Ungbòta-Ɔwʉ́tá Tɔ́ Bhǔkù Lukà 1

Lukà

andí Yěsù Krɨ́stɔ̀ bhà Ídzì Màkʉ̌rʉ̀

Yàrɨ́ bhǔkù ɔ̀ ɨ̀ nòtù ádrɔ̀drɔ̌ dhu tɨ́ dhu

Yàrɨ́ nɨ́ Lukà tɨ́ kátɨna ádrʉ̀ngbǎ mʉ̀ngangà (Kɔ̀l 4.14) náandí Yěsù Krɨ́stɔ̀ bhà Ídzì Màkʉ̌rʉ̀. Kǎndí ka Rɔmà tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̀ rɔ̀, mbɛ̀mbɛ̀ azà kumì atɔ mà àrʉ̀bhʉ̀ kumì atɔ mànà nzínzì ɔ̌ Yěsù Krɨ́stɔ̀ ka kʉ́gʉ̀ dhu-dzidɔ̌. Ndɨ Lukà nɨ’ɨ̀ nzɨ̌ Yěsù bhà uvitatálɛ, pbɛ́tʉ̀ kǎtɛ̀ Yěsù nʉnda alɛ mànà ndɨ́nɨ̌ ndɨ̀ ndʉnɨ tɨ́ Yěsù bhà ípìrɔ̌nga nɨ́ɨ’ɨ̀ yà adzɨ ɔ̌ tɨ́ dhu. Ndɨrɔ̀, kʉ̌nda Yěsù bhà uvitatálɛ Pɔlɔ̀ Ídzì Màkʉ̌rʉ̀ t’ʉ́nɔta tɔ́ atdídhená kàbhà abhi ɔ̌ (Kas 16.10-17; 20.5–21.1). Ka nɨ’ɨ̀ nzɨ̌ Mʉ̀yàhudì (Kɔ̀l 4.10-14).

Lukà andí ndɨ bhǔkù Tòfilò tɨ́ kátɨna Mùgìrikì tɔ̀. Ndɨ alɛ ɨ’ɨ̀ ɔrʉ́ ngarí ɔ̌. Kɔ̌vɔ̀-otù ɔ̌, Lukà ambɛ́nà dhu ɔ̀vɔ̀ dɔ̌ yà ɨ̀nzɨ̌ nɨ́ Pbàyàhúdí-tɨdɔ̀ tɔ́ pbàkrɨ́stɔ̀ tɔ̀. Kǎzè dhu nɨ́ abádhí-dɔ ràlʉ̌ dhu Yěsù rɨra ɨ̀ nɨ́gʉ átɔ̀ atdíkpá Pbàyàhúdí mànà.

Lukà àndà nga nà atdídɔ̌ alɛ nɨ́ ɨtsɨ̀ya ɔ̀nzɨ ka karɨ́ alɛ: vèbhálɛ, nzónzo, nzɛ́rɛngatálɛ, nǎkʉ̀tálɛ, andɨtálɛ, nzɛ́rɛ-alafí ɨ́rǎ alɛ, ndɨrɔ̀ ɨ̀nzɨ̌ nɨ́ Pbàyàhúdí. Kàbhà ɔtɛ-lùkpǒ nɨ́: ɨtsɔ̀ta, Ɨ̀lɨ̌lǎ-Alafí, hirò ɔ̀nzɨ ka kɨ́ dhu, nzɛ́rɛnga t’ʉ́bàta, ndɨrɔ̀ dhu àkǎ kɔdɔ̀ alɛ ádrʉ̀ngbǎlɛ Yěsù rǐngo dhu tɔ̀ dhu.

Ungbòta-Ɔwʉ́tá ɔ̀, kǎndí ndɨ «Uvitatálɛ kàsʉ̌ tɔ́ bhǔkù.»

Bhǔkù-nyɨ̀tɨ̀ ka kóhù tɨ́ dhu

- Bhǔkù-dɔ̀kpa (1.1-4).

- Bàtizò nubhónà Yùwanɨ̀ ʉ̀gʉ ka kɨ́ dhu mà Yěsù ʉ̀gʉ ka kɨ́ dhu mànà dhu (1.5–2.52).

- Bàtizò nubhónà Yùwanɨ̀ rɨ̌ Ídzì Màkʉ̌rʉ̀ ʉ̀nɔ dhu (3.1-20).

- Yěsù rɨ̌ bàtizò àlʉ̌ dhu mà pfɔ̀mvɔ Sìtanɨ̀ rɨ̌ kà-afí ùmvǔ dhu mànà dhu (Luk 3.21–4.13).

- Gàlìlayà tɔ́ pbìrì ɔ̌ Yěsù anzɨ̀ kasʉ (4.14–9.50).

- Yèrùsàlɛmà tɔ́ kɨgɔ̀ ɔ̀ ndɨ̀ ndárà ɔ̀ná kàsʉmɨ̀ ɔ̌ Yěsù anzɨ̀ kasʉ (9.51–19.44).

- Yèrùsàlɛmà ndɨ̀ ndàrà àhʉ rɔ̀ Yěsù anzɨ̀ dhu mà kʉ̌dà ɔ̀yá dhu mànà (19.45–24.53).

