11
Wurubuarɛ kelɛɛdi
1 Woŋ yɛna Wurubuarɛ kelɛɛdi? Keŋ yɛna nyi deniwalaŋ ka gyeŋ ɔ konɔɔ man nideli nyi, abɔɔ ŋan ɔ loo gyakaa ŋe dɔɔ nɛ waa nyiŋ ŋa. Doo nyi ɔ bɛɛ naa mena abɔɔ ŋenaŋ na ɔ sia ya, mɔna ɔ gyeŋ ɔ konɔɔ man nideli nyi mena abɔɔ ŋenaŋ kyaa, te wee daale waa kaa nyiŋ ŋa.
2 Mena ke te beneŋtena baŋ mɔ lɛɛ Wurubuarɛ di, te lee ba kelɛɛdi dɔɔ Wurubuarɛ kɛlɛɛ wɔ.
3 Lee mena keŋ dɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ te da gyeŋ nyi nɔɔwoya ŋaageŋ te ɔ kolosiwɔ, te abɔɔ ŋan pou ŋe kyaa adido na ateta nɛ kɔŋawɔ. Kei nawolo baa nyi abɔɔ ŋan pou deniwalaŋ bɛɛ naa ŋa ɔ sia ya nɛ, ŋan te Wurubuarɛ moowɔ yɛɛ abɔɔ ŋan dɛɛ naa na de sia nɛ.
4 Abɛle kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, abɔɔ ŋan ɔ ba mo deesi fa Wurubuarɛ nɛ gyoo Wurubuarɛ sia kela ɔ kegyia Kani wui. Mena dɔɔ Wurubuarɛ mɔ lɛɛ e do nyi ɔ gbɛɛneŋ tenɛɛ ŋon Wurubuarɛ siaman. Abɛle wulaa yeŋawɔ mɔna ɔ kelɛɛdi nombia ŋan ɔ be yɛɛ nɛ, ŋe sɛɛ ŋe doo fa daa.
5 Enɔke mɔ kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ te Wurubuarɛ gate e gyu adido na ɔ sia fonɛɛ. Ŋolo te naa e ya nawolo nyi Wurubuarɛ moo e gyu adido. Pɛ Wurubuarɛ ka mo Enɔke gyu adido nɛ, Wurubuarɛ dii adansɛɛ lee ɔ wose man nyi ɔ nombia na gyoo ŋon Wurubuarɛ sia.
6 Nyi akpaa ŋolo bɛɛ lɛɛ Wurubuarɛ di ya nɛ, ɔtenate nombia be gyae ka gyoo Wurubuarɛ sia korakora ya. Walaŋ kamasɛ ŋon ɔ ne gyae nyi waa kɔŋ Wurubuarɛ gyaŋ nɛ, kaboena nyi ɔtenate dɛɛ lɛɛ di nyi Wurubuarɛ kyaa, te waa mo abɔɔ kpaakpaa tɔ balaŋ baŋ pou bɛɛ yase be sia kɛo ɔ gbɛɛneŋ man nideli nɛ kom.
7 Nowa mɔ kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, debaŋ keŋ Wurubuarɛ be faree e lee kayeyɛɛ dinaa keŋ gyae ke kɔŋ tɛɛle dɔɔ nɛ, doo nyi na ɔ ba gyeŋ kayeyɛɛ kenaŋ dinɔɔ ya, mɔna ɔ lɛɛ Wurubuarɛ di te ɔ yae adakaa dinaa. Keŋte ŋon na ɔ dekpaŋalaŋmantena pou gyoowɔ ke man, te be nyiŋa nyeedoŋ debaŋ keŋ loŋ be waale tɛɛle pou nɛ. Ɔ kelɛɛdi kei te yeli ɔ te bu balaŋ akaŋ baŋ pou fɔɔ nyi be yɛɛ nombiakumɛɛyɛɛrawɔ, keŋ kaboena nyi Wurubuarɛ waa wɔlɛɛ wɔ. Lee Nowa kelɛɛdi kei dɔɔ te Wurubuarɛ lɛɛ e do nyi ɔ gbɛɛneŋ tenɛɛ ɔ siaman.
8 Aberaham mɔ kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, debaŋ keŋ Wurubuarɛ be baake e yako e nyi waa koro lee ɔ tɛɛle man, na waa gyu tɛɛle wɔle daale keŋ ɔ be yako see nyi wee daale ke gyae kaa bese ŋon na ɔ duuluŋ man balaŋ pou wui dɔɔ nɛ ɔ nyii Wurubuarɛ dei. Debaŋ kenaŋ na Aberaham ba gyeŋ tɛɛle keŋ Wurubuarɛ ne yako nɛ wose man kolo ya, mɔna ɔ korowɔ tina ɔ donɔɔ yela gyu botɔɔ.
