4
Na-baḏirrnya-yung anaadhangu-jujurii na-Jesus.
Matthew 4:1-11, Mark 1:12-13
1-2 Naagi-yung na-Jesus niindharwiiyn niga aḏaba Maṉngulg-mirri Mawurr. Anubani-yung niga niwaarruyn aḏaba anaala ana-Jordan-jinyung ana-lhal. Nga ninggu-yamijgayn anaani-yung ana-Maṉngulg Mawurr, “Ba-yaarri aḏaba yuuguni a-lhal-aṉḏarr-guy,” ninggu-yamijgayn. Nigaayung ni-yanggi buguni.
Anubagu niga ni-burri 40 mana-miyn.nganga. Anubani-yung ana-Maṉngulg Mawurr bagu ninggaa-ḏagaani. Nigaayung na-baḏirrnya-yung bagu naa-dhangu-jujurangi naagi-yung. Anaani waari niga ani-nguni ana-marrya, manubama-yung 40 mana-miyn.nganga ni-burri. Anubani-yumbaa… ni-bu-burri… nga ni-marryaadiyn-bindiyung aḏaba.
Nigaayung na-baḏirrnya-yung bagu ni-yamayn, “Yuga nagang aadanu na-niwiyayung na-God-jinyung? Nagang aadanu manaama bama-yamijgang mana-ṉuga, nguynju ama-marrya-wiiyn magurru,” ni-yamayn na-baḏirrnya-yung niga.
Nigaayung na-Jesus nu-yambalmayn, ni-yamayn “Anaani ana-wubiba wu-yamana waarrarrina,
‘Nagang-maynji ba-nguyii-wugij ana-marrya, yagi numbiri-mi-windiyung.’ ”
Dani-yung ni-yamaa.
Anubani-yung na-baḏirrnya-yung niga nu-yarrijgini yuuguni a…rrwiyaj. Anubagala nu-wudhiyn yuwaagu arrwar, nga nu-bajiyini anaani anaarrawindi-lhangu ana-lhal. Anaani-yung wiij-dhamun.gurrg, yagu niga nu-bajiyini. Nigaayung na-baḏirrnya-yung ni-yamayn, “Anaani nunggu-nayii ana-lhal, anaani ngaya wiiyn nugawi-wuy. Nugawaj ba-buunggawa-mana aḏaba, marri anubani anaarraambaḻaman-jinyung wu-warra-ngu-burraa-yinyung, wugurru nagang baarra-waṉagana. Ngaya-waj yamba anaani nga-buunggawa-mana aḏaba anaani ana-lhal, ngaya-waj yamba anaani ngaarra-mangi aḏaba. Warraaynbaj-maynji ngaya warrubawi-yung ngambiiyn, yagu anaani ngaya ngambiiyn aḏaba! Aadanu-maynji ngaya nimba-warraarriwana ngayawi-wuy, anaani-yung baarra-waṉagana aḏaba nugawaj.” Dani-yung ni-yamaa.
Nigaayung na-Jesus nu-yambalmayn, nga ni-yamayn, “Anaani waarrarrina ana-wubiba,
‘Nagang banu-warraarriwana God-bugij, nigaaj-bugij,
banu-yandhurrbangana niga-waj.’ ”
Dani-yung ni-yamayn nigaayung na-Jesus.
Anubanila-wala niga na-baḏirrnya-yung nu-yarrijgini yuuguni Jerusalem-guy. Nga yuwaagu nu-burriyn arrwa-garrwar, wuguṉi wini-walamalhi arrwar wu-nguḏulbu-rruj a-Temple-Maṉngulg. Nga bagu nu-magaa niga, “Yuga nagang aadanu na-niwiyayung na-God-jinyung yuga? Warrg! Yaajili ba-garrajang yingga! 10 Anaani yamba waarrarrina wugurru,
‘Niga na-God ani-magana-windiyung nigawi-nyinyung ana-angel nugawi-nyinyung,
nagang anggu-rangarrii ana-maaḻamburrg.
11 Wugurru ambi-waṉagana nagang wugurri-nyinyung-duj a-marang
nguynju yadhu nagang yagi nunggu-lhambiḻdhi ana-mun mana-ṉuga-rruj.’ ”
Dani-yung ni-yamaa na-baḏirrnya-yung.