Yàrɨ́ bhǔkù Lukà andí okúna dɔ̀ rɔ̀ dhu

(Kas 1.1-3)

1 Ádrʉ̀ngbǎlɛ Tòfilǒ, ábhɔ̌ alɛ nyʉ́ nómvù wà ɨ̀ ràndǐ dhu yà àlɛ̌ nzínzì ɔ̌ ndɨ̀ nɔ́nzɨ̀ dhu dɔ̌. 2 Abádhí nándǐ ɨ dhu àdhàdhɨ̀, yà ɨ dhu rɨ̌ ’ɔ̀pɛ̀ ’ɔ̀nzɨ̀ ɨ̀ dhu nala nyɨ̀kpɔ́ya nyʉ́ nɨ̌ alɛ náawɛ àlɛ̌ tɔ̀ dhu bhěyi. Ɨ alɛ nɨ́ ɨ adʉ̀ ’ɔ̀pɛ̀ ’ʉ̀nɔ̀ ndɨ ɔtɛ ìndrǔ tɔ̀. 3 Nɨ́ ɨma mà átɔ̀, ma mádʉ̀ kɔ́rɔ́ ɨ dhu tɔ́ obhónga nɔ́nɛ̀ mʉnɨ mběyi nyʉ́, rɔ̀pɛ̀ ndɨ̀ yà ɨ dhu náapɛ̀ ɨ̀ rɔ́rɔ̀. Nɨ́ ádrʉ̀ngbǎlɛ Tòfilǒ, ndɨ dhu-okú dɔ̀ rɔ̀ nɨ́ ndɨ, ma mòzè mandǐ yà ma mɔ́nɛ̀ mʉnɨ fɨ̀ndá obhónga dhu ɨndʉ̀, 4 ndɨ́nɨ̌ nyɨ nyʉnɨ tɨ́ dhu, yà ɨndʉ̀ ka kúdhe dhu ràrɨ̌ obhó dhu nyʉ́.

Bàtizò nubhónà Yùwanɨ̀ nʉ́gʉ ka kɨ́ dhu tɔ́ màkʉ̌rʉ̀

(Zǒz 13.12; 1Sà 1.1)

5 Hɛ̀rɔdɛ̀ nɨ́ɨ’ɨ̀ Yùdɛyà tɔ́ pbìrì ɔ̌ ádrʉ̀ngbǎ kamà tɨ́ ɔ̀ná kàsʉmɨ̀ ɔ̌, Zàkàrɨyà nɨ’ɨ̀ kùhanɨ̀. Ndɨ Zàkàrɨyà nɨ’ɨ̀ atdí kùhanɨ̀ yà Àbiyà bhà pbàdzʉkʉrʉ tɨ́ ɨ’ɨ̀ pbàkùhánɨ́ nzínzì ɔ̌. Kàbhà tsìbhálɛ-ɔvɔ̀ nɨ’ɨ̀ Èlìzàbetì, Àrɔ̌nɨ̀-dhú bvʉ̌ tsìbhíngba. Ndɨrɔ̀, ndɨ Àrɔ̌nɨ̀ nɨ’ɨ̀ pbàkùhánɨ́ tɔ́ ádrɔ̀drɔ̌ alɛ dɔ̌ kamà. 6 Nɨ́ Zàkàrɨyà mà Èlìzàbetì mànà ɔ́yɔ̌ kɔ́rɔ́ nɨ’ɨ̀ obhónángatálɛ Kàgàwà-ɔ̀nzɨ̌, ndɨrɔ̀ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà bhà Ʉyátá nɨ́fʉ̌ arɨ́ atdídɔ̌ alɛ. 7 Pbɛ́tʉ̀ abádhí nɨ́ɨ’ɨ̀ ɨ̀mbǎ atdí ngbángba nà màtɨ́, Èlìzàbetì nɨ’ɨ̀ ìngò-àyi nɨ́dhunɨ̌. Ndɨrɔ̀ abádhí ɔ́yɔ̌ kɔ́rɔ́ nɨ’ɨ̀ ɨwà óngò mʉ̀là tɨ́ alɛ.

