7
Kòcò Ìsìtéfànò ji ndâ kpo ꞌduù gbí gbolò ngbàngà mì ndâ Jùdéyà
1 Ndâ kpo ꞌduù gbí gbolò ngbàngà mì ndâ Jùdéyà mâ giì ꞌdi kòcò ndâ mbe kpì ngbàngà tí Ìsìtéfànò cee gî, Kùṛo ndâ bu-Mbíṛì, tí gbolò ꞌduù kùṛo ndâ kpo ꞌduù gbí gbolò ngbàngà mì ndâ Jùdéyà ꞌdáá gî, giì ꞌvee Ìsìtéfànò, máa, «Ndâ có tí nò náa ndâ ꞌduù tí nò ꞌdè gítí lo nò a yúcó?»
2 Káa Ìsìtéfànò giì ꞌvìsì có ji yí máa, «Ákoo ndâ náꞌvindí ye! Ákoo ndâ bu ye! Yo sè tù yo, wàa yo ꞌví ꞌdi có mì ye náa ye kpónó kèjì gí bà ꞌdè ji yo nô. Mbíṛì tí nó mbe kû tòngbaà ngbèzèè nó dígísèé tùbà tí wó ji bu ndoo tí Àbìráámò si yí ta ꞌbá gbí to Mèsòpòtámìyà á kùṛo bà ꞌdòkò ꞌbá mì wó gí gbí gbata Àránì.
3 Bìndi yí giì ꞌdè có ji yí énó máa, ‹Njè nó ꞌdo ꞌbá mì yo gî. Co ꞌdo gbí òkò tí ndâ nambe lo, wàa wò ꞌví ya gítí to tí nó náa ye bà tùbà ji wò nô.›
4 Àbìráámò bà-i-nò giì ꞌdòkò ꞌbá ꞌdo gbí òkò tí ndâ nambe wó gbí to mì ndâ ꞌduù Kàlìdíyà go có mì Mbíṛì nò, ya gí gbí gbata Àránì. Bu Àbìráámò mâ giì cì gî, Mbíṛì giì ꞌdè có ji yí máa, yí ꞌdòkò ta ꞌbá gì gí bàndò tí nó náa yì tí Mbíṛì táánò ci yí gítí , náa yo wúnó kû ꞌvala tí nô.
5 Káa Mbíṛì ta o tí nò waa ꞌbí làmbu to kpêtí ká ꞌváṛá énó ji Àbìráámò tí ꞌdóó ŋìndi wó gítí miṛi wó lá. Mbíṛì giì ci Àbìráámò a i énó máa, ‹Ye tí Mbíṛì bà je to tí nó ji yo ta ndâ ꞌviì bìndi lo.›
«Gbèe ꞌviì go mè gbí u tì nó ta o tí nò, náa Mbíṛì ci tí ta Àbìráámò nò, mì Àbìráámò wálá.
6 Káa ꞌdóó kòcò Mbíṛì ji Àbìráámò ta o tí nò énó máa, ‹Ndâ ꞌviì-gù lo bà dù tí ndâ mbe ꞌdó-ꞌdo á ꞌbá mì ndâ tende ŋa ndâ ꞌduù. Ndâ tende ŋa ndâ ꞌduù tí nò bà giì bàkà bòò mítí ndú, ndú bà toṛo nje ndú ta to ta ndoò ziꞌduù-vô ta bà nàꞌô (400).
7 Káa, a ye tí Mbíṛì ká bà waa có mítí ndâ ꞌduù tí nò á muu ndú. Bìndi ndâ ꞌduù mì ye bà gì ꞌdo ꞌbá mì ndâ kuꞌdì gí bà bàkà i ji ye tí Mbíṛì á mí bà-i-nô.›
8 Mbíṛì giì ꞌdè có ji Àbìráámò máa yí ya gí gbí gàzâ tacó bà tùbà máa ndâ yì tí Mbíṛì toko nambeè ta yí gî. Tacó énò, Àbìráámò mâ giì jò Ìzákò, yí giì waa yí ta sili vô-nje taꞌô bìndi bà jò yí. Ìzákò mâ giì jò Jàkóbè, yí delè giì bàkà ká énò. Jàkóbè delè giì bàkà ká énò mítí ndâ ꞌviì mì wó muuꞌbì-nje só tí ndâ ṛèngbó mbe jò ndâ ŋa ndâ Ìzìrìyélì muuꞌbì-nje só nô.
9 «Káa ndâ ꞌbí ꞌviì mì Jàkóbè giì sì náꞌvindí ndú Jùzépè gí ꞌdè tí bòò ji ndâ ꞌduù ya tí gí Másìrì ta kiì gî. Káa Mbíṛì ta o tí nò kuu tàkò Jùzépè.
