31
Yakubu a nungu ipi kazil pathamoeydhin gumi Leyboenoelngu
1 Kalanu Yakubu karngemidhin kedha, Leyboenan garkaz kazin nuyn Yakubun koeliya thoeraypa kedha, ‘Yakubu, mura ngalpan thathiw zapul kusumoedhin. Nuy koey aydeg zapulayg aymiz, nungu luman lawnga Yakubun, setha mura muwaw zapul ngalpan thathiw zapul nuydh kusumadhin.’ Wa, nuydh Yakubu karngemidhin thanamun adhiya thoeray ya.
2 Senawbi thonara nuydh lak imadhin kedha, Leyboen nungu ira, igalgagasidhin, nuy kulay mi igalayg nanga nungu irapa.
3 Kalanu Awgadh mulaydhin nubepa Yakubulpa kedha, ‘Yakubu, ngi ngaru kuniya nginu thathiw thathiw lagoepa, nginu buwaypa. Ngi akan maygi, kedha zoenguz kedha, ngay bangal ngibiya kalmel mura thonara koeygarsar.’
4 Kalanu Yakubu ya madhin Reysoelaw Leyaw mulipa, nungu ukasar ipipa kedha, ‘Ngalpa bal setha garwoeydhamoeyne, ngaw mamuyl ngalaga nanga.’
5 Palay nubiya mangemoedhin nanga, nuy kedha, ‘Ngath iman kedha ngipen thathi, ngayapa war paru thabukiriw paru aymiz, lak mina igalgaw paru lawnga nge. Kasa kay kedha, ngaw thathiw Awgadhan ngoena danal poethaypa.
6 Ngipel kalmel ngulayg kedha, ngay mina koey zageth aymoedhin ngipen thathipa,
7 kasa nuydh ngaw senawbi mina kapu zageth imayginga, nuydh ngoena ngalkadhin nuydh ngalben bokadhzoengu yawoeydhamoeyzinga patidhadhin ten thonaralnga. Kasa kay kedha Awgadhan ngoena wardhadhin nungungu ngayapa zangu aymoeyle.
8 ‘Wa, ngipen thathiw kulay ya kedha, mura setha bokadh minaralmayl nanga ngaw zapul. Kalanu kazil mura matha kedha bokadh minaralmayl, mamuy kazil a naniw kazil. A nuy nanga kedha muliz, ngayapa itha kuykuthal minaralmayl, thana lak sethabi kazil mamayidhin kuykuthal minaralmayl.
9 In matha Awgadhan sethabi mamuyl, a nanil adhapa kusumoedhin nungungu, ngayapa mamayidhin.
10 Kazimay thonar nanga mangaydhin, ngoena pikin thayar. Ngath senabi pikinu muynu imadhin kedha, mura garkaz naningu, kazil mura thanamun minaralmayl, kedha bokadh minaralmayl a kuykuthal minaralmayl.
11 Senabi pikinu muynu Awgadhaw angela ngayapa mulaydhin, ngoena tharal kedha, “Yakubu” ngath kudu manin kedha, “Midh?”
12 ‘Nuy angela kedha, “Ngapa nagi, setha garkaz manin nanga thana mura bokadh minaralmayl a kuykuthal minaralmayl a kazil lak kedha matha minaralmayl. Ngath kedha zoenguz kedha aymoedhin, ngay ngulayg kedha, nginu ira Leyboen ngibepa mi wati pawa aymoedhin nanga.
13 In ngay Kuykulnga Awgadh. Ngath ngibepa kulkub yakamaydhin wara lagoenu Betheloenu, ngidh ngalaga na kula adhapa thamadhin ngayapa, a ngidh olibaw puy koewsaw idi yoewdhadhin gimiya senabi kulaya, a ngidh ya woedhadhin ngayapa. Kedha thonara buth pathi a kuniya uzar senabi lagoepa ngin ngalaga nanga kazi madhin.” ’
14-15 Palay Reysoelaw Leyaw kedha, ‘Wa ngi mina yadu umepa, mura senawbi zangu modhab, ngalben niyaypa yoelpay thonara, kasa mulupa pudhaydhin wara zaginga, ngalben thathin wara ngalbelpa mina ngoedhal za mayginga. Nuydh ngalbe kasa yoewdhamoedhin, ngoedhe adhaz mabayg.
