13
Jesulu Tjukurpa Uṉinypatjara Wangkanytja
(Markaku 4:1-9; Luke-aku 8:4-8)
Munu tjiṉṯu panya palulaṯu Jesunya pakaṟa anu waḻinguṟu munu ankula uṟu kantilytja nyinakatingu aṉangu tjuṯangka tjukurpa wangkanytjikitja. Ka aṉangu winki mulapa palula kulintjikitja pitjangu munuya palunya utjuningi. Ka utjunnyangka paluṟu pauta uṟu tartjangka ngaṟanyangka nyakula tatiṟa nyinakatingu katunguṟu tjukurpa wangkanytjikitja. Kaya aṉangu tjuṯangku uṟu kantilynguṟu wati-ngaṟala waṉaṟa kuliningi pautanguṟu tjukurpa wangkanyangka. Ka Jesulu tjukurpa tjuṯa tjanala wangkangi aṟa kutjupa kutjupa tjuṯatjara, munu paluṟu ngaṉmanytju tjukurpa nyangatja wangkangu alatji, “Wati kutju ma-pitjangu uṉinypa mantangka waṉira waṉantjikitja palumpa kaanangka. Ka uṉinypa waṉira waṉannyangka tjara iwarangka itingka punkaṉu, ka tjuḻpu tjuṯangku pitjala ngalkula wiyaṉu. Ka uṉinypa kutjupatjara punkaṉu manta puḻitjarangka munu manta tartjangka mapalku pakaṉu. Ka tjiṉṯungku pakaṟa kampangu, ka mapalku piḻṯiringkula wiyaringu iwiṟi wiyatjara. Ka uṉinypa kutjupatjara punkaṉu manta tjilkatjarangka, ka tjilka tjuṯa pakaṟa puḻkaringu munu ukiṟi panya waṉinytjanya utjuṉu, ka puṯu puḻkaringangi. Ka uṉinypa kutjupatjara punkaṉu manta palyangka munu pakaṟa puḻkaringu munu mai puḻkatjararingu, tjara kutjupa 100-tjararingu, tjara kutjupa 60-tjararingu, ka tjara kutjupa 30-tjararingu.
“Uwa, nyura nintiringkunytjikitja mukuringkulampa purkaṟangku kulinma ngayulu nyanga kuwari nyurala wangkanytja.”
Jesulu Aṟa Kutjupa Kutjupa Tjuṯanguṟu Nintintja
(Markaku 4:10-12; Luke-aku 8:9-10)
10 Kaya nintintja tjuṯangku pitjala Jesula tjapiningi, “Nyaakun tjukurpa nyanga palu puṟunypa tjuṯa aṉangu tjuṯangka wangkapai aṟa kutjupa kutjupa tjuṯatjara?”
11 Ka Jesulu tjanala wangkangu, “Wiya, ngayulu nyurala kutju Godaku tjukurpa kumpilitja utiṟa wangkanyi, tjukurpa panya Godalu aṉangu tjuṯa walytjanmaṟa mayatjangku kanyintjatjara. Palu aṉangu kutjupa tjuṯangkaṉa wangkapai wiya. 12 Kulilaya! Tjinguṟu aṉangungku wangaṉarangku palula kulinnyangkampa, Godalu palunya puḻka mulapalta nintilku paluṟu kuliṟa ninti mulararinytjaku. Palu tjinguṟu aṉangungku kuliṟa wantinyangkampa, Godalu palunya kulintja kampa kutjupankuku palumpa watarkurinytjaku. 13 Uwa, ngayulu aṉangu tjuṯangka tjukurpa tjuṯa wangkapai aṟa kutjupa kutjupa tjuṯatjara, ka paluṟu tjana ngayulu wangkanyangka nyakula ngayunya puṯu ngurkantankupai munuya rawangku kulintjatjanungku puṯu tjukaṟurungku kulilpai. 14 Panya tjukurpa nyanga aṉangu tjuṯangku ngayunya puṯu ngurkantankunytja Godalu ngaṉmanytju wangkangu wangkatjara ini Aitjayala, ka panya nyiringka iriti walkatjunu Godalu wangkanytja nyanga alatji,
‘Nyura tjukurpa wangkanyangka rawangku kulilku, palu nyura kuliṟa kuliṟa puṯu alatjiṯu tjukurku nintiringkuku.
Munu nyura piṟuku kuṟungku rawangku nyakula nyakula puṯu alatjiṯu tjukaṟurungku ngurkantankuku.
