13
Ɨkɨpanga kya Kyala kikʉbatʉma Saʉli na Balinaba
Mmbandʉ baa nkɨpanga kya Kyala ɨkya Antyokija baalimo abakunguluka na bamanyisi aba: Balinaba, Simyoni ʉjʉ ɨngamu ɨjɨngɨ bantɨgɨ Ntiitʉ, Lukio ʉgwa mu Kilene, Manaeni ʉjʉ aakʉlile pamopeene nʉ malafyale Heloti, na Saʉli. Ɨliisikʉ lɨmo biipuutaga kʉ Ntwa nʉ kʉfipɨɨka ɨfindʉ.* Po Mbepo Mwikemo alɨnkʉbabʉʉla alɨnkʉtɨ, “Muusʉngʉlɨle Balinaba na Saʉli, ʉkʉbomba ɨmbombo ɨjɨ mbakooleliile.” Pabʉngɨ bo biipuutile nʉ kʉfipɨɨka ɨfindʉ, balɨnkʉbabɨɨkapo amaboko Balinaba na Saʉli, po balɨnkʉbatʉma kʉ mbombo.
Paʉli ikʉkaanikana na Elima ʉnkunguluka gwa bʉtʉngʉlʉ
Mbepo Mwikemo bo abatʉmile baa Balinaba na Saʉli, balɨnkʉbʉʉka mu Seloikija. Ʉkʉfuma nkaaja ako, balɨnkʉloboka mu nyanja ʉkʉbʉʉka ndʉsʉngo lwa mu Saipulasi. Bo bafikile mu Salami kʉ Saipulasi, baalʉmbɨlɨlaga iisyʉ lya Kyala mu sinagogi sya Bajuuta. Baalɨ nagwe Johani, ɨngamu ɨjɨngɨ Maalɨka, ʉkʉbatʉʉla ɨmbombo ɨjo.
Baatumuseenie mu Saipulasi, balɨnkʉfika mu Pafu. Mula baalɨmmwagile ʉNjuuta jʉmo, ʉndosi, ʉnkunguluka gwa bʉtʉngʉlʉ, ɨngamu jaake aalɨ jo Bali-Jesu. Ʉmundʉ ʉjo aalɨ mbombeli gwa Seligio Paʉli, ʉnkʉlʉmba gwa ndʉsʉngo lwa mu Saipulasi, ʉmundʉ gwa mahala. Ʉnkʉlʉmba ʉjo alɨnkʉbakoolela baa Saʉli na Balinaba kʉmyake, alɨnkʉbabʉʉla ʉkʉtɨ ikʉlonda ʉkʉpɨlɨkɨsya ɨliisyʉ lya Kyala. Looli ʉndosi jʉla, ʉjʉ ɨngamu ɨjɨngɨ bantɨgɨ Elima, aabapɨngaga baa Saʉli na Balinaba, nʉ kʉgela ʉkʉnsofya ʉnkʉlʉmba ʉjo, ʉkʉtɨ alɨngammwitɨka Jesu.
Looli Saʉli, ʉjʉ ɨngamu jaake ɨjɨngɨ jo Paʉli, alɨnkwisʉla Mbepo Mwikemo, alɨnkʉnngʼaatulɨla amaaso Elima. 10 Alɨnkʉmmbʉʉla alɨnkʉtɨ, “Ʉgwe ʉlɨ mwana gwa Seetano, kʉpɨnga syosa ɨngolofu! Bwila kʉbasyoba nʉ kʉbabombela ɨnyali abandʉ. Ʉleke ʉkwandʉla ɨnjɨla ɨngolofu ɨsya Ntwa! 11 Keeta! Lʉlʉʉlʉ ʉNtwa ikʉkʉpapo ʉlʉfundo, ʉlʉ kʉjaga mfwa maaso, kʉkabalɨlo.”
Nakalɨnga amaaso gaake galɨnkʉtoligwa ʉkʉkeeta, alɨnkwanda ʉkʉpʉʉsanika nʉ kʉlonda ʉmundʉ gwa kʉnkola ɨkɨboko ʉkʉtɨ anndongosye. 12 Po ʉnkʉlʉmba jʉla bo asibwene ɨsi sibombiigwe, alɨnkʉmmwitɨka ʉNtwa Jesu, paapo syalɨnswigiisye ɨnongwa syake ɨsi baamanyisyaga.