9 Lee Aberaham kelɛɛdi dɔɔ ɔ gyuuwɔ kekyaa tɛɛle keŋ Wurubuarɛ be yako see nyi ke gyae kaa bese ɔ wui nɛ dɔɔ ŋgba ŋɔɔle nɛ. Ɔ ke kyaawɔ kanyaŋ denɛɛ man ŋgba mena keŋ ɔ bu Asiki na ɔ naanabii Gyekɔpo mɔ ba ke kyaa nɛ. Wurubuarɛ yakowɔ see fa Asiki na Gyekɔpo mɔ nyi wee daale mena tɛɛle kenaŋ gyae kaa bese be wui, ŋgba mena keŋ ɔ be yako see fa Aberaham nɛ.
10 Na Aberaham dɔɔ, ŋon sia gyakaa bo donɔɔ keŋ Wurubuarɛ gbagba ba mo adao lese ke, te ka seŋɛɛ nideli te ke dana doŋ te ke kyaa kekpaakekpaa nɛ dɔɔ.
11 Doo nyi na Aberaham te ŋmɛɛ gbaa lolo te ɔ wɛɛle Saara mɔ yɛɛ ɔlamanbo e, mɔna lee kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ Wurubuarɛ yela ɔ lola bu. Nawolo nyi debaŋ keŋ Wurubuarɛ be yako see nyi waa fa wɔ bu nɛ, ɔ lɛɛwɔ di nyi Wurubuarɛ waa di ɔ nombia ŋan ɔ be yako see nɛ dɔɔ.
12 Lee mena dɔɔ Aberaham ŋon ɔ be ŋmɛɛ gbaa lolo te ɔ loo be gyakaa nyi nafɔ waa tale lola bela ya nɛ, ɔ kaa lola bu te ɔ duuluŋ man balaŋ kaa wukuwɔ ŋgba kyolobiise ŋan ŋe kyaa adido, yaa ɛpo nɔɔman aŋasa nɛ.
13 Mena balaŋ kɛwɔ pou te nyiŋ kpene keŋ Wurubuarɛ be yako see nyi waa fa wɔ nɛ ya, mɔna be gyakaa bɛɛ lɛɛ Wurubuarɛ di pɛte ba yekeewɔ. Nawolo nyi lee ba kelɛɛdi dɔɔ yɛɛ yaa ŋgba be wulaa naa abɔɔ ŋan na lem keŋ wee daale baa kaa nyiŋ ŋa nɛ. Mena dɔɔ be nyaŋeewɔ do Wurubuarɛ nɔɔ, te be lɛɛwɔ do nyi be yɛɛ ŋɔɔlawɔ tɛɛle kei dɔɔ.
14 Balaŋ baŋ bɔɔ gyuusu be nɔɔ yako mena nombia kɛŋa nɛ, na bɛɛ wolo baa nyi bɛɛ kɛo baŋ gbagba be tɛɛle na baa kyaa ke dɔɔ.
15 Kei nawolo baa nyi na be loo be gyakaa tɛɛle keŋ bɔɔ koro tina ke yela nɛ dɔɔ ya. Nawolo nyi, nyi be loo deŋ gyakaa ke dɔɔ nɛ, nafɔ be dana gbɛɛ nyi baa bese gyu botɔɔ.
16 Mɔna ba moo be loo bo gyakaa tɛɛle keŋ ke dei kela keŋ bɔɔ koro yela ke nɛ dɔɔ. Mena tɛɛle kenaŋ yɛna Wurubuarɛ gyaŋ adido. Mena dɔɔ be dana Wurubuarɛ desɛŋ nyi mena balaŋ benaŋ baa baake e nyi be Wurubuarɛ ya. Nawolo nyi ɔ te desina tɛɛle kpaakpaa daale see wɔ.
17-18 Wurubuarɛ nombia aŋmaraseŋ see ne yako nyiaa, Wurubuarɛ yako Aberaham nyi, “N bu Asiki dɔɔ te maa ta na maa yela n duuluŋ man balaŋ ke wuku.” Mɔna Wurubuarɛ kɛɛse Aberaham kelɛɛdi kɛɛ te ɔ yako e nyi waa mo ɔ bu Asiki ŋonaŋ deesi fa e. Te lee kelɛɛ keŋ Aberaham be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, ɔ desina ɔ wose nyi waa mo ɔ bu Asiki deesi fa Wurubuarɛ.
