Baruwa ya P'aulo kwa
AGALATIA
Uthongodhyeri
Baruwa ii yandhikwa ni P'aulo. Kabila k'adzamukuluhira Jesu wakala akiatesa sana aryahu at'u mariokala manamuthuwa Jesu. Ela siku mwenga Jesu akimwambolera na akimutsagula akale muhumwi.
Bai wakathi mumwenga P'aulo na Barinaba makwendahubiri Uv̱oro Udzo wa Mulungu kahi za jimbo ra Galatia.
Makiandzisha makanisa kuko. Kahi za ao at'u mariomukuluhira Jesu, angine were ni Ayahudi, ela angine were si Ayahudi bule. Angine kahi za aryahu Ayahudi, mamupatisha thabu P'aulo sana. At'u aa makala manafundisha at'u kukala mut'u akimukuluhira Masihi, ni Muyahudi, si Muyahudi, suthi athuwe Sheria zosi za Kiyahudi, haswa kwangizwa lwembeni. H'aya zho mbai bai, makala manaambira at'u kukala iye P'aulo si muhumwi bule, mana anakahala mafundisho gao.
Lengo ra baruwa ii
Bai kirichomuhendya P'aulo andhike baruwa ii, were ni kupinga gaga mafundisho ga ulongo. Naye anaandza kwa kuambira kukala iye ni muhumwi ariyetsagulwa ni Bwana Jesu na akimup'a kazi ya kuambiriza Uv̱oro Udzo at'u mario si Ayahudi. Kidza gago mafundishoge gakubaliwa hatha ni o ahumwi kuko mudzi wa Jerusalemu (1:11–2:21; Mahendo 15:1-21).
Kit'u kingine kirichomuhendya andhike baruwa ii, ni kuambiriza ao Agalatia kukala, mut'u k'ahendywa muhachi kwa kuthuwa Sheria, ela anahendywa muhachi kwa kumukuluhira Jesu. P'aulo anahumira mufano wa Burahemu kueleza dzulu za viryahu mut'u adimazho kuhendywa muhachi. Burahemu wahendywa muhachi ni Mulungu kwa kumukuluhira iye Mulungu thu, si kwa kuthuwa Sheria (3:1–4:31).
Maut'u garigo mumu
Mwandzo wa baruwa 1:1-5
Uv̱oro Udzo ni mumwenga thu 1:6-10
Mulungu arizhomutsagula P'aulo akale muhumwi 1:11-24
P'aulo anakubaliwa ni ahumwi 2:1-10
P'aulo anamuchemera P'et'ero 2:11-21
Mut'u k'ahendywa muhachi ni kuthuwa Sheria 3:1-14
Sheria k'aidima kufuta kilagane cha Mulungu 3:15-18
Sababu iriyohenda Sheria ya Musa kudza 3:19-25
Ana a Mulungu 3:26–4:7
P'aulo anaambira Agalatia mauuyire ujeri 4:8-20
Mufano wa ana airi a Burahemu 4:21–5:1
Kahi za Masihi, kwangizwa lwembeni k'akuna mana yoyosi 5:2-12
Kuishi maisha galongozwago ni Roho wa Mulungu 5:13-26
Tsukuliranani mizigo 6:1-5
Ulayacho ndo undichovuna 6:6-10
Maadho ga mwisho-mwisho 6:11-18
1
Mwandzo wa baruwa
1-2  ++Baruwa ii ninayandhika mimi P'aulo, hamwenga na ndugu osi nirio nao haha. Mimi ni muhumwi, na sitsagulirwe ni mut'u nikale muhumwi hedu kuhumwa ni anadamu. Mimi natsagulwa ni Jesu Masihi na Mulungu Baba, ariye iye nde ariyemufufula Jesu. Ninandhika baruwa ii kwa makanisa ga Galatia.
Bai nema na dheri kula kwa Mulungu Baba na Bwana wehu Jesu Masihi, navikale kwenu. +Jesu Masihi wahenda kudzilazha mwenye afwe kwa ut'u wa dambi zehu. Naye wahenda vivi ili afwamboze kula kahi za uthiriri wa urumwengu uu. Vivi wavihenda kwa kukala vizho ndizho Mulungu, Babiyehu arizhokala wapanga. Bai iye Mulungu naagerwe nguma hatha kare na kare! H'aami.