8 Nɨ́ atdíku, yà Zàkàrɨyà mà náarɨ́ kasʉ ɔ̀nzɨ mànà atdíkpá pbàkùhánɨ́ tɔ́ rʉ̀wʉ ɔ̌, Zàkàrɨyà adɨ̀ ndàmbɛ pbɨ̀ndà kasʉ nɔ́nzɨ̀ dɔ̌ Kàgàwà-ɔ̀nzɨ̌. 9 Nɨ́, yà pbàkùhánɨ́ tɔ́ màndʉ nʉ́nɔ̀ dhu bhěyi, ɔdhɨ́na náavò Zàkàrɨyà ngàlà nɨ̌, ndɨ́nɨ̌ otsú tɨ́ yà pbàkùhánɨ́ kɛ̀lɛ̌ vǐyà dɔ̌ rɔ̀ nóotsúnà ɔ̀nà Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà bhà ɨdzá kàluga ɔ̀. Kǎhʉ̀ ndrùù arɔ́ngʉ alɨndra-tɨdɔ̀ nɔ́bɨ̀ pɛrɛ̀ tɨ́ màzàbahʉ̀ dɔ̌. 10 Wɔ̀ ndɨ kàsʉmɨ̀ ɔ̌, kɔ́rɔ́ ngʉ̌kpà alɛ náadʉ̀ òko àmbɛ ’ɨ̀tsɔ̀ dɔ̌ irinǎ rɔ̀. 11 Nɨ́rɔ̀ nɨ́ ndɨ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà bhà màlàyikà nɨ́ɨtɔ ndɨ̀ Zàkàrɨyà tɨ́, ndàdʉ̀ ìde alɨndra nʉ́bɨ kà rɨ̌ dɔ̀ná rɔ̀ màzàbahʉ̀ tɔ́ fangà dɔ̀nǎ rɔ̀. 12 Nɨ́ wɔ̀ màlàyikà ndɨ̀ ndàla rɔ̀, Zàkàrɨyà-afí náabɛ̀ ndɨ̀ atdídɔ̌, ɔdɔ ràdʉ̀ ɨ̀sɨ̌ ɔ̀nà. 13 Pbɛ́tʉ̀ màlàyikà adʉ̀ àtɨ̀nà kà nɨ̌: «Zàkàrɨyǎ, nzɨ̌ ɔnzɨ ɔdɔ, Kàgàwà nɨ́rɨ̀ wà pbʉ̀kʉ̀ ɨtsɔ̀ta nɨ́dhunɨ̌. Pbʉ̀kʉ̀ tsìbhálɛ Èlìzàbetì rɨ̌ kpatsìbhá ngbángba nʉ́gʉ ɨndʉ̀, nyadʉ̀ ɔvɔ̀na nɔ́vɔ̀ Yùwanɨ̀ tɨ́. 14 Nɨ́ kǒkú dɔ̀ rɔ̀, ɨdhɛ̀nʉ nɨ́ɨkaya ndɨ̀, nyadʉ̀ àdɨ ádrʉ̀ngbǎ dhɛ̀dhɛ nyʉ́ ɔ̌. Ndɨrɔ̀, ibí alɛ nyʉ́ nóokoya dhɛ̀dhɛ ɔ̌, ka kʉ̀gʉ̀ ka dhu-okú dɔ̀ rɔ̀.» 15 Ndɨ ngbángba nɨ’ɨya ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà-nyɨ̀kpɔ́ ɔ̌. Kɔ̌mvʉ́ya nzɨ̌ dɨ̀vayì mà, ndɨrɔ̀ kɔ̌mvʉ́ya nzɨ̌ alɛ òrì rádʉ̀ atdí ɨwa-tɨdɔ̀ mà. Kàgàwà nɨɨráya ka pbɨ̀ndà Ɨ̀lɨ̌lǎ-Alafí nɨ̌, àdàdɨ̀ ɨ́yànà-fɨtsʉ̀ ɔ̀ rɔ́rɔ̀. 16 Ndɨrɔ̀, ka nɨ́ ndɨ Pbàìsràyélí nzínzì ɔ̌ ibí alɛ nabhʉ̀ya rìngò fɨ̀yɔ́ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà-tɨ’ɔ̀. 17 Kàgàwà-ɔ̀nzɨ̌ kǔbhìya nà alɛ-afí-tɨdɔ̀, ndɨrɔ̀ ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ ɔbɨ-tɨdɔ̀ nɨ’ɨya yà Kàgàwà bhà nabì Ɛ̀lɨyà nɨ́ɨ’ɨ̀ nà alɛ-afí mà, ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ ɔbɨ mànà-tɨdɔ̀. Kǎbhʉ̀ya inzo mà rùngbò ɨ̀ abáya mànà, ndàdʉ̀ ɨ̀nzɨ̌ arɨ́ Kàgàwà ózè dhu ɔ̀nzɨ alɛ nábhʉ rʉ̀gɛ̀rɛ̀ ɨ̀, ’òngò obhónángatálɛ tɨ́. Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ, kɔ̌bhɔlɔya ìndrǔ angyangyɨ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà tɔ̀.

18 Zàkàrɨyà níivú dhu màlàyikà-tsʉ̌, ndàtɨ: «Wɔ̀ nyɨ nyʉ̀nɔ̀ dhu tɔ́ obhónga nʉ́nɨ̌ ma mɨ́ àdhu rɔ̌? Obhó tɨ́, ɨma nɨ́ mʉ̀là-akpà nyʉ́, ndɨrɔ̀ pbàkà tsìbhálɛ bhà atɔ mà nárà wà ádzǐ nyʉ́ átɔ̀.» 19 Nɨ́ wɔ̀ màlàyikà adʉ̀ dhu àdu kà tɔ̀ ndàtɨ: «Ɨma nɨ́ Gàbrìyelì, yà bìlǐ ma marɨ́ ìde Kàgàwà-ɔ̀nzɨ̌, mambɛ kàbhà kasʉ ɔ̀nzɨ̀ dɔ̌ alɛ. Nɨ́ Kàgàwà ìvì ma tɨnʉ ɔ̀, mɨrà wɔ̀rɨ́ ídzì màkʉ̌rʉ̀ nɔ́vɔ̀ ɨndʉ̀. 20 Pbɛ́tʉ̀ yà ɨnzá nyɨ nyà’ù yà ma mʉ̀nɔ̀ ɨndʉ̀ dhu rɨ̌ ’ɔ̀nzɨ fɨ̀yɔ́ kàsʉmɨ̀ ɔ̌ dhu dhu-okú dɔ̀ rɔ̀, nyɨ nyóngo ìwǐ tɨ́, ɨ̀nzɨ̌ nyongò ɔ̀tɛ, ràrà àhʉ ɨ dhu nóowuya ’ɔ̀nzɨ̀ ɔ̀yá ɨdhɔ ɔ̀.»