19 Aberaham sɛɛwɔ nyi waa mo ɔ bu Asiki deesi fa Wurubuarɛ, nawolo nyi wa agyueŋ man na ɔ gyeŋ nyi ɔ bu ŋon da yem koraŋ na, Wurubuarɛ waa tale gyuusu e lee yeŋ man. N kɛɛ gba na, na yɛɛ yaa ŋgba ɔ moo e baa deesi fa Wurubuarɛ ampaŋ, te Wurubuarɛ gyuusu e lee yeŋ man nɛ.
20 Asiki mɔ kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, te ɔ talewɔ yako ɔ bia Gyekɔpo na Esawu abɔɔ ŋan Wurubuarɛ waa yɛɛ fa wɔ wee daale nɛ.
21 Gyekɔpo mɔ kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ debaŋ keŋ ɔ yeŋ ba benaa nɛ, ɔ seŋawɔ teeli na ɔ gbutu te ɔ doo Wurubuarɛ nɔɔ, te ɔ sola e nyi waa hiraa ɔ naanasebia Gyosɛfo bia baala bala baŋ.
22 Gyosɛfo mɔ kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ pɛ waa yeŋ nɛ, ɔ yako ɔ balaŋ Iseraetena nyi wee daale baa kaa lee Igyipite tɛɛle man. Keŋte ɔ wola wɔ mena keŋ baa yɛɛ ɔ ŋɔɔ.
23 Mosesi ɔ kya na ɔ naa mɔ kelɛɛ keŋ bɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ be ka lola be bu Mosesi nɛ, be talewɔ weese e deni man gyaalaŋna batooro, keŋ ba te yee Igyipite gyoo mmaraa keŋ ɔ ba see nyi baa koe bia baala baŋ bɔɔ lola wɔ kewalaŋ nɛ ya. Nawolo nyi be naawɔ nyi bu ŋon te yɛɛ walaŋ yakaate e ya.
24 Mosesi mɔ kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ debaŋ keŋ ɔ ba bee nɛ, ɔ bɛɛwɔ nyi be na tekaa baake e nyi Igyipite gyoo bu alebu ŋon bu bela ya.
25 Nawolo nyi ɔ kegyaebii yɛna nyi waa kaa kpu na ɔ tebia Wurubuarɛ balaŋ baŋ na baa naa diyem, kela keŋ waa kyaa gyoo Faaro dɛɛ di gyoŋ weeya akalansɛɛ ŋaale, na waa wɔlɛɛ na dukum man kedoo.
26 Ɔ naawɔ nyi akpaa nyeelɛɛre ŋon waa kaa kɔŋ nɛ dɔɔ te ba do e desɛŋ na, dana tɔnɔɔ fa e kela abɔɔ kpaakpaa ŋan pou waa nyiŋ Igyipite tɛɛle man nɛ. Nawolo nyi kpene keŋ dɔɔ ɔ loo gyakaa nɛ, yɛna abɔɔ kpaakpaa ŋan Wurubuarɛ waa kaa fa e wee daale nɛ.
27 Lee Mosesi kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, ɔ korowɔ lee Igyipite tɛɛle man keŋ ɔ te yee baŋ keŋ gyoo ŋon waa gyeŋ ɔ dɔɔ nɛ ya. Doo nyi nombia ŋan be tuŋ e gbɛɛnaa man nɛ dana doŋ, mɔna ɔ ta bese ɔ wɔle ya. Nawolo nyi yɛɛ e ŋgba ɔ naa Wurubuarɛ ŋon walaŋ bɛɛ naa e na ɔ sia ya nɛ nyi ɔ kpuɛ na e.
28 Mosesi kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ te ɔ baŋa ba nyeekelɛɛwee kedi keŋ daŋ, te ɔ yela ba koo wonembu te ba moo ɔ fatabo ŋmatee ba anaanɔɔse dɔɔ. Keŋ dɔɔ bɛɛ yɛɛ mena yɛna nyi, akpaa Wurubuarɛ kpilale ŋon de kɔŋ nyi ɔ kaa koe bia baala gyaŋgba nyibaŋ baŋ Igyipite tɛɛle man nɛ, na waa gbaa Iseraetena wui denɛɛ ŋan tina be bia baala baŋ yela.
29 Iseraetena kelɛɛ keŋ bɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, te be talewɔ ta Ɛpo yayam keŋ man toŋ ŋgba be dɔŋ bo tɛɛle dɔɔ nɛ. Mɔna debaŋ keŋ Igyipitetena mɔ ba gyoo nyi baa toŋ na, te boo keŋ wuuwɔ mo wɔ pou laŋ.
30 Iseraetena kelɛɛ keŋ bɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ te be talewɔ ta kilisi Gyeriko donɔɔ weeya nyetooro, te dekyaŋ keŋ bɔɔ maa kilisi donɔɔ keŋ nɛ pou tekeriiwɔ yala.