10 Yí giì ŋò yê ṛo wó, yí giì je muu ji yí tí ŋa ŋìnó náa go có mì wó giì dù tí Fàràyónè (gbí máa, gbolò gba mì ndâ ꞌduù Másìrì) ngé ma. Tacó énò, yí giì te Jùzépè tí kùṛo ndâ kpo-kpò ꞌduù mì wó Másìrì ꞌdáá gî, delè tí mbe kpolo tí ndâ ꞌduù, ta ndâ ꞌdóó i-ꞌbá mì wó tí gbolò gba.
11 «Ta o tí nò náa Jùzépè kuu tí Másìrì nò, làngàwìṛí giì tè to. Ndâ ꞌduù Másìrì ta ndâ ꞌduù Kánànì giì zeꞌveṛe ta go zéꞌvéṛè-zéꞌvéṛè. Ta o tí nò, làmbu ꞌbí i tacó bà ṛo mítí tì ndâ ká gù ndoo ngé énó gî wálá.
12 Jàkóbè mâ giì ꞌdi có cû gí Másìrì, yí giì tuu ndâ ká gù ndoo gí kà.
13 Gbí kpédélé nó mì ndú nò, Jùzépè tùbà tí wó ji ndú lá. Yí giì tùbà tí wó ji ndâ náꞌvindí wó a i gbí bà só bà ya ndú gí Másìrì, bìndi yí giì tù ta bà tí ndú ji gbolò gba mì ndâ ꞌduù Másìrì.
14 Jùzépè bà-i-nò giì tuu tú gí tàkò bu wó Jàkóbè, ta ndâ sè náꞌvindí wó, ta ndâ ꞌviì mì ndú ꞌdáá gî. Muu ndâ kòtí Jàkóbè ta o tí nò ꞌdáá gî a ndâ ꞌduù ziꞌduù-taꞌô-nje muuꞌbì nje-muuꞌbì vô (75).
15 Ndâ Jàkóbè ta ndâ ká gù ndoo giì mìì ꞌdáá ká mí Másìrì,
16 káa a duu ndú mí kà lá. À tuṛu ku ndú ya tí gí bà duu a i mí ꞌbá bìndi ndú gbí gbata Sèkímì mítí ꞌbí bàndò bà duu ku náa Àbìráámò sì ꞌdo mì ndâ ꞌviì mì Àmórà tí bu Sèkímì.
17 «O bà bàkà go cí tí nó náa Mbíṛì ci ta Àbìráámò kácá-kácá nó mâ giì dooko gî, ndâ ꞌduù mì ndoo giì jò àdì mí Másìrì ndii ŋìnó sàà kùṛo nó gî.
18 Ta o tí nò, ꞌbí ngú gbolò gba mbe ŋò Jùzépè ni lá giì le bèṛè mì ndâ ꞌduù Másìrì.
19 Ngú gba tí nò giì peṛe ndâ ká gù ndoo péṛé-peṛe. Yí mèèkèꞌi tí ndâ ká gù ndoo ta bà ꞌvaka ndâ dó ꞌviì mì ndú ꞌdo ꞌbì ndâ nawu ndú gí ꞌdè, tacó wàa ŋa ndú ꞌví mìì gî.
20 Ŋìnò a gbèe vò o tí nó náa à jò Mòze gbí nô. À me ŋa banga tí lo tí dó ꞌviì á gbí ṛo Mbíṛì lá! Ndâ nawu Mòze giì ngùù yí mí tàꞌi ta pì taꞌô.
21 Bà ngùù yí mâ giì kpò ndâ nawu wó gî, ndú giì te yí gí sè ꞌdo tàꞌi. Nájú gbolò gba mì ndâ ꞌduù Másìrì bà-i-nò giì ꞌde yí. ꞌVinî tí nò giì te yí, bìndi yí giì ko yí kpolo tí ꞌdóó ꞌviì mì wó.
22 À giì kpolo yí ta bà nìbà bà ꞌdi gbí-o mì ndâ ꞌduù Másìrì ꞌdáá gî ji yí, bìndi yí giì gì tí gbolò muu-có, delè tí gbolò mbe bàkà ndâ i.
23 «Mòze mâ giì gì tí ꞌdakò ta ndoò tí wó ziꞌduù-só gî, yí giì koṛo có bà co wiṛi ya gí mì ndâ nambe wó tí ndâ Ìzìrìyélì.