15 Panya aṉangu nyanga paluṟu tjanaya kurunpa ngaṉmanypa wituwituringu tjukurpa tjukaṟuru kulintjaku-tawara.
Munuya paluṟu tjana wangkanyangka puṯu kulilpai,
munuya kuṟungku kuḻu puṯu nyakupai kuṟu ngaṉmanypa patiringkunytjatjanungku.
Tjinguṟu tjana tjukaṟurungku kuliṟampa mulamularingama alatjiṯu kuṟu aḻangku nyakunytjatjanu, munu pinangku kulintjatjanu kuḻu.
Munu tjinguṟu paluṟu tjana kulintja palyangkumpa tjukurpa uwankara wangkanyangka tjukaṟurungku kulinma.
Munuya nyanga alatji tjukaṟurungku palyaṟampa, kampa kutjuparinytjatjanu tjinguṟu ngayulakutu maḻaku aṟuringama.
Kaṉa palulanguṟu tjananya palyaṟungunma.’ ” *
16 Munu Jesulu palumpa nintintja tjuṯangka wangkangu, “Palu nyura panya ngayunya kuṟu walytjangku nyanganyi, munuṉi ngayulu wangkanyangka pina walytjangku kulini. Pala palulanguṟu nyura puḻkaṟa pukuḻarinyi. 17 Panya wati wangkatjara tjuṯa munu tjukaṟuru nyinapai tjuṯa kuḻuya puḻkaṟa mukuringangi nyura nyanga nyakunytjanya nyakunytjikitja, palu nyakunytja wiyaṯuya ngaṉmanypa wiyaringu. Munuya nyura puṟunytju kulintjikitja mukuringangi palu kulintja wiyaṯuya wiyaringu.”
Jesulu Tjukurpa Panya Uṉinypatjara Wangkara Utintja
(Markaku 4:13-20; Luke-aku 8:11-15)
18 Munu paluṟu tjanala wangkangu, “Kulinmaya, kaṉa tjukurpa panya uṉinypatjara nyurala utiṟa tjakultjura! 19 Aṉangu kutjupa tjaraya nyinanyi uṉinypa panya iwarangka punkantja puṟunypa. Nyara paluṟu tjana panya tjukurpa kulilpai Godalu mayatjangku kanyintjatjara palu puṯuya kulini, panya mamu Satantu tjananya pina kuralpai tjukurpa kulintjaku-tawara. 20 Kaya aṉangu kutjupatjara nyinanyi uṉinypa panya manta puḻitjarangka punkantja puṟunypa. Panya tjana tjukurpa kulilpai munuya puḻkaṟa pukuḻaringu. 21 Palu tjana mulamulangku kuruntu tjukurpa mantjintja wiya unytju kutju mulamularingkupai. Panya kutjupa tjuṯangku palunya tjananya ngayuku tjukurnguṟu kuraṟa pungkunyangkaya mapalku paṯuringkula Godaku watarkuripai. 22 Kaya aṉangu kutjupa tjuṯa nyinanyi uṉinypa panya tjilkangka punkantja puṟunypa, panya tjana tjukurpa kuliṟa mulamularingkupai. Munuya mantatja kutjupa kutjupa tjuṯa puḻkaṟa kuliṟa wiṟu tjuṯa kanyintjikitja mukuringkupai munuya nyanga palula tjanalanguṟu Godaku tjukurku watarkuripai munuya wiṟu tjuṯa Godaku puṯu palyalpai. 23 Kaya aṉangu kutjupatjara nyinanyi uṉinypa panya manta palyangka punkantja puṟunypa, panya tjana tjukurpa wangaṉarangku kuliṟa puḻkaṟa mulamularingkupai. Munuya kulintjatjanungku wiṟu tjuṯa Godaku palyalpai tjarangku tjukutjuku nguwanpa palyalpai, ka tjara kutjupangku puḻka nguwanpa palyalpai, ka tjara kutjupangku puḻka mulapalta palyalpai Godanya pukuḻarinytjaku.”
