17
Ñivi ñuu Tesalónica kàja'a na kuati
1 Ma iti' kuà'an Paulu chi'in Sila yā'a ndra ñuu nàni Anfípolis, ta juuni yā'a ndra ñuu nàni Apolonia. Tajan chāa ndio ndra ñuu nàni Tesalónica, vati ikan ìyo iin veñu'u ñivi judíu.
2 Ta ikan kī'vi Paulu ma tichi veñu'u ikan, kua takani jà'a ra ndisaa kivi nindee na. Uni sabadu jāna'a ra kua kà'an tutu Ndioo nuu na.
3 Ta chi'in tutu ikan kātitu'un ra nuu na ti ra kùu Cristu ìyo yi ña nde'e ra tundo'o niku. Ta ora na ya'a ña kuvi ra ni nataku ndiko ra. Ora chīnu kā'an Paulu takan chi'in na, tajan te'en nāka'an ndiko ra:
―Juuni ma ra Jesuu ña kà'in nuu ndo, juuni rakan kùu ma Cristu, ra tāchi Ndioo ña jàkakú ra yo ndia.
4 Yakan va tiani ma ndian judíu kīcha'a na chìnuni na tu'un Jesuu ña kà'an Paulu ta Sila, tajan ndō'iin ndio na chi'in ndra. Ta juuni ìyo kua'a' ma ndian yüvi judíu ña jàka'nu Ndioo, ta nda ñivi ña'a' cha'nu ya'a ga iñu'u ndia, juuni kīcha'a vi chìnuni vi tu'un Jesuu.
5 Va ma ndian judíu ndian tüvi nī chinuni tu'un Jesuu nduva'a kuii kūxaan na ta tīxin na ña kì'vi iin ñivi na iti' Jesuu. Yakan va chāka'an na chi'in iin ndra kini kàchika kai na kīcha'a ndra kùvaa yu'u ndra ta na jakanuu ndra xini ma ñivi ñuu ikan, kàti ndra. Ta takan jā'a ndra, tajan ikan kēe ndio ndra chi'in inga ndian ñuu kuànanduku na Paulu chi'in Sila ve'e Jasón, ti kùuni na tava na ndra ma tichi ve'e ra ta jana'a ndio na ndra nuu tùvi ñivi ka'ìin ñuu ikan.
6 Va tava nī nata'an na ma Paulu ta Sila ve'e ma Jasón, yakan va maa ra tīin na. Ta juuni tīin na inga ndra chìnuni ña ìyo ve'e ra. Ta kēñu'u ndio na ndra kuà'an na nuu ndra kùvetiñu. Ta ora chāa na ma vetiñu, tajan ma ndra judíu ni'i va'a kīcha'a kà'an ndra chi'in ndra kùvetiñu te'en:
―Ndra'ya kùu ndra jàkanuu xini ñivi ìyo ñuñivi, ta vitin vàchi ndra i'ya, ti juuni kùuni ndra jakanuu ndra xinio ndia.
7 Ta Jasón kùu ra ña chā'a ra ve'e ra na koo ndra. Ta ndrakan tüva jachi'in ndra tu'un ley Rey César, ra chà'nda tiñu nuu yo, vati kàti ndra ña ìyo tuku inga ra kùu rey, ta rakan nàni ra Jesuu ―kàti ndra.
8 Yakan va ora chīni ma ndra vetiñu chi'in ma ñivi ka'ìin ikan ña kà'an ndra, yakan va tiaga kīcha'a na kùxaan na.
9 Ta jā'a na na tia'vi Jasón chi'in inga ñivi iin multa. Tajan ora tīa'vi ndio ndra yi ta jāña ndio ndra ndra.
Paulu chi'in Sila chàkatitu'un ndra tu'un Jesuu ñuu Berea
10 Ora cha kī'vi ma chanikuaa, numini tāchi ma ndian chìnuni tu'un Jesuu ma Paulu chi'in Sila, na ku'un ndra iti' ñuu Berea. Ta ora chāa ndra ma ñuu ikan, ta kuàki'vi ndio ndra veñu'u ñivi judíu ñuu ikan.
11 Ta ma ndian judíu ìyo ñuu i'ya tiá yati na kua ndian judíu ìyo ñuu Tesalónica, ti ya'a chìsii na ora kàtitu'un ndra tu'un cha'a' Jesuu nuu na. Ta jàkua'a na ma tutu Ndioo ndisaa kivi, nde'o tu ña ndicha kùu ma ña jàna'a ma Paulu nuu na.
