6
Ndra jàkua'a chi'in Jesuu kìndaa ndra trigu ma kivi nindeo
(Mt. 12:1-8; Mr. 2:23-28)
1 Takan kūu ta iin kivi nindeo, chàkunuu Jesuu iin nuu kàa kua'a' trigu. Ta ma ndra jàkua'a chi'in ra, kīcha'a ndra kìndaa ndra trigu, ta kùnda'a ndra vu, ta chàchi ndra ma chiti vu.
2 Tajan te'en kīcha'a chìkatu'un ma ndra fariseu nuu ndra:
―¿Ta naja jà'a ndo iin ña tüvi ìyo yi ña ja'a ndo ma kivi nindeo? ―kàti ndra.
3 Tajan te'en kīcha'a nàka'an ndio Jesuu nuu ndra:
―¿A tüvi chàku'uni ndo ña jā'a ma racha'nu David, ora ya'aga chāñu soko ra chi'in ndra meru ra?
4 Ma racha'nu David kī'vi ra ma tichi veñu'u Ndioo, ta kī'in ra ma paan ií kuenda Ndioo, ta chāchi ra yi chi'in ndra meru ra, vaji ma paan ikan na küu kachi nda ndian nikuuni yi, ti kuenda ma ndra sutuni kùu yi.
5 ’Yakan va kà'in chi'in ndo ña ma ra Se'e ñivi tāchi Ndioo, juuni ìyo ndatu ra jin ma kivi nindeo kùu yi. ―Takan kàti Jesuu chi'in ndra.
Iin ra nda'a' ití
(Mt. 12:9-14; Mr. 3:1-6)
6 Takan kūu ta inga kivi nindeo, kī'vi tuku Jesuu ma tichi veñu'u, ta ikan kīcha'a tuku ra jàna'a ra nuu na. Ta juuni ma tichi veñu'u ikan, ndaa iin ra ití ma nda'a' chiyo kua'a.
7 Ta ma ndra matru jàkua'a tutu Ndioo chi'in ndra fariseu, jà'a ndra kuenda nde'o tu janda'a Jesuu ma ra nda'a' ití ma kivi nindeo, tajan kùu ni'i ndio ndra naja kua tisokuati ndra ra, kùuni ndra.
8 Va tava cha chìto Jesuu naja kua chànini ndra, yakan va te'en nāka'an ra chi'in ma ra nda'a' ití:
―Ndeta, ta kundaun ma'ñu chiña ―kàti Jesuu.
Tajan ndēta ndio ra, ta chūndaa ra ma'ñu ikan.
9 Tajan te'en nāka'an ndio Jesuu chi'in ma ndra fariseu:
―Ni ndakatu'in iin nakuyi nuu ndo ―kàti Jesuu chi'in ndra. ―¿Nda ña kùu yi va'a ja'a yo ma kivi nindeo?, kùuni ndo. ¿A jà'a yo ña va'a a ña vä'a? ¿A tiá va'a ña jàkakú yo na a ndè'e nio ña kuvi na? ―kàti Jesuu.
10 Takan kūu tajan chīkonuu ra nde'e ra ma ndian ka'ìin xiin ra, ta te'en nāka'an ndio ra chi'in ma ra kukue'e nda'a':
―¡Jànakee nda'un! ―kàti ra.
Tajan jānakee ra nda'a' ra, ta ora ikani, ndā'a yi.
11 Va inga ma ndra fariseu, nduva'a kuii kūxaan ndra ña jā'a Jesuu takan. Tajan kīcha'a ndra nàtu'un ta'an ndra naja kua ja'a ndra, ta kuu nani'i ndra naja kua tisokuati ndra Jesuu.
Jesuu kàchin ra ndi uchi uvi ndra kùu tatun ra
(Mt. 10:1-4; Mr. 3:13-19)
12 Takan kūu ta iin ma kivi ikan, ndāa Jesuu iti' yuku ña kuàka'an ra chi'in Ndioo. Ta ndakan niñuu kuii jāya'a ra chanikuaa ña kà'an ra chi'in Ndioo.
13 Ta ora kūndichin inga kivi, tajan kāna ra, ndra jàkua'a chi'in ra, ta kāchin ra ndi uchi uvi ta'an ndra ni kakuu chi'in ra. Ta ndrakan jākunani ra ndra tatun.