24 Yí mâ giì ya gí mì ndâ nambe wó, yí giì ŋò ꞌbí ꞌduù Másìrì kû mèèkèꞌi tí ꞌbí Ìzìrìyélì. Yí giì yuu tí wó gí gbí có tí nò, bìndi yí giì zi ꞌduù Másìrì tí nò muu nambe wó Ìzìrìyélì tí nò gî.
25 Mòze ta o tí nò si énó máa, ndâ nambe yì ŋò ni gî máa, a Mbíṛì ká tuu yì gí bà njaanga wú ꞌdo tí miṛi ndú. Keèlá, ŋa có tí nò gbí muu ndú wálá.
26 «Ta ꞌbí yé bìndi ŋìnó, Mòze giì ꞌde ndâ ꞌbí nambe wó tí ndâ Ìzìrìyélì kû bàkà gbínje gbí òkò tí ndú. Yí giì jè ta bà ꞌviindi gbí òkò tí ndú ta bà ꞌdeke tí wó ji ndú, máa, ‹Ákoo, ndâ náꞌvindí ye! Yo kû mèèkè tí yo gbí òkò tí yo ta kpéétí yo énò á gítí có yè, ndâ nambe ye?›
27 «Káa ꞌduù tí nó mbe kû mèèkèꞌi tí ka wó nó giì mò Mòze ꞌdo gbí òkò tí ndú gî. Bìndi yí giì ꞌvee yí máa, ‹A ꞌdi ká bàkà wò tí gba mbe waa có mì ze?
28 À tí lo nò a go bà zi ye á go ŋìnó náa wò zi ta ꞌduù Másìrì tí nó yáánó nó?›
29 Có tí nò náa ꞌdakò tí nò ꞌdè nò giì te gúku mítí Mòze, bìndi yí giì fa ta ꞌbá ꞌdo Másìrì ya gí gbí to Mádìyàmì, bìndi yí giì jò ndâ ꞌviì sósòꞌô mí kà.
30 «Ta ꞌbí o gbaànjé, basìlì mì Mbíṛì giì tùbà tí wó ji Mòze gbí ngba wu mbe ku doo ꞌbí bèꞌi á gbí kángáá nga ngoò á dê ta Gú Sínàyì si ndoò tí Mòze ziꞌduù-só bìndi bà fa yí ꞌdo Másìrì.
31 Nje Mòze giì ꞌdèè ta bà ŋò ŋa i tí nò gî. Yí mâ giì yèè dê, tacó wàa yì ꞌví ꞌviiki i tí nò nìkì maa, yí giì ꞌdi kòcò Mbíṛì kû ꞌdè có ji yí máa,
32 ‹Ye a Mbíṛì mì ndâ ká gù lo:
Ye a Mbíṛì mì Àbìráámò,
ye a Mbíṛì mì Ìzákò,
ye a Mbíṛì mì Jàkóbè.›
Bà zekeꞌo giì kpò Mòze gî, yí giì dù kû gu kpùṛù-kpùṛù ta gúku.
33 Káa, Mbe tí ndoo giì ꞌdè có ji yí máa, ‹Jaka ndâ tàmà ꞌdo tí kò lo gî, tacó à kaa bàndò tí nò náa wò kû ṛò tíyò tí nò ji ye tí Mbíṛì gî.
34 Ye tí Mbíṛì ŋò bà mèèkèꞌi tí ndâ ꞌduù mì ye á Másìrì gî. Ye ꞌdi mélè muu ndú gî. Tacó énò, ye gì nó gí bà ꞌvala ndú. À má énò, gì kpónó, wàa ye ꞌví tuu wò ji ndú Másìrì kà.›
35 «Mbíṛì táánò tuu ji ndâ Ìzìrìyélì nò káa gbèe Mòze tí nó náa ndú tí ndâ Ìzìrìyélì táánò ꞌvèè-gbí-nje wó énó máa, ‹A ꞌdi ká bàkà wò tí gba mbe waa có mì ze?› nó, gí bà dù tí kùṛo ndú tí mbe ꞌvala ndú, ta bà tuu basìlì mì wó tí Mbíṛì ji yí gbí bèꞌi.
36 «Mòze giì bàkà ndâ seṛè ta ndâ kpo-kpò i mí Másìrì, delè mí tàbèꞌdè gbolò ngo tí nó náa à kû nì mítí a Bí-bi Kàpá nô. Ŋìnò a gbèe Mòze tí nó dígísèé mbe tè kùṛo ndâ Ìzìrìyélì gbí kángáá nga ngoò ta ndoò ziꞌduù-só nô.