16 Wa, mura sethabi mina ngoedhal zapul, Awgadhan ngalben thathingu mamayidhin a ngibepa poeybaydhin, thana mura ngalpan kalmel zapul, a ngalpan kaziw. Ina matha Awgadhaw zageth, ngidh ngaru ayman nungu yangukudu ubilnga ngibepa midh nanga.’
17-18 Yakubu mina sobaginga nungu ipi kazil buth pathamoeydhin yawarpa, gumi nungu thathiw Isakan lagoepa, Kananapa. Nuydh thanamulpa yaynanob poeybamoeydhin kamelal, thanamulpa niyaypa. A mura nungu koeygarsar tetel uruyl, a rugal, nuydh kulay wayaydhin nungu zagethaw mabaygiya. Mura setha tetel uruyl a mabaygal, a zapul nubiya Yakubuniya nuydh Leyboenan niyaylagungu, Mesopoetaymiyoengu balbayginga kusumadhin.
19-20 Kasa kay kedha nuydh Yakubu Leyboenan karum paladhin, nuy yaginga miyaydhin gumi. Senawbi thonara Leyboen adhal nungu mamuya zagethan mer, nuydh thana baban thudhay adhal. Nuy nanga senawbi zagethan mer, nadh Reysoel nungu kalanu geth supamoeydhin Leyboenan lagaw muwaw parul kusumoeydhin.
21 Nuydh Yakubu mura zapul kusumoedhin a mina sobaginga nuy miyaydhin sizi adhapa. Thana koesiya bal poegamoeydhin, Ewpratesaw Koesiya, bal poegamoeydhin nanga thana padal lagoepa kalanu memayidhin Giliyadhoepa.
Leyboen wagel lumadhin Yakubu
22 Leyboen mina thoeri goeygiw kalanu kay ngulayg gasamoedhin kedha, Yakubu mema.
23 Kalanu Leyboen nungu mabaygal kusumadhin, Yakubulpa wagel lumaypa. Seben goeygiw kaliya thana nuyn imadhin Yakubun, Giliyadhoenu, padal lagoenu.
24 Senabi kubilu nuyn Leyboenan pikin thayar kedha, nuydh Awgadh imadhin, a nuy Awgadh nubepa mulaydhin Leyboenalpa kedha, ‘Ngi ngaru koey giyawlnga bangal, Yakubulpa bangal wara za aymayg, ya bal mulayg.’
25 Yakubu padanu gimal kawamudh aymaydhin a Leyboen nubepa lak kedha wara padoenu kawamudh aymaydhin a nungu mabaygal nubiya kalmel, Giliyadhoenu.
26 Bathaynga na goeyga miyaydhin, Leyboen Yakubulpa kedha mulaydhin, ‘Ngidh mingu ngayapa kedha ngoedhal za aymoengu, ngaw yoepkaz kazi kasa yaginga mamoemoengu ngoedhe koewbu thonara pawa sena ngidh aymoengu,
27 ngidh mingu kedha aymoengu, yaginga miyaydhin, ngoena ngulayg poelayginga. Ngi nay ngayapa mulaydhin, ngath ngin balbayginga nay wayadhin ikalnga dhiwalnga nathay nathay.
28 Ngidh ngayapa dhadhabuth mayginga ngaw ngepoepa, ngaw kazipa gud thoepamaypa, a yawa thuraypa. Sena ngidh ngayapa mina koey gegeyadh aymaydhin.