21 Wɔ̀ Zàkàrɨyà mà rɔ̌tɛ màlàyikà mànà ɔ̀ná kàsʉmɨ̀ ɔ̌, ihé-yà náadʉ̀ òko ’àmbɛ Zàkàrɨyà nɔ́dɔ̀ dɔ̌ irí rɔ̀. Nɨ́, ɨ̀nzɨ̌ kà rǎhʉ sɛsɛ Kàgàwà bhà ɨdzá kàluga ɔ̀ rɔ̀ rɔ̀, ɨdhɔ nʉ́ʉkɔ abádhí atdídɔ̌. 22 Nɨ́ Zàkàrɨyà níitdègu àrà àhʉ ányɨ̀ rɔ̀, nɨ́ kǎdʉ̀ nzá ɔ̀tɛ ìndrǔ mànà. Pbɛ́tʉ̀ kǎdʉ̀ àdɨ ndàmbɛ ɨnga nʉ́dhɔ̀ dɔ̌ ɔtsʉ́na-kpɔ̀ nɨ̌, ɨ̀nzɨ̌ ndɨ̀ ndɔ́tɛ rɔ́rɔ̀. Nɨ́ ìndrǔ adʉ̀ dhu ɔ̀sʉ̀, ɨwà Kàgàwà ràvi ndɨ̀ Zàkàrɨyà tɔ̀ ɔnyʉ rɔ̌dzɨ̀ kà-dɔ̀ dhu bhěyi dhu tɔ́ ɔ́fɔ̀ ɔ̌ ndɨ kàluga ɔ̌.

23 Zàkàrɨyà mà tɔ́ rʉ̀wʉ níitdègu ìku, nɨ́ kǎdù ndɨ̀ ndàrà àhʉ pbɨ̀ndà. 24 Nɨ́ ngúfe ɨdhɔ dzidɔ̌, Èlìzàbetì, kàbhà tsìbhálɛ náangò ɔ̀na tɨ́. Kǎdʉ̀ ndòrù, ràrà àhʉ imbò àbǐ tɨ́. Kǒngónà àtɨ̀nà afína ɔ̀: 25 «Kànɨ̌ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà ɔ́nzɨ̀ idù dhu. Àbadhi nípfo wà ma yà nyɨ̀du àbhʉ̌ arɨ́ ràmbɛ ɨ̀wʉ dɔ̌ ìndrǔ nzínzì ɔ̌ dhu-ɨ́yà ɔ̌ rɔ̀.»

Yěsù nʉ́gʉ ka kɨ́ dhu tɔ́ màkʉ̌rʉ̀

(Màt 1.18-23; Ìsa 7.14)