Paʉli ikʉlʉmbɨlɨla mu Antyokija nkiisʉ ɨkya mu Pisitija
13 Po Paʉli na banine balɨnkwipakɨla mu sitima ʉkʉfuma nkaaja akaa mu Pafu, balɨnkʉbʉʉka mu Pelige nkiisʉ ɨkya mu Pamfilija. Apo Johani, ɨngamu ɨjɨngɨ Maalɨka, alɨnkʉbaleka, alɨnkʉgomoka kʉ Jelusalemu. 14 Paʉli na Balinaba balɨnkʉfuma kʉ Pelige, balɨnkwenda ʉkʉbʉʉka nkaaja akaa mu Antyokija, aka kalɨ nkiisʉ ɨkya mu Pisitija. Ɨliisikʉ ɨlya pa Sabati§ balɨnkwingɨla mu sinagogi, balɨnkʉtʉʉgala. 15 Bo gabaliigwe amasyʉ ʉkʉfuma mu ndagɨlo sya Moose na baakalata abaa bakunguluka, abalongosi baa sinagogi balɨnkʉntʉma ʉmundʉ ʉgwa kʉbabʉʉla baa Paʉli na Balinaba ʉkʉtɨ, “Mwe baamyɨtʉ, lɨnga mulɨ nasyo ɨnongwa ɨsya kʉbakasya abandʉ aba, isaga mujobe.”
16 Paʉli alɨnkwɨma, alɨnkwinʉla ɨkɨboko ʉkʉnangɨsya ʉkʉtɨ bamyeke, po alɨnkʉjoba alɨnkʉtɨ, “Mwe Banyaisilaɨli, na mwe bandʉ mwe mwingiile ndwitɨko lwɨtʉ, mupɨlɨkɨsye! 17 Kyala ʉjʉ twe Banyaisilaɨli tukʉmmwipuuta, aabasalile abiisʉkʉlʉ bɨɨtʉ, aapelile ʉkʉja bingi, bo bikʉtʉʉgala mbʉheesya nkiisʉ kya Misili. Alɨnkʉbatʉʉla na maka gaake amakʉlʉmba ʉkʉsookako kʉla. 18 Alɨnkʉtɨ lyambepa ndʉngalangala, kʉkabalɨlo kaa fyɨnja amalongo mana. 19 Alɨnkʉfipyuta ɨfikolo fihaano na fibɨlɨ ɨfya nkiisʉ kya Kaanaani, alɨnkʉbapapo abiisʉkʉlʉ bɨɨtʉ ɨkiisʉ kɨla ʉkʉja kyabo. 20 Fyakɨndile ɨfyɨnja 450 ʉkʉfuma bo bikwingɨla nkiisʉ ɨkya Misili, mpaka bo bikʉkɨtola ɨkiisʉ kya Kaanaani.
“Bo kakɨndilepo akabalɨlo, Kyala alɨnkʉbapapo abalamuli ʉkʉbalongosya, mpaka akabalɨlo akaa nkunguluka Samweli. 21 Akabalɨlo kala, aBanyaisilaɨli balɨnkʉnsʉʉma ʉkʉtɨ abasalɨle ʉmalafyale. Po Kyala alɨnkʉbapapo Saʉli ʉmwana gwa Kisi, ʉmundʉ gwa nkɨkolo kya Benjamini, ʉkʉja malafyale gwabo. Alɨnkʉlongosya kʉkabalɨlo kaa fyɨnja amalongo mana. 22 Looli Kyala alɨnkʉnsoosya Saʉli mbʉnyafyale, alɨnkʉnsala Ndaabɨti ʉkʉja malafyale gwabo. Kyala alɨnkʉnsisimɨkɨsya, alɨnkʉtɨ, ‘Nʉmmwagile Ndaabɨti ʉmwana gwa Jese, ʉmundʉ ʉjʉ ɨndumbula jangʉ jiikyeliile, jo ikʉbombaga ʉbwigane bwangʉ boosa.’*
23 “Ʉkʉfuma ndʉjungu lwake ʉmundʉ ʉjʉ, Kyala abatwaliile aBanyaisilaɨli ʉMpoki, jo Jesu, bo muumo aafingiile. 24 Jesu bo akaalɨ ʉkwanda ɨmbombo jaake, Johani aabalʉmbɨliile aBanyaisilaɨli boosa, ʉkʉtɨ bapɨndʉke nʉ koosigwa. 25 Johani bo ikʉjɨmalɨɨsya ɨmbombo jaake, aababʉʉlaga abandʉ aatɨgɨ, ‘Mukwinogona ʉkʉtɨ ʉne ne ani? Ʉne ngaja jo ʉjʉ mukʉtɨ, jo jʉʉjo! Looli ikwisa kʉnyuma kʉmyangʉ, ʉjʉ ʉne ngabagɨsya koope nʉ kwabʉla ʉtʉkoba ʉtwa filato fyake.’