Godalu Aṉangu Tjuṯa Walytjanmaṟa Mayatjangku Kanyintja Aṟa Nyanga Paluṟu Tjana Puṟunypa
Ukiṟi Palya Munu Ukiṟi Kura
24 Munu Jesulu piṟuku tjukurpa aṟa kutjupatjara tjanala wangkangu nyanga alatji, “Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintja aṟa nyanga palu puṟunypa ngaṟanyi, panya wati kaana kanyilpaingku manta runyuntjatjanungku uṉinypa wiita tjuṯa para-waṉira waṉaṉu. 25 Ka mungangka aṉangu tjuṯa kunkunpa ngarinyangka wati mirpaṉtju pitjangu munu manta panya palulaṯu kampangkaṯu uṉinypa kura para-waṉira waṉaṉu. 26 Ka ngula uṉinypa panya wiita tjuṯa pakaṟa maitjararingu, ka uṉinypa panya kura palula tjunguṯu pakaṟa puḻkaringu. 27 Kaya waṟkaripai tjuṯangku nyakula wangkangu tjanampa mayatjangka, ‘Mayatja! Yaaltjinguṟu ukiṟi nyanga kura pakaṉu? Nyuntu panyan uṉinypa palya tjuṯa kutju waṉingu.’
28 “Ka wangkangu, ‘Wiya, tjinguṟu wati ngayuku mirpaṉtjungku pitjala kampangkaṯu waṉingu.’
“Kaya palula tjapiningi, ‘Warpuṟala waṉiku?’
29 Ka wangkangu, ‘Wiya, warpulwiyangkuya wantima! Tjinguṟu nyura ukiṟi kurakura tjuṯa warpuṟampa ukiṟi palya tjuṯa kuḻu warpulku. 30 Palula-tawaraya warpulwiyangku wantima tjungu pakaṟa puḻkaringkunytjaku, ka ngula mai wiita kuṟuringkunyangka ngayulu mai uralpai tjuṯa wangkaku uwankara tjungu kaṯaṟa urantjaku munu ukiṟi kura tjuṯa uṯuḻura waṟungka tilintjaku munu mai wiita tjuṯa mantjiṟa tjunkunytjaku waḻi mai tjunkupaingka.’ Nyanga alatjiriku ngula tjiṉṯu maḻatjangka.” Alatji Jesulu tjanala wangkangi.
Tjukurpa Uṉinypa Tjukutjukutjara
(Markaku 4:30-32; Luke-aku 13:18-19)
31 Munu paluṟu piṟuku tjukurpa aṟa kutjupatjara tjanala wangkangu alatji, “Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintja aṟa nyanga palu puṟunypa ngaṟanyi, panya wati kaana kanyilpaingku uṉinypa ini matjata* kutju katira mantangka tjunkula tjutuṉu. 32 Uṉinypa nyara paluṟu tjuku mulapa palu paluṟu pakaṟa puḻkaringkula puḻkuṉpa mulapa ngaṟapai. Kaya puṉu palula tjuḻpu tjuṯangku pitjala maṉngu palyaṟa nyinapai.”
Tjukurpa Yiitjatjara
(Luke-aku 13:20-21)
33 Munu Jesulu piṟukuṯu tjukurpa aṟa kutjupatjara tjanala wangkangu alatji, “Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintja aṟa nyanga palu puṟunypa ngaṟanyi, panya minymangku yiitja tjukutjuku mai uḻungka tjunguṟa uritjingalpai, ka panya yiitja tjuku mulatu mai taḻṯulpai waṟungka pauntjaku. Nyara palu puṟunypa Godaku walytja tjuṯaringkupai.”
Jesulu Tjukurpa Tjuṯa Kampa Kutjupaṟa Wangkanytja
(Markaku 4:33-34)
34 Uwa, Jesulu tjukurpa nyanganpa aṉangu tjuṯangka kampa kutjupaṟa wangkangi utiṟa wangkanytja wiyangku. 35 Palu nyanga alatji tjukurpa tjuṯa aṟa kutjupa kutjupa tjuṯatjara wangkanytjaku Godalu ngaṉmanytju tjakultjunu wati wangkatjara kutjupangka ka panya nyiringka iriti walkatjunu nyanga alatji,
“Ngayulu nyurala tjukurpa tjuṯa wangkaku aṟa kutjupa kutjupa tjuṯatjara utiṟa wangkanytja wiyangku.
Munuṉa tjukurpa kumpilitja tjuṯa nyurala tjakultjunkuku, panya Godalu kuwaripatjaranguṟu alatjiṯu kumpilpa kanyiningi.” *
Tjukurpa Panya Uṉinypa Kuratjara Utintja
36 Munu palulanguṟu Jesulu aṉangu tjuṯa wantikatira anu munu waḻingka tjarpangu. Kaya nintintja tjuṯangku pitjala wangkangu, “Wanyu tjukurpa panya uṉinypa kutjaratjara nganaṉala utiṟa tjakultjura.”