26 Atdíku, azà àbǐ tɔ́ ɔ̀na nà Èlìzàbetì rɨ̌’ɨ̀ rɔ́rɔ̀, Kàgàwà náavì pbɨ̀ndà màlàyikà Gàbrìyelì ràrà Gàlìlayà tɔ́ pbìrì ɔ̀, Nàzàretì tɨ́ kátɨna atdí pbanga ɔ̀. 27 Ányɨ̀ kǎrà atdí tsìbhíngba, ɨnzá àpɛ̀ kpatsìbhálɛ nʉ́nɨ̌ tɨ’ɔ̀. Ndɨ tsìbhíngba nɨ’ɨ̀ ɨwà Dàwudì-dhú bvʉ̌ alɛ, Yɔ̀zɛfʉ̀ órì. Kɔ̌vɔ̀ nɨ’ɨ̀ Màrɨyà. 28 Màrɨyà tɨ́ ndɨ̀ ndàrà àhʉ rɔ̀, wɔ̀ màlàyikà náatsɛ ka, ndàtɨ: «Ílè nyɨ Màrɨyǎ, ɨwà nyɨ nyàbà Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà bhà ídzìnga, ndɨrɔ̀ ìnè Kàgàwà rɨ̌’ɨ̀ nyɨ nà.» 29 Wɔ̀ ɔtɛ ndɨ̀ ndɨ̀rɨ̀ rɔ̀, Màrɨyà-afí náabɛ̀ ndɨ̀ atdídɔ̌. Kɨ̌rɛ̀ nga afína ɔ̀ ndàtɨ: «Yàrɨ́ mʉ̀lɛ̀mbɛ̀-tɨ̀ nyʉ́ nɨ́ àdhu?» 30 Nɨ́ màlàyikà adʉ̀ àtɨ̀nà kà nɨ̌: «Ɨ̀nzɨ̌ ɔnzɨ ɔdɔ Màrɨyǎ, Kàgàwà bhà ídzìnga nyɨ nyàbà wà nɨ́dhunɨ̌. 31 Kɔ̀nɨ̌ nyɨ nyóngo ʉ̀nʉ tɨ́, ndɨrɔ̀ nyɨ nyʉgʉya kpatsìbhá ngbángba, nyadʉ̀ ɔvɔ̀na nɔ́vɔ̀ Yěsù tɨ́. 32 Ka nɨ’ɨya ádrʉ̀ngbǎlɛ, ndɨrɔ̀ ka kanziya ka kɔ́rɔ́ dhu dɔ̌ arɨ́’ɨ̀ Kàgàwà t’ídhùnà tɨ́. Ndɨrɔ̀, Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà náadʉ̀ya kɨ̀lɨ ràdɨ abhunà, kamà Dàwudì bhà tombi dɔ̌. 33 Kɔ̌nyʉya idzi Yàkɔbhɔ̀-dhú dɔ̌, ndɨrɔ̀ kàbhà idzi nɨ’ɨya dhòdhódhónga tɔ́.» 34 Nɨ́, Màrɨyà níivú dhu màlàyikà-tsʉ̌, ndàtɨ: «Wɔ̀ dhu rǎkǎ ɨ̀ngbǎ dhu bhěyi idù, yà ɨnzá ma màpɛ̀ kpatsìbhálɛ nʉ́nɨ̌ rɔ̀?» 35 Nɨ́, màlàyikà náadʉ̀ dhu àdu kà tɔ̀ ndàtɨ: «Ɨ̀lɨ̌lǎ-Alafí rǐfo dʉ̀nʉ́, ndɨrɔ̀ kɔ́rɔ́ dhu dɔ̌ arɨ́ Kàgàwà rɨ̌ nyatsì pbɨ̀ndà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ ɔbɨ nɨ̌ sɨ́sɨ́ bhěyi. Nɨ́ ndɨ dhu-okú dɔ̀ rɔ̀, nyɨ nyʉ́gʉna ngbángba nɨ’ɨya Kàgàwà ɔ́pɨ̀ fɨ̌ndà, ndɨrɔ̀ ka kanziya ka Kàgàwà t’ídhùnà tɨ́. 36 Kɔ̀nɨ̌, a’ɛ̀nʉ Èlìzàbetì rɨ̌’ɨ̀ azà àbǐ tɔ́ ɔ̀na nà, àzèmbè ɨwà ka katɨ ndɨ̀ ìngò-àyi tɨ́ rɔ́rɔ̀. Kà rɨ̌ kpatsìbhíngba nʉ́gʉ mʉ̀là dɔ̌ rɔ̀, 37 ɨ̀mbǎ Kàgàwà lɛ̀mà nɔ́nzɨ rɨ́ dhu náarɨ́’ɨ̀ nɨ́dhunɨ̌.» 38 Nɨ́rɔ̀ nɨ́ ndɨ Màrɨyà náadʉ̀ àtɨ̀nà màlàyikà nɨ̌: «Ma nɨ́ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà bhà ɨnɔ-àyi. Nɨ́, ítsè ndɨ dhu rɔnzɨ ndɨ̀ yà nyɨ nyʉ̀nɔ̀ ka dhu bhěyi.» Wɔ̀ dhu-dzidɔ̌, màlàyikà náadʉ̀ ndɨ̀và ndàrà kà-tɨ́ rɔ̀.

Màrɨyà rǎrà Èlìzàbetì nándà dhu

39 Wɔ̀ ndɨ kàsʉmɨ̀ ɔ̌ tɨ́, Màrɨyà náadʉ̀ ndɨ̀và ndàrà kòmbómbí, yà Yùdhà bhà pbìrì ɔ̌ arɨ́ pbìrì-akpá nzínzì ɔ̌ atdí kɨgɔ̀ ɔ̀. 40 Nɨ́ ányɨ̀, kǎtsù Zàkàrɨyà bhà ɨdza, ndàdʉ̀ kàbhà tsìbhálɛ Èlìzàbetì nátsɛ̀. 41 Èlìzàbetì níitdègu Màrɨyà nátsɛ̀ ndɨ̀ dhu nɨ́rɨ, nɨ́ kà-fitsʉ̀ ɔ̀ rɨ́’ɨ̀ ngbángba náadʉ̀ ndɔ̀pɛ̀ ndʉ̀bɛ̌ nga kà’ɔ̀. Ndɨrɔ̀, Kàgàwà náadʉ̀ Èlìzàbetì nɨ́ra Ɨ̀lɨ̌lǎ-Afína nɨ̌. 42 Nɨ́, Èlìzàbetì náadʉ̀ ndɔ̀pɛ̀ ndɔ̀tɛ̀ ɔrʉ́ tǔna nyʉ́ nà, ndàtɨ Màrɨyà nɨ̌: «Kàgàwà náso wà nyɨ atdídɔ̌ ròsè kɔ́rɔ́ vèbhálɛ dɔ̀nǎ. Ndɨrɔ̀, kàso wà finʉ-tsʉ̀ ɔ̀ rɨ́’ɨ̀ ngbángba átɔ̀. 43 Ɨ́ngbà dhu-bvʉ̀tɨ́ dhu yà, pbàkà Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà-tsánà nyʉ́ náarɨ́rà mandà nɨ̌? 44 Ándà, nyɨ nyàtsɛ̀ ma dhu nítdègu ɨ̀sɨ̌ bɨ̌du ɔ̀, nɨ́ ányɨ̀rɔ̌ rɔ̀ tɨ́, yà fidu-tsʉ̀ ɔ̀ rɨ́’ɨ̀ ngbángba nádʉ̀ ndɔ̀pɛ̀ ndʉ̀bɛ̌ nga fidu-tsʉ̀ ɔ̀, ádrʉ̀ngbǎ dhɛ̀dhɛ-okú dɔ̀ rɔ̀. 45 Ɨnyɨ, nyɨ nyɔ̀nzɨ̀ wà hirò, yà Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà nʉ́nɔ̀ ɨndʉ̀ dhu rɨ̌ ndɔ̀nzɨ ɔ̀nzɨ dhu nyɨ nyà’ù dhu-okú dɔ̀ rɔ̀.»