37 À delè dígísèé káa gbèe Mòze tí nò ká ꞌdè có ji ndâ Ìzìrìyélì énó máa, ‹Mbíṛì bà bàkà ꞌbí mbe ꞌdòkò có mì wó á go ye nó ji yo á ꞌdo gbí òkò tí ndâ ꞌdóó náꞌvindí yo,› nô.
38 Ŋìnò a gbèe Mòze tí nó dígísèé mbe dù tí mbe ꞌdòkò có gbí òkò tí ndâ ká gù ndoo ta ndâ basìlì tí nó mì Mbíṛì mbe ꞌdòkò có ji yí pí Gú Sínàyì nô. À giì dù káa gbèe yí tí Mòze tí nó náa Mbíṛì dígísèé ꞌdè ndâ có mì wó tí Mbíṛì, tí ndâ có mbe kû ꞌvala ndâ ꞌduù nó, ji yí, bìndi yí giì ꞌdè ndí ji ndâ ká gù ndoo, náa ndâ ká gù ndoo giì ꞌdòkò ndí kpòò yee tí tí ndoo nô.
39 Ŋìnò a gbèe Mòze tí nó dígísèé náa ndâ ká gù ndoo biya bà ꞌdi có mì wó si ndú gbí kángáá nga ngoò gî, ndú mâ giì mò yí ꞌdo kùṛo ndú gí nje seè gî, à giì dù gbí muu ndú ta o tí nò kpolo ma a có gítí bà dele ndi ndú gí Másìrì nô.
40 Ŋìnò a gbèe Mòze tí nó náa ndâ ká gù ndoo dígísèé mâ giì biya yí si ndú gbí kángáá nga ngoò gî, ndú giì ꞌdè có ji Àrónì tí náꞌvindí wó, máa, ‹Bàkà ndâ ꞌbí mbíṛì ji ze, wàa ndú ꞌví tè kùṛo ji ze, tacó ze ꞌdi gbí có mì Mòze tí nó tí mbe kaa ze ꞌdo Másìrì gì tí gí nó nó lá› nô.
41 «Ŋìnò a o tí nó dígísèé náa ndâ ká gù ndoo giì suu ta ꞌviì-mòꞌdú, bìndi ndú giì dù kû ci mbelè ji i tí nó náa à káa ndú ká suu ta ꞌbì ndú nó ta cèe pétékè tàkòcò ndú nô.
42 Tacó énò, Mbíṛì giì ꞌvìsì kapí wó gítí ndú gî, yí giì si ndú tí ndâ mbe bàkà i ji ndâ bààcì mì ndú tí ndâ yii, á go có tí nó náa à cu mí gbí wáràgà mì ndâ mbe ꞌdòkò có mì Mbíṛì máa, Mbíṛì máa,
‹Yo táánò waaka ndâ nò tacó wàa yo ꞌví ci ji ye
gbí ndâ ndoò tí nó náa yo táánò too ziꞌduù-só
mí gbí kángáá nga ngoò nó gî, ndâ Ìzìrìyélì?
43 Yo táánò kaa kû nò tí a ndâ i tacó bà tò ta ndùúṛù ji sú mbíṛì mì yo
ta ṛè wó a Mòlókì nó,
giì je yii tí nó tí Rèfánì nô.
Yo te a ndâ sú mbíṛì mì yo náa yo ká suu ndú ta ꞌbì yo,
yo giì nò ta bà bàkà i ji ndú.
À má énò, ye bà kaa yo ya tí gí gbí ꞌdú to
mbe ndii ŋìnó gî ngéé kapí Bàbìlónìyà.›
44 «Ndâ ká gù ndoo dígísèé gbí kángáá nga ngoò giì tò ndùúṛù náa a Mbíṛì ká ꞌvii wú bà ka bà ji ndú, bìndi ndú giì te díí tí nó náa Mbíṛì cu ndâ có mì wó muuꞌbì mítí ji Mòze nó mí tà .
45 Ndâ ká gù ndoo giì ꞌdòkò wú bà ka bà ndùúṛù tí nò náa Mbíṛì je ji ndú nò kpòò yee tí Jósùwà, tí mbe giì ya tí gí gbí to tí nó náa ndú táánò mòkò ndâ mbe ta wotí mì Mbíṛì ꞌdo gbí gî, bìndi ndú giì zogo nô. Ndùúṛù tí nò giì dù tí to tí nó yee gbí o mì Dàvídè tí gbolò gba mì ndoo,
46 náa tàkòcò Mbíṛì táánò peteke gítí wó, káa yí giì ꞌdeke tí wó ji Mbíṛì, máa, yí si yì ꞌví gèè ꞌbá-Mbíṛì ji Mbíṛì mì Jàkóbè.