26 “Mwe baamyɨtʉ, mwe baa ndʉjungu lwa Abulahamu, na nuumwe mwe mwingiile ndwitɨko lwa Bajuuta, mupɨlɨkɨsye. Ɨndʉmi jaa bʉpoki jɨtʉmiigwe kʉmyɨtʉ twesa. 27 Abenekaaja kaa Jelusalemu, na balongosi baabo, bakaameenye ʉkʉtɨ Jesu aalɨ Mpoki, balɨnkʉnndonga ʉkʉtɨ agogigwe. Ʉkʉbomba bo ʉlo syaboniike ɨsya Jesu ɨsi baajobile abakunguluka, ɨsi sikʉbaligwa kʉkʉtɨ isikʉ ɨlya pa Sabati. 28 Na paapo bakaajaagile ɨnongwa najɨmo ɨjaa kʉnngogela, balɨnkʉnsʉʉma Pilati ʉkʉtɨ Jesu agogigwe. 29 Bo bammbombiile Jesu syosa ɨsi sisimbiigwe mwa Kalata ʉMwikemo, balɨnkʉnsulusya pa kɨkohekano, balɨnkwakʉmmbɨɨka mwi ipʉmba. 30 Looli Kyala aalɨnsyʉsiisye ʉkʉfuma mbafwe. 31 Kaa kingi Jesu aabasetʉkɨlaga abandʉ aba aalongeseenie nabo, ʉkʉfuma kʉ Galilai ʉkʉbʉʉka kʉ Jelusalemu. Abo bo bakeeti baake, ʉkʉbabʉʉla abandʉ ʉkʉtɨ asyʉkile.
32 “Ʉswe tʉlipo apa ʉkʉbabʉʉla ɨNdʉmi ɨNunu, ɨjaa ɨsi Kyala aafingile kʉ biisʉkʉlʉ bɨɨtʉ ʉkʉtɨ ikʉbomba. 33 Asibombile ɨsi aafingile kʉlɨ twe baa ndʉjungu lwabo, kʉ njɨla jaa kʉnsyʉsya Jesu ʉkʉfuma mbafwe, bo ʉlʉ sisimbiigwe mu Sabʉli ɨjaa bʉbɨlɨ ʉkʉtɨ,
‘Ʉgwe ʉlɨ Mwanangʉ,
ʉmwisyʉgʉ ʉne ngʉpaapile.’
34 “Kangɨ ɨsya kʉnsyʉsya ʉkʉfuma mbafwe, ʉkʉtɨ ʉmbɨlɨ gwake gʉlɨngabola, Kyala aajobile amasyʉ aga,
‘Ngwisa kʉbapapo ɨsajo ɨnyiikemo ɨsya nalooli,
bo ʉlʉ naafingile kwa Ndaabɨti.’§
35 “Bo ʉlʉ sisimbiigwe pabʉngɨ mwa kalata gwa Ɨsabʉli ʉkʉtɨ,
‘Ʉtikwitɨkɨsya ʉkʉtɨ ʉmbɨlɨ gwa Mwikemo gwako gʉbolege.’ ”*
36 Paʉli alɨnkongelapo ʉkʉjoba alɨnkʉtɨ, “Ndaabɨti bo abombile syosa ɨsya bwigane bwa Kyala nkabalɨlo akaa bandʉ baa ngʉlɨlo jaake, alɨnkʉfwa, balɨnkʉnsyɨla kɨfuki na biisʉkʉlʉ baake, ʉmbɨlɨ gwake gʉlɨnkʉbola. 37 Looli ʉjʉ Kyala aalɨnsyʉsiisye ʉkʉfuma mbafwe akaabolile.
38 “Po leelo mwe baamyɨtʉ, mumanyege ʉkʉtɨ, ɨndʉmi ɨjaa kʉhobokeligwa ʉbʉtʉlanongwa kʉ njɨla jaa Jesu, jikʉfumusigwa kʉmyɨnu. 39 Kʉ njɨla jaake, kʉkʉtɨ mundʉ ʉjʉ ikʉmmwitɨka, ikʉbaligwa na Kyala ʉkʉja ngolofu kʉlɨ syosa ɨsi akaabagiile ʉkʉbaligwa ʉkʉja ngolofu kʉ njɨla jaa ndagɨlo sya Moose. 40 Mujege maaso, singiisa kʉbaaga ɨnongwa ɨsi baajobile abakunguluka ʉkʉtɨ,
41 ‘Amupɨlɨkɨsye ʉmwe mwe baa loobelo,
muswigege, mufwege.