12 Yakan va kua'a' na kīcha'a chìnuni tu'un Jesuu, ta juuni kua'a' ndian yüvi judíu kīcha'a chìnuni na ndia, nda ma ndra'ii chi'in ñivi ña'a ya'a ga iñu'u ndia.
13 Va ora chīto ma ndian judíu ìyo ñuu Tesalónica ña juuni chàkunuu Paulu jàna'a ra tu'un Ndioo ñuu Berea, tajan kēe ndio ndra kuà'an ndra kuàjakanuu ndra xini ñivi ìyo ñuu ikan, ikan na kuxaan na nde'e na Paulu.
14 Va ma ndian chìnuni tāchi na Paulu na kee ra numini ma ñuu ikan ta ku'un ra iti' yu'u tañu'u. Ta Sila ta Timoteunia ndōo ndra ma ñuu Berea.
15 Tajan ndisaa ma ndra chìnuni ña ndakata'an chi'in Paulu kuà'an ndra chi'in ra nda ñuu Atenas. Ora chāa ndra ñuu Atenas, tajan Paulu tāchi ra ndra na ku'un ndiko ndra ñuu Berea kuka'an ndra nuu Sila ta Timoteu, na kichi numini ndra ma ñuu Atenas nuu ndaa ra. Yakan va kēe ndio ndra kuàkatitu'un ndra nuu Timoteu ta Sila.
Paulu chàkunuu ra ñuu Atenas
16 Takan kūu ta ikan Paulu ndàtu ra Sila ta Timoteu ñuu Atenas. Yakan va ndanikuni ma nuu chàkunuu ra ñuu ikan, ndè'e ra ma ndioo yutun ií ña jà'a ñivini. Ta nda'vi kūuni ra ora ndē'e ra yi.
17 Yakan va tichi veñu'u ndian judíu nàtu'un ta'an ra chi'in ñivi judíu, ta chi'in ñivi yüvi judíu ña jàka'nu Ndioo. Ta juuni nani kivi kànita'an yu'u ra cha'a' ña ndaa chi'in ñivi kùti'vi nuya'vi ndia.
18 Ta juuni ka'ìin ndian jàkua'a jakuela epicúreos, chi'in ndian jàkua'a jakuela estoicos, te'en kīcha'a na kànita'an yu'u na chi'in Paulu:
―¿Nda tu'un kùu ña kà'an ra'ya ña ya'a kua'a' yu'u ra? ―kàti na.
Ta inga na kà'an te'en:
―Ma ra'ya jà'a ra, ña kuàkatitu'un ra tu'un cha'a' ndioo ka'ìin nuu chika, va kùu ndra ndioo töve nàkoto ndi. Takan jà'a ra najaka ―kàti na.
Tu'un i'ya kā'an na, ti Paulu kàtitu'un ra tu'un cha'a' Jesucristu, naja nātaku ra tañu ndian ndií.
19 Ta ikan tīin na ra, ta kuà'an na chi'in ra nuu ndaa ve'e nàni Areópago. Vati ikan kùti'vi na ora chìni na iin tu'un chaa. Ta ora chāa na ma ikan, ta te'en chīkatu'un ndio na nuu Paulu:
―Kùuni ndi koto kachin ga ndi cha'a' ma tu'un chaa ña já chinu kātitu'u̱n.
20 Vati kàtitu'u̱n nuu ndi iin tu'un ña töve chìto ndi. Yakan va kùuni ndi koto ndi niyi kùuni yi kà'an yi ―kà'an na.
21 Takan kūu tajan ndisaa ma ndian ñuu Atenas chi'in ndian kìchi nuu chika ña ìyo ma ikan, jàkenaa na tiempuni chi'in ma ña nàtu'un na ta tàso'o na nda tu'un nikuuni ña kùu iin ña chaa kuenda na.