29 Ngayapa mina matha ngoedhagidh kedha, ngath ngibepa za ayman kasa kay kedha, ngoena nginu thathiw Awgadhan, kubilu pikinu lawnga manin, ngibepa zangu aymoeyle.
30 Ngay ngulayg kedha wanangu, kedha zoenguz kedha, nginu lagoepa kuniya toedipa ubi, kasa kedha ngidh minguz ngaw lagaw muwal kusumoedhin?’
31 Yakubu kedha kuniya nubepa, ‘Ngay kedha zoenguz gumi miyaydhin ngapa, ngaw aka kedha, ngidh bangal nginu kazi ngawngu lawnga mamoemoene.
32 Kasa kay kedha, ngoey nginu zapul mayginga, muwal mayginga, aya nagi kowki ngoeymun zapuya, nginu mabaygal a ngaw mabaygal, koew thanamuniya parunu. Ngidh kay na ngunu ruganu imaypa nanga, senawbi mabayg kay uma mathampa, ngath ngin ngoelkayginga, kasa kay kedha nginu zapul nanga ngidh kay mamayir.’ Yakubu koerawayg kedha, Reysoel senawbi puru aymoedhin.
Leyboen ngaru imayginga nungu muwal
33 Kalanu Leyboen Yakubun lagiya nagaydhin, a wara Leyana lagiya, ukasar yoepkaz zagethaw mabaygaw lagiya nagaydhin, nuydh ngaru imayginga. Kalanu nuydh Reysoelana lagiya nagaydhin.
34 Reysoel sethabi muwal kusumoedhin, kamelaw yananu arimoeydhin, a kalanu na gimal thanuraydhin kalmelaw yananu. Leyboen mura nagaydhin nanu lagiya, kasa kedha ngaru imayginga.
35 Reysoel nanu thathipa muliz kedha, ‘Ngayapa gar ngoenakap kom asig, ngayapa nginu parunu kaday thoeraypa lawnga, ngay yoepkaziw kikirilayg.’ Leyboen nuydh ngaru imayginga nungu muwal.
36 Yakubu kalanu thabugud umiz, kedha muliz, ‘Ngan ngath za gegeyadh miyay manu.’ Nuy thabugudaw umayl kalmel yapu poeybiz, ‘Ngath mi sabi pathidhanu, mamu ngidh ngoena wagel lumanu ngapa?
37 Ngidh mura ngaw zapul tharthayamaynu lumayn, ngidh wara za imanu nginu lagaw za a? Koew adhal wanar ngoeban mabaygoepa imaypa kedha ngoebalngu nga balbayginga.
38 Ngay ngibiya mina koey kuykuthalnga, twenti wathoelnga, ngath danal poethepu nginu mamuy, thana wara gegeyadhoeginga kazimay thonara. Ngath kay mith matha poethayginga nginu garkaz mamuyngu.
39-41 A ngath lak kedha matha mura balbayginga danal poethamoeyngu, thoeydhayl uruyngu kubilu goeyginu, kasa midh, koey komalnga a koey gabunga sumaylnga, ngath mamu uthuy gasamayginga, ngay kedha meparuy twenti wathoelnga, nginu mamuyngu nanga urapun mathaman nanga ngath ngaru ngawngu kuniya ngibepa kuniya balbayg palan. Ngi ngulayg kedha wara mamuy danal poethay mabayg ngulayg ya dhadhawardhan kedha, “Ngapa nagi, ina umanga, ina ngaw gegeyadh lawnga, ina koey uruyn mathaman.” Ngath ngibepa kedha ngoelkay matha aymayginga. Potin wathoelnga ngay ngibepa zagethan miyaydhin nginu yoepkaz kazipa gasamaypa. Sikis wathoelnga ngay mamuy modhabipa zagethan miyaydhin ngibepa. Kasa kay kedha ngidh ngoena ngoelkaypu, modhabiw sakariya, ten thonaralnga.