Uv̱oro Udzo ni mumwenga thu
+Ninwi be munanishangaza sana! Dzuzi haha be munamuricha kare iye ariyemwiha muishi kahi za nema ya Masihi, na munathuwa uv̱oro mungine wenye. +Si kwamba kuna Uv̱oro Udzo mungine, ela kuna at'u mario manamubudzya akili kwa kumala kuugaluza uwo Uv̱oro Udzo wa Masihi. +Ela hatha siswi, hedu malaika kula mulunguni, akadzamwambiriza uv̱oro mungine mbali na uwo Uv̱oro Udzo furiomwambiriza, naalaniwe kare na kare. Gaga fwamwambiriza kare haho nyuma-nyuma, ela bai ninagauyira kaheri. Mut'u yoyosi akimwambiriza uv̱oro mungine mbali na uwo Uv̱oro Udzo muriwouhokera, naalaniwe kare na kare. 10  +Nikinena vivi, be namala kumufwahiza Mulungu h'akeye, simala kumufwahiza mwanadamu bule. Mana kalaho nichere kumala kumufwahiza mwanadamu, be ngere si muhumiki wa Masihi bule.
Mulungu arizhomutsagula P'aulo akale muhumwi
11  +Mana namala mumanye ndugu zangu kukala, uwo Uv̱oro Udzo niriokudzamwambiriza mimi kuko kwenu, be k'autungirwe ni mudamu bule. 12 Siugererwe, hedu kuufundishwa ni mut'u yoyosi, ela naupata kukirira kwa ugunulo wa Jesu Masihi.*
13  +Ninwi mwasikira vizho nirizhokala nikiishi wakathi nirihokala ni kahi za dini ya Kiyahudi. Mut'u mimi nakala nikiritesa sana ro kanisa ra Mulungu. Najeza here nirizhodima nihakikishe kukala nidzaralaga. 14 Ayahudi anji, murika wangu were k'amanifika bule kahi za kuthuwa dini ya Kiyahudi. Mut'u mimi were nina chadi sana na maadha ga akare ehu.
15  +Ela bai Mulungu were wanithenga k'anda hangu mumo ndanini mwa m'ama, na kwa nemaye akiniha nimuhumikire. 16 Bai akiona ni vidzo ananyese iye Mwanawe. Naye wananyesa iye Mwanawe ili niambirize at'u mario si Ayahudi Uv̱oro Udzo dzulu za kwakwe. Vikara iye Mulungu arihohenda vizho, senderemala mashauri kwa mut'u, 17 na sendere kuko Jerusalemu kwendaonana na aryahu at'u mariokala ahumwi mbere zangu. Kit'u nirichohenda, ni kwamba nauka mara mwenga nichenda Warabuni na badaye nikiuya Damesiki. 18  +Nakwenda Jerusalemu bada ya miaka mihahu kukira. Lengo ra kwenda kuko were ni nikamanyane na K'efa t'ot'ot'o. Bai nirihofika kuko, nakala na K'efa kwa muda wa siku kumi na ts'ano. 19  +Na kuko sionere muhumwi mungine yoyosi isihokala iye K'efa na Jakobu, nduguye Bwana Jesu. 20 Gaga nigandhikago si ga ulongo bule, ni ga ujeri, hatha iye Mulungu ni shudhia. 21  +Badaye nirihombola kuko Jerusalemu nakwenda kahi za jimbo ra Siria na ra Kilikia. 22 Wakathi uwo, go makanisa ga Masihi kahi za riro jimbo ra Judea, were k'agadzanona bule. 23 Hatha were manahenda kusikira na at'u kukala, “Yuyahu mwanamulume ariyekala akifutesa, be vivi adzauya anaambiriza at'u dzulu za riro kuluhiro, ut'u ariwo were anamala kuwalaga kamare.” 24 Kwa vizho makimulika Mulungu kwa ut'u wangu.
+ 1:1-2 1:1 1:11-12; Arum 1:5; 1 Akor 9:1-2 + 1:1-2 1:2 1 Akor 16:1 + 1:4 1:4 2:20; Math' 20:28; Joh 1:29; 2 Akor 5:21; Aefe 5:2; 1 T'imo 2:6; Tit 2:14; Aebu 9:12-14, 26; 1 Joh 5:19 + 1:6 1:6 Aebu 12:15 + 1:7 1:7 5:8, 10; 2:4; Mahe 15:1, 24 + 1:8 1:8-9 1 Akor 16:22 + 1:10 1:10 1 Ath'es 2:4-6 + 1:11 1:11-12 1:1 * 1:12 1:12 Haha hanadima kumanisha vivi, ‘ela Mulungu ndiye ariyenigunulira Jesu Masihi’ hedu, ‘ela naugunulirwa ni Jesu Masihi.’ + 1:13 1:13-14 Mahe 8:3; 9:1; Afil 3:5-6; 1 Akor 15:9 + 1:15 1:15-16 Jere 1:5; Mahe 9:3-5; 22:21; Arum 1:5; 1 Akor 9:1; 15:10 + 1:18 1:18 Mahe 9:26-28 1:18 1:18 K'efa na P'et'ero ni iye mut'u mumwenga. K'efa ni dzina ra Kiyahudi na P'et'ero ni dzina ra Kiyunani ela mana yao ni yo mwenga, iwe. + 1:19 1:19 Math' 13:55 + 1:21 1:21 Mahe 9:30