12 Nigaayung na-Jesus nu-yambalmayn, ni-yamayn, “Anaani-rruj wu-yamana ana-wubiba,
‘Yagi nagang nunu-rawu, niga na-Buunggawa nugawi-nyinyung na-God,’ ”
Dani-yung ni-yamayn nigaayung na-Jesus.
13 Anaani na-baḏirrnya-yung naagi-yung na-Jesus naa-dhangu-jujurangi arrawindi. Anubanila-wala wiij-ngu-jadugiiyn aḏaba. Anubanila-wala naarruyn, niga aḏaba ni-yanggi. Naagi-yung na-baḏirrnya-yung nu-rangarrangi, aniga-yung anubani aniij-mamaaḻang ngijang anggu-waṉiyn-maynji nigawi-wuy.
Na-Jesus ani-yaarri Galilee-wuy.
Matthew 4:12-17, Mark 1:14-15
14 Anubanila-wala, malgadhaadharri aḏaba anubani-yung, na-Jesus niigiyn yuuguni Galilee-wuy. Naagi-yung niga niwu-waṉagaa lhuḏ-bindiyung Maṉngulg Mawurr. Nigawi-nyinyung ana-lhaawu aḏaba anaani wu-lhaawu-rajaarrangi nigawi-nyinyung a-lhal-waj. 15 Naagi-yung ni-yanggi-magaa wubani-wuy warraarrawindi-wuy wurru-muṉḏugaa-wuy warra-Jew, wu-mayini synagog. Nga bagu wani-magaa-magaa niga warruburru-yung-guy. Nga warraawurru warraarrawindi wugurru wurru-yamaa, “Naagi yagu niga ni-mamanunggu ngijang!”
Na-Jesus ani-yaarri nigawi-nyinyung-guy aanga-wuy.
Matthew 13:53-58, Mark 6:1-6
16 Anubanila-wala niga ni-yanggi yuuguni buguni Nazareth-guy. Nga anubani-rruj ana-lhal wu…bani-yunggaj ni-burri niga bagu, nga ni-warradangi bagu wubani-rruj a-lhal. Ngarrubagi-rruj ngarraaḻirr-maṉngulg-duj, anubani ni-yanggi aḏaba buguni a-synagog-guy. Anaani ni-yamaa-wugij niga ni-yanggi, ni-wandha-wuguuguni. Ni-yanggi… nga bagu naagi-yung ni-lhangayn yuwaagu raga-ragij warruburru-rruj, nga nigaayung aynbajung nu-yayn wubiba, niwu-nani yungguyung niga. 17 Anaani-yung ana-wubiba na-Isaiah-yinyung, nubagi-yung yaga naa-ja-jambini-yinyung na-God-jinyung anu…bani-yunggaj naagi-yung.
Nigaayung na-Jesus aḏaba niwu-gara-wawalhijgayn anaani ana-wubiba. Nga anaani niga ni-warra-garranggaa nga anaani niwu-lhangarrmayn aḏaba anaani-rruj-jinyung waarrarrini-yinyung anaani ana-wubiba-rruj. Wu-yamaa,
18 “Anaani na-nimawurr-yung ni-burraa ngayawi-rruj na-Buunggawa.
Anaani na-Buunggawa ngaya ni-wajbariyn aḏaba.
Nguynju yadhu anaani ngamba-magana ana-lhaawu warruburru-wuy warraambalalari-wuy. Anaani yamba wu-mamanunggu ana-lhaawu.
Warruburru-yung wugurru warra-mulung-arrgi-yung wuu-radbidhaa aḏaba, na-God niga anaani-yung ngani-lharrgang ngaya, nguynju yungguyung ngaya nga-magina anaani ana-lhaawu, ‘Numbuu-yaarri aḏaba nugurru, nambani-muḻugu-wana niga.’
Yagu warruburru-yung-guy nga, warra-bagaḻang-alaaladi-yinyung, ‘Nugurru aḏaba numburraarranggana.’
Yagu burru-yung wurru-buunggawa-maa-yinyung durru-yung nga warraaladi-waa warra-wurru-wurruj, marri ngaya ngamba-muḻugu-wang warruburru.