42 ‘Ngaw thathiw Awgadh, Abramaw, Isakaw. Nuy ngaybiya nay lawnga ngidh ngoena kasa zagig wayadhin adhapa nay. Kasa kay kedha Awgadh ngulayg kedha, ngaw gegeyadh midh a ngaw zageth, nuydh kubilu seysithaman, nungu minaman midh nanga.’
Yakubu a Leyboen palamun yangukudu ya woedhayzinga urapun
43 Leyboen Yakubulpa mulaydhin kedha, ‘Ipal palbi yoepkaz nanga, palay ngaw kazi, a palamun kazil lak kedha, ngaw kazil, a setha mura tetel uruyl ngibiya ngaw zapul, mina kay kedha itha na zapul nanga mura ngaw zapul. Kasa kay kedha ngayapa koey zageth ngaw yoepkazil a ngepal panidhaypa ngibiya oesile,
44 ngoeba urapun yangukudu ayimpa. Senabi zapa ngoeba kulan gamaypa ngoebalpa wakay thoeyaypa ngoeban yawoeydhayzinga midh nanga.’
45-46 Kalanu Yakubu kula madhin kaday tharadhin a nuy nungu zagethaw mabaygoepa mulaydhin wara kulapa pasiya woenaypa. Kalanu thana mura Leyboenan kalmel ay purthadhin senabi kulaw gamayzimaynu pasinu.
47 Kalanu nan Leyboen nel tharadhin nungu yangukudun kedha ‘Zegar Sayadhutha.’ Yakubu nan kedha nel tharadhin nungu yangukudun kedha, ‘Galid.’ Sepal ukasar nel palamun aykap muynu kedha matha urapun, ‘Kulal Samayzinga Ngalpalngu Yakanurayle.’
48 Kalanu Leyboen kedha Yakubulpa, ‘Ina nabi kulaw gamayzinga nanga ngoebalpa ngoenanumaypa, nan kedha zoengu nel tharadhin Galid.’
49 Nuy Leyboen wara kedha mulaydhin, ‘Awgadhan bangal purka woenaypu ngabaniya, ngoeba nanga yaynanob memampu.’ Kedha zoenguz senabi lag nel tharadhin Yakubun yangukudu kedha, Mizpa muynu kedha, ‘Thuraw Lag.’
50 Leyboen nuy Yakubulpa matha umay yadu kedha, ‘Ngidh bangal ngaw yoepkaz kazi yababiya danal poethampu a ngi bangal nanga wara yoepkaziya niyaypa yoelapidhe, kasa bal ngay midh koerawayg, ngi ngulayg kedha Awgadhan ngoeba danal poethampa, nginu kedha wati zoengu aymayle.
51-52 Itha kulal ngath gamamoeyn ngoebaniya dhadhal, in matha dhadhaw kula ngoebalpa wakay thoeyaypa. Ngayapa bangal koey zageth nubi gamayzimaya kaliya thoeyaypa, ngibepa mathamaypa, a ngi lak kedha koewki kaliya thoeyayg bangal ngayapa mathamaypa.
53 Nginu popu Abrama a nungu tukuyap Nayo ngaw thathi, palamun Awgadhan ngoebaniya dhadhal seysithamaypu.’
Kalanu Yakubu kedha, ‘Ngaw thathi Isaka, nungu Awgadhaw parunu, ngath ngaru ngoeban yawoedhayzinga ayman.’ Nubepa mina koey yawoedhayzinga.
54 Kalanu nuydh uruy mathamoedhin, nuydh Awgadhoepa poeybadhin padanu gimanoeka, a nungu mabaygal thuraydhin senabi zapa aygudoepa. Aygudaw kalanu thana kubil ukamoedhin padanu gimanoeka,
55 wara goeygiw mina bathaynga Leyboen nungu ngepal gudthapamoeydhin a nungu yoepkaz kazi ukasar, a nuy yawa thuraydhin thanamuniya. Kalanu nuy nungu lagoepa kuniya tidaydhin.