiaru.
51 Bokaibe ono anua-marau diduadi bokana nge Pol be Barnabas ditagurakiru be ae-diaru babadi anua ngaenao ditatairiaru. Kodeka anua ara Aikoniam-lo dilako-ru.
52 Be tagataga moarunga nge Oli Spirit ilodia-lo ikauri, be suridi nge diuia-tina.