Màrɨyà rɨ̌ Kàgàwà nílè dhu

(1Sà 2.1-10; Zàb 113)

46 Nɨ́rɔ̀ nɨ́ ndɨ Màrɨyà atɨ: «Ma mɨ́ Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà nílè atdyúdu nyʉ́ nà, 47 ndɨrɔ̀ afídu rɨ̌’ɨ̀ ádrʉ̀ngbǎ dhɛ̀dhɛ nyʉ́ ɔ̌, Kàgàwà pbàkà Ɔ̀gʉ̀ba ɔ̀. 48 Kàgàwà nɨ́rɛ̀ ma, yà ɨ̀nzɨ̌ ìndrǔ rǎdʉ̀ ɔ̀zʉ̀nà dhu tɨ́ pbɨ̀ndà ɨnɔ-àyi. Obhó tɨ́, rɔ̀pɛ̀ ndɨ̀ kombí, kɔ́rɔ́ alɛ rǒngo matɨ̀ hirò nɔ́nzɨ̀ tsìbhíngba tɨ́. 49 Kɔ́rɔ́ dhu dɔ̌ arɨ́’ɨ̀ ɔbɨ nà Kàgàwà nɔ́nzɨ̀ ádrɔ̀drɔ̌ dhu nyʉ́ idù. Kɔ̌vɔ̀ nɨ́ ɨ̀lɨ̌lǎ ɔvɔ. 50 Ndɨrɔ̀, yà ɔdɔ̀na ɔ̀nzɨ arɨ́ alɛ dɔ̌ kǎrɨ́ ɨzʉ nábà bìlǐnganà. 51 Kǎvi ɔbɨ̀na nyʉ́, ndòpfòlò yà ɨdzɨ́tá tɔ́ afíya nà arɨ́’ɨ̀ alɛ-ɔ̌nga. 52 Kǐfo ádrɔ̀drɔ̌ kámá fɨ̀yɔ́ ádrɔ̀drɔ̌nga tɔ́ tombi dɔ̌ rɔ̀, ndàdʉ̀ yà ɨ̀nzɨ̌ ka karɔ́zʉ̀na dhu tɨ́ alɛ nɨ́dzɨ, ndʉ̀lɨ ádrɔ̀drɔ̌ ngari ɔ̌. 53 Kǎbhʉ ɨ̀mbǎ dhu arɨ́’ɨ̀ fɔyá alɛ rònzì atdídɔ̌, ndàdʉ̀ ònzǒnzì alɛ nítu, ndòdì ròwù ɔtsʉ́ya-kpa nà. 54 Kɔ̀nzɨ̀ pbɨ̀ndà ɨnɔ, Pbàìsràyélí dzʉ̀nà, ndàdʉ̀ pbɨ̀ndà ɨzʉ nɨ́rɛ̀ dɔ̀yá, 55 àdhàdhɨ̀ yà angyangyɨ ndɨ̀ ndavɔ̀ àlɛ̌ t’ábána, Àbràhamʉ̀ mà, pbɨ̀ndà pbàdzʉkʉrʉ mànà tɔ̀, bìlǐnganà ndɨ̀ ndongó tɨ́ ɔ̀nzɨ̀nà dhu bhěyi.» 56 Nɨ́ Màrɨyà mà náadʉ̀ òko atdíkpá Èlìzàbetì mànà, ràrà àhʉ mbɛ̀mbɛ̀ ɨ̀bhʉ àbǐ tɨ́. Wɔ̀ dhu-dzidɔ̌, kǎdʉ̀ ndɨ̀và, ndàdu ndɨ̀ pbɨ̀ndà.