14 Ta ndra'ya kùu ma ndra kāchin ra: Simón, ra jākunani Jesuu, Petu', ta André, ra yani Simón, chi'in Jandiau, Xuva, Lipe, Tolo,
15 Mate, Tomá, chi'in Jandiau, ra se'e Alfeu. Simón, ra juuni kà'an na ña nàni Zelote,
16 chi'in Juda, ra se'e Jandiau, ta Juda Iscariote, ra ni xikoña'a Jesuu tiá iti' nuu.
Jesuu jàna'a ra nuu kua'a' ñivi
(Mt. 4:23-25)
17 Takan kūu tajan nūu ndio Jesuu ma yuku ikan chi'in ndra jàkua'a chi'in ra. Ta ora kēta ndio ra iin nuu ndaa, ta chūndaa ra chi'in ndra, ta chi'in kua'a' ma ñivi kīchi inga ñuu ndia. Ìyo ndian kīchi tandi'i ñuu ña ìyo ma ñu'u' Judea, ta ìyo inga ndian kīchi iti' ñuu Jerusalén. Ta ìyo inga ndian kīchi iti' yu'u tañu'u nuu kàndii ma ñuu Tiro, ta ñuu Sidón. Tandi'i ndiakan tāndikun na chata Jesuu, ti kùuni na taso'o na ña kà'an ra. Ta juuni kùuni na ña na janda'a ra na chi'in ma kue'e ndo'o na ndia.
18 Ta ma ndian ndè'e tundo'o jà'a ma tati xaan, juuni ndà'a na jà'a Jesuu.
19 Ta tandi'i ma ñivi kùuni na janani na nda'a' na ra, ti cha chìto na ña ora kè'e na ra, ta ndà'a na jà'a ma ndatu Ndioo ña ìyo chi'in ra.
Jàna'a Jesuu nda ndian kùu ma ndian sii ìyo yi ña kuuni, ta nda ndian töve
(Mt. 5:1-12)
20 Tajan ndē'e ndio Jesuu ma ndra jàkua'a chi'in ra, ta te'en nāka'an ndio ra chi'in ndra:
―Ndyo'o ndra nda'vi, na sii kuuni ndo, vati kuenda maa ndo kùu ma nuu chà'nda Ndioo tiñu.
21 ’Ta juuni na sii kuuni ndyo'o ndian ndo'o tama' vitin, ti tiá iti' nuu ni keta iin kivi ña ni koo va'a ndo ti tüva ni nde'e ndo tama'.
’Ta na sii kuuni ndyo'o ndian kàchaku vitin, ti tiá iti' nuu ni keta iin kivi ña ni kuakú ndo.
22 ’Ta juuni na sii kuuni ndo ora xaani ñivi ndè'e na ndo, ta tavani'i siin na ndo, ta ora kà'an ti'ini na chata ndo, ta ora kà'an na ña yüvi ndian va'a kùu ndo, cha'a' ña chìnuni ndo ña kà'an yu'u ra Se'e ñivi tāchi Ndioo.
23 Na nduva'a kuii sii kuuni ndo ma kivi ikan, ti ma iti' andivi nduva'a kua'a' ta'vi ni ni'i ndo, vati juuni takan jāti'ini ma ndian kūu ñivi na ma ndra kā'an chi'in tu'un yu'u Ndioo taji'na niku ndia.
24 ’¡Nda'vi ta'an ndyo'o ndian kuika, vati ma ña chìsii ndo va'a yi, va kuenda nde'veni!
25 ’¡Nda'vi ta'an ndyo'o ndian chànini ndo ña ìyo va'a ndo, ti tükuii nayi kumani nuu ndo vitin!, kùuni ndo. Vati ni chaa iin kivi ña ni ndo'o ndo tama'.
’¡Nda'vi ta'an ndyo'o ma vitin, ti ni chaa iin kivi ña ni kuaku ndo jà'a ña ya'a nda'vi ni kuuni ndo!
26 ’¡Nda'vi ta'an ndyo'o ora ni ka'an va'a ndisaa ma ñivi ìyo ñuñivi chata ndo, vati ma tatiempu juuni chīyo ma ndra jā'ani ña kà'an tu'un yu'u Ndioo, ta ma ñivi na ña chīyo taji'na, juuni jāka'nu na ndra, vaji ndra vatani kūu ndra ndia!