31 Futooli alo ŋolo kyaawɔ Gyeriko donɔɔ kenaŋ man keŋ bɛɛ baake e nyi Rahabo. Rahabo kei kelɛɛ keŋ ɔ be lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, debaŋ keŋ Mosesi be kpila tewulɛɛ nyi baa gyu ke kɛɛ Gyeriko donɔɔ keŋ kedoobii nɛ, ɔ lɛɛ tewulɛɛ benaŋ ŋɔɔlale. Mena dɔɔ debaŋ keŋ bɔɔ kaa koe balaŋ baŋ pou bɔɔ yɛɛ deŋele doŋ tia Wurubuarɛ donɔɔ kenaŋ man nɛ, be ta ko ŋon Rahabo ya lee ɔ kelɛɛdi dɔɔ.
32 Nafɔ me dana nombia burum maa bese tɔlɛɛ fa ŋon. Mɔna debaŋ be doo fa maŋ na maa yako ŋon kolo lee beneŋtena ŋgba Gidiyɔn na Baraki na Samsen na Gyɛfeta na Defidi na Samuɛle na Wurubuarɛ akpeŋkpeŋgyɔɔra baŋ bɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di nɛ wose man bela ya.
33 Lee ba kelɛɛ keŋ bɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, be man baale talewɔ yoo di gyooneŋ dɔɔ te baale mɔ dii gyoori ke gbɛɛ dɔɔ, te baale mɔ nyiŋa abɔɔ ŋan Wurubuarɛ be yako see nyi waa fa wɔ nɛ. Baale mɔ dii laamantese dɔɔ keŋ ba te tale kyaŋ wɔ tao ya.
34 Baŋ mɔ bɔɔ mo wɔ do boalaŋ degyapaa man nɛ leewɔ ke man keŋ ba te nyakee ya, te baale mɔ leewɔ be kɔlala nyiŋmaa man keŋ ba te tale ko wɔ ya. Baŋ mɔ nafɔ bɔɔ dana doŋ ya nɛ nyiŋa doŋ nideli yoo, te be dii be kɔlala pou dɔɔ keŋ ba te tale seŋ be siaman ya.
35 Lee ala baale mɔ kelɛɛ keŋ bɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ, Wurubuarɛ gyuusu be balaŋ baŋ bɔɔ yekee nɛ lee yeŋ man fa wɔ.
Be naase be man baale diyem yeŋ yeŋ, mɔna be te tina ba kelɛɛdi yela lee Wurubuarɛ wɔle ya. Nawolo nyi bɛɛ gyae nyi wee daale Wurubuarɛ ke gyuusu wɔ lee yeŋ man, na waa fa wɔ dekyae kpaakpaa keŋ ka kela tɛɛle kei dɔɔ wui.
36 Lee baale mɔ kelɛɛ keŋ bɔɔ lɛɛ Wurubuarɛ di dɔɔ be naase wɔ diyem fulu wɔ do wɔ desɛŋ, te ba doo be man baale mɔ agbaraagbaraase mo wɔ ketɔ deni.
37 Be fuŋii be man baale boya koe, te be bɛɛse be man baale yaaleŋ ala te ba moo silase koe baale. Namense na asoose tɔna te be man baale moowɔ wu ba wose, te be tɛɛwɔ na diyem te balaŋ kɔla wɔ naase wɔ diyem.
38 Tekaboena nyi nafɔ mena balaŋ kɛwɔ baa kyaa tɛɛle kei dɔɔ kpu na nombiakumɛɛyɛɛra ya. Lee ba kelɛɛdi dɔɔ be naa diyem, te be tɛɛwɔ yeyɛɛ depampaa dinaa man na bulase dɔɔ ŋgba balaŋ baŋ yoo be gegi wɔ lee baŋ gbagba be tɛɛle man nɛ, te be tɛɛwɔ dokii boya bɔɔneŋ na tɛɛle bɔɔneŋ man.
39 Wurubuarɛ kɛlɛɛ mena balaŋ kɛwɔ pou nideli lee ba kelɛɛ keŋ bɔɔ lɛɛ e di dɔɔ. Mɔna be man ŋolo na ŋolo te nyiŋ kpene keŋ ɔ be yako see nyi waa fa wɔ nɛ ya.
40 Nawolo nyi Wurubuarɛ te desina kolo kpaakpaa keŋ ke dei kela gyaŋgbate keŋ nɛ see daa. Te ɔ kegyaebii yɛna nyi daa na wɔ pou de dinɔɔ dɛɛ yɛɛ dinɔɔ keŋ dukum kamasɛ be doo ke man ya.