Bàtizò nubhónà Yùwanɨ̀ nʉ́gʉ ka kɨ́ dhu

(Luk 1.13-17; 3.4-9)

57 Èlìzàbetì rɨ̌ ndʉ̀gʉ ɔ̀ná kàsʉmɨ̀ níitdègu àkǎ, nɨ́ kǎdʉ̀ kpatsìbhá ngbángba nʉ́gʉ̀. 58 Nɨ́, Èlìzàbetì mà aróko mànà atdíkpá pbanga ɔ̌ alɛ mà, kà mà t’ɨ́dzá-bhà mànà níitdègu Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà nábà ɨzʉ Èlìzàbetì dɔ̌, rʉ̀gʉ̀ ngbángba dhu tɔ́ màkʉ̌rʉ̀ nɨ́rɨ, nɨ́ abádhí-ɨdhɛ̀ nɨ́ɨka ndɨ̀ atdíkpá Èlìzàbetì mànà. 59 Nɨ́, wɔ̀ ngbángba nɔ́nzɨ̀ atdí yɛngɛ̀ rɔ̀, abádhí iwú, kadʉ̀ kɔ̀nzɨ̌nga nɔ́bhɔ̀lɔ̀. Ndɨrɔ̀, abádhí azè kɨlɨ àbanà Zàkàrɨyà-ɔvɔ̀ kà-dɔ̌. 60 Pbɛ́tʉ̀, wɔ̀ ngbángba-tsánà Èlìzàbetì náadʉ̀ àtɨ̀nà: «Ɨ̀nzɨ̌ nɨ́ wɔ̀ dhu bhěyi. Kàkǎ kɔvɔ̀ ɔvɔ̀na Yùwanɨ̀ tɨ́.» 61 Nɨ́, kɔ̌kɔ̀ Èlìzàbetì mà rɨ̌’ɨ̀ mànà alɛ náadʉ̀ àtɨ̀nà kà nɨ̌: «Ɨ̀mbǎ Yùwanɨ̀ tɨ́ kátɨna ɔvɔ náarɨ́ ɨ̀’ɨ̀ pbʉ̀kʉ̀ ɨdzá-bhà nzínzì ɔ̌ alɛ dɔ̌.» 62 Nɨ́, abádhí adʉ̀ dhu ìvu kà t’ábanà-tsʉ̌ ɔtsʉ́ya nɨ̌, ndɨ́nɨ̌ ɨ̀ ʉnɨ tɨ́ kà ròzè kɔvɔ̀ pbɨ̀ndà ɨngba-ɔvɔ̀ àdhɨ tɨ́. 63 Nɨ́, Zàkàrɨyà adʉ̀ dhu àndǐ karɨ́ dɔ̀ná odu-afǎ-ngba nónzì ɔtsʉ́na nɨ̌ kiwǔ nà, ndàdʉ̀ yàrɨ́ dhu àndi dɔ̀ná: «Kɔ̌vɔ̀ nɨ́ Yùwanɨ̀.» Nɨ́ ɨdhɔ adʉ̀ kɔ̀rɨ́ alɛ nʉ́kɔ kɔ́rɔ́. 64 Nɨ́ ányɨ̀rɔ̌ rɔ̀ tɨ́ Zàkàrɨyà-tsʉ̀ náadʉ̀ ndàngbɛ, Zàkàrɨyà ràdʉ̀ ndɔ̀pɛ̀ ndɔ̀tɛ̀, ndàmbɛ Kàgàwà nílè dɔ̌ ɔrʉ́ tǔna nyʉ́ nà. 65 Ɔdɔ nɨ́ɨsɨ́ kɔ́rɔ́ ányɨ̀rɔ̌ arɨ́’ɨ̀ kyɛ̀rɔ̀kyɛ̀rɔ̀ pbanga ɔ̌ alɛ ɔ̀. Ndɨrɔ̀, Yùdɛyà tɔ́ pbìrì ɔ̌ arɨ́’ɨ̀ pbìrì-akpá nzínzì ɔ̌ pbanga ɔ̌, ìndrǔ nóowúnà wɔ̀ ndɨ̀ nɔ̀nzɨ̀ kɔ́rɔ́ dhu tɔ́ màkʉ̌rʉ̀ kɛ̀lɛ̌ náwɛ rɔ̌. 66 Nɨ́, kɔ̌kɔ̀ ɨ̀ nɔ̀nzɨ̀ kɔ́rɔ́ dhu dɔ̌ ka kʉ́nɔna dhu nɨ̀rɨ̀ alɛ náadɔ̀ ɨ dhu afíya ɔ̀, ’àdʉ̀ àmbɛ àtɨ̀nà dɔ̌: «Yàrɨ́ ngbángba nɨ’ɨya ɨ̀ngbà dhu bhěyi ngbángba-tɨdɔ̀?» Obhó tɨ́, Ádrʉ̀ngbǎlɛ Kàgàwà bhà ádrʉ̀ngbǎnga tɔ́ ɔbɨ nɨ́ɨ’ɨ̀ ndɨ ngbángba nà.

Zàkàrɨyà rɨ̌ Kàgàwà nílè, Kàgàwà bhà nabì bhěyi dhu

67 Wɔ̀ dhu-dzidɔ̌, Kàgàwà nɨ́ɨrá Zàkàrɨyà, wɔ̀rɨ́ ngbángba t’ábanà, Ɨ̀lɨ̌lǎ-Alafí nɨ̌. Nɨ́, Zàkàrɨyà adʉ̀ ndɔ̀pɛ̀ ndɔ̀tɛ̀ Kàgàwà bhà nabì bhěyi, ndàtɨ:

68 «Ilèta nákǎ kabhʉ Ádrʉ̀ngbǎlɛ, Pbàìsràyélí tɔ́ Kàgàwà tɔ̀,

kɨ̌rà pbɨ̀ndà alɛ nándà, ndàdʉ̀ ʉ̀wʉnà nɨ́dhunɨ̌.