Na kuunio nde'o ma ndian xaani nde'e yo
(Mt. 5:38-48; 7:12)
27 ’Va ndyo'o ndian chìni ña kà'in, yu'u kà'in chi'in ndo ña, na kuuni ndo nde'e ndo ma ndian xaani nde'e ndo, ta jà'a ndo tiñu va'a kuenda na.
28 Ta na ja'ií ndo ma ndian kànduva'a chata ndo, ta na ka'an ndo chi'in Ndioo cha'a' ma ndian kà'an ti'ini chata ndo.
29 Ta tu ìyo iin yo kàni xa'nda iin chiyo cha'a so'o ndo, na ku'va ndo inga chiyo yi na kani na ndia. Ta tu ìyo iin yo nàmaa ma ja'ma isukun ndo, na jaya'a ndo nda ma kamixa nuu na ndia.
30 Ta nda ndian nikuuni ña chìkan iin nakuyi nuu ndo, na ku'va ndo yi nuu na. Ta juuni tu ìyo iin yo kì'in iin ña ìyo nuu ndo, na ndäkan ga ndo yi nuu na.
31 Na ja'a ndo chi'in ma inga na, ma naja kua kùuni ndo ña ja'a na chi'in ndo ndia.
32 ’Ta tu ndyo'o kùuni ndo nde'e ndo ma ndian kùuni nde'eni ndo, ¿nda tiñu ka'nu kùu ma ña jà'a ndo, tuva nda ma ndian ìyo kuati, juuni jà'a na yi ndia?
33 Ta tu jà'a ndo iin ña va'a kuenda ma ndian kùuni nde'eni ndo, ¿nda tiñu ka'nu kùu ma ña jà'a ndo, tuva nda ma ndian ìyo kuati jà'a na yi?, kùuni ndo.
34 Ta tu jaya'a nuu iin nakuyi nuu na va tu chìto ndo ña ni ku'va ndiko na yi nuu ndo, ¿nda tiñu ka'nu kùu ma ña jà'a ndo, tuva nda ma ndian ìyo kuati juuni takan chà'a nuu na yi nuu ma ñivi na ña indukuni kùu takua kùu na, vati chìto na ña ni ni'i ndiko na yi ndia?, kùuni ndo.
35 Va ndyo'o ìyo yi ña kuuni ndo nde'e ndo ma ndian xaani nde'e ndo, ta jà'a ndo ña va'a kuenda na, ta ku'va nuu ndo ndatiñu ndo nuu na. Ta tüvi ìyo yi ña kuatu ndo ña jachikoni'i ndiko na yi nuu ndo. Tu jà'a ndo takan, tajan ni ni'i ndo iin ya'vi ka'nu, ta ni kuu ndo ndian se'e ma Ndioo ka'nu, ña ìyo nuu sukun. Vati rakan juuni jà'a ra ña va'a kuenda ndian kini, ta kuenda ma ndian tüvi jàchi'in ña kà'an ra ndia.
36 Yakan va na kunda'vini ndo ñivi, takua kùnda'vini ma Racha'nu Tatá yo yo.
Na tïsokuati ndo inga ta'an ndo
(Mt. 7:1-5)
37 ’Na kä'an ndaa ndo chata inga ñivi, ikan na töve ka'an ndaa Racha'nu Ndioo chata ndo. Ta na tïsokuati ndo inga ñivi, ikan töve tisokuati Ndioo ndo ndia. Ta na jaka'nuni ndo kuati ma ñivi, ikan na jaka'nuni Ndioo kuati ndo ndia.
38 Ta na ku'va ndo ña ìyo nuu ndo nuu inga ñivi, ta Ndioo ni ku'va ra ña ìyo nuu ra nuu ndo ndia. Vati kua tìndee ndo ma ñivi, kua ikan ni tindee ma Ndioo ndo ndia. Ta takua jà'a ndo ña chà'a ndo ña chiniñu'u ñivi, juuni takan ni ku'va ra ña chiniñu'u ndo ndia. Va ma ña ni ku'va Ndioo nuu ndo nduva'a kuii va'a yi.