37 Ka Jesulu wangkangu, “Wati panya uṉinypa palya waṉira waṉalpainya, nyara paluṟu Watiku Katjanya. 38 Ka palumpa panya kaanangku nintini ngura manta winkitja. Ka panya uṉinypa palya tjuṯa, nyara paluṟu tjana aṉangu Godaku walytjapiti. Ka panya uṉinypa kura tjuṯa, nyara paluṟu tjana aṉangu panya mamuku walytja tjuṯa. 39-40 Ka wati panya mirpaṉtju uṉinypa panya kura tjunkupainya, nyara paluṟu mamu panya Satannga. Ka panya mai kuṟuringkunyangka uralpai tjuṯa, nyara paluṟu tjana angelpa tjuṯa, panya paluṟu tjana ngula manta ilkaṟi wiyaringkunyangka aṉangu tjuṯa mantjilku. Munuya mamuku walytja tjuṯa ukiṟi panya kurakura tjuṯa puṟunypa uṯuḻura waṟungka waṉiku. 41 Panya nyara palula aṟa Watiku Katjangku palumpa angelpa tjuṯa witulku, kaya ankula aṉangu kura palyalpai tjuṯa mantjilku. Panya manta winkingka Godaku walytja tjuṯa nyinanyi, ka palula tjanala tjungu nyinanyi aṉangu kura tjuṯa kuḻu panya tjana rawangku kura palyalpai munuya kutjupa tjuṯa kuḻu wituwitulpai kura palyantjaku. Kaṉa palunya tjananya mantjintjaku ngayulu angelpa tjuṯa witulku. 42 Kaya mantjiṟa tjananya waṟu puḻkangka waṉiku, kaya pika puḻkatjara nyinara tiṯutjara ulaku. 43 Ka palulanguṟu Mama Godalu palumpa walytja tjuṯa ngura wiṟungka kanyilku, kaya tjiṉṯu puṟunypa irnyaṟa uti alatjiṯu ngaṟaku. Uwa, nyura nintiringkunytjikitja mukuringkulampa purkaṟangku kulinma ngayulu nyanga kuwari nyurala wangkanytja.”
Tjukurpa Mani Puḻkatja Tjawaṟa Kutitjunkunytjanya
44 Ka Jesulu piṟuku tjukurpa aṟa kutjupatjara wangkangu alatji, “Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintja wiṟu mulapa ngaṟanyi aṟa nyanga palu puṟunypa, panya kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa mani puḻkatja ngaringi manta unngu. Ka wati kutjupangku ngurpangku pitjala tjawaṟa nyangu ngarinyangka, munu nyakunytjatjanungku puḻkaṟa pukuḻarira tjutuṟa wantikatingu munu palulanguṟu ankula paluṟu kanyintja uwankara manikitjangku tjalamilaṟa wiyaṟa mani puḻka mantjiṟa manta panya palunyalta payamilaṉu wiṟu panya tjuṯatjara.”*
Tjukurpa Upula Wiṟutjara
45 Munu piṟuku tjukurpa kutjupa kampa kutjupaṟa wangkangu alatji, “Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintja wiṟu mulapa ngaṟanyi aṟa nyanga palu puṟunypa, panya wati upula payamilalpaingku ngura winkingka upula wiṟu tjuṯa ankula para-nguriningi payamilantjikitjangku. 46 Munu kutjupa-aṟa paluṟu upula wiṟu mulapa nyangu kutjupa tjuṯangka waintaṟa mulapa. Munu paluṟu nyakula pukuḻarira ankula paluṟu kanyintja uwankara manikitjangku tjalamilaṉu munu mani panya palula upala panyalta payamilaṉu munu mantjintjatjanu puḻkaṟa pukuḻaringu.”