69 Kǎdʉ̀ obhónánga tɔ́ ʉwʉta níbhò àlɛ̌ tɔ̀,

pbɨ̀ndà ɨnɔ-akpà Dàwudì bhà ɨdzá-bhà tɨ́rɔ̀.

70 Kàgàwà náavɔ̀ dhu angyí nyʉ́ pbɨ̀ndà ɨ̀lɨ̌lǎ pbànábí-otù ɔ̌, ndàtɨ:

71 Ndɨ̀ rɨgʉ́ya àlɛ̌ àlɛ̌ tɔ́ òmvǔ-fɔ́ rɔ̀,

ndɨrɔ̀ ndɨ̀ rɨgʉ́ya àlɛ̌ kɔ́rɔ́ alɛ yà àlɛ̌ nɔ́ndrɔ̀-fɔ́ rɔ̀.

72 Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ kɨ̌tɛ̀ pbɨ̀ndà ɨzʉ àlɛ̌ t’ábána tɔ̀,

ndàdʉ̀ abádhí tɔ̀ ndɨ̀ ndanzɨ̀ pbɨ̀ndà ɨ̀lɨ̌lǎ ungbòta tɔ́ làká nɨ́rɛ̀.

73 Kǎnzɨ̀ ndɨ dhu àdhàdhɨ̀ yà àlɛ̌ t’ábanà Àbràhamʉ̀ tɔ̀ ndɨ̀ ndatsɔ̀ dhu bhěyi.

74 Kǎtɨ, ndɨ̀ rɨgʉ́ya àlɛ̌ àlɛ̌ tɔ́ òmvǔ-fɔ́ rɔ̀,

ndɨ́nɨ̌ àlɛ̌ kongó tɨ́ kàsʉ̌na nɔ́nzɨ̀ ɨ̀nzɨ̌ àlɛ̌ kɨ́ ɔdɔ ɔ̀nzɨ rɔ́rɔ̀.

75 Ndɨ dhu bhěyi nɨ́ ndɨ, àlɛ̌ kokoya ɨ̀lɨ̌lǎ alɛ tɨ́ Kàgàwà-nyɨ̀kpɔ́ ɔ̌, ndɨrɔ̀ obhónángatálɛ tɨ́,

kɔ́rɔ́ kàsʉmɨ̀ yà òko àlɛ̌ kòko àlɛ̌-nyɨ̀kpɔ́ nà ɔ̀ná ɔ̌.

76 Ndɨrɔ̀ ɨnyɨ pbànɨ̌ngbá, ɨnyɨ nɨ’ɨya kɔ́rɔ́ dhu dɔ̌ arɨ́’ɨ̀ Kàgàwà bhà nabì.

Obhó tɨ́, nyɨ nyadɨ̀ya angyi Ádrʉ̀ngbǎlɛ tɔ̀, otu nyɨ nyɔbhɔlɔ tɨ́ kà tɔ̀.

77 Ndɨrɔ̀, nyɨ nyadʉ̀ya dhu ɔ̀vɔ̀ kàbhà alɛ tɔ̀, ndɨ́nɨ̌ abádhí ʉnɨ tɨ́ dhu, kà ràrɨ̌ ɨ̀rà ɨ̀ nɨ́gʉ,

ndàdʉ̀ fɨ̀yɔ́ nzɛ́rɛnga nʉ́bà fɨ̌yɔ̀.

78 Obhó tɨ́, àlɛ̌ tɔ́ Kàgàwà nɨ́ atdídɔ̌ arɨ́ ìndrǔ-ɨzʉ̀ nálǎ Kàgàwà:

kǎbhʉ̀ya ɔ̀rʉ̀-akpà ɔ̌ awáwʉ̀ ràwʉ̀ àlɛ̌-dɔ̌nga, àdhàdhɨ̀ ndɨ̀tɔ rɨ́ adyifɔ̀ náarɨ́ alɛ-dɔ̌nga náwʉ̀ dhu bhěyi.

79 Kǎbhʉ̀ya yà ɨ́nɔ̀ ɔ̌ aróko, yà ɔvɛ-sɨsɨ̀ níibvú ndɨ̀ dɔ̀yá alɛ-nyɨ̌nga ràwʉ̀.

Ndɨ dhu adʉ̀ya àlɛ̌ àbhʉ àlɛ̌ rʉ̀ngʉ màrʉ̀ngà tɔ́ otu.»

80 Wɔ̀rɨ́ ngbángba náambɛ́nà òvi dɔ̌, afína ràdʉ̀ àmbɛ ɔbɨ òtsì dɔ̌. Kǒngónà àdɨ rʉ̀ngʉ̀ ɔ̀, ràrà àhʉ Pbàìsràyélí-ɔ̀nzɨ̌ ndɨ̀ ndaraya ndàvi kpangba ɔ̀ná ɨdhɔ ɔ̀.