47 Káa à giì gèè ꞌbá-Mbíṛì a Sólómònì tí ꞌviì bìndi Dàvídè.
48 Kpêtí ká énò, Mbíṛì ꞌvala tàꞌi tí nó náa a ꞌduù ká bì ta ꞌbì wó nó lá. Jé ká go có tí nó náa ꞌbí mbe ꞌdòkò có mì Mbíṛì ꞌdè énó máa, Mbíṛì máa,
49 ‹Ṛì a jàlàmbà mì ye,
bìndi to tí nó a bàndò bà kaa kò ye.
Yo bà bì ji ye a ŋa ꞌbá yè?
Yo bà bàkà ji ye a ŋa bàndò yè,
wàa ye ꞌví dù tí ?
50 Àá táánò me ye ká bàkà ndâ i tí nó ꞌdáá gî nó lá?›
51 «Ndí yo ndâ mbe ngbútù! Ndâ tù-ká-kpò-có! Njembí yo go njembí ndâ ꞌduù ŋìnó mbe ŋò Mbíṛì ni lá nô. Yo ta o ꞌdáá gî kû kpò có mì Bèṛi-mì-Mbíṛì go i mì ndâ ká gù yo.
52 Yo ni ṛè ꞌbí mbe ꞌdòkò có mì Mbíṛì gbaànjé náa ndâ ká gù yo dígísèé mèèkèꞌi tí wó lá ji ye gi! A ndú dígísèé ká ziki ndâ mbe ma có gítí bà gì ꞌDuù tí nó ta nèté mì wó jáá nô. Káa à kpónó a yo ká giì dù tí ndâ mbe cu gòmbò tí wó, delè tí ndâ mbe zi yí.
53 À giì dù ndí a yo tí ndâ ꞌduù tí nó náa Mbíṛì tuu ndâ basìlì mì wó ta ndâ có mì wó ji yo nó ká giì dù tí ndâ mbe kpolo tí ndâ có tí nò lá.»
54 Có tí nò náa Ìsìtéfànò ꞌdè nò giì doo ndâ kpo ꞌduù gbí gbolò ngbàngà mì ndâ Jùdéyà go wu, bìndi ndú giì ṛo ꞌbì ndú ta sé có.
55 Káa Bèṛi-mì-Mbíṛì giì je wotí ji Ìsìtéfànò me gbolò, yí mâ giì zekeꞌo lèè gí gbíṛì, yí giì ŋò Mbíṛì ngbèzèè, ta Jézù kû ṛò tíyò mò gí gbí kùꞌbì mì Mbíṛì.
56 Bìndi yí giì ꞌdè có ji ndâ kpo ꞌduù, máa, «Ye kpónó kû ŋò njekèjì gbíṛì njaanga tí ngàà gî, bìndi ꞌViì-mì-ꞌDakò kû ṛò tíyò mò gí gbí kùꞌbì mì Mbíṛì.»
57 Ndâ kpo ꞌduù gbí gbolò ngbàngà mì ndâ Jùdéyà giì kpò ꞌbì ndú mítí tù ndú kû pìì ta kû ꞌdo tí bà ꞌdi có tí nò mì Ìsìtéfànò nò gî. Ndú giì oloko ta ngèlè ya gítí wó,
58 ndú gì ja yí ꞌdo gbí gbata gí sè, bìndi ndú giì ꞌvaka yí ta díí. Ndâ mbe bàkà tí ndú tí ndâ mbe ꞌdè yúcó gítí Ìsìtéfànò gbí ngbàngà giì jaka ndâ bòngo mì ndú ꞌdo tí ndú gî, bìndi ndú giì kaa ji ꞌbí ꞌviì-ꞌdakò ta ṛè wó a Sàwúlè tacó bà kpolo tí . Bìndi ndú giì kaa ya gítí bà ꞌvaka Ìsìtéfànò ta díí, ta sè ndâ ꞌbí ꞌduù.
59 Káa ta o tí nò náa ndú kû ꞌvaka Ìsìtéfànò ta díí nò, Ìsìtéfànò giì ꞌdeke tí wó, máa, «Mbe tí ye Jézù, si lilí ye ꞌví ya gí mì lo!»
60 Yí bà-i-nò giì kucuku muungbó wó mí to, bìndi yí giì ꞌdeke tí wó ta kòcò wó ngéé gí yaà, máa, «Kaa có vò i tí nó mítí ndú lá, Mbe tí ye!» Ìsìtéfànò ꞌdeke káa tí wó nò gî nó, yí giì cee gî.