19 Danu nga ngaya-waj ngamba-magana, ‘Yaani aḏaba wiij-maṉdhina, God niga-waj nambani-muḻugu-wana aḏaba niga.’ ”
Dani-yung ni-yamaa na-Jesus.
20 Ngijang niwaagijgini niga aḏaba, niwu-dhawawarumaa ana-wubiba. Nga anubani-yung niga naagagijgiyn nubagi-yung-guy na-waḻyinyung nu-marangayn-jinyung niga. Nga ni-burrangayn aḏaba, nguynju yadhu niga-waj ambani-magaa yungguyung warruburru-yung-guy. Nga warruburru-yung-jinyung anubani-rruj ana-synagog, anubani-yung wurraarranggaa wunu-nani niga.
21 Nga yaani-yung ni-yambini. Ni-yamayn warruburru-wuy, “Anaani ana-lhaawu ana-yimbaj wu-waṉbina yijgubulu-windiyung, aani-rruj yamba nugurru aḏaba nurraawanggina ana-lhaawu,” ni-yamaa dani-yung niga.
22 Yagu wugurraayung aḏaba wurru-yambiynjini marri bagu-waj wurru-ngulu-ngulu-yambini wugurru. Wurru-yamayn, “Yagu naagi yamba aḏaba ngarrani-magana ngagurri-wuy lhaawu-mamaaḻang ana-lhaawu niga! Yagu naagi na-Joseph-jinyung niga na-niwiyayung, aliyung yuga?” wurru-yamayn dani-yung.
23 Nigaayung na-Jesus ni-yamayn, “Danu muga nugurru-waj ngirri-magana ngaya ana-lhaawu, ‘Nagang aadanu barra-maja-maji-wana-yinyung aadanu, yagu ba-maji-wina nugaajbaj aadanu!’ Marri ngirri-magana, ‘Anaani-yung nurru nurraawanggini wubani yaga nunggaṉbini wubani-rruj a-lhal a-Capernaum. Aadanu nagang baaṉbina anaani-rruj ana-lhal nugawi-rruj, anggiiyn-miḻgi-wugij aḏaba aadanu.’ Ari danu muga yaani numburru-yambina nugurru.”
24 Na-Jesus ni-yambini-wugij, wani-magaa niga. “Yagu ngaya ngana-magana anaani yijgubulu windiyung, warruburru-yung wunaa-ja-jambini-yinyung na-God, warra-wurru-wurruj wugurraayung warraagaminij-gaandirrangi, warruburru-yung wugurri-nyinyung-jinyung anubani-yung ana-lhal.
25 “Yagu ngaya anaani ngana-magana ngubindi windiyung, anu…bani-yunggaj niga naagi-yung na-Elijah ni-burri. Wulaynbaj-gala anaagalhal-aḻirr marri marang-aynjaabugij jarranggay nigaayung na-ḻabama, waari ngarraaṉbana ngi-warra-rabini ngiga. Waari anubagu anggu-burri ana-marrya. Warraarraarrawindi warruburru-yung warra-ngaya-ngayi wurru-burri anaani-rruj ana-lhal ana-Israel. 26 Yagu niga na-God waari anaa-ngaynbandangi naagi anu-lharrgandi na-Elijah warruburru-wuy, ambani-maṉmangi yadhu niga. Yagu naagi-yung na-God niga nu-lharrgang wubani-wuy a-lhal-aynbaj-guy, wu-mayini ana-lhal Zarephath anaanga, anubani-yung ana-lhal wu-mayini Sidon. Bagu nga, ngaadagi-yung ngarra-ngayi-nyung ngi-burri, ngiga ngi-lhalmarr yamba. Dagi-yung-bugij nga, ngu-maṉmangi-yinyung, naagi-yung na-Elijah niga.”
27 Na-Jesus ni-yambini-wugij niga. “Ngijang anaani-yung anu…bani-yunggaj naagi-yung na-ja-jambini-yinyung na-God, naagi-yung na-Elisha, warraawurru-yung arraarrawindi wurru-burri warraarraguṉḏa-guṉḏa-yinyung, anaani-rruj aḏaba ana-lhal ana-Israel-uj. Yagu na-God naagi-yung waari anaa-ngaynbandangi niga anu-lharrgandi yungguyung na-Elisha, waadurru-yung-guy, yagu yaaji-wugij niga ni-burri, yagu waari niga warraawurru-yung ambani-maji-waa niga. Yagu niga na-Naaman, ni-wawanggiyn lhaawu, nga ni-yanggi yuwaagala Syria-wala, dagi-yung-bugij niga nu-maji-wayn, naagi-yung na-Elisha.” Dani-yung ni-yamaa naagi-yung na-Jesus.