Ʉne ngwisa kʉbomba simo ɨsisya mmasikʉ gɨɨnu,
ɨsi mutikwisa kwitɨkamo sikʉ ʉkʉtɨ nsibombile,
nalɨnga ʉmundʉ jʉmo ikʉbabʉʉla!’ ”
42 Paʉli na Balinaba bo bikʉsooka mu sinagogi jɨla, abandʉ balɨnkʉbasʉʉma ʉkʉtɨ biise pa Sabati ɨjɨ jikwisa, isababamanyisye kangɨ ɨnongwa ɨsyo. 43 Bo lʉmaliike ʉlʉkomaano ʉlwa mu sinagogi, aBajuuta abingi na bandʉ aba bingiile ndwitɨko lwa Bajuuta, balɨnkwanda ʉkʉbakonga baa Paʉli na Balinaba. Po Paʉli na Balinaba, baajobaga nabo, balɨnkʉbakasya ʉkʉtɨ, bʉʉmɨɨlɨlege ɨliipyana ɨlya Kyala.
44 Po pa Sabati ɨjɨ jaakongile, abandʉ bingi, ko kʉja akaaja koosa, baaliisile kʉkʉbapɨlɨkɨsya baa Paʉli na Balinaba, bo bikʉlʉmbɨlɨla iisyʉ lya Ntwa Jesu. 45 Looli aBajuuta bingi bo bakɨbwene ɨkɨlʉndɨlo kya bandʉ, balɨnkʉkoligwa nʉ bʉʉfi, balɨnkwanda ʉkʉsipɨnga ɨsi Paʉli aalʉmbɨlɨlaga, nʉ kʉntʉka. 46 Paʉli na Balinaba balɨnkʉjoba kɨsita kʉtiila, balɨnkʉtɨ, “Twalondigwaga ʉkʉlʉmbɨlɨla taasi ɨliisyʉ lya Kyala kʉmyɨnu. Looli paapo mulɨkaanile, nʉ kwibona ʉkʉtɨ mukabagɨsya ʉkʉkaba ʉbʉʉmi bwa bwila na bwila, po tʉbalekile, tukwakʉbalʉmbɨlɨlaga aba bakaja Bajuuta. 47 Tukʉbomba bo ʉlo paapo ʉNtwa atʉlagiile atile,
‘Ngʉbɨɨkile ʉkʉja lʉmuli kʉ bandʉ abaa mfikolo ɨfingi,
ʉkʉtɨ ʉbatwalɨle abandʉ ʉbʉpoki,
mpaka kʉno kɨmalɨkiile ɨkiisʉ.’ ”
48 Abandʉ aba bakaja Bajuuta bo bapɨliike amasyʉ ago, balɨnkʉlɨtuufya iisyʉ lya Ntwa. Po aba baasʉngʉliigwe ʉkʉkaba ʉbʉʉmi bwa bwila na bwila, balɨnkʉja biitɨki.
49 Iisyʉ lya Ntwa lyabalanilaga nkiisʉ kɨla. 50 Looli aBajuuta balɨnkʉbasonga abakiikʉlʉ abakabi aba baalingiile ndwitɨko lwa Bajuuta, na balongosi baa kaaja kala. Balɨnkwanda ʉkʉbataamya baa Paʉli na Balinaba, balɨnkʉbakaga nkaaja kaabo. 51 Po Paʉli na Balinaba balɨnkʉbakungʼundɨla ɨfumbɨ jaa mmalʉndɨ gaabo ʉkʉbasoka,§ balɨnkʉbʉʉka nkaaja akaa mu Ikonija. 52 Looli abiitɨki baa Jesu baahobokaga fiijo, baaliiswile ʉlʉsekelo na Mbepo Mwikemo.
* 13:2 13:2 Ʉkʉfipɨɨka ɨfindʉ Bala kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. 13:9 13:9 Saʉli ngamu jaa Kɨjuuta. Paʉli ngamu jaa Kɨgiliki. 13:13 13:13 Ɨsitima Bala kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. § 13:14 13:14 ƗSabati Bala kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. * 13:22 13:22 Bala kalata gwa 1 Samweli 13:14; 16:11-13. 13:25 13:25 Ʉkwabʉla ʉtʉkoba ʉtwa filato fyake Ɨmbombo ɨjo jaabombigwaga na batʉmwa. Bala iisyʉ Ʉntʉmwa kʉ Ɨsyakʉlɨngaania. Bala kalata gwa Lʉʉka 3:16. 13:33 13:33 Bala kalata gwa Ɨsabʉli 2:7. § 13:34 13:34 Bala kalata gwa Jeesaja 55:3. * 13:35 13:35 Bala kalata gwa Ɨsabʉli 16:10. 13:41 13:41 Bala kalata gwa Habakuki 1:5. 13:47 13:47 Bala kalata gwa Jeesaja 49:6. § 13:51 13:51 Balɨnkʉbakungʼundɨla ɨfumbɨ jaa mmalʉndɨ gaabo ʉkʉbasoka ko kʉnangɨsya ʉkʉtɨ Kyala abalekile kangɨ ikʉbapapo ʉlʉfundo. Bala kalata gwa Matai 10:14.