22 Ta ikan jan ndēta Paulu tañu ma ñivi ka'ìin ve'e Areópago ikan, ta te'en nāka'an ra chi'in na:
―Ndyo'o ndian ñuu Atenas, vitin va cha chìtoi ti ndyo'o kùu ndian ya'a jàka'nu ndo ndioo ña ya'a chìnuni ndo,
23 ti ora chākunui tichi ñuu ndo, ikan ndē'i ndisaa ma yutun ií ña jàka'nu ndo. Ta tañu ma ña jàka'nu ndo, ndē'i iin letra ma nuu naa ña te'en kà'an: “Kuenda iin Ndioo ña töve nàkoto yo.” Ta yu'u kàtitu'in nuu ndo vitin cha'a' Ndioo ña jàka'nu ndo vaji töve nàkoto ndo ra. Juuni cha'a' yakan kùuni kàtitu'in nuu ndo, ikan na chaa ndo koto kachin ga ndo naja kua kàa ra.
24 ’Vati Ndioo ikan kùu ma ra jātuvi ñuñivi, ta tandi'i ña ìyo nuu yi. Ta juuni rakan kùu ra ña chà'nda tiñu nuu andivi ta nuu ñu'u' ñuñivi ndia. Ta töve ìyo ra tichi nï'iin veñu'u ña jà'a ñivini vati ìyo ra ndanikuni.
25 Ta töve chìniñu'u ra nï'iin ñivi jà'a tiñu nuu ra. Vati tüvi kùmani nï'iin nakuyi nuu ra. Ta maa ra kùu ra ña chà'a ra kivi koo yo, chi'in tati xìta yo, ta tandi'i ña'a yo ña ìyo.
26 ’Vati chi'in iin ra'ii ni, jā'a ra ña tùvi tandi'i ñivi ìyo ninii kuii ñu'u' ñuñivi, ikan na koo na ndisaa ma ñu'u' i'ya. Ta antea ña jātuvi Ndioo ñivi ìyo ñuñivi cha kāchin ra naja kivi ni koo na nuu yi, ta juuni kāchin ra ndanu ìyo yi ña koo na ndia.
27 Takan jā'a Ndioo, ikan na nanduku ndicha yo ra nda kati nata'an yo ra, vati Ndioo tüvi chika ìyo ra nuu ta'ii'iin yo.
28 Vati Ndioo jà'a ña ìyo yo, ta jà'a ra ña kanda yo, ta juuni chà'a ra ña ìyo ñandeo ndia, ikan na kuu koo ndito yo. Vati te'en tāa iin ra ñuu ndo iin tutu vii taji'na: “Se'e Ndioo kùu ndisaa yo.”
29 Ndicha kuii ña takua kùu yo se'e Ndioo, yakan va tüvi ìyo yi ña ka'an yo ña Ndioo kùu ra takua kàa iin yutun ií ña oro, a iin ña plata, a iin ña kàa takua kàa iin yuu. Vati ndisaa yakan kùu ma ña vàchi ma chinitunini na, ta jà'a na yi chi'in nda'a' na takua kùuni maa na ndia.
30 Vati Ndioo antea tüvi nī ti'i ra kuenda na ora tüvi chìto na ma tu'un ra niku. Va vitin Ndioo chà'nda ra tiñu nuu ndo, ta nuu ndisaa ñivi ìyo ñuñivi na ndakoo yo jà'a yo kuati ta na chikoni'o ku'un yo iti' kuà'an ra.
31 Vati Ndioo cha kāchin ra iin kivi ña ni jakutuni ra tiñu ndisaa ñivi. Ta ikan kàti ndaa ra nuu yo, yo jà'a ña va'a, ta yo töve. Ta ndisaa ña'a Ndioo cha chā'a ña na ja'a Jesucristu yi. Vati rakan cha kāchin ra ra tatiempu. Ta ora jānataku Ndioo ra tañu ndian ndií, takan chā'a Ndioo ña nakoto kachin tandi'i ñivi ña kāchin ra Jesuu ña na ja'a ra ma tiñu ikan ―kàti Paulu.
32 Takan kūu ta ora chīni na ña kā'an Paulu ña nātaku ndiko ñivi tañu ñivi ndií, ìyo ndian kà'an ti'ini chata ra, ta ìyo ndian kà'an te'en ndia:
―Ni taso'o ndiko ndi ma ña kà'un va nda inga tuku ora ―kàti na chi'in ra.
33 Yakan va kēe ndio ra ta kuà'an ra.
34 Ta ìyo ndian kīcha'a chìnuni tu'un Jesuu ña kà'an Paulu. Ta tañu ndian chìnuni ndaa iin ra ndiso tiñu vetiñu Areópago, ra nàni Dionisio. Ta juuni ndaa iin ña'a chìnuni ña nàni Dámaris chi'in inga tuku tiaga na ma ikan ndia.