28 Yagu wugurraayung warraawurru ana-synagog-jinyung wurru-burri anubagu, aḏaba wurraawanggiyn, yagu warraawurru wunaa-ḏiyaldhiyn-bindiyung niga. 29 Warraawurru-yung wugurru wurru-ḻaḻagiiyn, nga wunu-waṉja-miyn niga aḏaba, nga wunu-waṉjaarrgini nga wunu-jurrjurrgini niga anubanila-wala ana-wumurrng-gala nga wunu-rabalijgini niga.
Nga anubanila wunaarrgini niga nga buguni wubami-wuy ama-ṉuga ma-ḻandhirrngindi-wuy, nga buguni wunu-yarrijgini, nga bagu-rruj dama warubaj wubani-rruj a-wumurrng-duj. Nga bagala naagi-yung ambunu-barawudangi yungguyung niga. 30 Yagu naagi-yung niga na-Jesus wani-galiynbarwang waadurru-yung wugurru, nga bagala-yung niga ni-yanggi ni-yaḻdhiyn naagi-yung wugurri-waj.
31 Anubanila-wala aḏaba ni-yanggi yuuguni Galilee-wuy, anubani anaanga wu-mayini-yinyung Capernaum. Ngijang bagu wani-magaa wugurru aḏaba wubani-rruj a-lhal a-synagog-duj, yiibagi-rruj yi-waḻirr-maṉngulg-duj. 32 Yagu warraawurru wurru-wurrij-gaḻaaḻarriyn wudani-yung-gala ni-yambini a-lhaawu, anaani yamba ni-yambini nguynju yaga ni-ragaana-yii. Niga yamba ni-yambini wu-waḏa-waḏaḏ-bindiyung ana-lhaawu wugurru.
33 Anubani-rruj ana-synagog-duj bagu waḻyinyung ni-burri, anubani-yung man.gurrg aladi ni-waṉagaa niga. Naagi-yung niiḏangi yanggarrwar-mirri, 34 anubani ana-man.gurrg ninggaaḏijgaa, “Yagay yagay! A-yangi yungguyung nagang nimba-warubaj-gana nurri-wuy, Jesus a-Nazareth-jinyung? Yuga nagang aadanu nimba-jadugang anaani nurru? Ngaya nga-marrbuy nagang, nagang aadanu na-maṉngulg-jung na-God-jinyung,” wu-yamayn ana-man.gurrg wugurru.
35 Nigaayung na-Jesus ni-yambini yang-baḏa-waḏaḏ lhaawu, ni-yamaa, “Ba-muḏaḏbang, ba-rabalang nigawi-wala,” ni-magaa wubani-wuy a-man.gurrg-guy.
Nga anubani-yung ana-man.gurrg ninggu-barawudiyn naadagi-yung na-wurrujung, nga bagu wugurri-rruj bandharra ni-rabini niga. Marri bani-yung aḏaba wu-rabalangi. Yagu naagi-yung waari aninggu-warragayangijgaa niga.
36 Wugurraayung warruburru-yung warraarrawindi wurru-wurrij-gaḻaaḻarriyn-bindiyung marri wuu-yandhawiwaynjini, wurru-yamayn, “Ana-lhaawu yuga anaani wiijaminggarrina? Yagu naagi-yung niga ni-yambini wu-waḏa-waḏaḏ-bindiyung ana-lhaawu! Niwu-waṉagana niga lhuḏ-bindiyung! Yagu niga ni-warra-magaa-maynji, ana-man.gurrg-guy, yagu anubani-yung wu-ngarra-ḏabalangi.” Dani-yung wurru-yamaa wugurru.
37 Anubani ana-lhaawu aḏaba wirri-rajaarrijgayn wugurru, yuuguni a-lhal-wurraayung-baj wubani-rruj-jinyung wu-ridiynjini a-lhal, aadani-yung ana-lhaawu, wu-yamaa.
Na-Jesus ambani-maji-wana arrawindi warra-wurru-wurruj.