Tjukurpa Antipinatjara
47 Munu paluṟu piṟuku tjukurpa kutjupa kampa kutjupaṟa tjanala wangkangu alatji, “Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintja aṟa nyanga puṟunypa ngaṟanyi, panya wati tjuṯangku net uṟu ngaṯi puḻkangka waṉira antipina kutjupa kutjupa tjuṯa witilpai. 48 Munu tjana uṟunguṟu ilaṟa katira uṟu kantilytja nyinakatira wiṟu tjuṯa tjaraṟa tjunkupai pitingka munuya kurakura tjuṯa waṉipai. 49 Nyanga palu puṟunypa ngula ngaṟaku manta ilkaṟi wiyaringkunyangka, panya nyara palula aṟa angelpa tjuṯangku ankula aṉangu kura palyalpai tjuṯa mantjilku tjukaṟuru nyinapai tjuṯangka tjungu nyinanyangka. 50 Munuya palunya tjananya waṟu puḻkangka waṉiku panya waṟu tiṯutjara kampapaingka, kaya nyara palula pika puḻkatjara nyinara tiṯutjara ulaku.”
Tjukurpa Kuwaritja Munu Iriṯitja
51 Munu palulanguṟu Jesulu nintintja panya tjuṯangka tjapinu, “Nyura tjukurpa nyanga palunya tjananya tjukaṟurungku kulini?”
Kaya wangkangu, “Uwa, kulinila.”
52 Ka wangkangu, “Uwa, ngayulu nintinnyangka nyura tjukurpa Godalu aṉangu tjuṯa mayatjangku walytjanmaṟa kanyintjitjaku tjukaṟuru nintiringangi. Munu nyura tjukurpa kutjaraku mukuringkupai, kuwaritjaku munu irititjaku kuḻu, panya ngayulu nyurala wangkanytjitjaku munu Godalu iriti Mosela tjanala wangkanytjitjaku kuḻu. Panya wati mani puḻkatjarangku wiṟu tjuṯa pakutjangka kanyilpai palumpa waḻingka, irititja munu kuwaritja kuḻu tjungu. Munu paluṟu irititjaku munu kuwaritjaku kuḻu puḻkaṟa mukuringkupai. Ka nyanga palu puṟunypaṯu nyura ngayula nintiringkunytjatjanu nyura tjukurpa kutjarakuṯu mukuringkupai irititjaku munu kuwaritjaku kuḻu.”
Ngura Walytjangka Tjana Jesunya Wantinytja
(Markaku 6:1-6; Luke-aku 4:16-30)
53-54 Munu Jesulu tjukurpa nyanganpa wangkara wiyaringkula ngura palunya wantikatira anu ngura walytjakutu Nazarethalakutu. Munu nyara palula wirkaṟa waḻi inmatjangka tjarpara ngura nyara palula aṉangu tjuṯangka tjukurpa wangkara nintiningi. Kaya kuliṟa nguwankuringi, “Ai! Nganalu nyangatja nintinu tjukurpa nyanga wiṟu mulapa tjukaṟurungku wangkara utintjaku? Ka nyangangku yaaltjiwanutjangku witulya puḻkangku miracle kutjupa kutjupa tjuṯa palyaṉi? 55 Wiyampal panyatja, nyangatja wati waḻi palyalpaiku katja, ka panya ngunytju Mary-nya, ka maḻanypa tjuṯa ini nyanganpa Jamesanya, Josephanya, Simonnga, Judasanya tjana nyinanyi nyangangka. 56 Kaya palumpa nyarumpa tjuṯa kuḻu nyangatja nyinanyi.” 57 Alatji wangkaraya palumpa kuraringangi munuya paluṟu wangkanyangka kuliṟa wantingi.
Ka Jesulu kuliṟa wangkangu, “Aṉangu tjuṯangku wati wangkatjara ngura kutjupitjangku wangkanyangka kutju wangaṉarangku kulilpai, palu wangkatjara nguraṟitjangku wangkanyangkaya kulilwiyangku wantipai.” 58 Munu ngura pala palula Jesulu miracle tjuṯa palyantja wiyangku wantingi tjana palumpa mulamularingkuwiyangku wantinyangka, palu maṉkurpa kutju palyaṉu.
* 13:15 Aitjayaku 6:9-10 * 13:31 mustard * 13:35 Psalm 78:2 * 13:44 Kutjupa kutjupa wiṟu tjuṯa manta unngu ngarinytja, nyaratja Godanya. Ka wati kutjupangku pitjala nyangu, nyara paluṟu nintini aṉangu kutjupangku watarkitjangku Godaku Tjukurpa kuliṟa nintiringkunytja. Munu paluṟu nintiringkunytjatjanu Godaku puḻkaṟa mukuringanyi munu palulanguṟu paluṟu kanyintja uwankara wantikatinyi Godanya waṉantjikitjangku.