39 Takan kūu ta ora chīnu kā'an Jesuu takan, tajan te'en nāka'an tuku ra iin ku'va nuu na:
―¿A kùu jana'a iin ra kuaá iti' ku'un inga ra kuaá tuva ninduvi ta'an ndra kuaá? ¿A tüvi ni kakuita ninduvi ndra tichi iin yavi kunu?, kuuni ndo.
40 Yakan va nï'iin ndian jàkua'a chi'in iin matru, na küu chaa na kùu na ndian ka'nuga kua maa ra. Kùu chaa na kùu na ma kua ikan, va ji'na ìyo yi ña jachinu na ma ña kùuni ra, tajan kùu, kùu na takua kùu ra.
41 ’¿Ta naja jà'un kuenda ma iin kuati vali ña jà'a ma inga ñivi, ta töve jà'un kuenda ña ìyo kuati ka'nugaun kua ndiakan?
42 Ta tu töve chà'un kuenda ma kuati ìyo juuni chi'in maun, ¿ta naja kà'un chi'in inga ñivi te'en: “Yo'o yani, jaya'a ña na tavai ma kuati vali ña ìyo chi'un”?, tuva takan. ¡Ndyo'o ndian ìyo uvi nuu! Tüvi nda kuenda ma ña kà'un tuva juuni maun ìyoga kuatiun ta tüvi chà'un kuenda. Yakan va na ja'a ji'naun kuenda ma kuati ña ìyoun, ta takan kùu ja'un kuenda ma kuati vali ña jà'a inga ñivi ndia.
Ma yutun nàkoto yo ndrun cha'a' ma chiti chà'a ndrun
(Mt. 7:17-20; 12:34-35)
43 ’Nï'iin ma yutun va'a, na küu ku'va ndrun ma chiti ña tüvi va'a. Ta ni ma yutun ña tüvi va'a, na küu ku'va ndrun ma chiti va'a ndia.
44 Vati ta'ii'iin ma yutun, nàkoto yo ndrun cha'a' ma chiti ña chà'a ndrun. Ta juuni na küu ku'va iin yutun iñu ma chiti yutun higu. Ta ni ma iñu ndu'va na küu ku'va yi chiti yutun ña nàni uva ndia.
45 Ta ma ra'ii va'a, kà'an ra tu'un va'a, ti ña va'a kùu ma ña ìyo tichi anima ra. Ta ma ra kini, kà'an mamaa tu'un kini, ti ña kini kùu ma ña ìyo tichi anima ra. Vati ma ña ìyo tichi anima ra kùu yi ña va'a a ña kini chà'a yi kà'an ra yi iti' yu'u ra.
46 Takan kūu tajan te'en chīkatu'un tuku ma Jesuu nuu na:
―¿Ta naja “Racha'nu, Racha'nu” kà'an ndo yu'u, ta töve jà'a ndo ma ña kà'in chi'in ndo?
47 Nda ndian nikuuni ña tàndikun chatai, ta tàso'o na ña kà'in, ta jà'a na yi, ndiakan kùu na indukuni takua kùu ma ra ni jana'i nuu ndo vitin:
48 ndiakan indukuni kùu na takua kùu iin ra labañi ña jà'a ve'e, ña ji'na chāta kunu ra nuu ni ja'a ra yi, tajan jā'a ndio ra ma cha'a yi chata ma yuu. Ta ora kūun kua'a' savi, ta nduva'a kuii chā'nu ndio ma yuta, ta vaji chàñu ni'i ra ma cha'a ve'e, va töve ni nduva yi, ti va'a jā'a ra cha'a yi ma chata yuu.
49 Va ma ndian chìni ña kà'in, ta töve jàchi'in na yi, indukuni kùu na takua kùu ma ra labañi ña jā'a ra ve'e ra nuñu'uni, ña tüvi nī chata ra nuu jā'a ra cha'a yi. Tajan ora nduva'a kuii chā'nu ndio ma yuta, ta chāñu ni'i ra cha'a yi, ta endee ndī'i yi kèkoyo jā'a ra'. ―Takan kà'an Jesuu chi'in ma ñivi, ikan na ku'va na kuenda, ta jachi'in na ma ña kà'an ra.