Matthew 8:14-17, Mark 1:29-34
38 Anubanila-wala ni-ḻaḻagiiyn aḏaba, marri ni-rabaliyn wubani a-synagog-gala. Aḏaba yuuguni ni-yanggi, wubani-wuy aanga-wuy nubagi-rruj na-nimuwaj-jung ni-mayini niga Simon. Naagi-yung ni-yanggi nga buguni ni-yabiyn wubani a-wumurrng-guy. Naagi-yung na-Simon niga ngaadagi-yung ngiga ngaa-ranggurrumbayung, ngarraagi-yung ngi-lhangurrngang, marri ngi-warra-murrmbulangi ngiga. Naagi-yung wunu-yandhawiwandi niga na-Jesus, nguynju yadhu nigaayung yingga angu-maji-waa yungguyung. 39 Nga ni-yanggi na-Jesus ngigawi-wuy, nga bagu ni-lhangayn ngaadagi-yung-duj ngi-murrgulhi-rruj. Nga naagi-yung na-Jesus ni-yambini wu-waḏa-waḏaḏ ana-lhaawu, niwu-yamijgaa wubani-wuy a-wudhangurrg-guy. Yagu anaani ana-wudhangurrg ngiga nginggaarruyn. Lhugaajgiyalawaj ngarraagi-yung ngi-ḻaḻagiiyn aḏaba, nga ngiga-waj wangiini aadani-yung ana-marrya, wurru-nguni-yinyung.
40 Aḏaba wugurru anubani-yung waamulugugurriyn. Bani-yung marri wugurru warraarra-yurangi warra-wurru-wurruj nigawi-wuy, warraawurru-yung yamba wirri-waṉagaa aynba-gaynbaj-jinyung wudhangurrg wugurru. Yagu naagi-yung-guy wugurru wunaa-garra-yurangi na-Jesus-guy. Warraawurru-yung wani-waṉagaa marri wani-maji-waa, waadurru-yung warraarrawindi-lhangu. 41 Marri wugurraayung warraarrawindi wurraarra-waṉagaa man.gurrg. Anubani-yung wu-warra-rabalangi wugurri-wala. Anaani wugurru ana-man.gurrg ninggu-yamijgaa niga, “Nagang aadanu na-niwiyayung na-God-jinyung!” wu-ngarra-jamaa ana-man.gurrg wugurru. Yagu niga anaani ni-muḏaḏbijgaa, aḏaba ni-yambini, yagu naagi-yung yamba niga wu-marrbuy aadani-yung, naagi-yung na-Messiah, na-runggal-yung na-God-jinyung.
42 Wurrugu marri malgadhaadharri-windiyung, anubani anggu-lhalmbaarrang-jinyung wugurru. Niwaarruyn niga anaani aḏaba ana-lhal. Nga naagi aḏaba ni-yanggi yuuguni waari-wuy amburru-burri warra-wurru-wurruj. Yagu warraawurru-yung wugurru warra-wurru-wurruj wunaagalhaga-lharrmangi niga. Wunaaga-galhaga-lharrmangi… nga wunu-lhangarrmayn. Yagu wunu-ngaynbandangi warraawurru-yung bagu ani-burri niga.
Na-Jesus ani-yaarri a-lhal-waj a-Galilee.
Mark 1:35-39
43 Yagu nigaayung wani-yamijgayn, “Anaani nga-magina ngaya wu-mamanunggu-windiyung ana-lhaawu, naagi-yung na-God niga wani-rangarrii-yinyung warrubawi-yung nigawi-nyinyung warru-mandag. Anaani aḏaba wiij-maṉdhina. Ngaya anaani ngaynjaarri marri ngamba-magana warruburru a-lhal-aynbaj-baj-jinyung a-lhal. Anaani na-God niga ngani-lharrgang aani-yung-jinyung yijiijung-jinyung.” Dani-yung ni-yamaa.
44 Ni-yanggi… nga wubani a-synagog warra-Jew-yinyung ni-yanggi, wani-magaa niga.
4:4 Deuteronomy 8:3, Matthew 4:4. 4:8 Deuteronomy 6:13. 4:11 Psalms 91:11-12. 4:12 Deuteronomy 6:16. 4:19 Isaiah 61:1-2.